Ḓiimiseleni

Bugu ine ya pfi Stop Smoking Now! yo ri: “U ḓiimisela ndi zwa ndeme vhukuma arali muthu a tshi khou ṱoḓa u litsha u daha.”

NGOHO ndi ya uri arali ni tshi khou ṱoḓa u litsha u daha, ni tea u vha no ḓiimisela. Ni nga zwi itisa hani? Ni nga humbula nga ha zwine na ḓo vhuyelwa ngazwo arali na litsha.

Ni ḓo vhulunga tshelede. U renga phakhethe ya fola ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe zwi nga ni ḓurela zwigidi zwa dzirannda nga ṅwaha. “Ndo vha ndi sa zwi vhoni uri ndi khou tambisa tshelede nngafhani kha fola.”​—Gyanu wa Nepal.

Ni ḓo ḓiphiṋa nga vhutshilo. “Ndo thoma u tshila zwavhuḓi musi ndi tshi litsha u daha, vhutshilo ha ya vhu tshi vha khwine.” (Regina wa Afurika Tshipembe) Musi vhathu vha tshi litsha u daha, vha kona u thetshela na u nukhedza khwine, vha vha na nungo dzo engedzeaho na mbonalo yavho ya vha khwine.

Mutakalo waṋu u nga vha khwine. “U litsha u daha zwi a vhuyedza nga u ṱavhanya nahone nga nḓila khulwane kha vhanna na vhafumakadzi vha miṅwaha yo fhambanaho.”​—U.S. Centers for Disease Control and Prevention.

Ni ḓo ḓifhulufhela. “Ndo litsha u daha ngauri ndo vha ndi sa ṱoḓi u langiwa nga fola. Ndo vha ndi tshi ṱoḓa u langa muvhili wanga nṋe muṋe.”​—Henning wa Denmark.

Muṱa waṋu na khonani dzaṋu vha ḓo vhuyelwa. ‘U daha zwi huvhadza mutakalo wa vha re tsini haṋu. Vhaṱoḓisisi vho wanulusa uri vhathu vha zwigidi [vha dzulaho na vhadahi vha fola] vha a lovha ṅwaha muṅwe na muṅwe nga khentsara ya mafhafhu kana nga vhulwadze ha mbilu [nga nṱhani ha u hambela vhutsi ha fola].’​—American Cancer Society.

Ni ḓo takadza Musiki waṋu. “Vhafunwa, . . . kha ri ṱambe tshika dzoṱhe dza ṋama.” (2 Vhakorinta 7:1) “Ni ṋekedze mivhili yaṋu” i vhe mikhethwa, i “ṱanganedzeaho kha Mudzimu.”​—Vharoma 12:1.

“Ndo litsha u daha musi ndi tshi zwi pfesesa uri Mudzimu ha ṱoḓi zwithu zwine zwa tshikafhadza muvhili.”​—Sylvia wa Spain.

Fhedzi nga zwiṅwe zwifhinga, u ḓiimisela a zwo ngo eḓana. Ri nga tea u thuswa na nga vhaṅwe, u katela na mashaka ashu na khonani dzashu. Vha nga ita mini?