1. Vhakriste vha u thoma na Ṱhanzi Dza Yehova ṋamusi vha fani hani?

 VHO huwelela nga u fhisea. Vho tenda u thusiwa na u livhiswa nga muya mukhethwa. U tovholwa a ho ngo vha vala milomo. Nahone Yehova o vha fhaṱutshedza zwihulu. Zwenezwo ndi zwe zwa itea kha Vhakriste vha u thoma nahone zwo tou ralo na nga Ṱhanzi Dza Yehova ṋamusi.

2, 3. Ndi mini zwo khetheaho nga ha bugu ya Mishumo?

² Zwi tou pfala uri u guda nga ha zwiitea zwi takadzaho zwi re kha bugu ya Mishumo ya Vhaapostola zwo ni ṱuṱuwedza na u khwaṱhisa lutendo lwaṋu. Yeneyi bugu yo khethea ngauri ndi yone i yoṱhe ine ya amba nga ha zwithu zwe zwa itiwa nga Vhakriste vha u thoma musi Yesu o no vhuyelela ṱaḓulu.

³ Bugu ya Mishumo i bula madzina a vhathu vha 95 vhane vha bva mashangoni a 32, miḓini ya 54 na zwiṱangadzimeni zwa ṱahe. I amba nga ha vhathu zwavho, vhathu vhane vha ḓikukumusa vha re kha vhurereli ha mazwifhi, vhorapolitiki vhane vha ḓipfesesa na vhatovholi. Fhedzi i dovha ya amba na nga ha vhahashu vha tshifhingani tsha kale vhe vha ḓi ṱangana na dzithaidzo, fhedzi vha ḓi bvela phanḓa vha tshi huwelela nga u fhisea.

4. Ndi mini zwine zwa ita uri ri ḓipfe ri tsini na vhashumeli vha Mudzimu vha tshifhingani tsha kale vha ngaho Paulo, Thabitha na vhaṅwe?

⁴ Ho no fhela miṅwaha i fhiraho 2 000 ri si tsha vha na muapostola Petro na Paulo vha fhiseaho, Luka we a vha e dokotela, Baranaba we a vha e na mafunda, Stefano we a vha e na tshivhindi, Thabitha we a vha e na mbilu yavhuḓi, Lidia we a vha a tshi ṱanganedza vhaeni na vhaṅwe vhashumeli vha Yehova vha fhulufhedzeaho. Naho zwo ralo, ri ḓipfa ri tsini navho ngauri ri khou ita mushumo wa u ita vhafunziwa we vha vha vha tshi u ita. (Mat. 28:19, 20) Ndi ndugelo khulwane u ita wonoyu mushumo.

5. Vhatevheli vha Yesu vha u thoma vho thoma u huwelela ngafhi?

 ⁵ Humbulani zwe Yesu a vhudza vhatevheli vhawe. O ri: “Ni ḓo wana maanḓa musi muya mukhethwa u tshi ḓa kha inwi, ni ḓo vha ṱhanzi dzanga Yerusalema na kha ḽoṱhe ḽa Yudea na Samaria, u swika magumoni a ḽifhasi.” (Mish. 1:8) Muya mukhethwa wo thoma wa vha thusa uri vha huwelele “Yerusalema.” (Mish. 1:1–8:3) Wa dovha wa vha livhisa uri vha ye u huwelela “kha ḽoṱhe ḽa Yudea na Samaria.” (Mish. 8:4–13:3) U bva henefho, vha ya vha huwelela hoṱhe “u swika magumoni a ḽifhasi.”​—Mish. 13:4–28:31.

6, 7. Musi ri tshi huwelela, ndi zwifhio zwine ra vha nazwo zwe Vhakriste vha u thoma vha vha vha si nazwo?

⁶ Vhakriste vha u thoma vho vha vha si na Bivhili yo fhelelaho ine vha nga i shumisa musi vha tshi huwelela. Bugu ya Mateo yo thoma u vha hone nga vho 41 C.E. Maṅwe marifhi a Paulo o ṅwaliwa hu sa athu fhela bugu ya Mishumo nga vho 61 C.E. Fhedzi Vhakriste vha u thoma vho vha vha si na Bivhili dzo fhelelaho kana khandiso dzo fhambanaho dzine vha nga dzi ṋea vhathu vha re na dzangalelo. Musi Vhakriste vha Vhayuda vha sa athu vha vhafunziwa vha Yesu, vho vha vho no pfa Maṅwalo a Tshihevheru a tshi vhalwa sinagogoni. (2 Vhakor. 3:14-16) Fhedzi vho vha vha tshi kha ḓi tea uri vha ḓigudise vhukuma ngauri zwi tou nga vho vha vha tshi tea u redza Maṅwalo nga ṱhoho.

⁷ Ṋamusi, vhunzhi hashu ri na Bivhili na khandiso nnzhi dzo thewaho Bivhilini. Ri ita vhafunziwa nga u huwelela mafhungo maḓifha mashangoni a 240 na nga nyambo nnzhi.

8, 9. (a) Muya mukhethwa wo thusa vhafunziwa vha Yesu uri vha ite mini? (b) Mulanda a fhulufhedzeaho u khou ita mini a tshi thuswa nga muya mukhethwa?

⁸ Musi Yesu a tshi vhudza vhafunziwa vhawe uri vha ḓo vha dziṱhanzi, o ri: “Ni ḓo wana maanḓa musi muya mukhethwa u tshi ḓa kha inwi.” Muya mukhethwa wo vha u tshi ḓo thusa vhatevheli vha Yesu uri vha huwelele shangoni ḽoṱhe. Wo dovha wa thusa Petro na Paulo uri vha fhodze vha lwalaho, vha pandele madimoni na u vusa vhafu. Fhedzi maanḓa e vha vha vha tshi ḓo a wana kha muya mukhethwa, o vha a tshi ḓo ita mushumo wa ndeme vhukuma. O vha a tshi ḓo thusa vhaapostola na vhaṅwe vhafunziwa uri vha thuse vhaṅwe uri vha vhe na nḓivho ine ya ḓo ita uri vha wane vhutshilo vhu sa fheli.​—Yoh. 17:3.

⁹ Nga Pentekoste ya 33 C.E., vhafunziwa vha Yesu vho “amba  nga nyambo dzo fhambanaho vha tshi koniswa nga muya mukhethwa,” zwa ita uri vha kone u huwelela nga ha “mishumo ya maanḓa ya Mudzimu.” (Mish. 2:1-4, 11) Ṋamusi a zwi konadzei uri ri ambe nyambo dzo fhambanaho nga lwa vhuṱolo. Fhedzi mulanda a fhulufhedzeaho u khou thuswa nga muya mukhethwa wa Mudzimu uri a ri ṋee khandiso nga nyambo nnzhi. Sa tsumbo, ṅwedzi muṅwe na muṅwe hu gandiswa kopi nnzhi dza Tshiingamo na Awake! nahone webusaithi yashu ya jw.org, i na khandiso dzo thewaho Bivhilini na dzividio nga nyambo dzi fhiraho 1 000. Zwenezwi zwoṱhe zwi ri thusa uri ri huwelele nga ha “mishumo ya maanḓa ya Mudzimu” kha vhathu vha tshaka na ndimi dzoṱhe.​—Nzumb. 7:9.

10. Ho itiwa mini u bva nga 1989?

¹⁰ U bva nga 1989, mulanda a fhulufhedzeaho u khou ita vhuḓidini vhuhulwane uri Ṱhalutshedzelo Ya Shango Ḽiswa Ya Maṅwalo Makhethwa i vhe hone nga nyambo nnzhi. Yeneyi Bivhili yo no ḓi ṱalutshedzelwa nga nyambo dzi fhiraho 200 nahone ho no gandiswa kopi dzi fhiraho 240 miḽioni nahone hu kha ḓi gandiswa dziṅwe. Zwenezwi zwoṱhe zwi konadzea nga nṱhani ha muya mukhethwa wa Yehova.

11. Ndi mini zwine zwa khou ri thusa uri ri kone u wana khandiso?

¹¹ Mushumo wa u ṱalutshedzela u khou itiwa nga Vhakriste vhanzhi mashangoni a fhiraho 150, vhane vha khou thusa nga u tou ḓifunela. Zwenezwi a zwi ri mangadzi ngauri a hu na iṅwe ndangulo ine ya khou thuswa nga muya mukhethwa uri i ‘huwelele nga vhuḓalo’ nga ha Yehova Mudzimu, Muvhuso wawe wo thomaho u vhusa ṱaḓulu na Khosi ya wonoyo Muvhuso.​—Mish. 28:23.

12. Paulo na vhaṅwe Vhakriste vho kona hani u ita mushumo wa u huwelela?

¹² Musi Paulo a tshi huwelela kha Vhayuda na vha dziṅwe tshaka Antiokia ngei Pisidia, vhathu “vho ḓiimiselaho u wana vhutshilo vhu sa fheli vha tenda.” (Mish. 13:48) Musi Luka a tshi phetha bugu ya Mishumo, o amba uri Paulo o “vha vhudza nga ha Muvhuso wa Mudzimu . . . a sa ofhi tshithu, hu si na tshine tsha mu thivhela.” (Mish. 28:31) Muapostola o vha a tshi khou huwelela gai? O vha e Roma, hune ha vha ḓorobo khulwane ya muvhuso u re na maanḓa. Hu sa londwi uri vho huwelela nga u ṋea nyambo kana nga dziṅwe nḓila, vhatevheli vha Yesu vha u thoma vho ita mushumo wavho woṱhe wa u huwelela vha tshi thuswa na u livhiswa nga muya mukhethwa.

13. Ndi ngani ri tshi tea u rabela musi ri tshi khou tovholwa?

¹³ Musi vhafunziwa vha Yesu vha u thoma vha tshi khou tovholwa,  vho rabela kha Yehova uri vha vhe na tshivhindi. Ha itea mini? Muya mukhethwa wo vha fha maanḓa uri vha bvele phanḓa vha tshi amba nga ha ipfi ḽa Mudzimu nga tshivhindi. (Mish. 4:18-31) Na riṋe ri a rabela uri ri vhe na vhuṱali na maanḓa a u bvela phanḓa ri tshi huwelela hu sa londwi u tovholwa. (Yak. 1:2-8) Samusi Mudzimu a tshi ri thusa a tshi shumisa muya wawe mukhethwa, ri a kona u bvela phanḓa ri tshi huwelela. A hu na tshithu na tshithihi tshine tsha nga ri thivhela u huwelela naho ra nga pikiswa kana u tovholwa zwihulu. Musi ri tshi khou tovholwa, ri tea u rabela, ra humbela muya mukhethwa, vhuṱali na tshivhindi uri ri kone u huwelela mafhungo maḓifha.​—Luka 11:13.

14, 15. (a) Ho itea mini nga nṱhani ha u “tovholwa nga murahu ha lufu lwa Stefano”? (b) Tshifhingani tshashu, vhathu vhanzhi vha Siberia vho kona hani u guda ngoho?

¹⁴ Stefano o huwelela nga tshivhindi musi a sa athu vhulawa nga maswina awe. (Mish. 6:5; 7:54-60) Musi vha tshi “tovholwa zwihulu” nga tshenetsho tshifhinga, vhafunziwa vhoṱhe, nga nnḓa ha vhaapostola, vho balangana vha ya madzinguni a Yudea na Samaria. Fhedzi zwenezwo a zwo ngo thivhela mushumo wa u huwelela. Filipo o ya Samaria, a vha “funza nga ha Kristo” nahone vhaṅwe vha vha vhafunziwa. (Mish. 8:1-8, 14, 15, 25) Bivhili i dovha ya ri: “Vhe vha balangana tshifhingani tsha u tovholwa nga murahu ha lufu lwa Stefano, vha tshimbila vha swika Fenikia, Kipiro na Antiokia. Vha ḓivhadza mafhungo maḓifha kha Vhayuda fhedzi. Naho zwo ralo, vhaṅwe vhavho vha bvaho Kipiro na Kirene vha ḓa Antiokia, vha ḓivhadza mafhungo maḓifha a Murena Yesu kha vhathu vha ambaho Tshigerika.” (Mish. 11:19, 20) Nga tshenetsho tshifhinga, u tovholwa ho ita uri mafhungo maḓifha a phaḓalale.

¹⁵ Zwiṅwe zwithu zwi fanaho na zwenezwo zwo itea tshifhingani tshashu kha ḽa Soviet Union. Zwihuluhulu nga vho 1950, Ṱhanzi nnzhi vho thubiwa vha iswa Siberia. Nga nṱhani ha uri vho vha vho balanganywa fhethu ho fhamba-fhambanaho, mafhungo maḓifha o bvela phanḓa a tshi phaḓalala kha ḽeneḽo shango. Zwo vha zwi sa ḓo konadzea uri Ṱhanzi nnzhi nga u ralo vha vhe na tshelede ya u yo huwelela mafhungo maḓifha kule nga u ralo ngauri ho vha hu khiḽomithara dzi ṱoḓaho u vha 10 000. Naho zwo ralo, muvhuso wa henefho wo tou vha isa henengei. Muṅwe wahashu wa tshinnani o ri: “Vhavhusi ndi vhone vho itaho uri zwi konadzee uri vhathu vhanzhi vha mbilu dzavhuḓi vha Siberia vha ḓivhe ngoho.”

16, 17. Bugu ya Mishumo i ṋea vhuṱanzi vhufhio vhune ha sumbedza uri Yehova o fhaṱutshedza mushumo wa u huwelela?

¹⁶ Zwi tou vha khagala uri Yehova o vha a tshi khou fhaṱutshedza  Vhakriste vha u thoma. Paulo na vhaṅwe vho ṱavha na u sheledza, ‘fhedzi Mudzimu ndi ene o itaho uri zwi hule.’ (1 Vhakor. 3:5, 6) Zwi re kha bugu ya Mishumo zwi ṋea vhuṱanzi ha uri vhathu vhanzhi vho vha vhashumeli vha Mudzimu ngauri o vha a tshi khou fhaṱutshedza mushumo wa u huwelela. Sa tsumbo, “ipfi ḽa Mudzimu ḽa phaḓalala, vhafunziwa vha bvela phanḓa vha tshi vha vhanzhi ngei Yerusalema.” (Mish. 6:7) Musi mushumo wa u huwelela u tshi phaḓalala, “zwivhidzo zwoṱhe zwa Yudea, Galilea na Samaria zwa vha na mulalo, zwa khwaṱhiswa; zwa bvela phanḓa zwi tshi engedzea musi zwi tshi ofha Yehova [nga u ḓiṱukufhadza] na u khwaṱhiswa nga muya mukhethwa.”​—Mish. 9:31.

¹⁷ Antiokia ngei Siria, Vhayuda na vhathu vhane vha amba Tshigerika, vho pfa ngoho kha ṱhanzi dze dza huwelela nga tshivhindi. Bivhili i ri: “Zwiṅwe hafhu, Yehova o vha a tshi khou vha tikedza, vhathu vhanzhi vha vha vhatendi, vha rembulutshela kha Murena.” (Mish. 11:21) Bugu ya Mishumo i amba uri kha yeneyo ḓorobo, “ipfi ḽa Yehova ḽa bvela phanḓa ḽi tshi phaḓalala.” (Mish. 12:24) Nga nṱhani ha uri Paulo na vhaṅwe vho huwelela nga vhuḓalo kha vhathu vha dziṅwe tshaka, “ipfi ḽa Yehova ḽa swika fhethu hunzhi, ḽa vha na maanḓa.”​—Mish. 19:20.

18, 19. (a) Ri zwi ḓivha hani uri ‘Yehova u khou ri tikedza’ na ṋamusi? (b) Ṋeani tsumbo ine ya sumbedza uri Yehova u a tikedza vhathu vhawe.

¹⁸ Zwi tou vha khagala uri na riṋe ṋamusi ‘Yehova u khou ri tikedza.’ Ndi ngazwo vhanzhi vha tshi khou vha vhatendi nahone vha sumbedza u ḓiṋekedzela havho kha Mudzimu nga u lovhedzwa. Zwiṅwe hafhu, Mudzimu u khou ri thusa na u ri fhaṱutshedza uri ri bvele phanḓa ri tshi konḓelela u pikiswa na u tovholwa zwihulu. Zwenezwi zwi ita uri ri kone u bvela phanḓa ri tshi huwelela sa Paulo na vhaṅwe Vhakriste vha u thoma. (Mish. 14:19-21) Yehova Mudzimu u ḓo dzula a tshi ri thusa. “Zwanḓa zwawe” zwi ḓo dzula zwi tshi ri tikedza kha milingo yoṱhe ine ra sedzana nayo. (Dot. 33:27) Ri tea u humbula uri Yehova a nga si vhuye a laṱa vhathu vhawe a tshi itela dzina ḽawe ḽihulu.​—1 Sam. 12:22; Ps. 94:14.

¹⁹ Sa tsumbo: Nga nṱhani ha uri Wahashu Vho Harald Abt vho bvela phanḓa vha tshi khou huwelela mafhungo maḓifha tshifhingani tsha Nndwa ya Shango ya Vhuvhili, Vhanazi vho vha isa gammbani ya tshengedzo ya Sachsenhausen. Nga May 1942, Vhagestapo vho ya muḓini wa mufumakadzi wavho Vho Elsa, vha fara Vho Elsa nahone vha dzhia ṅwananyana wavho. Vho Elsa vho isiwa gammbani nnzhi. Vho ri: “Miṅwaha ye nda i fhedza ndi gammbani dza tshengedzo ngei Dzheremane, yo nngudisa ngudo ya ndeme ya uri muya mukhethwa wa Yehova u nga ni khwaṱhisa musi ni tshi khou ṱangana na mulingo u konḓaho. Musi ndi sa athu farwa, ndo vhala vhurifhi ha muṅwe wahashu we a amba uri musi no sedzana na mulingo u konḓaho, muya mukhethwa wa Yehova u nga ni thusa uri ni dzike. Ndo vha ndi tshi humbula uri u khou kaludza mafhungo. Fhedzi, musi ndi tshi vho ṱangana na milingo, ndo kona u ḓivhonela nga nṋe muṋe uri o vha a tshi khou amba ngoho. Zwi itea nga u ralo. A u koni u zwi pfesesa arali u sa athu ṱangana nazwo. Zwo itea kha nṋe.”

20. Paulo o ita mini musi o valelwa nḓuni, nahone zwenezwo zwi nga ṱuṱuwedza hani vhaṅwe vhahashu?

²⁰ Bugu ya Mishumo i phetha nga u ri vhudza nga ha Paulo a tshi khou “vhudza [vhathu] nga ha Muvhuso wa Mudzimu” nga u fhisea. (Mish. 28:31) Nge a vha o valelwa nḓuni, o vha a sa koni u ya nnḓu nga nnḓu ngei Roma. Naho zwo ralo, o bvela phanḓa a tshi huwelela kha vhoṱhe vhe vha mu dalela. Na ṋamusi, vhaṅwe vhahashu a vha koni u bva miḓini yavho. Khamusi a vha koni na u tou bva mmbeteni kana vha dzula fhethu hune vhalwadze vha ṱhogomelwa hone. Zwenezwi zwi nga vha zwi tshi itiswa nga vhulala, mutakalo u si wavhuḓi kana u holefhala. Fhedzi, vha bvela phanḓa vha tshi funa Mudzimu na u vha na lutamo lwa u huwelela. Ri rabelisa vhathu vho raloho na u humbela Khotsi ashu wa ṱaḓulu uri a ite uri vha ṱangane na vhathu vhane vha vha na lutamo lwa u guda nga hae na zwipikwa zwawe.

21. Ndi ngani mushumo wa u huwelela wo ṱavhanyiswa?

²¹ Vhunzhi hashu ri a kona u huwelela nnḓu nga nnḓu na u shumisa dziṅwe nḓila dza u ita vhafunziwa. Ngauralo, kha ri ite zwoṱhe zwine ra nga kona sa vhahuweleli vha mafhungo maḓifha a Muvhuso, ri huwelele “u swika magumoni a ḽifhasi.” Ri a zwi ṱhogomela uri wonoyu mushumo wo ṱavhanyiswa ngauri “tshiga” tsha u vha hone ha Yesu, ri khou tshi vhona. (Mat. 24:3-14) Ri tea u ita wonoyo mushumo nga tshihaḓu. Ri na “zwinzhi mushumoni wa Murena” zwine ra tea u zwi ita.​—1 Vhakor. 15:58.

22. Ri tea u ḓiimisela u ita mini musi ro lindela ḓuvha ḽa Yehova?

²² Musi ro lindela “ḓuvha ḽihulu ḽi ofhisaho ḽa Yehova,” kha ri ḓiimisele u bvela phanḓa ri tshi huwelela nga tshivhindi. (Yoele 2:31) Ri nga kha ḓi wana vhathu vhanzhi vhane vha “ṱanganedza ipfi ḽa Mudzimu nga mbilu yoṱhe” u fana na Vhaberea. (Mish. 17:10, 11) Ngauralo, kha ri bvele phanḓa ri tshi huwelela u swika mushumo u tshi fhela, zwa tou nga ri khou vhudzwa u pfi: “Wo shuma, mulanda wavhuḓi a fhulufhedzeaho!” (Mat. 25:23) Arali ra ita mushumo wa u ita vhafunziwa nga u fhisea, ra dzula ri tshi fhulufhedzea kha Yehova, ri ḓo takala u ya nga hu sa fheli ri tshi ḓivha uri ro vha na ndugelo ya u ‘huwelela nga vhuḓalo’ nga ha Muvhuso wa Mudzimu.