1, 2. (a) Ndi ngani maipfi a re kha Doiteronomio 6:4 a tshi ḓivhea vhukuma? (b) Ndi ngani Mushe o amba eneo maipfi?

LWA miṅwaha ya maḓana, Vhayuda vho shumisa maipfi a Doiteronomio 6:4 sa tshipiḓa tsha thabelo yo khetheaho. Yeneyi thabelo ipfi Shema, ḽine ḽa vha ipfi ḽa u thoma kha yeneyo ndimana ya Luheberu. Vhayuda vhanzhi vha rabela yeneyi thabelo ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe nga matsheloni na nga madekwana u itela u ḓikumedza tshoṱhe kha Mudzimu.

² Eneo maipfi ndi tshipiḓa tsha u fhedzisela tsha nyambo ye ya ṋekedzwa nga Mushe kha lushaka lwa Isiraele. Nga ṅwaha wa 1473 B.C.E., lushaka lwo vha lu shangoni ḽa Moaba, lwo lugela u pfuka Mulambo wa Yorodane na u dzula Shangoni ḽo Fulufhedziswaho. (Doiteronomio 6:1) Mushe o ranga phanḓa vhathu lwa miṅwaha ya 40 nahone o vha a tshi ṱoḓa vha tshi vha na tshivhindi u itela u ita ngoma madzula wo vhamba. Vho vha vha tshi fanela u fulufhela Yehova Mudzimu wavho na u fulufhedzea khae. Nga zwenezwo, maipfi a Mushe a u fhedzisela o vha ṱuṱuwedza uri vha ite zwenezwo. Musi Mushe o no vha  vhudza Milayo ya Fumi na miṅwe milayo i bvaho ha Yehova, o vha humbudza enea maipfi ane ra a vhala kha Doiteronomio 6:4, 5. (Vhalani.)

3. Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi ṱolisisa kha ino thero?

³ Vhaisiraele vho vha vha tshi zwi ḓivha uri Yehova Mudzimu wavho ndi ene “Yehova e eṱhe.” Vhaisiraele vha fulufhedzeaho vho gwadamela Mudzimu muthihi ane a vha Mudzimu wa vho khotsi avho. Nga zwenezwo, ndi ngani Mushe o vha humbudza uri Yehova Mudzimu wavho ndi “Yehova e eṱhe”? Ndi vhufhio vhushaka vhu re hone vhukati ha ngoho na u funa Mudzimu washu nga mbilu yashu yoṱhe, nga muya washu woṱhe na nga maanḓa ashu oṱhe? Nahone maipfi a re kha Doiteronomio 6:4, 5 a shuma hani ṋamusi?

4, 5. (a) Mubulo une wa ri “Yehova e eṱhe” u amba mini? (b) Yehova o fhambana hani na midzimu ya dzitshaka?

⁴ O Khethea. Mubulo u ne wa ri “Yehova e eṱhe” u amba uri Yehova o khethea na uri a hu na muthu ane a lingana nae kana a fanaho nae. Ndi ngani Mushe o shumisa wonoyo mubulo? A zwi vhonali u nga o vha a tshi khou lingedza u sumbedza uri u tenda kha vhuraruthihi zwo khakhea. Yehova ndi Musiki wa ḽiṱaḓulu na ḽifhasi nahone ndi Muvhusi wa fhethu hoṱhe. Ndi ene Mudzimu wa ngoho e eṱhe nahone a hu na muṅwe mudzimu a fanaho nae. (2 Samuele 7:22) Nga zwenezwo, maipfi a Mushe o vha a tshi ḓo humbudza Vhaisiraele uri vha fanela u gwadamela Yehova e eṱhe. Vho vha vha songo fanela u edzisa vhathu vho vha tangaho vhe vha vha vha tshi gwadamela midzimu ya mazwifhi na midzimukadzi minzhi. Vhenevho vhathu vho vha vha tshi tenda uri midzimu yavho i nga langa mupo.

⁵ Sa tsumbo, Vhaegipita vho vha vha tshi gwadamela mudzimu wa ḓuvha ane a pfi Ra, mudzimukadzi wa lutombo ane a pfi Nut, mudzimu wa ḽifhasi ane a pfi Geb, mudzimu wa Nile ane a pfi Hapi u katela na zwifuwo zwinzhi. Yehova o sumbedza uri u na maanḓa a fhiraho a yeneyo midzimu ya mazwifhi musi a tshi rwa Vhaegipita nga Ṱhamu dza Fumi. Bali o vha e mudzimu muhulwane wa Kanana, mudzimu wa mazwifhi we Vhakanana vha vha vha tshi tenda uri ndi ene we a ita uri hu vhe na vhutshilo. Vho vha vha tshi tenda uri u dovha a vha mudzimu wa lutombo, mvula na ḓumbu. Fhethu hunzhi, vhathu vho vha vha tshi ḓitika nga Bali uri a vha tsireledze. (Numeri 25:3) Vhaisiraele vho vha vha tshi fanela u humbula uri Mudzimu wavho ndi “Mudzimu e eṱhe” o khetheaho. Ndi “Yehova e eṱhe.”—Doiteronomio 4:35, 39.

6, 7. Maipfi ane a ri “e eṱhe” a dovha a amba mini, nahone Yehova o zwi sumbedza hani uri ndi ene “e eṱhe”?

⁶ Ha shanduki nahone u a fulufhedzea. Mubulo une wa ri “Yehova e eṱhe” u dovha wa amba uri ndivho yawe na zwine a zwi ita zwi a fulufhedzea tshifhinga tshoṱhe. Yehova Mudzimu ho ngo fhandekana  kana u shanduka-shanduka. U dzula a tshi fulufhedzea, ha shanduki nahone ndi wa ngoho. Sa tsumbo, o fulufhedzisa Abrahamu uri vhaḓuhulu vhawe vha ḓo dzula Shangoni ḽo Fulufhedziswaho. Nahone Yehova o ita vhuṱolo vhunzhi u itela u ḓadzisa ḽeneḽo fulufhedziso. Musi o no ita ḽeneḽo fulufhedziso nga murahu ha miṅwaha ya 430, ndivho ya Yehova yo vha i sa athu u shanduka.—Genesi 12:1, 2, 7; Ekisodo 12:40, 41.

⁷ Nga murahu ha miṅwaha ya maḓana, Yehova o vhidza Vhaisiraele ṱhanzi dzawe nahone a vha vhudza uri: “Nṋe ane hu si vhe na mudzimu muṅwe we a vha é hone phanḓa hanga na ane a ḓo vha hone murahu hanga.” Yehova o dovha a zwi vhea khagala uri ndivho yawe a i vhuyi ya shanduka musi a tshi ri: “Ndi kha ḓi ḓo vha Onoyo.” (Yesaya 43:10, 13; 44:6; 48:12) Zwo vha zwi ndugelo khulwane vhukuma kha Vhaisiraele u shumela Mudzimu a sa shanduki na ane a dzula a tshi fulufhedzea! Ri na ndugelo i fanaho ṋamusi.—Maleaxi 3:6; Yakobo 1:17.

8, 9. (a) Yehova u lavhelela mini kha vhagwadameli vhawe? (b) Ndi zwifhio zwe Yesu a zwi ombedzela kha maipfi a Mushe?

⁸ Vhukuma, Mushe o humbudza Vhaisiraele uri lufuno lwa Yehova na u ṱhogomelwa ngae a zwi nga vhuyi zwa shanduka. Nga hu fanaho, Yehova o vha a tshi lavhelela uri vha ḓikumedzele tshoṱhe khae na u mu funa nga mbilu yavho yoṱhe, nga muya wavho woṱhe na nga maanḓa avho oṱhe. Vhabebi vho vha vha tshi fanela u gudisa vhana vhavho nga ha Yehova tshifhinga tshoṱhe u itela uri na vhana vhavho vha kone u gwadamela Yehova fhedzi.—Doiteronomio 6:6-9.

⁹ Yehova ha vhuyi a shandula ndivho yawe, nga zwenezwo, ha nga vhuyi a shandula ṱhoḓea dza mutheo dza vhagwadameli vhawe vha ngoho. Arali ri tshi ṱoḓa uri Yehova a takadzwe nga vhurabeli hashu, ri fanela u ḓiṋekedzela tshoṱhe khae na u mu funa nga mbilu yashu yoṱhe, nga muya washu woṱhe na nga maanḓa ashu oṱhe. Yesu o amba uri yeneyi ndi ndaela ya ndeme. (Vhalani Marko 12:28-31.) Kha ri gude nḓila ine ra nga sumbedza ngayo nga mishumo yashu uri “Yehova Mudzimu [washu] ndi Yehova e eṱhe.”

10, 11. (a) Ri ḓikumedzela tshoṱhe kha Yehova nga nḓila-ḓe? (b) Vhaṱhannga vha Vhaheberu vhe vha vha vhe Babele vho sumbedza hani u ḓikumedzela tshoṱhe kha Yehova?

¹⁰ Yehova ndi ene Mudzimu washu e eṱhe. Ri ḓikumedzela tshoṱhe khae musi ri tshi gwadamela ene fhedzi. Ri nga si kone u gwadamela miṅwe midzimu kana u ita zwithu zwine zwa tshimbidzana na midzimu ya mazwifhi musi ri tshi gwadamela Yehova. Ha sokou vha mudzimu a fhiraho miṅwe midzimu kana ane a vha na maanḓa a fhiraho a miṅwe midzimu. Ndi ene Mudzimu wa ngoho. Ri fanela u gwadamela Yehova e eṱhe.—Vhalani Nzumbululo 4:11.

¹¹ Kha bugu ya Daniele, ri vhala nga ha vhaṱhannga vha Vhaheberu vhane vha vha Daniele, Hananya, Misaele na Asaria. Vho sumbedza u ḓikumedzela tshoṱhe kha Yehova musi vha tshi hana u ḽa zwiḽiwa zwi songo fanelaho vhagwadameli vha Yehova. Nahone khonani tharu dza Daniele dzo  hana u gwadamela mudzimu wa tshifanyiso tsha musuku tsha Nebukadanetsara. Yehova o vha a tshi ḓa u thoma khavho. Vho vha vha tshi fulufhedzea tshoṱhe khae.—Daniele 2:1–3:30.

12. Musi ri tshi ḓikumedzela tshoṱhe kha Yehova, ri fanela u dzula ri tshi ṱhogomela mini?

¹² Yehova u fanela u ḓa u thoma vhutshiloni hashu. Arali ri tshi ṱoḓa u ḓikumedzela tshoṱhe khae, ri fanela u ṱhogomela uri zwiṅwe zwithu zwi si mu dzhiele vhudzulo. Ndi zwifhio zwenezwo zwithu? Kha Milayo ya Fumi, Yehova o amba uri vhathu vhawe a vho ngo fanela u gwadamela miṅwe midzimu. A vho ngo fanela u gwadamela midzimu ya zwifanyiso naho i ifhio. (Doiteronomio 5:6-10) Ṋamusi, hu na midzimu ya zwifanyiso yo fhamba-fhambanaho nahone miṅwe yayo ri nga i gwadamela ri sa zwi ṱhogomeli. Fhedzi Yehova ha athu u shanduka. U kha ḓi vha “Yehova e eṱhe.” Kha ri vhone nḓila ine ra nga iledza ngayo midzimu ya zwifanyiso ṋamusi.

13. Ndi mini zwine ra nga thoma u zwi funa u fhira u funa Yehova?

¹³ Kha Vhakolosa 3:5 (vhalani), ri vhala nga ha zwithu zwine zwa nga tshinya u ḓikumedzela tshoṱhe kha vhukonani hashu na Yehova. Ri ṱhogomela uri vhupangwa vhu tshimbidzana na u gwadamela midzimu ya zwifanyiso. Nga nḓila-ḓe? Musi ri na lutamo luhulwane lwa zwiṅwe zwithu zwi ngaho u vha na tshelede nnzhi kana zwithu zwa vhunzhili-nzhili, zwi nga langa vhutshilo hashu u fana na mudzimu a re na maanḓa. Zwivhi zwoṱhe zwo bulwaho kha Vhakolosa 3:5 zwi tshimbidzana na vhupangwa, vhune ha vha muṅwe wa mifuda ya u gwadamela midzimu ya zwifanyiso. Nga zwenezwo, arali ri na lutamo luhulwane lwa zwenezwo zwithu, ri nga thoma u zwi funa u fhira u funa Mudzimu. Yehova a nga si tsha vha “Yehova e eṱhe” kha riṋe. Ri nga si vhuye ra ṱoḓa zwenezwi zwi tshi itea.

14. Ndi tsevho ifhio ye ya ṋewa nga muapostola Yohane malugana na u funa hashu Mudzimu?

¹⁴ Muapostola Yohane o ombedzela zwi fanaho. O sevha uri arali hu na muthu ane a funa zwithu zwi re shangoni, zwine zwa vha “nyemulo ya ṋama na nyemulo ya maṱo na u ṱongisa zwine muthu a vha nazwo” onoyo muthu “ha funi Khotsi.” (1 Yohane 2:15, 16) Nga zwenezwo, ri fanela u ḓiṱolisisa tshifhinga tshoṱhe u itela u ḓivha arali ri tshi funa zwithu zwa shango. Ri nga vha ro no thoma u kungwa nga vhuḓimvumvusi, vhukonani vhu si havhuḓi na maambarele a ḽino shango. Kana ri nga ṱoḓa u swikelela zwithu “zwihulwane” nga u guda pfunzo ya nṱha. (Yeremia 45:4, 5) Shango ḽiswa ḽi tsini vhukuma. Nga zwenezwo, ri fanela u humbula maipfi a Mushe a ndeme. Arali ri tshi pfesesa na u tenda uri “Yehova Mudzimu [washu] ndi Yehova e eṱhe” ri ḓo ḓikumedzela tshoṱhe khae na u mu shumela nga nḓila ine a i funa.—Vhaheberu 12:28, 29.

15. Ndi ngani Paulo o humbudza Vhakriste uri Yehova Mudzimu ndi muthihi fhedzi?

¹⁵ Mubulo une wa ri “Yehova e eṱhe” u ri thusa u pfesesa uri Yehova u ṱoḓa vhashumeli  vhawe vha tshi vha na vhuthihi na ndivho i fanaho vhutshiloni. Kha tshivhidzo tsha Vhakriste tsha u thoma, ho vha hu na Vhayuda, Vhagerika, Vharoma na vhathu vha dziṅwe dzitshaka. Vho vha vha tshi bva fhethu ho fhamba-fhambanaho nahone vha tshi takalela zwithu zwi sa fani. Nga nṱhani ha zwenezwo, zwo vha zwi tshi konḓela vhaṅwe u ṱanganedza nḓila ntswa ya vhurabeli kana u laṱa matshilele avho a kale. Nga zwenezwo, Paulo o vha a tshi fanela u humbudza Vhakriste uri Yehova Mudzimu ndi muthihi fhedzi.—Vhalani 1 Vhakorinta 8:5, 6.

16, 17. (a) Ndi vhuporofita vhufhio vhune ha khou ḓadzea misini yashu, nahone hu vha na mvelelo dzifhio? (b) Ndi mini zwine zwa nga tshinya vhuthihi hashu?

¹⁶ Hu pfi mini nga tshivhidzo tsha Vhakriste ṋamusi? Muporofita Yesaya o amba uri “vhufheloni ha maḓuvha,” vhathu vha tshaka dzoṱhe vha ḓo ṱangana u itela u gwadamela Yehova. Vha ḓo amba uri: “A ri funze nḓila dzawe, uri ri tshimbile kha gondo ḽawe.” (Yesaya 2:2, 3) Ri a takala musi ri tshi vhona honovhu vhuporofita vhu tshi ḓadzea ṋamusi. Vhahashu vha bva fhethu ho fhamba-fhambanaho na u amba nyambo dzi sa fani. Fhedzi ri gwadamela  Yehova nga vhuthihi. Nga zwiṅwe zwifhinga, ri nga khukhulisana ngauri a ri fani.

¹⁷ Sa tsumbo, ni ḓipfa hani nga ha vhahashu vha bvaho fhethu ho fhamba-fhambanaho? Nyambo, zwiambaro, mikhwa na zwiḽiwa zwi nga vha zwi sa fani na zwaṋu. Naa ni a vha rwisa nga muya nahone na fhedza tshifhinga na vhane na fana navho? Ni ḓipfa hani nga ha vhahulwane vha hune na dzula hone vhane vha vha vhaṱuku kha inwi kana vhane vha vha na vhubvo kana mvelele i sa fani na yaṋu? Arali ra sa ṱhogomela, ri nga tendela zwenezwi zwi tshi ri kwama na u tshinya vhuthihi hashu.

18, 19. (a) Ndi nyeletshedzo ifhio ye ha ambiwa nga hayo kha Vhaefesa 4:1-3? (b) Ri nga thusa hani tshivhidzo uri tshi dzule tshi na vhuthihi?

¹⁸ Ri nga iledza hani honovho vhuleme? Paulo o eletshedza Vhakriste vha ngei Efesa he ha vha hu na vhathu vho pfumaho vha re na vhubvo vhu sa fani. (Vhalani Vhaefesa 4:1-3.) Paulo o amba nga ha pfaneleo dzi ngaho u ḓiṱukufhadza, u vuḓa, u sa fhela mbilu na lufuno. Dzenedzi pfaneleo dzi nga phuphu dzine dza tika nnḓu. U itela uri nnḓu i dzule i kha vhuimo havhuḓi, hu ṱoḓea vhashumi vha biko. Paulo o vha a tshi ṱoḓa Vhakriste vha ngei Efesa vha tshi vha vhashumi vha biko u itela uri vha ‘dzule vhe na vhuthihi he vha vhu ṋewa nga muya mukhethwa.’

¹⁹ Roṱhe ri fanela u ita zwoṱhe zwine ra nga kona u itela uri hu dzule hu na vhuthihi tshivhidzoni. Ri nga ita hani zwenezwi? Tsha u thoma, ri fanela u ṱahulela na u sumbedza pfaneleo dze Paulo a amba nga hadzo dzine dza vha: u ḓiṱukufhadza, u vuḓa, u sa fhela mbilu na lufuno. Tsha vhuvhili, ri fanela u shuma nga nungo dzoṱhe u itela u tikedza vhuthihi vhune ha ita ‘uri hu vhe na mulalo.’ U sa pfesesana zwi tou nga mitwe kha vhuthihi hashu; nga zwenezwo, ri fanela u shuma vhukuma u itela u tandulula honohu u sa pfesesana uri hu dzule hu na mulalo na vhuthihi vhukati hashu.

20. Ri nga sumbedza hani uri ri pfesesa uri “Yehova Mudzimu [washu] ndi Yehova é eṱhe”?

²⁰ “Yehova Mudzimu wau ndi Yehova e eṱhe.” Eneo ndi maipfi a ndeme vhukuma! Nahone o khwaṱhisa Vhaisiraele uri vha konḓelele vhuleme musi vha tshi dzhena na u kunda Shango ḽo Fulufhedziswaho. Eneo maipfi a nga ri khwaṱhisa uri ri kone u sedzana na maṱungu mahulu na u shela mulenzhe Paradisoni. Kha ri bvele phanḓa ri tshi ḓikumedzela tshoṱhe kha Yehova. Ri fanela u mu funa na u mu shumela nga mbilu yashu yoṱhe, nga muya washu woṱhe na nga maanḓa ashu oṱhe nahone ri fanela u shuma ro ḓifunga u itela uri ri vhe na mulalo na vhuthihi na vhahashu. Arali ra bvela phanḓa ri tshi ita zwenezwi zwithu, Yesu u ḓo ri haṱula sa nngu nahone ri ḓo vhona maipfi awe a tshi ḓadzea: “Iḓani inwi no fhaṱutshedzwaho nga Khotsi anga, iḽani ifa ḽa Muvhuso wo lugiselwaho inwi u bva tshee shango ḽa sikwa.”—Mateo 25:34.