EDZANI U VHONA NGA MAṰO A MUHUMBULO: No dalela muziamu wo ḓalaho zwithu zwine zwa ni humbudza zwithu zwa kale. Vhunzhi ha zwenezwo zwithu zwo ṱahala. Zwiṅwe a zwi na zwipiḓa zwo fhelelaho. Fhedzi hu na tshithihi tsho fhelelaho; a tsho ngo ṱahala na luthihi. Ni vhudzisa muthu ane a khou ni tshimbidza uri, “Naa itshi ndi tshi swa kha zwiṅwe?” Onoyo muthu a ri: “Hai, ndi tsha kale u fhira zwiṅwe zwinzhi nahone a tshi athu u vhuya tsha vusuluswa.” Na vhudzisa uri: “Naa tsho vha tsho tou vhewa fhethu ho tsireledzeaho?” Muthu ane a khou ni tshimbidza a ri: “Hai, tsho no vhudzulwa nga maḓumbu mahulu na u neliwa nga mvula dza zwirulu. Vhathu vho lingedza u tshi tshinyadza.” Khamusi ni nga mangala nahone na ḓivhudzisa uri, ‘Tshi nga vha tsho itwa nga mini?’

Nga hu fanaho, Bivhili i fana na tshenetsho tshihumbudzi tshi songo tshinyalaho. Ndi bugu ya kale vhukuma u fhira bugu nnzhi. Ndi ngoho uri hu na dziṅwe bugu dza kale. U fana na zwithu zwo ṱahalaho zwine zwa ni humbudza zwithu zwa kale, maṅwalwa manzhi a kale o tshinyadzwa nga u ya ha tshifhinga. Sa tsumbo, zwine dzenedzi bugu dza zwi amba nga ha saintsi a zwi tshimbidzani nga nṱhani ha nḓivho ntswa ine vhathu vha vha nayo. Kanzhi zwine dza zwi amba nga ha ngalafho, zwi vhonala zwi khombo nṱhani ha u thusa. Nahone maṅwalwa manzhi a kale ha tsha vha nga nḓila ye a vha e ngayo u thomani; zwiṅwe zwipiḓa zwo xela kana zwo tshinyadzwa.

Naho zwo ralo, Bivhili yo fhambana vhukuma na dziṅwe bugu. Yo thoma u ṅwalwa maḓanani a fhiraho 35 a miṅwaha yo fhiraho, fhedzi zwe zwa ṅwalwa khayo a zwi athu u shanduka. Naho Bivhili yo fhiswa, u thivhelwa na u dzhielwa fhasi lwa miṅwaha minzhi-minzhi, zwine ya zwi amba a zwi athu u shanduka. Nḓivho ine vhathu vha vha nayo a yo ngo ita uri Bivhili i fhelelwe nga tshifhinga,  i amba nga ha zwithu zwinzhi zwavhuḓi zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho.—Sedzani bogisi “Naa Yo Fhelelwa Nga Tshifhinga Kana I Kha Ḓi Shuma?”

Ni nga ḓivhudzisa uri, ‘Naa zwine Bivhili ya zwi funza zwi a shuma musalauno?’ U itela u fhindula yeneyo mbudziso, ḓivhudziseni uri: ‘Ndi thaidzo dzifhio khulwane dzine vhathu vha sedzana nadzo ṋamusi? Ndi dzifhio dzine dza ofhisa?’ Khamusi ni humbula nga ha dzinndwa, u tshikafhadzwa ha mupo, vhugevhenga kana vhufhura. Zwino kha ri haseledze nga ha zwine Bivhili ya zwi funza. Musi ni tshi ita nga u ralo, ḓivhudziseni uri, ‘Arali vhathu vha tshi tevhedza zwine Bivhili ya zwi funza, naa shango ḽo vha ḽi sa ḓo lala?’

U FUNA MULALO

“Hu takala vhadzia-mulalo, ngauri vha ḓo vhidzwa vharwa vha Mudzimu.” (Mateo 5:9) “Arali zwi tshi konadzea, zwi tshi ḓitika nga vhuimo haṋu, ivhani na mulalo na vhathu vhoṱhe.”—Vharoma 12:18.

U KHATHUTSHELA NA U HANGWELA

“Hu takala vhakhathutsheli, ngauri vha ḓo khathutshelwa.” (Mateo 5:7) “Bvelani phanḓa ni tshi konḓelelana na u hangwelana nga mbilu yoṱhe naho muṅwe e na tshiitisi tsha u vhilaela nga ha muṅwe. Vhunga Yehova * o ni hangwela nga mbilu yoṱhe, na inwi ni tea u ita nga u ralo.”—Vhakolosa 3:13.

U TSHILA NGA MULALO NA VHATHU VHA TSHAKA DZO FHAMBA-FHAMBANAHO

Mudzimu “o [ita] uri kha muthu muthihi hu bve tshaka dzoṱhe, uri vha dzule ḽifhasini ḽoṱhe.” (Mishumo 17:26) “Mudzimu ha ṱaluli, fhedzi kha tshaka dzoṱhe muthu ane a mu ofha nahone a ita zwo lugaho u a mu ṱanganedza.”—Mishumo 10:34, 35.

U ṰHONIFHA ḼIFHASI

“Huno Mudzimu a dzhia muthu a mu vhea tsimuni ya Edeni uri a i lime a i linde.” (Genesi 2:15) Mudzimu u ḓo “lozwa vha tshinyadzaho ḽifhasi.”—Nzumbululo 11:18.

U VHENGA VHUPANGWA NA U ḒIFARA LUVHI

“Ni ḓilinde kha vhupangwa hoṱhe ngauri naho arali muthu e na zwinzhi, vhutshilo hawe a vhu ḓitiki nga thundu ine a vha nayo.” (Luka 12:15) “Vhupombwe na vhuyaḓa ha mifuda yoṱhe kana vhupangwa zwi songo vhuya zwa bulwa vhukati haṋu, ngauri hezwi zwithu a zwo ngo tea vhakhethwa.”—Vhaefesa 5:3.

U FULUFHEDZEA NA U SHUMA NGA MAANḒA

Ri “tama u ḓifara nga nḓila i fulufhedzeaho kha zwithu zwoṱhe.” (Vhaheberu 13:18) “Ane a tswa a songo tsha tswa, nṱhani hazwo nga a shume nga maanḓa.”—Vhaefesa 4:28.

NḒILA INE ZWA VHA ZWA NDEME NGAYO U THUSA VHANE VHA ṰOḒA THUSO

“Ṱuṱuwedzani vho tsikeledzeaho, tikedzani vha shayaho nungo, vhathu vhoṱhe ni songo vha fhelela mbilu.” (1 Vhathesalonika 5:14) “[Ṱhogomelani] zwisiwana na dzitshilikadzi vhuṱunguni havho.”—Yakobo 1:27.

Bivhili a yo ngo sokou ita wonoyu mutevhe. I ri funza uri ri dzhiele nṱha zwenezwo zwithu na u zwi shumisa vhutshiloni hashu ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Arali vhathu vhanzhi vha nga shumisa zwe ra haseledza nga hazwo afho nṱha, naa thaidzo dzine vhathu vha vha nadzo ṋamusi dzi nga si fhungedzee? Zwine Bivhili ya zwi funza zwi kha ḓi shuma nahone a zwo ngo fhelelwa nga tshifhinga! Zwine Bivhili ya zwi funza zwi nga ni thusa hani zwa zwino?

Muṅwe munna o ṱalifhaho vhukuma o vhuya a amba uri: “Vhuṱali vhu vhonala nga mishumo yaho.” (Mateo 11:19) Naa ni a tendelana nazwo? Vhuṱali vhu vhonala musi ri tshi vhu shumisa. Nga zwenezwo, ni nga ḓivhudzisa uri: ‘Arali Bivhili i tshi shuma zwa vhukuma, naa i nga si ite uri hu vhe na tshanduko vhutshiloni hanga? I nga nthusa hani u tandulula thaidzo dzine nda sedzana nadzo ṋamusi?’ Ṱhogomelani tsumbo i tevhelaho.

Delphine * zwithu zwo vha zwi tshi khou mu tshimbilela zwavhuḓi. Nga u ṱavhanya, o mbo ḓi welwa nga makhaulambilu nga u tou tevhekana. O lovhelwa nga ṅwananyana wawe we a vha a tshee muswa. Mbingano yawe ya pwashea nahone a vha na thaidzo dza masheleni. O ri: “Ndo vha ndi si tsha ḓiḓivha—ndi si tsheena ṅwana, munna na haya. Ndo ḓipfa ndi si tshithu—ndi si na haya, ndi si na nungo nahone ndi si tsha ḓivha uri ndi khou tshilela mini.”

Lwo vha lu lwa u tou thoma Delphine a tshi vhona vhungoho ha maipfi a tevhelaho: “Miṅwaha yashu i nga vha mahumi maṱanu na mavhili; arali i tshi anda i nga swika mahumi maṱanu na mararu; madzanga ayo ndi u ṱhuphea na u ṱovhowa; ngauri yo ṱavhanya u fhira, na riṋe ra fhufha.”​—Psalme ya 90:10.

Delphine o wana thuso Bivhilini musi o sedzana na zwifhinga zwi konḓaho. O thuswa vhukuma nga zwe a zwi guda Bivhilini. Samusi zwi tshi ḓo sumbedzwa kha  thero tharu dzine dza khou tevhela, vhathu vhanzhi vho wana uri Bivhili yo vha thusa musi vha tshi shumisa vhulivhisi hayo u itela u tandulula thaidzo dzine vha vha nadzo. Vho kona u vhona uri Bivhili i tou nga tshihumbudzi tshi songo ṱahalaho tshe ra haseledza nga hatsho mathomoni a ino thero. Yo fhambana vhukuma na bugu nnzhi dzine dza ṱahala na u fhelelwa nga tshifhinga. Naa zwenezwi zwi itiswa nga nṱhani ha uri Bivhili yo itwa nga nḓila yo khetheaho? Naa i nga vha yo ṅwalwa nga Mudzimu nṱhani ha vhathu?​—1 Vhathesalonika 2:13.

Khamusi na inwi no no zwi ṱhogomela uri vhutshilo ndi vhupfufhi nahone hu na thaidzo nnzhi. Musi ni tshi khou tsikeledzwa nga thaidzo, ndi ngafhi hune na ṱoḓa hone khuthadzo, thikhedzo na nyeletshedzo ine na nga i fulufhela?

Kha ri ṱhogomele nḓila tharu dzine Bivhili ya nga ni thusa ngayo vhutshiloni. I nga ni funza zwi tevhelaho:

1. nḓila ine na nga iledza ngayo thaidzo musi zwi tshi konadzea.

2. nḓila ine na nga tandulula ngayo thaidzo musi dzi tshi vha hone.

3. nḓila ine na nga konḓelela ngayo vhuimo vhune na nga si kone u vhu shandula.

Thero dzi tevhelaho dzi ḓo haseledza nga ha dzenedzi nḓila tharu.