1, 2. Saulo o vha o ḓiimisela u ita mini Damaseko?

 NGEI Damaseko hu khou swika vhathu vho ḓiimiselaho u tshinyadza. Vho ḓa u shakulisa vhafunziwa vha Yesu mahayani avho, u vha fara, u vha shonisa na u vha isa Yerusalema uri vha pfiswe vhuṱungu nga Sanihedrini.

² Saulo murangaphanḓa wa tshenetsho tshigwada, o vha a tshi kha ḓi tou bva u shela mulenzhe kha u vhulaya muṅwe muthu. a O vha o ṱalela musi Stefano, mufunziwa wa Yesu a fhiseaho a tshi kanḓwa nga matombo u swika a tshi lovha. (Mish. 7:57–8:1) Fhedzi Saulo ho ngo fushea nga zwenezwo, o bvela phanḓa a tshi tovhola vhatevheli vha Yesu vha dzulaho Yerusalema. O vha a tshi ṱoḓa u fhelisa tshigwada tsha vhathu vho faraho “Nḓila” ya Murena.​—Mish. 9:1, 2; vhalani bogisi “ Maanḓa E Saulo A Vha O Ṋewa One Ngei Damaseko,” kha siaṱari 69.

3, 4. (a) Ho itea mini kha Saulo? (b) Ri ḓo fhindula mbudziso dzifhio?

³ Nga u ṱavhanya, Saulo a vhonetshelwa nga lupenyo. Vhathu vhe a vha a tshi khou tshimbila navho vho vhona tshedza tsha lupenyo, fhedzi vho vha vho mangala vha sokou fhumula. Saulo o vha a sa tsha vhona, a wela fhasi. A pfa ipfi ḽi bvaho ṱaḓulu ḽi tshi ri: “Saulo, Saulo, ndi ngani u tshi khou ntovhola?” Saulo o vha o mangala a ri: “Murena, ndi iwe nnyi?” Yesu a fhindula a ri: “Ndi nṋe Yesu, ane wa khou mu tovhola.” Zwenezwo zwi fanela u vha zwo mangadza Saulo vhukuma.​—Mish. 9:3-5; 22:9.

⁴ Ri guda mini kha zwe Yesu a zwi vhudza Saulo? Ri nga vhuyelwa hani nga u vusulusa zwe zwa itea kha Saulo musi a tshi rembuluwa? Ri guda mini kha nḓila ye zwivhidzo zwa shumisa ngayo tshifhinga tshe ha vha hu na mulalo nga murahu ha zwe zwa itea kha Saulo?

5, 6. Ri nga guda mini kha zwe Yesu a vhudza Saulo?

⁵ Musi Yesu a tshi imisa Saulo nḓilani ya u ya Damaseko, ho ngo mu vhudzisa uri: “Ndi ngani u tshi khou tovhola vhafunziwa vhanga?” Fhedzi o ri: “Ndi ngani u tshi khou ntovhola?” (Mish. 9:4) Zwenezwo zwi sumbedza zwavhuḓi uri Yesu u a kwamea nga zwine zwa itea kha vhatevheli vhawe.​—Mat. 25:34-40, 45.

⁶ Arali ni tshi khou tovholwa nga nṱhani ha u vha na lutendo kha Kristo, ivhani na vhungoho ha uri Yehova na Yesu vha a ḓivha zwine na khou sedzana nazwo. (Mat. 10:22, 28-31) Yehova a nga kha ḓi sa fhelisa mulingo une na khou sedzana nawo nga tshenetsho tshifhinga. Ni songo hangwa uri Yesu o vhona Saulo o tshi shela mulenzhe kha u vhulawa ha Stefano. O dovha a vhona a tshi shakulisa vhafunziwa vhawe vha fhulufhedzeaho miḓini yavho ngei Yerusalema. (Mish. 8:3) Fhedzi Yesu ho ngo dzhenelela nga tshenetsho tshifhinga. Naho zwo ralo, Yehova o shumisa Kristo u ṋea Stefano na vhaṅwe vhafunziwa maanḓa uri vha kone u dzula vha tshi fhulufhedzea.

7. Ni fanela u ita mini uri ni kone u konḓelela musi ni tshi tovholwa?

⁷ Na inwi ni nga kona u konḓelela u tovholwa arali na ita zwithu zwi tevhelaho: (1) U dzula ni tshi fhulufhedzea naho ha itea mini. (2) U humbela Yehova uri a ni thuse. (Vhafil. 4:6, 7) (3) U litsha ndifhedzo i tshi vha ya Yehova. (Vharoma 12:17-21) (4) U fhulufhela uri Yehova u ḓo ni ṋea maanḓa a u kona u konḓelela u swika a tshi fhelisa wonoyo mulingo.​—Vhafil. 4:12, 13.

8, 9. Anania a nga vha o ḓipfa hani nga mushumo we a ṋewa wone?

⁸ Musi Saulo o no fhindulwa mbudziso ye a vhudzisa ya uri, “Murena, ndi iwe nnyi?” Yesu o ri: “Takuwa u dzhene muḓini, u ḓo vhudzwa zwine wa fanela u ita.” (Mish. 9:6) Samusi Saulo o vha a si tsha vhona, vho mu fara nga tshanḓa vha mu isa Damaseko he a ḓidzima na u rabela lwa maḓuvha mararu. Yesu a vhudza muṅwe mufunziwa we a vha a tshi dzula Damaseko nga ha Saulo. Onoyo mufunziwa o vha a tshi pfi Anania, ‘we a vha a tshi ambiwa zwavhuḓi nga Vhayuda’ vha dzulaho Damaseko.​—Mish. 22:12.

⁹ Humbulani nḓila ine Anania a nga vha o ḓipfa ngayo. Musi Yesu Kristo o vuswaho, ane a vha Ṱhoho ya tshivhidzo a tshi amba nae nga ho livhaho, a tshi khou mu nanga uri a ite mushumo wo khetheaho. Yo vha i ndugelo yavhuḓisa, fhedzi wo vha u mushumo u konḓaho  vhukuma. Musi a tshi vhudzwa uri u tea u amba na Saulo, o ri: “Murena, ndo pfa vhathu vha tshi amba nga ha nḓila ye onoyu munna a tambudza ngayo vhakhethwa vhau ngei Yerusalema. O rumiwa fhano nga vhahulwane vha vhotshifhe uri a fare vhoṱhe vhane vha vhidzelela dzina ḽau.”​—Mish. 9:13, 14.

10. Ri guda mini kha nḓila ye Yesu a shumisana ngayo na Anania?

¹⁰ Yesu ho ngo kaidza Anania musi a tshi amba nḓila ine a ḓipfa ngayo. Fhedzi Yesu o mu ṋea vhulivhisi ho livhaho. O sumbedza u mu humbulela nga u mu vhudza uri ndi ngani o vha a tshi khou ṱoḓa uri a ite wonoyu mushumo u songo ḓoweleaho. Yesu o amba nga ha Saulo a ri: “Ndo mu nanga uri a ṱanziele nga ha dzina ḽanga kha dzitshaka, kha mahosi na kha Vhaisiraele. Ngauri ndi ḓo mu sumbedza uri u ḓo tambudzwa lungafhani a tshi itela dzina ḽanga.” (Mish. 9:15, 16) Anania ho ngo vhuya a lenga-lenga. O ṱavhanya a ita zwe Yesu a mu vhudza. Anania o mbo ḓi wana Saulo, a amba nae a ri: “Wahashu Saulo, Murena Yesu we wa mu vhona u nḓilani u tshi khou ḓa ngeno, o nthuma uri u dovhe u vhone na uri u ḓale muya mukhethwa.”—Mish. 9:17.

11, 12. Ri guda mini kha mafhungo a Yesu, Anania na Saulo?

¹¹ Ri a kona u pfesesa zwithu zwa ndeme kha mafhungo a Yesu, Anania na Saulo. Sa tsumbo, ri a kona u vhona uri Yesu ndi ene ane a livhisa mushumo wa u huwelela, samusi o zwi amba. (Mat. 28:20) Naho Yesu a sa ambi na riṋe nga ho livhaho ṋamusi, u livhisa mushumo wa u huwelela a tshi shumisa mulanda a fhulufhedzeaho we a mu vhea uri a ṱhogomele vha nnḓu yawe. (Mat. 24:45-47) Tshigwada Tshi Langaho tshi livhisa vhahuweleli na vhavulanḓila uri vha ye u ṱoḓa vhathu vhane vha ṱoḓa u ḓivha  zwo engedzeaho nga ha Kristo. Samusi zwo sumbedzwa kha ndima yo fhiraho, vhunzhi ha vhenevho vhathu vho rabela Yehova nahone nga murahu vha dalelwa nga Ṱhanzi Dza Yehova.​—Mish. 9:11.

¹² Anania o ṱanganedza mushumo we a ṋewa wone nahone a fhaṱutshedzwa. Naa ni a thetshelesa ndaela ya u huwelela mafhungo maḓifha naho zwi songo leluwa? Vhaṅwe vha pfa vha tshi ofha u huwelela mafhungo maḓifha nnḓu nga nnḓu kana u amba na vhathu vhane vha si vha ḓivhe. Vhaṅwe vha wana zwi tshi vha konḓela u huwelela fhethu ha mabindu, zwiṱaraṱani, nga founu kana nga u ṅwala marifhi. Anania o kona u kunda nyofho dzawe nahone a vha na ndugelo ya u  thusa Saulo uri a wane muya mukhethwa. b Anania o kona u thusa Saulo ngauri o vha a tshi fhulufhela Yesu nahone a tshi dzhia Saulo sa ane ḽiṅwe ḓuvha a ḓo vha wahawe wa Mukriste. U fana na Anania, na riṋe ri nga kona u kunda nyofho dzashu arali ra fhulufhela uri Yesu ndi ene ane a khou livhisa mushumo wa u huwelela, ra pfela vhaṅwe vhuṱungu na u dzhia vhathu vhane vha ofhiwa sa vhane vha nga rembuluwa vha vha vhahashu.​—Mat. 9:36.

13, 14. Ni nga guda mini kha tsumbo ya Saulo arali ni tshi khou guda Bivhili, fhedzi ni sa athu u lovhedzwa?

¹³ Saulo o ṱavhanya a shumisa zwe a zwi guda. Musi a tshi fhola, o mbo ḓi lovhedzwa nahone a thoma u shuma na vhafunziwa ngei Damaseko. Fhedzi o ita zwi fhiraho zwenezwo. O “thoma u funza sinagogoni uri Yesu ndi Murwa wa Mudzimu.”​—Mish. 9:20.

¹⁴ Arali ni tshi khou guda Bivhili nahone ni sa athu lovhedzwa, naa ni nga edzisa Saulo nga u shumisa zwe na zwi guda na dzhia vhukando na lovhedzwa? A zwi timatimisi uri vhuṱolo he Kristo a vhu ita kha Saulo ndi hone he ha ṱuṱuwedza Saulo uri a dzhie vhukando. Na vhaṅwe vho zwi vhona musi Yesu a tshi ita vhuṱolo, fhedzi a zwo ngo vha ṱuṱuwedza uri vha dzhie vhukando. Sa tsumbo, vhaṅwe Vhafarisei vho vhona Yesu a tshi fhodza munna o omaho tshanḓa nahone Vhayuda vhanzhi vho vha vha tshi zwi ḓivha uri Yesu o vusa Lazaro vhafuni. Fhedzi zwenezwo a zwo ngo ṱuṱuwedza vhathu vhanzhi uri vha dzhie vhukando nahone vhaṅwe vho ita na u pikisa Yesu. (Marko 3:1-6; Yoh. 12:9, 10) Fhedzi Saulo o shanduka. Ndi ngani Saulo o kona u dzhia vhukando ngeno vhaṅwe vho kundelwa u zwi ita? Ndi ngauri o vha a tshi ofha Mudzimu u fhira vhathu nahone a tshi dzhiela nṱha nḓila ye Kristo a mu khathutshela ngayo. (Vhafil. 3:8) Arali na inwi na ita zwi fanaho, a hu na tshine tsha ḓo ni thivhela u huwelela na u fanelea u lovhedzwa.

15, 16. Saulo o ita mini musi e sinagogoni, nahone Vhayuda vha ngei Damaseko vha ita mini?

¹⁵ Edzani u humbula nḓila ine vhathu vha nga vha vho sinyuwa na  u mangala ngayo musi vha tshi vhona Saulo a tshi thoma u huwelela nga ha Yesu sinagogoni? Vho vhudzisa vha ri: “Naa uyu munna a si ene we a tovhola vha ngei Yerusalema vhane vha vhidzelela ḽeneḽi dzina?” (Mish. 9:21) Musi Saulo a tshi ṱalutshedza uri ndi ngani o shandula mavhonele awe nga ha Yesu, o “sumbedza uri Yesu ndi ene Kristo.” (Mish. 9:22) Fhedzi zwenezwo a si zwithu zwine zwa nga ita uri muṅwe na muṅwe a shandule mavhonele awe. Zwi nga si shandule mahumbulele a vhathu vhane vha tevhedza masialala avho kana vhathu vhane vha ḓikukumusa. Fhedzi Saulo ho ngo fhulufhuwa.

¹⁶ Nga murahu ha miṅwaha miraru, Vhayuda vha Damaseko vho vha vha tshi kha ḓi pikisa Saulo. Vha langana u mu vhulaya. (Mish. 9:23; 2 Vhakor. 11:32, 33; Vhagal. 1:13-18) Musi Saulo a tshi pfa uri vha ṱoḓa u mu vhulaya, a dzhena manngini a tsitswa nga buli ḽi re luvhondoni lwa wonoyo muḓi, a shavha. Luka u amba uri Saulo o thuswa nga “vhafunziwa vhawe.” (Mish. 9:25) Zwenezwi zwi sumbedza uri ngei Damaseko ho vha na vhathu vhe vha ṱanganedza zwe Saulo a vha funza zwone nahone vha vha vhatevheli vha Kristo.

17. (a) Vhathu vha nga ita mini musi ri tshi vha vhudza nga ha zwe ra zwi guda Bivhilini? (b) Ri tea u bvela phanḓa ri tshi ita mini, nahone ndi ngani?

¹⁷ Musi ni tshi thoma u vhudza vha muṱa waṋu, khonani dzaṋu na vhaṅwe nga ha zwithu zwavhuḓi zwe na zwi guda Bivhilini, ni nga vha no lavhelela uri vhoṱhe vha ḓo zwi ṱanganedza. Khamusi vhaṅwe vho zwi ṱanganedza. Khamusi no thoma u vha swina ḽa vha muṱa waṋu. (Mat. 10:32-38) Fhedzi arali na bvela phanḓa ni tshi khwinisa nḓila ine na ṱalutshedza ngayo Maṅwalo na u ḓifara nga nḓila yavhuḓi, zwi nga ita uri na vhathu vhane vha ni pikisa vha fhedze vha tshi vho shandula mavhonele avho.​—Mish. 17:2; 1 Pet. 2:12; 3:1, 2, 7.

18, 19. (a) Ho vha na mvelelo dzifhio musi Baranaba a tshi imelela Saulo? (b) Ri nga edzisa hani Baranaba na Saulo?

¹⁸ Musi Saulo a tshi swika Yerusalema, vhafunziwa a vho ngo zwi kholwa uri na ene o no vha mufunziwa. Fhedzi musi Baranaba a tshi ṱalutshedza vhaapostola uri Saulo o vha hani mufunziwa, vho mbo ḓi mu ṱanganedza nahone a dzula navho tshifhinganyana. (Mish. 9:26-28) Saulo o vha a sa shoni u amba mafhungo maḓifha. (Vharoma 1:16) O vha na tshivhindi a huwelela na Yerusalema he a tovhola vhafunziwa vha Yesu Kristo. Vhayuda vha Yerusalema vho tshuwa musi vha tshi ṱhogomela uri munna we vha vha vha tshi humbula uri u ḓo ranga phanḓa kha u fhelisa Vhakriste, zwino o no vha Mukriste. Vha langana u mu vhulaya. Bivhili i ri: “Musi vhahawe vha tshi zwi pfa, vha ya nae [Saulo] Kesarea, vha mu rumela Tariso.” (Mish. 9:30) Saulo  o thetshelesa vhulivhisi he Yesu a vhu ṋea a tshi shumisa tshivhidzo. U thetshelesa honoho vhulivhisi zwo vhuyedza Saulo na tshivhidzo.

¹⁹ Ṱhogomelani uri Baranaba o dzhia vhukando u itela u thusa Saulo. A zwi timatimisi uri zwenezwo zwo thusa vhenevho vhashumeli vha Yehova vha fhiseaho uri vha vhe na vhukonani ha tsini. Naa na inwi, u fana na Baranaba ni khou thusa vhaswa ngohoni vha re tshivhidzoni tshaṋu nga u shuma navho tsimu na u vha thusa uri vha ite mvelaphanḓa? Ni ḓo lambedzwa arali na ita nga u ralo. Arali ni tshi kha ḓi tou bva u vha muhuweleli wa mafhungo maḓifha, naa ni a tenda vhaṅwe vha tshi ni thusa u fana na Saulo? Musi ni tshi shuma na vhahuweleli vha re na tshenzhelo, ni ḓo khwinisa nḓila ine na huwelela ngayo. Ni ḓo takala nga ho engedzeaho nahone ni ḓo vhumba vhukonani ha tshoṱhe.

20, 21. Vhashumeli vha tshifhingani tsha kale na zwino vho shumisa hani zwavhuḓi tshifhinga tsha “mulalo”?

²⁰ Musi Saulo o no vha mutendi nahone o bva Yerusalema o tsireledzea, “zwivhidzo zwoṱhe zwa Yudea, Galilea na Samaria [zwo] vha na mulalo.” (Mish. 9:31) Vhafunziwa vho shumisa hani tshenetsho tshifhinga? (2 Tim. 4:2) Bivhili i amba uri zwivhidzo zwo “khwaṱhiswa.” Vhaapostola na vhaṅwe vhahavho vhane vha ranga phanḓa, vho khwaṱhisa lutendo lwa vhafunziwa. Vho ranga phanḓa nahone zwivhidzo zwa bvela phanḓa zwi tshi “engedzea musi zwi tshi ofha Yehova na u khwaṱhiswa nga muya mukhethwa.” Sa tsumbo, Petro o shumisa tshenetsho tshifhinga u khwaṱhisa vhafunziwa vha dzulaho Lida na shangoni ḽa Sharona. Zwe a zwi ita zwo ita uri vhathu vhanzhi vha dzulaho henefho vha ‘tende Murena.’ (Mish. 9:32-35) Vhafunziwa a vho ngo tenda u thithiswa nga zwiṅwe zwithu, fhedzi vho finya dza khwaṱha, vha bvela phanḓa vha tshi ṱhogomelana na u huwelela mafhungo maḓifha. Zwenezwo zwo ita uri zwivhidzo zwi ‘bvele phanḓa zwi tshi engedzea.’

²¹ Mafheloni a ḓana ḽa vhu-20 ḽa miṅwaha, Ṱhanzi Dza Yehova mashangoni manzhi na vhone vho vha na “mulalo.” Mivhuso ye ya vha i tshi tsikeledza vhathu vha Mudzimu lwa miṅwaha minzhi a yo ngo tsha vha hone. Zwa vha lelutshela u huwelela mashangoni e mushumo washu wa vha wo thivhelwa nahone kha vhuṅwe vhuimo, mushumo washu a wo ngo tsha thivhelwa na luthihi. Ṱhanzi nnzhi vho shumisa tshenetsho tshibuli u huwelela khagala nahone ha vha na mvelelo dzavhuḓisa.

22. Ni nga shumisa hani zwavhuḓi mbofholowo ine na vha nayo?

 ²² Naa ni khou shumisa zwavhuḓi mbofholowo ine na vha nayo? Arali ni tshi dzula shangoni ḽine ḽa ni tendela uri ni gwadamele Yehova no vhofholowa, Saṱhane a nga ni linga uri ni ṱoḓe lupfumo nṱhani ha u shumela Yehova. (Mat. 13:22) Ni songo tenda u thithiswa. Shumisani zwavhuḓi mbofholowo ine na vha nayo zwino. I shumiseni sa tshibuli tsha u huwelela mafhungo maḓifha nga u fhisea na u khwaṱhisa tshivhidzo. Ni songo hangwa uri zwithu zwi nga shanduka nga u bonya ha iṱo.

23, 24. (a) Ri guda mini kha zwe zwa itea kha Tabita? (b) Ri tea u ḓiimisela u ita mini?

²³ Ṱhogomelani zwe zwa itea kha muṅwe mufunziwa ane a pfi Tabita kana Doroka. O vha a tshi dzula Yope, muḓi we wa vha u tsini na Lida. Onoyo mufumakadzi a fhulufhedzeaho, o shumisa nga vhuṱali tshifhinga tshawe na zwine a vha nazwo, “a tshi ita mishumo mivhuya na u thusa vhashayi.” Fhedzi o mbo ḓi thoma u lwala, a lovha. c Lufu lwawe lwo vhaisa vhafunziwa vha ngei Yope, nga mannḓa-mannḓa tshilikadzi dze a dzi thusa. Musi Petro a tshi swika nḓuni ye ya vha i na tshitumbu tsha onoyo mufumakadzi, o ita vhuṱolo he ha vha vhu sa athu u vhuya ha itwa nga mufunziwa na muthihi wa Yesu Kristo. Petro o rabela, a vusa Tabita. Edzani u humbula nḓila ye dzitshilikadzi na vhaṅwe vhafunziwa vha vha vho takala ngayo musi Petro a tshi vha vhidza uri vha ḓe vha vhone uri Tabita u khou tshila. A zwi vhuyi zwa vhudziswa uri zwenezwo zwiitea zwo vha thusa uri vha ḓiimisele u sedzana na milingo i ḓaho. Zwe Petro a zwi ita zwo “ḓivhea muḓini woṱhe wa Yope, vhanzhi vha tenda Murena.”​—Mish. 9:36-42.

²⁴ Ri guda mbuno mbili dza ndeme kha zwe zwa itea kha Tabita. (1) Ri tshila tshifhinga tshipfufhi. Ndi ngazwo zwi zwa ndeme nga maanḓa u ḓiitela dzina ḽavhuḓi na Mudzimu ri tshi kha ḓi kona. (Muh. 7:1) (2) Mvuwo i ḓo vha hone zwa vhukuma. Yehova o ṱhogomela zwithu zwavhuḓi zwe Tabita a zwi ita nahone a mu fhaṱutshedza. Arali ra lovha Haramagedo i sa  athu swika, u ḓo humbula mishumo yashu yavhuḓi nahone a ri vusa. (Vhahev. 6:10) Hu sa londwi uri ri “zwifhingani . . . zwi konḓaho” kana ri khou ḓiphiṋa nga “mulalo,” kha ri bvele phanḓa ri tshi huwelela nga u fhisea nga ha Kristo.​—2 Tim. 4:2.