Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

NDIMA 3

“Vha Ḓadzwa Nga Muya Mukhethwa”

“Vha Ḓadzwa Nga Muya Mukhethwa”

Zwe zwa itea musi ho no shululwa muya mukhethwa nga Pentekoste

Yo thewa kha Mishumo 2:1-47

1. Ṱalutshedzani zwe zwa vha zwi tshi khou itea nga ḓuvha ḽa Vhuṱambo ha Pentekoste.

 VHATHU vha re zwiṱaraṱani zwa Yerusalema vho takala vhukuma. a Vhutsi vhu khou duba vhu tshi bva kha aḽeṱare thembeleni, Vhalevi vha khou imba vha tshi renda Yehova. (Phisalema 113 u swika kha 118) Vhaeni vho ḓadza zwiṱaraṱa, a hu na na vhupfelo ha mare. Vha bva kule vhukuma, fhethu hu ngaho Elamu, Mesopotamia, Kapadokia, Ponto, Egipita na Roma. b Ho vha hu tshi khou itea mini? Ho vha hu vhuṱambo ha Pentekoste vhune ha dovha ha vhidzwa “ḓuvha ḽa zwiranzhe.” (Num. 28:26) Honovhu vhuṱambo vhune ha farwa ṅwaha muṅwe na muṅwe, ho vha vhu tshi itwa musi vhathu vha tshi fhedza u kaṋa baḽi, vha tshi vho ḓo thoma u kaṋa goroi. Ho vha hu ḓuvha ḽi takadzaho.

2. Ndi zwithu zwifhio zwi mangadzaho zwe zwa itea nga Pentekoste ya 33 C.E.?

2 Hu ṱoḓaho u vha nga awara ya vhuṱahe nga matsheloni nga ṅwaha wa 33 C.E., hu itea zwiṅwe zwithu zwine zwa ḓo dzula zwi milomoni ya vhathu lwa miṅwaha minzhi i tevhelaho. Nga u ṱavhanya, ha pfala “mubvumo u bvaho ṱaḓulu u tshi nga wa ḓumbu” kana “ḓumbu ḽa maanḓa ḽi tshi vhudzula.” (Mish. 2:2; Bivhili Ya Tshivenḓa Ya 1936) Hu pfala yeneyo phosho nḓuni ye vhafunziwa vha Yesu vha ṱoḓaho u vha 120 vha kuvhangana khayo. Nga murahu ha itea zwithu zwi mangadzaho. Ha vhonala khavhu dza mulilo dzi ngaho lulimi dzo kavha kha mufunziwa muṅwe na muṅwe. Vhafunziwa vha “ḓadzwa nga muya mukhethwa,” vha thoma u amba nga nyambo dzo fhambanaho. Vhaeni vha bvaho kha maṅwe mashango, vho vha vho mangala musi vha tshi vhona vhafunziwa vha tshi bva kha yeneyo nnḓu vha tshi khou amba nyambo dzo fhambanaho. Muṅwe na muṅwe o vha a tshi khou pfa “hu tshi ambiwa luambo lwawe.”​—Mish. 2:1-6.

3. (a) Ndi ngani ri tshi nga amba uri zwe zwa itea nga Pentekoste ya 33 C.E. ndi tshiitea tsha ndeme kha ḓivhazwakale ya vhurabeli ha ngoho? (b) Zwe Petro a zwi amba zwi tshimbidzana hani na u shumiswa ha “khii dza Muvhuso”?

3 Enea mafhungo a ṱalusa tshiitea tsha ndeme vhukuma kha vhurabeli ha ngoho, tshine tsha vha u thomiwa ha lushaka lwa Isiraele wa Mudzimu, ane a vha tshivhidzo tsha Vhakriste vho ḓodzwaho. (Vhagal. 6:16) Hu kha ḓi vha na maṅwe mafhungo a takadzaho. Musi Petro a tshi amba na tshigwada tsha vhathu nga ḽeneḽo ḓuvha, o shumisa khii ya u thoma kha khii tharu “dza Muvhuso.” Khii iṅwe na iṅwe yo vha i tshi ḓo ita uri zwigwada zwo fhambanaho zwi vhe na tshibuli tsha u wana phaṱhutshedzo dzo khetheaho. (Mat. 16:18, 19) Khii ya u thoma, yo ita uri zwi konadzee uri Vhayuda na vhathu vho rembulutshelaho kha vhurereli ha Tshiyuda vha ṱanganedze mafhungo maḓifha nahone vha ḓodzwe nga muya mukhethwa wa Mudzimu. c Zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo ita uri vha vhe tshipiḓa tsha Isiraele wa Mudzimu, vha vhe na fhulufhelo ḽa u vhusa sa mahosi na vhotshifhe musi Messia a tshi Vhusa. (Nzumb. 5:9, 10) Nga u ya ha tshifhinga, Vhasamaria na vhathu vha dziṅwe tshaka vho vha vha tshi ḓo wana ndugelo i fanaho. Ndi mini zwine Vhakriste vha nga zwi guda ṋamusi kha tshenetshi tshiitea tshi mangadzaho, tshe tsha itea nga Pentekoste ya 33 C.E.?

“Vhoṱhe Vho Vha Vho Kuvhangana Fhethu Huthihi” (Mish. 2:1-4)

4. Musalauno, tshivhidzo tsha Vhakriste tshi fana hani na tshe tsha thomiwa nga 33 C.E.?

4 Tshivhidzo tsha Vhakriste tsho thoma tshi na vhafunziwa vha 120. Vhoṱhe vho vha vho “kuvhangana fhethu huthihi” kamarani ya nṱha nahone vho ḓodzwa nga muya mukhethwa. (Mish. 2:1) Musi ḓuvha ḽi tshi sala ḽi tshi yo kovhela, tshenetsho tshivhidzo tsho vha tsho no vha na vhathu vhanzhi vho lovhedzwaho. Fhedzi eneo o vha a tshi tou vha mathomo a nyaluwo kha ndangulo ine ya khou bvela phanḓa i tshi aluwa na ṋamusi. Kha tshivhidzo tsha Vhakriste ṋamusi, hu na vhanna na vhafumakadzi vhane vha ofha Mudzimu. Vha khou huwelela “mafhungo maḓifha a Muvhuso” ane a tea u “ḓivhadzwa ḽifhasini ḽoṱhe uri a pfiwe nga tshaka dzoṱhe, nga murahu ndi hone vhufhelo vhu tshi ḓo ḓa.”​—Mat. 24:14.

5. Muthu o vha a tshi ḓo vhuyelwa hani nga u vha muraḓo wa tshivhidzo tsha ḓanani ḽa u thoma na tsha ṋamusi?

5 Tshivhidzo tsha Vhakriste tsho vha tshi tshi ḓo tikedza miraḓo yatsho ine ya vha Vhakriste vho ḓodzwaho na vha “dziṅwe nngu” vhe vha vha vha tshi ḓo vha hone nga murahu. (Yoh. 10:16) Paulo o sumbedza uri u dzhiela nṱha nḓila ine miraḓo ya tshivhidzo ya tikedzana ngayo. O ṅwalela Vhakriste vha Roma a ri: “Ndi khou ṱoḓa u ni vhona, uri ndi ni thuse u khwaṱhisa vhushaka haṋu na Mudzimu, uri ni vhe na lutendo lwo khwaṱhaho; uri ri ṱuṱuwedzane, nga lutendo lwaṋu na lwanga.”​—Vharoma 1:11, 12.

6, 7. Tshivhidzo tsha Vhakriste ṋamusi tshi khou ita hani mushumo we Yesu a u ṋea vhathu vhawe wa u huwelela kha tshaka dzoṱhe?

6 Tshivhidzo tsha Vhakriste ṋamusi tshi na mushumo u fanaho na we wa itwa ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha. Yesu o ṋea vhafunziwa vhawe mushumo we wa vha u tshi ḓo vha takadza naho vho vha vha tshi ḓo sedzana na zwithithisi. O vha vhudza uri: “Iyani ni ite vhathu vha tshaka dzoṱhe vhafunziwa, ni vha lovhedze dzinani ḽa Khotsi na ḽa Murwa na ḽa muya mukhethwa, ni vha funze u ita zwoṱhe zwe nda ni vhudza.”​—Mat. 28:19, 20.

7 Ṋamusi, Yehova u khou shumisa tshivhidzo tsha Vhakriste tsha Ṱhanzi Dza Yehova u itela u khunyeledza wonoyo mushumo. Nga zwiṅwe zwifhinga, zwi a konḓa u huwelela kha vhathu vha nyambo dzo fhambanaho. Naho zwo ralo, Ṱhanzi Dza Yehova vho bveledza khandiso dzo thewaho Bivhilini nga nyambo dzi fhiraho 1 000. Arali ni tshi vha hone miṱanganoni ya tshivhidzo tshifhinga tshoṱhe nahone ni tshi khou ḓivhadza mafhungo maḓifha a Muvhuso na u ita vhafunziwa, ni na tshiitisi tsha u takala. Ni muṅwe wa vhathu vha si gathi ṋamusi vhane vha vha na ndugelo ya u vhudza vhaṅwe nga ha Mudzimu!

8. Ri vhuyelwa nga mini nga u vha tshivhidzoni tsha Vhukriste?

8 U itela u ni thusa uri ni konḓelele no takala ano maḓuvha a vhufhelo a konḓaho, Yehova Mudzimu o ni ṋea vhahashu vha shango ḽoṱhe. Paulo o ṅwalela tshivhidzo tsha Vhakriste vha Vhahevheru a ri: “Kha ri ḓivhane khwine uri ri kone u funana nga ho engedzeaho na u ita mishumo mivhuya, ri songo litsha u kuvhangana nga tshashu, samusi vhaṅwe vha tshi ita nga u ralo, fhedzi ri ṱuṱuwedzane, zwihuluhulu samusi ni tshi vhona uri ḓuvha ḽi khou sendela.” (Vhahev. 10:24, 25) Yehova o ri ṋea tshivhidzo tsha Vhakriste sa tshifhiwa u itela uri ri ṱuṱuwedzane. Nga zwenezwo, dzulani ni tsini na vhahaṋu. Ni songo litsha u vha hone miṱanganoni ya tshivhidzo!

“Muṅwe Na Muṅwe O Vha A Tshi Khou Pfa Hu Tshi Ambiwa Luambo Lwawe” (Mish. 2:5-13)

“Vha khou ri vhudza nga ha mishumo ya maanḓa ya Mudzimu nga nyambo dzashu.”​—Mishumo 2:11

9, 10. Ndi mini zwe vhaṅwe vha zwi ita uri vha kone u huwelela kha vhathu vhane vha amba luṅwe luambo?

9 Edzani u humbula nḓila ye Vhayuda na vhathu vho rembulutshelaho kha vhurereli ha Tshiyuda vha vha vho takala ngayo nga Pentekoste ya 33 C.E. Vhunzhi ha vhe vha vha vhe hone vho vha vha tshi amba Tshigerika kana Tshihevheru. Fhedzi zwino “muṅwe na muṅwe o vha a tshi khou pfa hu tshi ambiwa luambo lwawe.” (Mish. 2:6) Zwi tou pfala uri vhe vha vha vho thetshelesa, vho kwamea mbilu musi vha tshi pfa mafhungo maḓifha nga luambo lwavho lwa ḓamuni. Fhedzi Vhakriste ṋamusi, a vho ngo ṋewa tshifhiwa tsha uri vha ambe dziṅwe nyambo nga lwa vhuṱolo. Naho zwo ralo, vhanzhi vho ḓinekedzela u itela u phaḓaladza mafhungo maḓifha a Muvhuso kha vhathu vha tshaka dzoṱhe. Vha zwi itisa hani? Vhaṅwe vho guda luambo luswa uri vha shume na tshivhidzo tshine tsha amba luambo lwa ḽiṅwe shango tsini na hune vha dzula hone kana vho pfulutshela kha ḽiṅwe shango. Kanzhi vho wana uri vhathetshelesi vhavho vha a kwamea nga vhuḓidini vhune vha vhu ita.

10 Christine na dziṅwe Ṱhanzi dza sumbe vho guda Tshigujarati. Musi a tshi ṱangana na muṅwe mufumakadzi ane a amba Tshigujarati mushumoni, o mu lumelisa nga luambo lwawe. Onoyo mufumakadzi o kwamea vhukuma nahone a ṱoḓa u ḓivha uri ndi ngani Christine o vha a tshi khou ita vhuḓidini ha u guda luambo lu konḓaho u fana na Tshigujarati. Christine o shumisa tshenetsho tshibuli u itela u huwelela kha onoyo mufumakadzi. Onoyo mufumakadzi o vhudza Christine uri: “Zwi tou pfala uri zwine na khou ṱoḓa u amba ndi zwa ndeme.”

11. Ri nga dzula hani ro lugela u ḓivhadza mafhungo maḓifha kha vhathu vha dziṅwe nyambo?

11 Ndi ngoho uri a si vhathu vhoṱhe vhane vha nga kona u guda luṅwe luambo. Naho zwo ralo, ri nga dzula ro lugiselela u huwelela mafhungo maḓifha a Muvhuso kha vhathu vha dziṅwe nyambo. Ri nga zwi itisa hani? Iṅwe nḓila ndi nga u shumisa JW Language®app u itela u guda nḓila yo leluwaho ya u lumelisa nga luambo lune lwa shumiseswa hune na dzula hone. Ni nga dovha na guda maipfi a si gathi a lwonolwo luambo ane a nga ita uri vhane na khou amba navho vha vhe na dzangalelo. Vha sumbedzeni jw.org, khamusi dzividio na khandiso dza lwonolwo luambo. Arali ra shumisa zwenezwo zwishumiswa, ri nga takala u fana na nḓila ye Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma vha takala ngayo musi vhathu vha bvaho kha maṅwe mashango vha tshi mangadzwa nga u pfa mafhungo maḓifha, ngauri “muṅwe na muṅwe o vha a tshi khou pfa hu tshi ambiwa luambo lwawe.”

“Petro A Takuwa” (Mish. 2:14-37)

12. (a) Ndi mini zwe muporofita Yoele a dzula o zwi amba nga ha vhuṱolo he ha itea nga Pentekoste ya 33 C.E.? (b) Ndi ngani zwo vha zwo lavhelelwa uri zwe Yoele a dzula o zwi amba zwi itee ḓanani ḽa u thoma?

12 “Petro a takuwa” u itela u amba na tshigwada tshe tsha vha tshi tshi amba nyambo dzi sa fani. (Mish. 2:14) O ṱalutshedza vhoṱhe vhe vha vha vho thetshelesa uri Mudzimu ndi ene o itaho uri zwi konadzee uri vha kone u amba nga dziṅwe nyambo, u tendelana na zwe zwa dzula zwo ambiwa nga muporofita Yoele musi a tshi ri: “Ndi ḓo shululela muya wanga kha vhathu vhoṱhe.” (Yoele 2:28) Musi Yesu a sa athu ya ṱaḓulu, o vhudza vhafunziwa vhawe uri: “Ndi ḓo humbela Khotsi uri a ni ṋee muṅwe muthusi.” Yesu o ṱalutshedza uri onoyo muthusi “ndi muya mukhethwa.”​—Yoh. 14:16, 17.

13, 14. Petro o ita mini uri a swikelele mbilu dza vhathetshelesi vhawe, nahone ri nga edzisa hani tsumbo yawe?

13 Musi Petro a tshi phetha, o amba nga ho livhaho a ri: “Vhudzani vhathu vhoṱhe vha Isiraele uri vha vhe na vhungoho ha uri onoyo Yesu we na mu ombela kha danda, Mudzimu o mu ita Murena na Kristo.” (Mish. 2:36) Ndi ngoho uri vhunzhi ha vhathu vhe vha vha vho thetshelesa Petro, vho vha vhe siho musi Yesu a tshi ombelwa kha danda ḽa tshengedzo. Fhedzi sa lushaka, vhoṱhe vho vha vha tshi tea u hwala vhuḓifhinduleli ha u vhulawa hawe. Petro o amba na Vhayuda ngae nga ṱhonifho nahone o swikelela mbilu dzavho. Tshipikwa tshawe tsho vha tshi tsha uri vhathu vho mu thetshelesaho vha si ḓivhone mulandu, fhedzi vha rembuluwe. Naa zwe Petro a zwi amba zwo khukhulisa vhe vha vha vho mu thetshelesa? Na luthihi. Nṱhani hazwo, zwe a zwi amba zwo vha “ṱhavha mbilu.” Vha vhudzisa vha ri: “Ri ite mini?” Zwi tou pfala uri nḓila ye Petro a amba ngayo nga ṱhonifho i nga vha i yone ye ya ita uri a swikelele mbilu dza vhathu vhanzhi, zwa ita uri vha rembuluwe.​—Mish. 2:37.

14 Ri nga edzisa tsumbo ya Petro ya u swikelela mbilu dza vhathu. Musi ri tsimuni, a ro ngo tea u haseledza nga ha zwiṅwe na zwiṅwe zwine ṋemuḓi a nga zwi amba zwi sa tshimbidzaniho na Maṅwalo. Nṱhani hazwo, zwi ḓo vha zwavhuḓi uri ri ambe nga ha zwithu zwine ra nga tendelana khazwo. Arali ra nga wana zwine ra tendelana khazwo na vhathetshelesi vhashu, ri nga kona u ambedzana navho nga vhuṱali nga ha zwine Bivhili ya zwi funza. Kanzhi musi ri tshi gudisa vhathu ngoho i re Bivhilini nga u wana zwine ra tendelana khazwo, zwi nga ita uri vhathu vha mbilu dzavhuḓi vha ṱanganedze mulaedza.

Noṱhe “Ni Lovhedzwe” (Mish. 2:38-47)

15. (a) Ndi mini zwe Petro a zwi amba, nahone vhathu vho ita mini? (b) Ndi ngani vhathu vhanzhi vhe vha pfa mafhungo maḓifha nga Pentekoste vho vha vha tshi fanelea u lovhedzwa ḽeneḽo ḓuvha?

15 Nga ḽeneḽo ḓuvha ḽi takadzaho nga Pentekoste ya 33 C.E., Petro o vhudza Vhayuda na vhathu vho rembulutshelaho kha vhurereli ha Tshiyuda a ri: “Rembuluwani, ni lovhedzwe.” (Mish. 2:38) Nga nṱhani ha zwenezwo, ho lovhedzwa vhathu vha ṱoḓaho u vha 3 000. Khamusi vho lovhedzelwa mabambeloni Yerusalema kana tsini na henefho. d Naa vhenevho vhathu vho lovhedzwa nge vha tou vhudzwa uri vha lovhedzwe? Naa ri nga shumisa enea mafhungo u itela u ṱuṱuwedza vhagudiswa vha Bivhili kana vhana vha re na vhabebi vha re Vhakriste uri vha ṱavhanyele u lovhedzwa vha sa athu lugela? Na luthihi. Ni songo hangwa uri Vhayuda na vhathu vho rembulutshelaho kha vhurereli ha Tshiyuda vhe vha lovhedzwa nga ḓuvha ḽa Pentekoste ya 33 C.E., vho vha vha tshi fhisetshela u guda Ipfi ḽa Mudzimu nahone vhe miraḓo ya lushaka lwe lwa vha lwo no ḓinekedzela kha Yehova. Zwiṅwe hafhu, vho vha vho no ḓi sumbedza uri vha a fhisea ngauri vhaṅwe vho tshimbila lwendo lulapfu uri vha vhe hone kha honoho vhuṱambo vhune ha farwa ṅwaha muṅwe na muṅwe. Musi vho no ṱanganedza ngoho na u pfesesa mushumo une Yesu Kristo a vha nawo kha u itea ha zwine Mudzimu a zwi ṱoḓa, vho vha vho no lugela u shumela Mudzimu sa vhatevheli vha Kristo vho lovhedzwaho.

16. Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho sumbedza hani u ḓidzima zwiṅwe zwithu?

16 Zwi khagala uri Yehova o fhaṱutshedza tshenetsho tshigwada. Eneo mafhungo a ri: “Vhoṱhe vho vhaho vhatendi vho kuvhangana vha kovhelana zwine vha vha nazwo, vha rengisa thundu dzavho na ndaka yavho vha tshi kovhela vhoṱhe u ya nga zwine vha zwi shaya.” e (Mish. 2:44, 45) Zwi tou pfala uri Vhakriste vhoṱhe vha ngoho vha ḓo ṱoḓa u edzisa tsumbo ya vhenevho vhathu nga u vha na lufuno na u ḓidzima.

17. Muthu u tea u ita mini uri a fanelee u lovhedzwa?

17 Hu na vhukando vhune muthu a tea u vhu dzhia u ya nga Maṅwalo uri a fanelee u ḓiṋekedzela na u lovhedzwa sa Mukriste. Muthu u tea u guda Bivhili uri a vhe na nḓivho. (Yoh. 17:3) U tea u vha na lutendo, a ḓisole zwi tshi bva mbiluni nahone a rembuluwe kha matshilele awe a kale. (Mish. 3:19) U tea u shanduka, a thome u tshila u tendelana na zwine Mudzimu a zwi ṱoḓa. (Vharoma 12:2; Vhaef. 4:23, 24) Musi o no ita zwenezwo, a nga ḓinekedzela kha Mudzimu nga thabelo, a lovhedzwa.​—Mat. 16:24; 1 Pet. 3:21.

18. Vhafunziwa vha Kristo vho lovhedzwaho vha na ndugelo ifhio?

18 Naa ni mufunziwa wa Yesu Kristo o ḓiṋekedzaho a lovhedzwa? Arali zwo ralo, ni tea u dzhiela nṱha ndugelo ye na ṋewa yone. U fana na Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vhe vha ḓadzwa nga muya mukhethwa, na inwi ni nga shumiswa nga nḓila khulwane u huwelela nga u fhisea nga ha Muvhuso wa Mudzimu na u ita zwine Yehova a zwi funa!

b Vhalani bogisi “ Roma Musanda Wa Muvhuso Muhulwane,” kha siaṱari 26; “ Vhayuda Vhe Vha Vha Vha Tshi Dzula Mesopotamia Na Egipita,” kha siaṱari 27 na “ Vhakriste Vha Ngei Ponto,” kha siaṱari 28.

c Vhalani bogisi “ Ndi Vhonnyi Vho Rembulutshelaho Kha Vhurereli Ha Tshiyuda?” kha siaṱari 27.

d Ri nga vhambedza zwenezwo na zwe zwa itea nga dzi 7 dza August 1993, buthanoni ḽa tshaka dzoṱhe ḽa Ṱhanzi Dza Yehova ngei Kiev, Ukraine. Kha ḽeneḽo buthano, ho shumiswa mabambelo a rathi u itela u lovhedza vhathu vha 7 402. Zwo dzhia awara mbili na mimunithi ya 15 u itela u lovhedza vhenevho vhathu.

e Ho itwa yeneyo ndugiselelo ya tshifhinganyana ngauri vhathu vho dalaho Yerusalema vho vha vha tshi tea u dzula lwa tshifhinganyana uri vha gude zwo engedzeaho. Vhadzulapo vha Yerusalema a vho ngo ṱuṱuwedzwa nga zwa politiki, fhedzi vho ṋea nga u ḓifunela zwi tshi bva mbiluni.​—Mish. 5:1-4.