Khonani I Si Yavhuḓi

Ni na “khonani” ye na i wana ni tshee muṱuku. Yo ita uri ni pfe u nga ni muthu muhulwane na u ni thusa uri ni takalelwe nga khonani dzaṋu. Musi no tsikeledzea, yo vha i tshi ni thusa. Ni ḓitika ngayo kha zwiimo zwinzhi.

Fhedzi nga u ya ha tshifhinga, no wanulusa zwithu zwi si zwavhuḓi nga hayo. Yeneyi khonani i ṱoḓa u dzula yo ni nambatela, naho zwi tshi ita uri huṅwe ni sa ṱanganedzwe. Naho yo ita uri ni pfe u nga ni muthu muhulwane, yo vhea mutakalo waṋu khomboni. Nahone zwi fhiraho zwenezwo, yo ni tswela na muholo waṋu.

No lingedza u fhelisa vhushaka haṋu nayo zwenezwino, fhedzi zwe vhutoto, i sa ni tendele. Zwavhuḓi-vhuḓi i vho tou ni langa. Ni vho ḓisola uri no ṱanganelani nayo.

HONOVHU ndi vhushaka vhune vhane vha daha vha vha naho na fola. Muṅwe mufumakadzi ane a pfi Earline, we a fhedza miṅwaha ya 50 a tshi khou daha, o amba u ri: “Fola ḽo vha ḽi tshi nthusa u fhira nḓila ine muṅwe muthu a nga nthusa ngayo. Ḽo vha ḽi tshi fhira na khonani, nga zwiṅwe zwifhinga hu ḽone fhedzi khonani yanga.” Fhedzi samusi Earline o kona u zwi ṱhogomela, fola a si khonani yavhuḓi nahone ḽi na khombo. O vha a tshi ḓo vha e kha vhuimo ho ṱaluswaho afho nṱha. Fhedzi o litsha u daha fola musi a tshi guda uri u daha fola zwo khakhea phanḓa Mudzimu ngauri zwi tshikafhadza muvhili we ra ṋewa nga Mudzimu.​—2 Vhakorinta 7:1.

Na muṅwe munna ane a pfi Frank o ḓivhudza uri u ṱoḓa u litsha u daha fola u itela u takadza Mudzimu. Fhedzi nga murahu ha ḓuvha kana maḓuvhanyana o guma u daha fola ḽawe ḽa u fhedza, o ḓiwana a tshi khou kokovha a tshi khou ṱoḓana na zwiṱompi zwa fola zwo welaho fhasi. Frank u ri: “Ndo mbo ḓi ita phetho nga tshenetsho tshifhinga. Ndo nengiswa nga u ḓivhona ndo gwadama ndi tshi khou ṱoḓana na zwiṱompi. Ha vha u laṱa ṋowa na danda.”

Ndi ngani zwi tshi konḓa u litsha u daha? Vhaṱoḓisisi vho wana zwiitisi zwo vhalaho: (1) Fola ḽi ita uri muthu a vhe na dzema u fana na mbanzhe. (2) Zwi nga dzhia mithethe ya sumbe uri zwidzidzivhadzi zwi ḓivhiwaho sa nicotine zwo dzhenaho muvhilini zwi ye vhuluvhini. (3) Kanzhi u daha zwi vha tshipiḓa tsha ndeme tsha vhutshilo ha muthu ngauri zwi tshimbidzana na u ḽa, u nwa, u amba, u fhungudza mutsiko na zwiṅwe.

Fhedzi samusi Earline na Frank vho sumbedzisa, zwi a konadzea u litsha ḽeneḽi dzema ḽi re na khombo. Arali ni tshi khou ṱoḓa u litsha u daha, u vhala thero dzi tevhelaho zwi nga ni thusa u thoma u tshila nga nḓila yavhuḓi.