1. U ya nga Vhaefesa 6:10-13, ndi ifhio nḓila yavhuḓi ine Yehova a sumbedza ngayo uri u na ndavha na riṋe? Ṱalutshedzani.

IṄWE nḓila yavhuḓi ine Yehova a sumbedza ngayo uri u na ndavha na riṋe sa vhashumeli vhawe, ndi nga uri thusa uri ri lwe na maswina ashu. Maswina ashu mahulwane ndi Sathane na madimoni. Yehova uri tsivhudza nga ha enea maswina nahone uri ṋea zwine ra zwi ṱoḓa u itela u lwa nao. (Vhalani Vhaefesa 6:10-13.) Musi ri tshi tenda u thuswa nga Yehova na u ḓitika ngae, ri nga bvelela kha u lwa na Sathane. Ri nga fulufhela Mudzimu u fana na muapostola Paulo, we a ri: “Arali Mudzimu a tshi ima na riṋe, ndi nnyi ane a ḓo lwa na riṋe?”—Vharoma 8:31.

2. Ri ḓo haseledza mini kha ino thero?

² Sa Vhakriste vha ngoho, a ri livhisesi ṱhogomelo kha Sathane na madimoni. Nṱhani hazwo, ri livhisesa ṱhogomelo kha Yehova na kha u mu shumela. (Ps. 25:5) Naho zwo ralo, ri fanela u ḓivha nḓila ine Sathane a shuma ngayo. Ndi ngani? U itela uri ri si fashwe nga vhukwila hawe. (2 Vhakor. 2:11.) Kha ino thero ri ḓo haseledza nḓila ine Sathane na madimoni vha lingedza ngayo u xedza vhathu. Ri ḓo dovha ra haseledza nḓila ine ra nga lwisana ngayo navho nga nḓila i bvelelaho.

3-4. (a) Vhudimoni ndi mini? (b) U tenda kha vhudimoni zwo phaḓalala lungafhani?

³ Nḓila khulwane ine Sathane na madimoni vha i shumisa u itela u xedza vhathu ndi nga zwa vhudimoni. Vhathu vhane vha ita zwa vhudimoni vha amba uri vha kona u ḓivha kana u langa zwithu zwine vhathu vhane vha sa ite zwa vhudimoni  vha sa kone u zwi ita. Sa tsumbo, vhaṅwe vha amba uri vha kona u ḓivha vhumatshelo vha tshi shumisa u bvumba kana u bvumba nga ṋaledzi. Vhaṅwe vha ita uri zwi vhonale u nga vha khou amba na vhathu vho faho. Vhaṅwe vha ita zwa vhuloi kana madambi nahone vha nga lingedza na u lowa muṅwe muthu. *

⁴ U tenda kha maanḓa a vhudimoni zwo phaḓalala lungafhani? Ṱhoḓisiso ye ya itwa kha mashango a 18 a ngei Latin Amerika na Caribbean yo sumbedza uri muthu muthihi kha vhathu vhararu kha vhe vha vhudziswa u tenda kha madambi kana vhuloi nahone vhunzhi ha vhenevho vhathu vha tenda uri zwi a konadzea u amba na vhathu vho faho. Iṅwe ṱhoḓisiso yo itwa kha mashango a 18 ngei Afurika. Vhunzhi ha vhathu vhe ha itiwa ṱhoḓisiso khavho vha tenda kha vhuloi. Hu sa londwi uri ri dzula ngafhi, ngoho ndi ya uri ri fanela u ḓiṱhogomela kha vhudimoni. Sathane u khou ṱoḓa u xedza “ḽifhasi ḽoṱhe.”—Nzumb. 12:9.

5. Yehova u ḓipfa hani nga ha vhudimoni?

⁵ Yehova ndi “Mudzimu wa ngoho.” (Doit. 32:4) Nga zwenezwo, u ḓipfa hani nga ha vhudimoni? U a vhu vhenga! Yehova o vhudza Vhaisiraele uri: “Kha inwi hu songo vhonala ane a fhisa murwa wawe kana ṅwananyana wawe a mu ita tshidzimu, na ane a tungula, na ane a bvumba, na mungome, na muloi a songo vhonala. Na mudzia-malombo, na ane a vhidza midzimu ya vhafu, kana a vhudzisa mudzia-u-bvumba, na ane a ya zwifhoni, a songo vhonala. Ngauri ane a ita zwenezwo u ita zwine Yehova a nengiswa ngazwo’.” (Doit. 18:10-12) Vhakriste a vha ho nga fhasi ha Mulayo we Yehova a u ṋea Vhaisiraele. Naho zwo ralo, ri a zwi ḓivha uri nḓila ine a ḓipfa ngayo nga ha vhudimoni a yo ngo shanduka.—Mal. 3:6.

6. (a) Sathane u shumisa hani vhudimoni u itela u vhaisa vhathu? (b) U ya nga Muhuweleli 9:5, vhuimo ha vhafu ndi vhufhio?

⁶ Yehova u ri tsivhudza nga ha vhudimoni ngauri u a zwi ḓivha uri Sathane u vhu shumisa u itela u vhaisa vhathu. Sathane u shumisa vhudimoni u itela u phaḓaladza mazwifhi, u katela na mazwifhi a uri vhafu vha khou tshila huṅwe fhethu. (Vhalani Muhuweleli 9:5.) Sathane u dovha hafhu a shumisa vhudimoni u itela uri vhathu vha dzule vhe na nyofho na u vha sendedza kule na Yehova. Tshipikwa tshawe ndi tsha uri vhathu vhane vha ita zwa vhudimoni vha fulufhele mimuya mivhi nṱhani ha u fulufhela Yehova.

7. Ndi mini zwine Yehova a ri vhudza zwone?

⁷ Samusi ro zwi haseledza mathomoni, Yehova u a ri vhudza zwine ra fanela u zwi ḓivha u itela uri ri si xedzwe nga Sathane na madimoni. Kha ri haseledze zwiṅwe zwithu zwine ra nga zwi ita u itela u lwa na Sathane na madimoni.

8. (a) Ndi ifhio nḓila khulwane ine ra nga lwisana ngayo na mimuya mivhi? (b) Psalme ya 146:4 i bvukulula hani mazwifhi a Sathane nga ha lufu?

⁸ Vhalani Ipfi ḽa Mudzimu nahone ni elekanye nga haḽo. Yeneyi ndi nḓila khulwane ine ra nga iledza ngayo mazwifhi ane a phaḓaladzwa nga mimuya mivhi. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi nga banga ḽine ḽa fhira, ḽine ḽa bvukulula mazwifhi ane a phaḓaladzwa nga Sathane. (Vhaef. 6:17) Sa tsumbo, Ipfi ḽa Mudzimu ḽi bvukulula  mazwifhi a uri vhafu vha a kona u amba na vha tshilaho. (Vhalani Psalme ya 146:4.) Ḽi dovha ḽa ri humbudza uri ndi Yehova e eṱhe ane a ḓivha vhumatshelo nga vhuḓalo. (Yes. 45:21; 46:10) Arali ra vhala na u elekanya nga ha Ipfi ḽa Mudzimu tshifhinga tshoṱhe, ri ḓo lugela u hanedza na u vhenga mazwifhi ane mimuya mivhi ya ṱoḓa ri tshi a tenda.

9. Ndi mifuda ifhio ya vhudimoni ine ra tea u i iledza?

⁹ Ni songo ita naho tshi tshini tshine tsha ṱumana na vhudimoni. Sa Vhakriste vha ngoho, a ri tei u ita zwa vhudimoni ha mufuda naho u ufhio. Sa tsumbo, a ri tei u dalela vhathu vhane vha ri vha a kona u amba na vhafu kana u lingedza u amba na vhafu nga nḓila naho i ifhio. Samusi ro haseledza kha thero yo fhiraho, ri tea u iledza mikhuvha ya mbulungo yo thewaho kha uri vhafu vha khou tshila huṅwe fhethu. Nahone a ri tei u lingedza u ḓivha nga ha vhumatshelo nga u bvumba kana u bvumba ri tshi shumisa ṋaledzi. (Yes. 8:19) Ri a zwi ḓivha uri yeneyo mikhuvha yoṱhe i na khombo nahone i nga ri ṱanganya na Sathane na madimoni.

10-11. (a) Vhaṅwe vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho ita mini musi vha tshi guda ngoho? (b) U ya nga 1 Vhakorinta 10:21, ndi ngani ri tshi fanela u edzisa tsumbo ya Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma nahone ri nga zwi itisa hani?

¹⁰ Laṱani zwithu zwoṱhe zwine zwa kwama vhudimoni. Vhaṅwe vhathu vha ngei Efesa vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vho vha vha tshi ita zwa vhudimoni. Musi vha tshi guda ngoho, vho ita tshanduko khulwane. “Vhathu vhanzhi vhe vha vha vha tshi ita zwa manditi vha ḓisa bugu dzavho vha dzi kuvhanganya fhethu huthihi nahone vha dzi fhisa vhathu vha tshi zwi vhona.” (Mish. 19:19) Vhenevho vhathu vho ita zwoṱhe zwine vha nga kona u itela u lwa na mimuya mivhi. Bugu dzavho dza madambi dzo vha dzi tshi ḓura. Fhedzi nṱhani ha u ṋea vhaṅwe dzenedzo bugu kana u dzi rengisa, vho dzi fhisa. Tsha ndeme khavho ho vha hu si mutengo wa  dzenedzo bugu, nṱhani hazwo ho vha hu u takadza Yehova.

¹¹ Ri nga edzisa hani tsumbo dza vhenevho Vhakriste vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha? Zwi ḓo vha vhuṱali u laṱa tshiṅwe na tshiṅwe tshine tsha kwama vhuloi. Zwenezwi zwi katela malungu, zwitungulo kana zwiṅwe zwine vhathu vha zwi ambara u itela u ḓitsireledza kha mimuya mivhi.—Vhalani 1 Vhakorinta 10:21.

12. Ndi mbudziso dzifhio dzine ra tea u ḓivhudzisa dzone nga ha vhuḓimvumvusi hashu?

¹² Ṱhogomelani vhuḓimvumvusi haṋu nga vhuronwane. Ḓivhudziseni uri: ‘Naa ndi vhala bugu, magazini kana dziṅwe thero kha inthanethe dzine dza amba nga ha vhuloi? Hu pfi mini nga muzika une nda u thetshelesa, muvi kana mbekanyamushumo dza thelevishini dzine nda dzi ṱalela kana mitambo ya vidio ine nda i tamba? Naa nḓila ine nda ḓimvumvusa ngayo i katela vhudimoni? Naa i na ma-vampire, maḓukwane kana vhuloi? Naa i ita uri madambi kana vhuloi zwi vhonale hu vhuḓimvumvusi vhu si na khombo? Fhedzi arali tshiṱori tshi tshi tamba zwithu zwi sa itei vhutshiloni ha ḓuvha na ḓuvha, a zwi ambi uri tshi kwamana na vhudimoni. Musi ni tshi humbulisisa nga ha vhuḓimvumvusi haṋu, ni tea u ḓiimisela u dzhia phetho dzine dza ḓo ni thusa uri ni si ite zwine Yehova a zwi vhenga. Ri ṱoḓa u ita zwoṱhe zwine ra nga kona uri ri dzule ri “na luvalo lwo ṱambaho” phanḓa ha Mudzimu washu.—Mish. 24:16. *

13. Ri fanela u iledza u ita mini?

¹³ Iledzani u amba nga ha zwiṱori zwa  madimoni. Kha ḽeneḽi sia, ri khou ṱoḓa u edzisa tsumbo yo vheiwaho nga Yesu. (1 Pet. 2:21) Musi Yesu a sa athu ḓa kha ḽifhasi, o vha a tshi tshila ṱaḓulu nahone o vha a tshi ḓivha zwithu zwinzhi nga Sathane na madimoni. Fhedzi o vha a sa ambi zwiṱori nga ha zwe zwa itwa nga yeneyo mimuya mivhi. Yesu o vha a tshi khou ṱoḓa u vha ṱhanzi ya Yehova, hu si ya Sathane. Ri nga edzisa Yesu nga u sa amba zwiṱori nga ha madimoni. Nṱhani hazwo, ri sumbedza nga zwine ra amba uri ‘mbilu yashu i elelwa zwithu zwavhuḓi’ zwine zwa vha ngoho.—Ps. 45:1.

14-15. (a) Ndi ngani ri songo tea u ofha mimuya mivhi? (b) Ndi vhuṱanzi vhufhio vhune ha sumbedza uri Yehova u tsireledza vhathu vhawe ṋamusi?

¹⁴ Ni songo ofha mimuya mivhi. Kha ḽino shango, hu nga itea zwithu zwi si zwavhuḓi kha riṋe. Khombo, malwadze kana lufu zwi nga itea ri songo zwi lavhelela. Fhedzi a ro ngo fanela u humbula uri zwenezwi zwo itwa nga mimuya i sa vhonali. Bivhili i amba uri ri “sokou ṱangana nazwo” ri songo zwi lavhelela. (Muh. 9:11) Yehova o sumbedza uri u na maanḓa u fhira madimoni. Sa tsumbo, Mudzimu ho ngo tendela Sathane a tshi vhulaya Yobo. (Yobo 2:6) Misini ya Mushe, Yehova o sumbedza uri u na maanḓa u fhira vhotshifhe vha Egipita vhane vha ita madambi. (Ek. 8:14; 9:11) Nga murahu, Yehova o ṋea Yesu maanḓa a uri a pandele Sathane na madimoni ṱaḓulu nahone a vha posele kha ḽifhasi. Nahone hu si kale, vha ḓo poselwa mugodini hune vha sa ḓo kona u huvhadza vhathu.—Nzumb. 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Hu na vhuṱanzi vhunzhi ha uri Yehova u tsireledza vhathu vhawe ṋamusi. Humbulani nga hezwi: Ri khou huwelela na u funza ngoho u mona na shango ḽoṱhe. (Mat. 28:19, 20) Nga nṱhani ha zwenezwo, ri bvukulula mishumo mivhi ya Diabolo. Ngoho ndi ya uri, arali Sathane o vha a tshi nga kona u thivhela mushumo washu o vha a tshi ḓo zwi ita, fhedzi ha koni. Nga zwenezwo, a ri tei u ofha mimuya mivhi. Ri a zwi ḓivha uri “Yehova maṱo awe a sedza shango ḽoṱhe, uri a vhonadze maanḓa awe kha ane a mu nambatela nga mbilu yoṱhe.” (2 Koron. 16:9) Ri a zwi ḓivha uri madimoni a nga si kone uri huvhadza lwa tshoṱhe, arali ri tshi fulufhedzea kha Yehova.

16-17. Ṋeani tsumbo ya tshivhindi tshine tsha ṱoḓea u itela u lwisana na mimuya mivhi.

¹⁶ Hu ṱoḓea tshivhindi uri ri lwisane na mimuya mivhi, zwihuluhulu arali khonani kana mashaka ashu vha tshi ri pikisa ngauri vha humbula uri zwithu zwi si zwavhuḓi zwi nga itea kha riṋe arali ra sa ṱanganela navho. Fhedzi Yehova u fhaṱutshedza vhane vha sumbedza tshivhindi tsho raloho. Ṱhogomelani tsumbo ya wahashu wa tshifumakadzini ane a pfi Erica wa ngei Ghana. Erica o vha e na miṅwaha ya 21 musi a tshi thoma u gudiswa Bivhili. Nga nṱhani ha uri o vha e ṅwana wa muthu ane a ita zwa madambi, vhathu vho vha vha tshi lavhelela uri a shele mulenzhe kha mukhuvha une wa katela u ḽa ṋama dzo ṋekedzelwaho sa zwiṱhavhelo kha midzimu ya khotsi awe. Musi Erica a tshi hana, muṱa wa hawe wo ri u khou sema midzimu. Wo vha u tshi tenda uri midzimu i ḓo vha ṱarafa nga vhulwadze ha muhumbulo kana vhuṅwe vho.

¹⁷ Muṱa wa ha Erica wo lingedza u mu kombetshedza uri a ite wonoyo mukhuvha, fhedzi ho ngo tenda naho zwo vha zwi tshi amba uri u tea u pfuluwa. Dziṅwe Ṱhanzi dzo tenda u dzula nae. Nga yeneyo nḓila, Yehova o fhaṱutshedza Erica nga muṱa muswa—vhatendi ngae vhe vha tou nga mashaka awe. (Marko 10:29, 30) Naho mashaka a Erica a malofhani o mu laṱa na u fhisa thundu dzawe, o dzula a tshi fulufhedzea kha Yehova, a lovhedzwa nahone zwino ndi muvulanḓila wa tshifhinga tshoṱhe. Ha ofhi madimoni. Erica u amba zwi tevhelaho nga ha mashaka awe, “Ḓuvha na ḓuvha ndi rabela uri muṱa wa hashu u tshenzhele phaṱhutshedzo dzine dza ḓiswa nga u ḓivha Yehova na mbofholowo ine ya ḓiswa nga u shumela Mudzimu washu a re na lufuno.”

18. Ndi phaṱhutshedzo dzifhio dzine ra dzi wana musi ri tshi fulufhela Yehova?

¹⁸ A si roṱhe vhane ra ḓo lingwa lutendo nga yeneyo nḓila. Fhedzi roṱhe ri tea u lwisana na mimuya mivhi nahone ri tea u fulufhela Yehova. Arali ra ita nga u ralo, ri ḓo wana phaṱhutshedzo nnzhi nahone a ri nga xedzwi nga mazwifhi a Sathane. Zwiṅwe hafhu, a ri nga ofhi madimoni. Zwa ndeme vhukuma, ri ḓo vha na vhushaka ha tsini-tsini na Yehova. Mufunziwa Yakobo o ri, “Ḓiṱukufhadzeni kha Mudzimu, fhedzi ni lwe na Diabolo, huno u ḓo ni shavha. Sendelani tsini ha Mudzimu, na ene u ḓo sendela tsini haṋu.”—Yak. 4:7, 8.