Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

NDIMA 2

Mudzimu O “Ṱanganedza” Zwifhiwa Zwavho

Mudzimu O “Ṱanganedza” Zwifhiwa Zwavho

VHAHEVHERU 11:4

TSHIPIKWA: Zwe Yehova a dzudzanya tshifhingani tsha kale nga ha vhurabeli ho kunaho

1-3. (a) Ri ḓo fhindula mbudziso dzifhio? (b) Ndi zwifhio zwithu zwiṋa zwa ndeme zwa vhurabeli ho kunaho zwine ra ḓo haseledza ngazwo? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

ABELE u sedzulusa sambi ḽawe nga vhulondi. O ṱhogomela zwenezwi zwifuwo nga lufuno u bva tshee zwa dzwalwa. Zwino u khetha zwiṅwe, a zwi ṱhavha, a zwi ṋekedza Mudzimu sa tshifhiwa. Naa Yehova u ḓo ṱanganedza tshenetshi tshiṱhavhelo tsho ṋekedzwaho nga muthu a re na tshivhi?

2 Muapostola Paulo o hevhedzwa uri a ṅwale zwi tevhelaho nga ha Abele: “[Mudzimu o] ṱanganedza tshifhiwa tshawe.” Fhedzi Yehova ho ngo ṱanganedza tshifhiwa tsha Kaini. (Vhalani Vhahevheru 11:4.) Hezwi zwi takusa mbudziso dzine ra fanela u humbula nga hadzo. Ndi ngani Mudzimu o ṱanganedza nḓila ye Abele a mu gwadamela ngayo, fhedzi a si ṱanganedze nḓila ye Kaini a mu gwadamela ngayo? Ri nga guda mini kha tsumbo ya Kaini, Abele na vhaṅwe vho ambiwaho kha Vhahevheru ndima 11? Phindulo dzi ḓo ita uri ri pfesese khwine uri hu ṱoḓea mini kha vhurabeli ho kunaho.

3 Ri ḓo haseledza nga u tou pfufhifhadza zwithu zwe zwa itea u bva misini ya Abele u swika misini ya Hesekiele. Ni ṱhogomele zwithu zwiṋa zwa ndeme zwine zwa ita uri Mudzimu a ṱanganedze nḓila ine a gwadamelwa ngayo. Hu tea u gwadamelwa Yehova, u tea u ṋewa zwa khwinesa, zwi tea u itwa nga nḓila ine a i ṱanganedza nahone u tea u gwadamelwa nga zwiṱuṱuwedzi zwavhuḓi.

Ndi Ngani Mudzimu A Songo Ṱanganedza Nḓila Ye Kaini A Mu Gwadamela Ngayo?

4, 5. Ndi mini zwo itaho uri Kaini a humbule uri ndi Yehova we a vha a tshi ḓo ṱanganedza tshifhiwa tshawe?

4 Vhalani Genesi 4:2-5. Kaini o vha a tshi zwi ḓivha uri ndi Yehova we a vha a tshi ḓo ṱanganedza tshifhiwa tshawe. Kaini o vha e na tshifhinga tshinzhi tsha u guda nga ha Yehova. Khamusi ene na Abele murathu wawe vho vha vhe tsini na u vha na miṅwaha ya 100 nga tshifhinga tsha musi vha tshi ṋekedza zwifhiwa zwavho. * Havha vhatukana vhavhili vho aluwa vha tshi ḓivha nga ha tsimu ya Edeni, khamusi vha tshi ita na u vhona yeneyo phakha ya u naka vhe kulenyana. Vho ita na u vhona vhakerube vho valaho nḓila ya u dzhena hone. (Gen. 3:24) Vhabebi vhavho vha fanela u vha vho vha vhudza uri ndi Yehova o sikaho zwithu zwoṱhe na uri Yehova o vha a sa ṱoḓi uri vhathu vha tshile nga nḓila ine vha khou tshila ngayo zwino. Yehova o vha a sa ṱoḓi uri vhathu vha fe. (Gen. 1:24-28) Nga nṱhani ha uri Kaini o vha a tshi ḓivha zwenezwi zwithu, zwi nga vha zwo ita uri a ḓivhe uri tshifhiwa tshawe u tea u tshi ṋekedza Mudzimu.

5 Ndi mini zwiṅwe zwine zwa nga vha zwo ita uri Kaini a ṋekedze tshiṱhavhelo tshawe? Yehova o dzula o amba uri hu ḓo vha na “ṅwana” ane a ḓo kwasha ṱhoho ya “ṋowa” ye ya fhura Eva uri a ite phetho ya vhutsilu. (Gen. 3:4-6, 14, 15) Samusi Kaini e tanzhe, a nga vha o humbula uri o vha e onoyo “ṅwana” o fhulufhedziswaho. (Gen. 4:1) Zwiṅwe hafhu, Yehova o vha a songo litsha tshoṱhe u amba na vhathu vho itaho tshivhi; na musi Adamu o no tshinya, Mudzimu o amba nae a tshi shumisa muruṅwa. (Gen. 3:8-10) Yehova o ita na u amba na Kaini musi o no ṋekedza tshiṱhavhelo tshawe. (Gen. 4:6) Zwi tou pfala uri Kaini o vha a tshi zwi ḓivha uri Yehova o tewa nga u gwadamelwa.

6, 7. Naa ho vha hu na zwo khakheaho nga tshiṱhavhelo tsha Kaini kana nḓila ye a tshi ṋekedza ngayo? Ṱalutshedzani.

6 Zwino ndi ngani Yehova a songo takalela tshifhiwa tsha Kaini? Kani tshenetsho tshifhiwa tsho vha tshi si tsha khwinesa? Bivhili a i ri vhudzi. I sokou amba uri Kaini o ḓisa “mitshelo ya tsimuni.” Yehova o zwi sumbedza nga murahu kha Mulayo we a u ṋea Mushe uri tshiṱhavhelo tsha wonoyu mufuda tsho vha tshi tshi ṱanganedzwa. (Num. 15:8, 9) Kha ri sedze na uri vhuimo ho vha vhu hani. Nga tshenetsho tshifhinga, vhathu vho vha vha sa ḽi ṋama. (Gen. 1:29) Samusi mavu a nnḓa ha tsimu ya Edeni o vha o semiwa nga Mudzimu, Kaini u tea u vha o thoma a bva biko vhukuma uri a bveledze tshifhiwa tshawe. (Gen. 3:17-19) O ṋekedza zwiḽiwa zwi tikedzaho vhutshilo, zwe a zwi bvela biko! Fhedzi Yehova ho ngo ṱanganedza tshifhiwa tsha Kaini.

7 Kani nḓila ye a tshi ṋekedza ngayo yo vha yo khakhea? Kani Kaini ho ngo tshi ṋekedza nga nḓila i ṱanganedzeaho? Zwi vhonala zwi songo ralo. Ndi ngani ri tshi ralo? Ngauri musi Yehova a tshi hana tshifhiwa tsha Kaini, Ho ngo sola nḓila ye tshenetsho tshifhiwa tsha itwa ngayo. Ngoho ndi ya uri a ho ngo ambiwa uri Kaini kana Abele vho ṋekedza hani tshifhiwa tshavho. Zwino thaidzo yo vha i mini?

Kaini o vha e na tshiṱuṱuwedzi tshi si tshavhuḓi (Sedzani dziphara 8, 9)

8, 9. (a) Ndi ngani Yehova a songo takalela Kaini kana tshiṱhavhelo tshawe? (b) Ndi mini zwo khetheaho nga ha mafhungo a re Bivhilini a Kaini na Abele?

8 Zwe Paulo a zwi vhudza Vhahevheru zwi sumbedza uri Kaini o ṋekedza tshiṱhavhelo nga zwiṱuṱuwedzi zwi si zwavhuḓi. Kaini o vha a si na lutendo. (Vhahev. 11:4; 1 Yoh. 3:11, 12) Ndi ngazwo Yehova a songo takalela Kaini na tshiṱhavhelo tshawe. (Gen. 4:5-8) Samusi Yehova e Khotsi a re na lufuno, o lingedza u kaidza murwa wawe zwavhuḓi. Fhedzi Kaini o omisa ṱhoho musi Yehova a tshi lingedza u mu thusa. Mbilu yawe yo vha yo ḓala mishumo mivhi ine ya vha “vhuswina, dzinndwa, vivho.” (Vhagal. 5:19, 20) Nga nṱhani ha uri Kaini o vha e na mbilu mmbi, zwo ita uri na dziṅwe nḓila dzavhuḓi dze a vha a tshi gwadamela ngadzo Mudzimu dzi si tsha vha dza ndeme. Tsumbo yawe i ri funza uri vhurabeli ho kunaho vhu ṱoḓa zwo engedzeaho u fhira u sokou sumbedza u ḓikumedza kha Yehova.

9 Bivhili i ri vhudza zwinzhi nga ha Kaini. Ri pfa Yehova a tshi amba nae, ri vhala nga ha phindulo dza Kaini, ri dovha ra ḓivha madzina a vhana vhawe na zwiṅwe zwithu zwe vha ita. (Gen. 4:17-24) Fhedzi musi zwi tshi ḓa kha Abele, Bivhili a i ri vhudzi arali o vha e na vhana nahone a hu na zwe a amba zwo ṅwalwaho Bivhilini. Naho zwo ralo, mishumo ya Abele i kha ḓi amba na riṋe ṋamusi. Nga nḓila-ḓe?

Abele O Vhea Tsumbo Yavhuḓi Ya Vhurabeli Ho Kunaho

10. Abele o vhea hani tsumbo yavhuḓi ya vhurabeli ho kunaho?

10 Abele o ṋekedza Yehova tshifhiwa tshawe, a tshi ḓivha uri ndi Ene fhedzi ane a fanelea u tshi ṱanganedza. O ṋekedza tshifhiwa tsha khwinesa, o nanga “maṅwe a matanzhe a sambi ḽawe.” Naho Bivhili i sa ri vhudzi uri o ṋekedza tshifhiwa tshawe kha aḽeṱare kana hai, zwi vhonala uri o tshi ṋekedza nga nḓila i ṱanganedzeaho. Fhedzi zwiṱuṱuwedzi zwa Abele ndi zwone zwo itaho uri tshifhiwa tshawe tshi vhe tsho khetheaho. Ri kha ḓi tevhela yeneyo tsumbo naho ho no fhela miṅwaha i ṱoḓaho u vha 6 000. Abele o ṱuṱuwedzwa nga u vha na lutendo kha Mudzimu na nga u funa nḓila yo lugaho ine Yehova a ṱoḓa vhathu vha tshi tshila ngayo. Ri zwi ḓivha hani?

Abele o sumbedza zwithu zwiṋa zwa ndeme zwi ṱoḓeaho kha vhurabeli ho kunaho (Sedzani phara 10)

11. Ndi ngani Yesu o amba uri Abele ndi muthu muvhuya?

11 Kha ri thome ri haseledze zwe Yesu a zwi amba nga ha Abele samusi o vha a tshi mu ḓivha zwavhuḓi. Yesu o vha a tshi khou tshila ṱaḓulu musi Abele e kha ḽifhasi. Yesu o vha a tshi takalela onoyu murwa wa Adamu. (Mir. 8:22, 30, 31; Yoh. 8:58; Vhakol. 1:15, 16) Musi Yesu a tshi amba uri Abele ndi muthu muvhuya, o vha a tshi khou ṱanziela zwe a zwi vhona. (Mat. 23:35) Muthu muvhuya ndi ane a tenda uri Yehova ndi ene ane a fanelea u vhea mulayo wa uri zwo lugaho na zwi songo lugaho ndi zwifhio. Ha sokou tenda fhedzi, u dovha a zwi sumbedza nga zwine a zwi amba na zwine a zwi ita. (Vhambedzani Luka 1:5, 6.) Zwi dzhia tshifhinga uri u ḓivhiwe sa muthu muvhuya. Abele u fanela u vha o vha a tshi tshila u tendelana na zwine Yehova a zwi funa na musi a sa athu u ṋekedza tshifhiwa. Zwi fanela u vha zwo mu konḓela. Mukomana wawe Kaini o vha e na zwiṱuṱuwedzi zwi si zwavhuḓi, e na mbilu mmbi. (1 Yoh. 3:12) Eva ane a vha mme a Abele, ho ngo thetshelesa mulayo wa Mudzimu wo livhaho. Adamu ane a vha khotsi awe, o shandukela Yehova nga u ṱoḓa u ḓikhethela zwo lugaho na zwi songo lugaho. (Gen. 2:16, 17; 3:6) Abele o sumbedza u vha na tshivhindi nga u khetha u ita zwo fhambanaho na zwe zwa itwa nga muṱa wa hawe.

12. Kaini na Abele vho vha vho fhambana nga mini?

12 Kha ri dovhe ri ṱhogomele uri muapostola Paulo o sumbedza hani nḓila ine lutendo na u luga zwa tshimbidzana ngayo. Paulo o ṅwala uri: “Nga lutendo Abele o ṋekedza Mudzimu tshiṱhavhelo tshi fhiraho tsha Kaini, Mudzimu a mu dzhia sa o lugaho nga nṱhani ha lwonolwo lutendo.” (Vhahev. 11:4) Zwe Paulo a zwi amba zwi sumbedza uri Abele o vha o fhambana na Kaini ngauri Abele o ṱuṱuwedzwa nga u vha na lutendo lwo khwaṱhaho na nga nḓila ine Yehova a ita zwithu ngayo.

13. Tsumbo ya Abele i ri funza mini?

13 Tsumbo ya Abele i ri funza uri vhurabeli ho kunaho ndi ha vhathu vhane vha gwadamela Yehova vhe na zwiṱuṱuwedzi zwavhuḓi. Vha re na lutendo lwo khwaṱhaho kha Yehova na vhane vha tshila u tendelana na zwine a zwi funa. Zwiṅwe hafhu, ri guda uri kha vhurabeli ho kunaho hu ṱoḓea zwi fhiraho u sokou ḓikumedza fhedzi kha Mudzimu. Zwi kwama vhutshilo hashu hoṱhe, nḓila ine ra ḓifara ngayo.

Vhathomi Vha Lushaka Vho Tevhela Tsumbo Yavhuḓi

14. Ndi ngani Yehova o ṱanganedza zwifhiwa zwo ṋekedzwaho nga Noaxe, Abrahamu na Yakobo?

14 Abele ndi muthu wa u thoma a re na tshivhi we a gwadamela Yehova nga nḓila yo kunaho, fhedzi a si ene wa u fhedza. Muapostola Paulo o amba na nga ha vhaṅwe vhe vha gwadamela Yehova nga nḓila ine a i ṱanganedza, vhanna vha ngaho Noaxe, Abrahamu na Yakobo. (Vhalani Vhahevheru 11:7, 8, 17-21.) Muṅwe na muṅwe wa vhenevho vhathomi vha lushaka o vhuya a ṋekedza Yehova Mudzimu tshiṱhavhelo. Mudzimu o ṱanganedza zwifhiwa zwavho. Ndi ngani? Ndi ngauri vhenevha vhanna a vho ngo sokou ḓikumedza kha Mudzimu, fhedzi vho dovha vha ita zwithu zwa ndeme zwine zwa ṱoḓea kha vhurabeli ho kunaho. Kha ri haseledze nga ha tsumbo dzavho.

Zwiṱhavhelo zwa Noaxe zwo sumbedza uri ndi Yehova fhedzi o tewaho nga u gwadamelwa (Sedzani dziphara 15, 16)

15, 16. Noaxe o ita hani zwithu zwiṋa zwine zwa ṱoḓea kha vhurabeli ho kunaho?

15 Noaxe o bebwa ho no fhela miṅwaha ya 126 Adamu o no lovha; fhedzi a alutshela shangoni ḽo ḓalaho vhurabeli ha mazwifhi. * (Gen. 6:11) Kha miṱa yoṱhe ye ya vha i hone kha ḽifhasi musi hu sa athu u ḓa Maḓi Mahulu, ndi Noaxe na muṱa wawe fhedzi vhe vha shumela Yehova nga nḓila ine a i ṱanganedza. (2 Pet. 2:5) Musi Noaxe o no ponyoka Maḓi Mahulu, o pfa a tshi ṱuṱuwedzea u fhaṱa aḽeṱare, ine ya vha ya u tou thoma u ambiwa nga hayo Bivhilini, a ita na u ṋekedza Yehova zwiṱhavhelo. Samusi Noaxe o ita zwenezwi nga mbilu yawe yoṱhe, tsumbo yawe yo gudisa muṱa wawe woṱhe na vhe vha vha vha tshi ḓo bebiwa nga murahu uri ndi Yehova fhedzi ane a tea u gwadamelwa. Kha zwifuwo zwoṱhe zwe a vha e nazwo zwa u ita tshiṱhavhelo, Noaxe o nanga “zwiṅwe zwa zwipuka zwo kunaho na zwiṅwe zwa zwiṋoni zwo kunaho.” (Gen. 8:20) Zwo vha zwi zwa khwinesa ngauri Yehova o amba uri zwo kuna.—Gen. 7:2.

16 Noaxe o ṋekedza zwenezwo zwiṱhavhelo zwa u fhiswa kha aḽeṱare ye a fhaṱa. Naa zwo vha zwi tshi ṱanganedzea u gwadamela Mudzimu nga yeneyi nḓila? Ee. Mafhungo a amba uri Yehova o ḓifhelwa nga munukhelelo wa tshiṱhavhelo, a fhaṱutshedza Noaxe na muṱa wawe. (Gen. 8:21; 9:1) Fhedzi zwo itaho uri Yehova a ṱanganedze tshenetsho tshiṱhavhelo ndi tshiṱuṱuwedzi tsha Noaxe tsha u tshi ṋekedza. Zwenezwo zwiṱhavhelo zwa Noaxe zwo vha zwi tshi sumbedza uri u na lutendo lwo khwaṱhaho na uri u takalela nḓila ine Yehova a ita ngayo zwithu. Bivhili i amba uri Noaxe o “tshimbila na Mudzimu wa ngoho” ngauri o dzula a tshi thetshelesa Yehova. Zwenezwo zwo ita uri Noaxe a ḓivhiwe sa muthu o lugaho u ya nga hu sa fheli.—Gen. 6:9; Hesek. 14:14; Vhahev. 11:7.

17, 18. Abrahamu o ita hani zwithu zwiṋa zwine zwa ṱoḓea kha vhurabeli ho kunaho?

17 Abrahamu o vha o tangwa nga vhurabeli ha mazwifhi. Muḓi wa Uri une wa vha haya ha Abrahamu, wo vha u na thembele khulwane yo itelwaho u hulisa mudzimu wa ṅwedzi ane a pfi Nanna. * Na khotsi a Abrahamu vho vhuya vha gwadamela midzimu ya mazwifhi. (Yosh. 24:2) Fhedzi Abrahamu o khetha u gwadamela Yehova. A nga vha o guda nga ha Mudzimu wa ngoho kha makhulukuku wawe Semu, ane a vha muṅwe wa vharwa vha Noaxe. Vho tshila vhoṱhe miṅwaha ya 150.

18 Abrahamu o ṋekedza zwiṱhavhelo zwinzhi vhutshiloni hawe hoṱhe. Fhedzi yeneyo ndi nḓila ye Yehova a vha a tshi tea u gwadamelwa ngayo samusi e ene e eṱhe o tewaho nga u gwadamelwa. (Gen. 12:8; 13:18; 15:8-10) Naa Abrahamu o vha o ḓiimisela u ṋekedza Yehova tshiṱhavhelo tsha khwinesa? Yeneyo mbudziso yo fhindulwa zwavhuḓi musi Abrahamu a tshi tenda u ṋekedza Isaka murwa wawe ane a mu funesa. Nga tshenetsho tshifhinga, Yehova o amba nga vhuḓalo nḓila ye Abrahamu a vha a tshi tea u ita ngayo tshiṱhavhelo. (Gen. 22:1, 2) Abrahamu o vha o ḓiimisela u ita zwoṱhe zwe a vhudzwa. Zwavhuḓi-vhuḓi ndi Yehova we a thivhela Abrahamu uri a si vhulaye murwa wawe. (Gen. 22:9-12) Yehova o ṱanganedza nḓila ye Abrahamu a mu gwadamela ngayo ngauri o zwi ita e na zwiṱuṱuwedzi zwavhuḓi. Paulo o ṅwala uri: “Abrahamu o vha na lutendo kha Yehova, a dzhiiwa sa o lugaho.”—Vharoma 4:3.

Yakobo o vhetshela muṱa wawe tsumbo (Sedzani dziphara 19, 20)

19, 20. Yakobo o ita hani zwithu zwiṋa zwine zwa ṱoḓea kha vhurabeli ho kunaho?

19 Yakobo o dzulesa Kanana, ḽine ḽa vha shango ḽe Yehova a vha o ḽi fhulufhedzisa Abrahamu na vhaḓuhulu vhawe. (Gen. 17:1, 8) Vhathu vha henefho vho vha vhe kha vhurabeli vhu songo kunaho, lwe Yehova a amba uri ḽeneḽo shango ḽi ḓo “ṱanza vhadzulapo vhaḽo.” (Lev. 18:24, 25) Musi Yakobo e na miṅwaha ya 77, o pfuluwa Kanana, a vhinga, nga murahu a vhuya e na muṱa muhulwane. (Gen. 28:1, 2; 33:18) Fhedzi vhaṅwe vha muṱani wawe vho vha vho tshikafhadzwa nga vhurabeli ha mazwifhi. Naho zwo ralo, musi Yehova a tshi vhudza Yakobo uri a ye Bethele u fhaṱa aḽeṱare, Yakobo o dzhia vhukando nga u ṱavhanya. O thoma a vhudza muṱa wawe a ri: “Laṱani midzimu ya mazwifhi ine na vha nayo, ni ḓikunakise.” A kona u ita zwoṱhe zwe a vhudzwa.—Gen. 35:1-7.

20 Yakobo o fhaṱa aḽeṱare dzo vhalaho Shangoni ḽo Fhulufhedziswaho. O dzula a tshi gwadamela Yehova fhedzi. (Gen. 35:14; 46:1) Zwiṱhavhelo zwawe zwo vha zwi zwa khwinesa, nḓila ye a gwadamela ngayo Mudzimu na zwiṱuṱuwedzi zwawe zwo vha zwi zwavhuḓi. Ndi ngazwo Bivhili i tshi amba uri Yakobo o vha e munna “wa u luga.” Yeneyo ndi nḓila ine Mudzimu a ṱalusa ngayo vhathu vhane a vha takalela. (Gen. 25:27) Nḓila ye Yakobo a tshila ngayo yo vha i tsumbo kha lushaka lwoṱhe lwa Isiraele lwe lwa vha lu tshi ḓo bva khae.—Gen. 35:9-12.

21. Ri nga guda mini nga ha vhurabeli ho kunaho kha tsumbo dzo vhewaho nga vhathomi vha lushaka?

21 Ri nga guda mini nga ha vhurabeli ho kunaho kha tsumbo dzo vhewaho nga vhathomi vha lushaka? Na riṋe ri tshila na vhathu, khamusi na miraḓo ya muṱa ine ya nga ri thithisa uri ri si tsha gwadamela Yehova e eṱhe. U itela uri zwenezwo zwi si ri itele mutsiko, ri fanela u vha na lutendo lwo khwaṱhaho kha Yehova nahone ri vhe na vhungoho ha uri milayo yawe ndi yone ya khwine. Ri sumbedza lutendo lwo raloho nga u thetshelesa Yehova na nga u ṋekedza tshifhinga tshashu, nungo dzashu na thundu dzashu u itela u mu shumela. (Mat. 22:37-40;1 Vhakor. 10:31) Zwi ṱuṱuwedza lungafhani u ḓivha uri musi ri tshi gwadamela Yehova nga hune ra nga kona ngaho, nga nḓila ine a ṱoḓa nahone ri na zwiṱuṱuwedzi zwavhuḓi, u ri dzhia ri vho lugaho!—Vhalani Yakobo 2:18-24.

Lushaka Lwo Ḓikumedzaho Kha Vhurabeli Ho Kunaho

22-24. Mulayo wo ombedzela hani zwithu zwa ndeme zwe Vhaisiraele vha vha vha tshi tea u zwi ita musi vha tshi ṋekedza zwiṱhavhelo?

22 Yehova o ṋea vhaḓuhulu vha Yakobo Mulayo, zwenezwo zwa ita uri vha ḓivhe zwine a zwi ṱoḓa khavho nga vhuḓalo. Arali vha thetshelese Yehova, vho vha vha tshi ḓo vha ‘vhathu vhawe vho khetheaho’ na “lushaka lukhethwa.” (Ek. 19:5, 6) Ṱhogomelani uri Mulayo wo ombedzela hani zwithu zwiṋa zwa ndeme zwine zwa ṱoḓea kha vhurabeli ho kunaho.

23 Yehova o zwi bvisela khagala uri Vhaisiraele vha tea u gwadamela nnyi. Yehova o ri: “U songo gwadamela miṅwe midzimu nga nnḓa ha nṋe.” (Ek. 20:3-5) Vho vha vha tshi fanela u mu ṋekedza zwiṱhavhelo zwa khwinesa. Sa tsumbo, zwifuwo zwine zwa ḓo shumiswa sa tshiṱhavhelo zwo vha zwo fanela u vha zwi sa lwali, zwi songo holefhala. (Lev. 1:3; Dot. 15:21; vhambedzani Maḽeaxi 1:6-8.) Vhalevi vho vhuyelwa nga zwifhiwa zwe zwa ṋewa Yehova, fhedzi na vhone vho vha vha tshi tea u ṋekedza zwiṱhavhelo zwavho. Zwe vha ṋekedza zwo vha zwi tshi fanela u bva “kha zwifhiwa zwavhuḓi zwe [vha] ṋewa” zwone. (Num. 18:29) Vhaisiraele vho vhudzwa nḓila ine vha fanela u gwadamela ngayo Mudzimu. Vho ṋewa vhulivhisi ho livhaho ha uri ndi zwiṱhavhelo zwifhio zwine vha tea u zwi ṋekedza, hune vha tea u zwi ṋekedza hone na nḓila ine vha tea u zwi ṋekedza ngayo. Vho ṋewa milayo i fhiraho 600 ya nḓila ine vha tea u ḓifara ngayo, vha vhudzwa uri: “Ni ṱhogomele ni ite zwe Yehova Mudzimu waṋu a ni laya. Ni songo pambutshela kha tsha u ḽa kana kha tsha monde.”—Dot. 5:32.

24 Naa zwo vha zwi zwa ndeme uri Vhaisiraele vha ṋekedza ngafhi zwiṱhavhelo zwavho? Ee. Yehova o laya vhathu vhawe uri vha fhaṱe dennde ḽikhethwa, ḽe ḽa vha fhethu ha vhurabeli ho kunaho. (Ek. 40:1-3, 29, 34) Nga tshenetsho tshifhinga, arali Vhaisiraele vho vha vha tshi khou ṱoḓa uri Mudzimu a ṱanganedze zwiṱhavhelo zwavho, vho vha vha tshi fanela u zwi ḓisa denndeni ḽikhethwa. *Dot. 12:17, 18.

25. Ndi mini zwe zwa vha zwi zwa ndeme musi hu tshi ṋekedzwa zwiṱhavhelo? Ṱalutshedzani.

25 Naho zwo ralo, zwa ndeme vhukuma ndi tshiṱuṱuwedzi tsha Muisiraele tsha u ṋekedza tshifhiwa tshawe! O vha a tshi tea u ṱuṱuwedzwa nga u funa Yehova zwi tshi bva mbiluni na nḓila ine Yehova a ṱoḓa zwithu zwi tshi itwa ngayo. (Vhalani Dotoronomio 6:4-6.) Musi Vhaisiraele vha tshi ita mishumo ya vhurabeli u itela u bva mulanduni, Yehova ho ngo ṱanganedza zwiṱhavhelo zwavho. (Yes. 1:10-13) Yehova o shumisa muporofita Yesaya u dzumbulula uri ha fhurwi nga vhathu vhane vha mu gwadamela zwi sa bvi mbiluni. O ri: “Havha vhathu . . . vha nkhulisa nga milomo yavho, ngeno mbilu dzavho dzi kule na nṋe.”—Yes. 29:13.

U Gwadamela Mudzimu Thembeleni

26. Mathomoni, thembele yo fhaṱwaho nga Salomo yo shumiswa hani kha vhurabeli ho kunaho?

26 Musi ho no fhela maḓana a miṅwaha Vhaisiraele vhe Shangoni ḽo Fhulufhedziswaho, Khosi Salomo o fhaṱa fhethu ha vhurabeli ho kunaho, he ha vha hu ha vhuimo ha nṱha u fhira dennde ḽikhethwa. (1 Dzikh. 7:51; 2 Koron. 3:1, 6, 7) Mathomoni, zwiṱhavhelo zwe zwa vha zwi tshi ṋekedzwa kha yeneyo thembele, zwo vha zwi tshi vha zwi khou ṋekedzwa Yehova. Salomo na vhalanda vhawe vho ṋekedza zwiṱhavhelo zwinzhi zwa khwinesa, nga nḓila ye ha ambiwa ngayo kha Mulayo wa Mudzimu. (1 Dzikh. 8:63) Fhedzi a si mutengo wa tshifhaṱo na uri zwiṱhavhelo ndi zwingana, zwe zwa ita uri Yehova a ṱanganedze nḓila ye vha mu gwadamela ngayo thembeleni. Tsha ndeme ndi tshiṱuṱuwedzi tsha vhe vha ṋekedza zwenezwo zwifhiwa. Salomo o ombedzela yeneyo mbuno musi hu tshi ṋekedzwa thembele. O ri: “U tea u shumela Yehova Mudzimu wau nga mbilu yau yoṱhe nga u thetshelesa maitele awe na u tevhedza ndaela dzawe u fana na ṋamusi.”—1 Dzikh. 8:57-61.

27. Khosi dza Isiraele na vhalanda vhadzo vho ita mini, nahone Yehova o ita mini?

27 Zwi ṱungufhadzaho ndi uri Vhaisiraele a vho ngo tsha tevhedza nyeletshedzo ya vhuṱali ya khosi. Vho kundelwa u ita zwiṅwe zwithu zwa ndeme zwine zwa ṱoḓea kha vhurabeli ho kunaho. Khosi dza Isiraele na vhalanda vhadzo vho thoma u vha na mbilu mmbi, vha si tsha vha na lutendo kha Yehova, vha si tsha ita zwithu nga nḓila ine Yehova a i ṱoḓa. Yehova o rumela vhaporofita lunzhi a sa fheli mbilu, a tshi itela u vha kaidza na u vha tsivhudza nga ha masiandoitwa a zwiito zwavho. (Yer. 7:13-15, 23-26) Kha vhenevho vhaporofita, we a vha o khethea ndi Hesekiele munna a fhulufhedzeaho. O tshila tshifhingani tshi konḓaho tshee vhurabeli ho kunaho ha vha ho tshikafhadzwa.

Hesekiele U Vhona Vhurabeli Ho Kunaho Vhu Tshi Tshikafhadzwa

28, 29. Hesekiele ri mu ḓivhela mini? (Sedzani bogisi “Hesekiele​​—⁠Vhutshilo Hawe na Zwifhinga.”)

28 Hesekiele o vha o ḓowela u gwadamela Mudzimu thembeleni yo fhaṱwaho nga Salomo. Khotsi awe vho vha vhe tshifhe nahone khamusi vho vha vha tshi sielisana na vhaṅwe u shuma thembeleni. (Hesek. 1:3) Zwi vhonala u nga miṅwaha ya musi Hesekiele a tshee muswa, yo vha i takadzaho. Zwi tou pfala uri khotsi awe vho mu funza nga ha Yehova na Mulayo. “Bugu ya Mulayo” yo wanala thembeleni nga tshifhinga tshee Hesekiele a bebiwa ngatsho. * Yosia, Khosi yavhuḓi ye ya vha i tshi khou vhusa, o kwamea nga zwe a zwi pfa lwe a bvela phanḓa a tshi ita vhuḓidini ha u vusulusa vhurabeli ho kunaho.—2 Dzikh. 22:8-13.

Zwi tou pfala uri khotsi a Hesekiele vho mu funza nga ha Yehova na Mulayo (Sedzani phara 28)

29 U fana na vhanna vha fhulufhedzeaho vhe vha mu ranga phanḓa, Hesekiele o ita zwithu zwiṋa zwa ndeme zwe zwa vha zwi tshi ṱoḓea kha vhurabeli ho kunaho. Samusi ri tshi ḓo zwi vhona musi ri tshi guda bugu ya Hesekiele, o shumela Yehova fhedzi, a dzula a tshi ṋea Yehova zwa khwine. O ita zwe Yehova a vha a tshi zwi ṱoḓa khae na u zwi ita nga nḓila ine Yehova a ṱoḓa zwi tshi itwa ngayo. Hesekiele o ita hezwi zwoṱhe ngauri o vha e na lutendo lwo khwaṱhaho. Vhunzhi ha vhathu vhe a tshila navho a vho ngo zwi ita. Hesekiele o aluwa a tshi thetshelesa vhuporofita ha Yeremia, we a thoma mushumo wawe nga 647 B.C.E. nahone a tsivhudza vhathu nga u fhisea nga ha khaṱhulo ya Yehova ye ya vha i tshi khou ḓa.

30. (a) Vhuporofita ho ṅwalwaho nga Hesekiele vhu dzumbulula mini? (b) Vhuporofita ndi mini, nahone ri fanela u pfesesa hani zwo porofitiwaho nga Hesekiele? (Sedzani bogisi “U pfesesa Vhuporofita Ha Hesekiele.”)

30 Zwo ṅwalwaho nga Hesekiele zwi dzumbulula nḓila ye vhathu vha Mudzimu vha vha vho bva ngayo nḓilani ya u shumela Mudzimu. (Vhalani Hesekiele 8:6.) Musi Yehova a tshi thoma u kaidza vhathu vha Yuda, Hesekiele o vha e muṅwe wa vhe vha iswa vhuthubwani Babele. (2 Dzikh. 24:11-17) Naho Hesekiele o fariwa, ho ngo ṱarafiwa. Hu na mushumo we Yehova a vha a tshi khou ṱoḓa uri Hesekiele a u itele vhathu Vhawe vho thubiwaho. Mabono avhuḓi na vhuporofita zwo ṅwalwaho nga Hesekiele, zwi sumbedza nḓila ye vhurabeli ho kunaho ha vha vhu tshi ḓo vusuluswa ngayo Yerusalema. A si zwenezwo fhedzi, zwi dovha zwa ri ṋea luvhonela lwa nḓila ine vhurabeli ho kunaho ha ḓo fhedza ho vusuluswa ngayo lwa tshoṱhe kha vhoṱhe vhane vha funa Yehova.

31. Ri ḓo guda mini kha ino bugu?

31 Kha zwipiḓa zwi tevhelaho zwa heyi bugu, ri ḓo guda nga ha hune Yehova a dzula hone na nḓila ye vhurabeli ho kunaho ha vha ho tshikafhala ngayo. Ri ḓo guda uri Yehova u vusulusa hani vhathu vhawe na u vha lamulela. Ri ḓo dovha ra guda nga ha tshifhinga tshi ḓaho, tshine muthu muṅwe na muṅwe a ḓo vha a tshi khou gwadamela Yehova. Kha ndima i tevhelaho, ri ḓo guda nga ha bono ḽa u thoma ḽe Hesekiele a ṅwala nga haḽo. Ḽi ita uri ri vhone Yehova nga maṱo a muhumbulo na tshipiḓa tsha ṱaḓulu tsha ndangulo yawe, zwine zwa ombedzela uri ndi ngani hu ene e eṱhe o tewaho nga u gwadamelwa kha vhurabeli ho kunaho.

^ phar. 4 Zwi vhonala u nga Eva o beba Abele musi ene na Adamu vha kha ḓi bva u pandelwa Edeni. (Gen. 4:​1, 2) Genesi 4:​25 i amba uri Mudzimu o vhea Sethe “vhudzuloni ha Abele.” Adamu o vha e na miṅwaha ya 130 musi a tshi beba Sethe, nga murahu ha u vhulawa ha Abele lwa tshiṱuhu. (Gen. 5:⁠3) Nga zwenezwo, Abele a nga vha o vha e na miṅwaha ya 100 musi a tshi vhulawa nga Kaini.

^ phar. 15 Genesi 4:​26 i amba uri misini ya Enosi ane a vha muḓuhulu wa Adamu, vhathu vho “thoma u renda dzina ḽa Yehova.” Fhedzi zwi vhonala uri vho zwi ita nga nḓila ya lunyadzo, khamusi vha tshi shumisa dzina ḽa Mudzimu musi vha tshi gwadamela midzimu ya zwifanyiso.

^ phar. 17 Nanna mudzimu wa munna, o vha a tshi dovha a vhidzwa Sini. Naho vhadzulapo vha Uri vho vha vha tshi gwadamela midzimu minzhi, thembele na aḽeṱare dza wonoyo muḓi dzo vha dzi fhasi ha Nanna.

^ phar. 24 Musi Mbulungelo khethwa yo no bviswa denndeni ḽikhethwa, zwi vhonala uri Yehova o vha a tshi ṱanganedza na zwiṱhavhelo zwe zwa vha zwi tshi ṋekedzwa huṅwe fhethu naho hu si denndeni ḽikhethwa.​​—⁠1 Sam. 4:​3, 11; 7:​7-⁠9; 10:⁠8; 11:​14, 15; 16:​4, 5; 1 Koron. 21:​26-⁠30.

^ phar. 28 Zwi vhonala u nga Hesekiele o vha e na miṅwaha ya 30 musi a tshi thoma u porofita nga ṅwaha wa 613 B.C.E. Ngauralo, zwi vhonala uri o bebiwa nga vho 643 B.C.E. (Hesek. 1:⁠1) Yosia o thoma u vhusa nga 659 B.C.E. nahone bugu ya Mulayo, khamusi ya u thoma, yo wanala musi hu tshi vho thoma ṅwaha wa vhu 18 wa muvhuso wawe kana nga vho 642-641 B.C.E.