1, 2. Ndi mutsiko ufhio une vhaswa vha nga vha fhasi hawo ṋamusi nahone vha nga dzhia vhukando vhufhio u itela u sedzana nawo?

MUṄWE mugudiswa o vhudza wahashu ane a dzhena nae tshikolo ngei Britain, a ri: “Ndi vhona u nga muthu o ṱalifhaho sa inwi a nga si vhuye a tenda kha Mudzimu.” Wahashu wa tshinnani ngei Dzheremane o ṅwala u ri: “Vhadededzi vhanga vha vhona u nga mafhungo a Bivhili a tsiko ndi lungano. Vha zwi dzhia u nga vhagudiswa vhoṱhe vha tenda pfunzo ya vhubvelele.” Wahashu wa tshisadzini ane a kha ḓi vha muswa ngei Fura o ri: “Vhadededzi tshikoloni tshine nda dzhena khatsho vha mangadzwa nga mbuno ya uri hu na vhagudiswa vhane vha kha ḓi tenda kha Bivhili.”

² Sa mushumeli wa Yehova ane a kha ḓi vha muswa kana sa muthu ane a khou guda nga hae, naa ni ḓipfa ni fhasi ha mutsiko wa uri ni tendelane na pfunzo dzi re na bvumo, dzi ngaho vhubvelele, nṱhani ha u tenda kha Musiki? Arali zwo ralo, hu na vhukando vhune na nga vhu dzhia uri ni khwaṱhise lutendo lwaṋu. Vhuṅwe vhukando ndi u shumisa vhukoni haṋu ha u humbula he na ṋewa nga Mudzimu, vhune ha ḓo ni “londota.” Vhu ḓo ni tsireledza kha pfunzo dza maṱali dza shango dzine dza nga kumbuludza lutendo lwaṋu.—Vhalani Mirero 2:10-12.

3. Ndi mini zwine ra ḓo zwi haseledza kha ino thero?

³ Lutendo lwa vhukuma lwo thewa kha nḓivho yo teaho nga ha  Mudzimu. (1 Tim. 2:4) Musi ni tshi vhala Ipfi ḽa Mudzimu na khandiso dzashu dzo thewaho Bivhilini, ni songo sokou ungula nga nṱha. Shumisani vhukoni haṋu ha u humbula uri ni ‘ṱalukanye’ zwine na khou zwi vhala. (Mat. 13:23) Kha ri vhone nḓila ine u ita zwenezwo zwa nga ni thusa ngayo uri ni khwaṱhise lutendo lwaṋu kha Mudzimu sa Musiki na kha Bivhili—thero dzine dza vha na “vhuṱanzi” vhunzhi.—Vhaheb. 11:1.

4. Ndi ngani tshifhinga tshoṱhe u tenda kha Mudzimu na kha vhubvo ha vhutshilo zwi tshi ṱoḓa lutendo, nahone ndi mini zwine roṱhe ra tea u zwi ita?

⁴ Naa vhathu vho no ni vhudza uri vha tenda kha pfunzo ya vhubvelele nga ṅwambo wa uri yo thewa kha saintsi ngeno u tenda kha Mudzimu zwo thewa kha lutendo? Vhanzhi vha na enea mavhonele. Fhedzi ndi zwa ndeme uri ri humbule mbuno i tevhelaho: Hu sa londwi zwine muthu a zwi tenda nga ha Mudzimu kana nga ha vhubvelele, hu ṱoḓea lutendo. Ndi ngani? A hu na na muthihi washu o no vhonaho Mudzimu kana u vhona tshithu tshi tshi khou sikiwa. (Yoh. 1:18) A hu na muthu na muthihi—hu sa londwi uri ndi rasaintsi kana hai—we a vhuya a vhona vhutshilo ha muṅwe mufuda vhu tshi shanduka ha vha ha muṅwe mufuda. Sa tsumbo, a hu na muthu we a vhuya a vhona tshikokovhi tshi tshi shanduka tsha vha tshimamisi. (Yobo 38:1, 4) Nga zwenezwo, roṱhe ri tea u ṱolisisa vhuṱanzi nahone ri shumise vhukoni hashu ha u humbula uri ri swikelele phetho dzi pfalaho. Muapostola Paulo o ṅwala zwi tevhelaho malugana na tsiko, o ri: “Pfaneleo dzawe [Mudzimu] dzi sa vhonali, vhathu vha nga dzi vhona zwavhuḓi musi vha tshi sedza zwe a zwi sika u bva tshee shango ḽa sikwa, uri maanḓa awe a sa fheli na uri ndi Mudzimu ngangoho zwi ṱalukanyiwa nga zwe a zwi sika, nga zwenezwo a vha na tshiitisi tsha u ḓiimelela.”—Vharoma 1:20.

5. Riṋe vhathu vha Mudzimu ro shomedzelwa hani uri ri shumise maanḓa ashu a u humbula?

⁵ U ‘ṱalukanya’ zwi katela na u ṱhogomela tshiṅwe tshithu tshine tsha nga kha ḓi vha tsho dzumbama kana tshi sa vhonali. (Vhaheb. 11:3) Nga zwenezwo, uri ri ṱalukanye zwiṅwe zwithu ri fanela u shumisa muhumbulo, hu si maṱo na nḓevhe fhedzi. Ndangulo ya Yehova i na zwishumiswa zwinzhi zwa u ita ṱhoḓisiso zwine zwa nga ri thusa. Zwi nga ri thusa uri ri ‘vhone’ Musiki washu nga maṱo a lutendo. (Vhaheb. 11:27) Zwenezwo zwishumiswa zwi katela vidio The Wonders of Creation Reveal God’s Glory, bugwana Naa Zwithu Zwi Tshilaho  Zwo Tou Sikwa? na bugwana The Origin of Life—Five Questions Worth Asking na bugu Is There a Creator Who Cares About You? Ri dovha ra wana zwiḽiwa zwavhuḓi zwine zwa ri vhuyedza kha magazini dzashu. Kanzhi magazini wa Awake! u na khaseledzo na vhorasaintsi na vhaṅwe vhe vha ṱalutshedza zwo itaho uri zwino vha tende kha Mudzimu. Mutevhe wa thero dzine dza vhidzwa “Naa Zwo Tou Itwa”? dzo ombedzela tsumbo dzi mangadzaho dza zwithu zwine ra zwi vhona kha tsiko. Kanzhi vhorasaintsi vho lingedza u edzisa zwenezwo zwithu zwi mangadzaho.

6. Ndi dzifhio dziṅwe mbuyelo dza u shumisa zwishumiswa zwi re hone, nahone no vhuyelwa hani?

⁶ Malugana na bugwana mbili dzine dza kha ḓi tou bva u bulwa, muṅwe wahashu wa tshinnani a re na miṅwaha ya 19 ngei United States o ri: “Dzo nthusa vhukuma. Ndo dzi vhala lunzhi-lunzhi.” Wahashu wa tshisadzini ngei Fura o ṅwala a ri: “Thero ‘Naa Zwo Tou Itwa?’ ndi dzavhuḓi vhukuma. Dzi sumbedza uri hu na zwine vhainzhiniere vha nga zwi edzisa, fhedzi vha nga si vhuye vha kona u edzisa nga ho fhelelaho zwithu zwo serekanaho zwa tsiko.” Vhabebi vha muṅwe musidzana a re na miṅwaha ya 15 vha Afurika Tshipembe, vho ri: “Thero ine ṅwananyana washu a anzela u i vhala u thoma kha magazini wa Awake! ndi ine ya pfi ‘Nyambedzano.’” Hu pfi mini nga inwi? Naa ni shumisa dzenedzi ndugiselelo nga vhuḓalo? Dzi nga ita uri lutendo lwaṋu lu nge muri wo ṱokaho midzi. Zwenezwo zwi ḓo ita uri lutendo lwaṋu lu kunde zwine zwa nga mimuya ya pfunzo dza mazwifhi.—Yer. 17:5-8.

7. Ndi ngani Mudzimu a tshi ṱoḓa uri ni shumise maanḓa aṋu a u humbula?

⁷ Naa zwo khakhea u vhudzisa mbudziso nga ha Bivhili? Na kathihi! Yehova u ṱoḓa uri ni shumise “maanḓa aṋu a u humbula” uri ni kone u wana ngoho. Ha ṱoḓi uri ni sokou tenda nga nṱhani ha u vhona vhaṅwe. Nga zwenezwo, shumisani vhukoni haṋu ha u humbula uri ni wane nḓivho yo teaho. Yeneyo nḓivho i nga vha mutheo wo khwaṱhaho wa lutendo lwa vhukuma. (Vhalani Vharoma 12:1, 2; 1 Timotheo 2:4.) Iṅwe nḓila ya u wana nḓivho yo raloho ndi nga u guda thero dzine na ṱoḓa u ḓivha zwo engedzeaho nga hadzo.

8, 9. (a) Ndi thero dzifhio dzine vhaṅwe vha nga kha ḓi ḓiphina nga u dzi guda? (b) Vhaṅwe vho vhuyelwa hani nga u elekanya nga zwine vha khou zwi guda?

⁸ Vhaṅwe vha guda nga ha vhuporofita ha Bivhili kana ḓivhazwakale ya Bivhili, zwithu zwo fukulwaho mavuni na nḓila ye saintsi ya tea ngayo. Vhuṅwe vhuporofita vhu takadzaho vhune muthu a nga vhu guda ndi ha Genesi 3:15. Yeneyo ndimana i amba nga ha tshiṱoho tshihulwane tsha Bivhili, tshine tsha vha u lwelwa ha vhuvhusahoṱhe ha Mudzimu na u khethwa ha dzina ḽawe nga Muvhuso. Yeneyo ndimana, i tshi shumisa luambo lwa pfanyisedzo, i ṱalutshedza nḓila ine Yehova a ḓo piringulula ngayo u tambula hoṱhe he vhathu vha sedzana naho u bva tsimuni ya Edeni. Ni nga guda hani Genesi 3:15? Iṅwe nḓila i nga kha ḓi vha u ṅwala nḓila ye zwiitea zwa tevhekana ngayo. Ni nga ita mutevhe wa maṅwalo ane a sumbedza nḓila ye nga zwiṱuku nga zwiṱuku Mudzimu a ita ngayo uri vhathu vha pfesese yeneyi ndimana na ndugiselelo ye ya ambelwa kha yeneyi ndimana na zwine zwa sumbedza uri honovhu vhuporofita vhu ḓo ḓadzea. Musi ni tshi vhona nḓila ine maṅwalo a tshimbidzana ngayo, vhukuma ni ḓo phetha nga ḽa uri vhaporofita vho bulwaho Bivhilini na vhaṅwali vha tea u vha vho “livhiswa nga muya mukhethwa.”—2 Pet. 1:21.

⁹ Muṅwe wahashu ngei Dzheremane o ṅwala uri: “Bivhili yoṱhe i amba nga ha Muvhuso. Zwo tou ralo naho yo ṅwalwa nga vhanna vha ṱoḓaho u vha 40. Vhunzhi havho vho tshila nga zwifhinga zwi sa fani nahone vho vha vha sa ḓivhani.” Muṅwe wahashu wa tshisadzini wa ngei Australia o kwamiwa nga thero i gudwaho ya Tshiingamo i re kha khandiso ya ḽa 15 December, 2013, ine ya amba nga ha Paseka.  Honoho vhuṱambo ho khetheaho vhu tshimbidzana na Genesi 3:15 na u ḓa ha Messia. Onoyo wahashu o ṅwala uri: “Yeneyo thero yo nthusa u vhona nḓila ine Yehova a vha wavhuḓi ngayo. Ndo takadzwa vhukuma nga nḓila ye a itela ngayo Vhaisiraele yeneyi ndugiselelo na nḓila ye ya ḓadzea ngayo kha Yesu. Ndo ḓiṋea tshifhinga tsha u humbula nga ha nḓila ine zwenezwo zwiḽiwa zwa Paseka ye ha porofitwa nga hayo zwa vha zwa ndeme ngayo!” Ndi ngani onoyo wahashu o ḓipfa nga yeneyo nḓila? O humbula nga ho dzikaho nga zwe a vha a tshi khou zwi vhala nahone a zwi “ṱalukanya.” Zwenezwi zwo khwaṱhisa lutendo lwawe nahone zwa mu sendedza tsini na Yehova.—Mat. 13:23.

10. U fulufhedzea ha vhaṅwali vha Bivhili hu khwaṱhisa hani lutendo lwashu kha zwe vha zwi ṅwala?

¹⁰ Ḽiṅwe sia ḽi khwaṱhisaho lutendo ḽine ra nga ḽi ṱhogomela ndi tshivhindi na u fulufhedzea zwa vhanna vhe vha ṅwala Bivhili. Vhaṅwali vhanzhi vha kale vho khoḓa vharangaphanḓa vhavho nahone vha hulisa mivhuso yavho. Naho zwo ralo, vhaporofita vha Yehova vho amba ngoho tshifhinga tshoṱhe. Vho amba nga ha vhukhakhi ha vhathu vha havho, na ha mahosi avho. (2 Koron. 16:9, 10; 24:18-22) Vho amba nga ha vhukhakhi havho na ha vhaṅwe vhashumeli vha Mudzimu. (2 Sam. 12:1-14; Marko 14:50) Muṅwe wahashu wa tshinnani ane a kha ḓi vha muswa ngei Britain o ri: “U fulufhedzea ho raloho a ho ngo anza. Hezwi zwi ita uri ri fulufhele tshoṱhe uri ngangoho Bivhili i bva ha Yehova.”

11. Vhaswa vha nga dzhiela hani nṱha ndeme ya maitele a Bivhili?

¹¹ Maitele a Bivhili a livhisaho a ita uri vhanzhi vha tende uri yo hevhedzwa nga Mudzimu. (Vhalani Psalme ya 19:7-11.) Muṅwe wahashu wa tshisadzini ane a kha ḓi vha muswa ngei Dzhapani, o ṅwala uri: “Ro vha ri tshi takala ngangoho musi muṱani wa hashu ri tshi shumisa pfunzo dza Bivhili. Ro vha ri tshi vha na mulalo, vhuthihi na lufuno.” Maitele a Bivhili a ri tsireledza uri ri si shele mulenzhe kha vhurabeli ha mazwifhi na kha u tenda zwi siho zwe zwa ita uri vhathu vhanzhi vha vhe phuli dzazwo. (Ps. 115:3-8) Naa vhathu vha a kwamea nga pfunzo dza maṱali dzine dza amba uri a hu na Mudzimu? Pfunzo dzi ngaho vhubvelele dzi anzela u ita uri mupo u nge ndi mudzimu, dza u ṋea maanḓa o teaho Yehova fhedzi. Vhane vha amba uri a hu na Mudzimu vha amba uri vhumatshelo hashu vhu zwanḓani zwashu. Naho zwo ralo, a vha na fulufhelo ḽa vhumatshelo ha khwine.—Ps. 146:3, 4.

12, 13. Ndi ifhio nḓila i shumaho ya u haseledza nga ha tsiko kana Bivhili na vhagudiswa nga riṋe, vhadededzi kana vhaṅwe vhathu?

¹² Ni nga kona hani u amba nga hu bvelelaho musi ni tshi ambedzana na vhaṅwe nga ha tsiko na Bivhili? Tsha u thoma, ni songo ṱavhanyedzela u ḓivhudza uri ni a ḓivha zwine vhaṅwe vhathu vha zwi tenda. Vhaṅwe vhathu vha amba uri vha tenda kha vhubvelele, fhedzi vha dovha vha tenda uri Mudzimu u hone. Vha humbula uri Mudzimu o shumisa vhubvelele u sika mifuda yo fhamba-fhambanaho ya vhutshilo. Vhaṅwe vha amba uri vha tenda kha pfunzo ya vhubvelele nga ṅwambo wa uri yo vha i sa ḓo funzwa tshikoloni arali yo vha i pfunzo ya mazwifhi. Vhaṅwe vho litsha u tenda kha Mudzimu nga ṅwambo wa uri a vha tsha fulufhela vhurereli. Nga zwenezwo, musi ni tshi haseledza vhubvo ha vhutshilo na muṅwe muthu, kanzhi ndi zwavhuḓi uri ni thome nga u vhudzisa mbudziso. Thomani ni wane zwine onoyo muthu a zwi tenda. Arali na ita zwithu nga nḓila yavhuḓi nahone na ḓiimisela u mu thetshelesa, a nga kha ḓi ni ṋea nḓevhe.—Tito 3:2.

¹³ Arali muṅwe muthu a thoma u ṱaṱa khani na inwi nga ṅwambo wa uri ni tenda kha tsiko, mu vhudziseni mbudziso nga vhuṱali. Ni nga kha ḓi mu humbela uri a ṱalutshedze nḓila ine a vhona u nga vhutshilo ho thoma ngayo nga nnḓa ha Musiki. Ni nga ṱalutshedza uri tshithu tsha u thoma u tshila, tsho vha tshi tshi fanela u beba uri tshi bvele phanḓa tshi tshi tshila. Muphurofesa  wa khemisitiri o amba uri zwiṅwe zwa zwine zwa ṱoḓea ndi (1) lukanda-kandane (membrane) lu tsireledzaho, (2) vhukoni ha u wana maanḓa na u a shumisa, (3) u rumela mulaedza kha tsiki, na (4) vhukoni ha u ita kopi dza wonoyo mulaedza. A engedza nga ḽa uri: “U serekana ha mufuda u leluwaho wa zwithu zwi tshilaho hu a mangadza vhukuma.”

14. Ndi ifhio nḓila i leluwaho ine na nga i shumisa musi ni tshi haseledza nga ha vhubvelele kana tsiko?

¹⁴ Arali ni tshi vhona u nga ni nga kundelwa u shumisa maambele a re afho nṱha musi ni tshi haseledza nga ha vhubvelele kana tsiko, ni nga kha ḓi lingedza nḓila i sa konḓi ye ya shumiswa nga Paulo. O ṅwala uri: “Nnḓu iṅwe na iṅwe i na mufhaṱi, fhedzi o fhaṱaho zwoṱhe ndi Mudzimu.” (Vhaheb. 3:4) Yeneyi nḓila i a pfala vhukuma nahone i a shuma! Ee, zwithu zwo serekanaho zwo sikwa nga muthu o ṱalifhaho. Ni nga kha ḓi shumisa khandiso yo teaho. Muṅwe wahashu wa tshisadzini o shumisa bugwana mbili dzo bulwaho mathomoni, musi a tshi amba na muṅwe muṱhannga we a vha a sa tendi uri hu na Mudzimu. Hu sa athu fhela vhege, onoyo muṱhannga o ri: “Zwino ndi a tenda kha Mudzimu.” Onoyo muṱhannga o mbo ḓi thoma u guda Bivhili nahone nga murahu a vha muṅwe wa vhahashu.

15, 16. Ni nga ita tshanduko ifhio kha nḓila ine na haseledza ngayo Bivhili, nahone ni na tshipikwa tshifhio?

¹⁵ Ni nga kha ḓi shumisa eneo maitele musi ni tshi amba na muthu ane a timatima Bivhili. Wanani zwine a zwi tenda na zwine a takalela u amba nga hazwo. (Mir. 18:13) Arali a tshi takalela zwithu zwa saintsi, a nga kha ḓi aravha zwavhuḓi musi ni tshi bula mbuno dzine dza sumbedza uri Bivhili yo tea nga lwa saintsi. Vhaṅwe vhathu vha nga kha ḓi sudzuluswa nga tsumbo dzine dza sumbedza uri Bivhili i na vhuporofita na ḓivhazwakale zwo teaho. Kana ni nga kha ḓi amba nga maitele a livhisaho a Bivhili, a ngaho ane a wanala kha Pfunzo ya Thavhani.

¹⁶ Ni songo hangwa uri tshipikwa tshaṋu ndi u kwama mbilu dza vhathu, hu si u ṱaṱa khani navho. Nga zwenezwo, ni tea u thetshelesa nga vhuronwane. Vhudzisani mbudziso dzi sumbedzaho uri ni na dzangalelo khavho, nahone ni fhindule no vuḓa na nga ṱhonifho, zwihuluhulu musi ni tshi amba na vhathu vhahulwane. Arali na ita nga u ralo, na vhone vha ḓo ṱhonifha mavhonele aṋu. Vha ḓo zwi vhona uri no humbula nga ho dzikaho nga zwine na zwi tenda. Vhaswa vhanzhi a vha athu u ita zwenezwo. Ndi zwavhuḓi u humbula uri a si khombe-khombe u fhindula vha si na dzangalelo kana vhane vha goḓa zwine na zwi tenda.—Mir. 26:4.

17, 18. (a) Ndi mini zwine zwa nga ni thusa u ita uri ngoho i vhe ya ndeme kha inwi? (b) Ndi mbudziso ifhio ine ya ḓo fhindulwa kha thero i tevhelaho?

¹⁷ Nḓivho ya mutheo ya Bivhili a i nga ḓo ita uri ni vhe na lutendo lwo khwaṱhaho. Nga zwenezwo, ibwani ni tse kha Ipfi ḽa Mudzimu, zwa tou nga ni khou ṱoḓa lupfumo lwo dzumbwaho. (Mir. 2:3-6) Shumisani zwishumiswa zwi re hone nga luambo lwaṋu, zwi ngaho Watchtower Library kha DVD, LAIBURARI ya Watchtower kha INTHANETHE, kathihi na Watch Tower Publications Index kana Research Guide for Jehovah’s Witnesses. Zwiṅwe hafhu, ḓivhetsheleni tshipikwa tsha u vhala Bivhili yoṱhe. Ni nga kha ḓi lingedza u i vhala yoṱhe nga ṅwaha muthihi. Tshithu tshine tsha fhaṱa lutendo u fhira zwithu zwoṱhe ndi u vhala Ipfi ḽa Mudzimu. Muṅwe mulavhelesi wa ḽiisela o amba zwi tevhelaho nga tshifhinga tsha musi a tshee muswa: “U vhala Bivhili yoṱhe zwo nthusa u ṱhogomela uri ndi Ipfi ḽa Mudzimu. Zwo ita uri ndi pfesese nganea dza Bivhili dze nda dzi guda ndi tshee muṱuku vhukuma. Hezwi zwo ita uri ndi aluwe siani ḽa lwa muya.”

¹⁸ Vhabebi—ni nga thusa vhukuma vhana vhaṋu uri vha aluwe siani ḽa lwa muya. Ni nga vha thusa hani uri vha ḓifhaṱele lutendo lwo khwaṱhaho? Zwenezwi zwi ḓo haseledzwa kha thero i tevhelaho.