1, 2. Ndi ngani Vharoma ndima ya 8 yo livhiswa kha Vhakriste vho ḓodzwaho?

NI NGA vha no no vhala Vharoma 8:15-17 nga tshifhinga tsha tshihumbudzo tsha lufu lwa Yesu. Lwonolwo Luṅwalo lu ṱalutshedza nḓila ine Vhakriste vha ḓivha ngayo uri vho ḓodzwa—muya mukhethwa u a ṱanziela u tshi ima na muya wavho. Vharoma 8:1 i amba uri vhaḓodzwa vha “na vhuthihi na Kristo Yesu.” Naa Vharoma ndima ya 8 i ambela kha vho ḓodzwaho fhedzi? Kana naa i dovha ya ambela kha Vhakriste vhane vha vha na fulufhelo ḽa u tshila kha ḽifhasi?

² Yeneyo ndima yo livhiswa kha Vhakriste vho ḓodzwaho. Vha wana “muya” sa vho ‘lavhelelaho ḓuvha ḽine vha ḓo itwa vhana vhawe, na u vhofhololwa ha mivhili yavho.’ (Vharoma 8:23) Tshifhingani tshi ḓaho vha ḓo vha vhana vha Mudzimu ngei ṱaḓulu. Zwenezwo zwi a konadzea ngauri vho lovhedzwa sa Vhakriste nahone Mudzimu o vha hangwela zwivhi nga nṱhani ha tshirengululi, vha itwa vho lugaho u itela uri vha vhe vhana vhawe.—Vharoma 3:23-26; 4:25; 8:30.

3. Ndi ngani ri tshi nga phetha nga ḽa uri Vharoma ndima ya 8 i ambela na kha vhane vha vha na fulufhelo ḽa u tshila kha ḽifhasi?

³ Naho zwo ralo, Vharoma ndima ya 8 i dovha ya ambela kha vhane vha vha na fulufhelo ḽa u tshila kha ḽifhasi ngauri Mudzimu u vha dzhia sa vho lugaho. Ri vhona zwenezwo kha zwe Paulo a zwi ṅwala  mathomoni a vhurifhi hawe. O amba nga ha Abrahamu kha ndima ya 4. Onoyo munna we a vha e na lutendo o tshila Yehova a sa athu u ṋea Vhaisiraele Mulayo na musi Yesu a sa athu u fela zwivhi zwashu. Naho zwo ralo, Yehova o ṱhogomela lutendo lwa Abrahamu nahone a mu dzhia sa o lugaho. (Vhalani Vharoma 4:20-22.) Na ṋamusi, Yehova a ngadzhia Vhakriste vha fulufhedzeaho vhane vha vha na fulufhelo ḽa u tshila tshoṱhe kha ḽifhasi sa vho lugaho. Vha nga vhuyelwa nga nyeletshedzo ye ya ṋewa vho lugaho ine ya wanala kha Vharoma ndima ya 8.

4. Musi ri tshi vhala Vharoma 8:21 ri fanela u ḓivhudzisa mbudziso ifhio?

⁴ Kha Vharoma 8:21 ri wana khwaṱhisedzo ya uri shango ḽiswa ḽi ḓo vha hone zwa vhukuma. Yeneyi ndima i ri “zwivhumbwa zwi ḓo vhofhololwa vhupulini ha u sina nahone zwa ṋewa vhugala ha vhana vha Mudzimu vho vhofholowaho.” Naa ni ḓo vha hone kha ḽeneḽo shango ḽiswa? Vharoma ndima ya 8 i ri ṋea nyeletshedzo ine ya nga ri thusa u vha hone kha ḽeneḽo shango.

5. Ndi zwifhio zwithu zwa ndeme zwe Paulo a amba nga hazwo kha Vharoma 8:4-13?

⁵ Vhalani Vharoma 8:4-13. Vharoma ndima ya 8 i amba nga ha vhane vha tshimbila “u tendelana na ṋama” na vhane vha tshimbila u “tendelana na muya.” Vhaṅwe vha humbula u nga i ambela kha vhane vha vha ngohoni na vha siho ngohoni, vhane vha si vhe Vhakriste na vhane vha vha Vhakriste. Naho zwo ralo, Paulo o ṅwalela “vhoṱhe vha re ngei Roma vha funwaho nga Mudzimu, vho vhidzwaho uri vha vhe vhakhethwa.” (Vharoma 1:7) Nga zwenezwo, Paulo o vha a tshi khou ambela kha Vhakriste vhe vha tshimbila u tendelana na ṋama na Vhakriste vhe vha tshimbila u tendelana na muya. Vho vha vho fhambana hani?

6, 7. (a) Ipfi “ṋama” ḽe ḽa shumiswa Bivhilini ḽi ambela kha mini? (b) Paulo o shumisa hani ipfi “ṋama” kha Vharoma 8:4-13?

⁶ Kha ri thome ri ṱhogomele ipfi “ṋama.” Paulo o vha a tshi khou ambela kha mini? Bivhili i shumisa ipfi “ṋama” nga nḓila dzo fhamba-fhambanaho. Nga zwiṅwe zwifhinga ḽi ambela kha muvhili washu. (Vharoma 2:28; 1 Vhakor. 15:39, 50) Ḽi nga dovha ḽa ambela kha miraḓo ya muṱa. Nga lwa ṋama, Yesu o vha a tshi “bva kha mbeu ya Davida” nahone Paulo o vha a tshi dzhia Vhayuda sa ‘mashaka awe a lwa ṋama.’—Vharoma 1:3; 9:3.

⁷ Naho zwo ralo, zwe Paulo a zwi amba kha ndima ya 7, zwi ri ṋea luvhonela nga ha vhane  vha tshila u tendelana na “ṋama” vhe ha ambiwa nga havho kha Vharoma 8:4-13. O vhambedza u “tshila u tendelana na ṋama” na ‘nyemulo mmbi’ dze dza vha “dzi tshi shuma [khavho].” (Vharoma 7:5) Paulo o ṱalutshedza uri vhathu vhane vha tshila u “tendelana na ṋama” ndi vhane “vha humbula zwithu zwa ṋama.” O vha a tshi khou ambela kha vhathu vhane vha langwa kana vhane vha livhisa ṱhogomelo kha nyemulo dzavho na u ḓitika nga vhone vhaṋe. Vhenevha ndi vhane vha tevhela nyemulo dzavho dza ṋama dzi ngaho u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani kana vha ita zwiṅwe na zwiṅwe zwine vha funa.

8. Ndi ngani zwo vha zwo tea uri hu sevhiwe Vhakriste vho ḓodzwaho nga ha u tshimbila “u tendelana na ṋama”?

⁸ Ni nga vha ni tshi khou ḓivhudzisa uri ndi ngani Paulo o sevha Vhakriste vho ḓodzwaho nga ha khombo ya u tshila “u tendelana na ṋama.” Naa Vhakriste vhe Mudzimu a vha ṱanganedza sa khonani dzawe na u vha dzhia sa vho lugaho vha nga vha khomboni i fanaho na ṋamusi? Zwi ṱungufhadzaho ndi uri Mukriste muṅwe na muṅwe a nga thoma u tshimbila u tendelana na nyemulo ya ṋama. Sa tsumbo, Paulo o ṅwala uri vhaṅwe vha vhahashu vha ngei Roma vho vha vhe dziphuli dza “nyemulo dzavho dza ṋama,” dzi ngaho u vha na lutamo lwa vhudzekani kana zwiḽiwa, zwinwiwa na zwiṅwe-vho. Vhaṅwe vho vha vha tshi “fhura vha sa ḓivhi tshithu.” (Vharoma 16:17, 18; Vhafil. 3:18, 19; Yuda 4, 8, 12) Dovhani ni humbule nga ha muṅwe wahashu wa ngei Korinta we a vha a tshi ita zwa vhudzekani na “mufumakadzi wa khotsi awe.” (1 Vhakor. 5:1) Zwi a pfesesea uri ndi ngani Mudzimu o shumisa Paulo uri a sevhe Vhakriste nga ha u “humbula nga zwithu zwa ṋama.”—Vharoma 8:5, 6.

9. Tsevho ya Paulo i re kha Vharoma 8:6 a i ambeli kha mini?

⁹ Yeneyo tsevho i a shuma na ṋamusi. Na Mukriste o no shumelaho Mudzimu lwa miṅwaha minzhi a nga thoma u humbula nga ha zwithu zwa ṋama. Zwenezwi a zwi ambeli kha Mukriste ane nga zwiṅwe zwifhinga a humbula nga ha zwiḽiwa, mushumo wa u ḓitshidza, u ḓimvumvusa kana zwa lufuno. Zwenezwo ndi zwithu zwo ḓoweleaho vhutshiloni. Yesu o vha a tshi takalela zwiḽiwa na u kanzwa vhaṅwe. O vhona hu na ṱhoḓea ya u ḓihomolosa. Nahone Paulo o ṅwala uri zwa vhudzekani ndi zwa ndeme mbinganoni.

10. Maipfi ane a ri “u humbula nga zwithu zwa ṋama” ane a vha kha Vharoma 8:5, 6 a amba mini?

¹⁰ Paulo o vha a tshi khou amba nga ha  mini musi a tshi amba nga ha “u humbula nga zwithu zwa ṋama”? Ipfi ḽa Lugerika ḽe Paulo a ḽi shumisa ḽi amba u livhisa ṱhogomelo kha tshiṅwe tshithu kana u ḓiimisela u ita tshiṅwe tshithu. Vhane vha tshila u tendelana na nyemulo dza ṋama vha tendela dzi tshi vha langa nga nḓila ine vha tshila ngayo. Muṅwe mugudi o amba zwi tevhelaho nga ha Vharoma 8:5: Vha dzula vha tshi humbula nga ha zwithu zwi tshimbidzanaho na ṋama, vha na dzangalelo khazwo, vha dzula vha tshi amba nga hazwo, vha a zwi ita nahone vha a zwi funa.

11. Ndi zwifhio zwiṅwe zwithu zwine ra nga zwi katela musi ri tshi ḓivhudzisa uri, ‘Ndi mini zwine ra zwi funesa vhutshiloni?’

¹¹ Vhakriste vha ngei Roma vho vha vha tshi fanela u ṱolisisa uri ndi zwifhio zwe vha vha vho livhisa ṱhogomelo khazwo vhutshiloni. Naa vho vha vho livhisa ṱhogomelo kha “zwithu zwa ṋama”? Na riṋe ri fanela u ḓiṱolisisa. Ndi mini zwine zwa ri takadza nahone ndi mini zwine ra funesa u amba nga hazwo? Ndi mini zwine ra funesa u zwi ita ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe? Vhaṅwe vha nga vha vho livhisa ṱhogomelo kha u thetshela waini dzo fhamba-fhambanaho, u khavhisa miḓi yavho, u renga zwiambaro zwiswa, u vhulunga masheleni, u dzudzanya fhethu hune vha nga hu dalela na zwiṅwe-vho. Zwenezwo zwithu a zwo ngo khakhea, zwi nga vha zwithu zwo ḓoweleaho vhutshiloni. Sa tsumbo, Yesu o vhuya a ita waini nahone Paulo o vhudza Timotheo uri a nwe “waininyana.” (1 Tim. 5:23; Yoh. 2:3-11) Naa Yesu na Paulo vho vha vha tshi dzula vha tshi amba nga ha waini, u i nwa na u i funesa? Naa ho vha hu zwithu zwine vha dzula u amba nga hazwo? Hai. Hu pfi mini nga riṋe? Ndi mini zwine ra zwi funesa vhutshiloni?

12, 13. Ndi ngani zwi zwa ndeme uri muthu a ṱolisise zwine a humbula nga hazwo?

¹² U ḓiṱolisisa ndi zwa ndeme. Ndi ngani? Paulo o ri: “U humbula nga zwithu zwa ṋama zwi amba lufu.” (Vharoma 8:6) Zwenezwi zwi amba uri muthu a nga fa nga lwa muya nahone tshifhingani tshi ḓaho a nga fa nga lwa ṋama. Naho zwo ralo, Paulo o vha a sa khou amba uri arali muthu a thoma “u humbula nga zwithu zwa ṋama” zwi amba uri u ḓo fa. Zwi a konadzea u shanduka. Humbulani nga ha munna we a vha a tshi ḓifara luvhi wa ngei Korinta we a vha e na nyemulo ya “ṋama” nahone o vha a tshi fanela u bviswa tshivhidzoni. Naho zwo ralo, o vha a tshi nga shanduka nahone o shanduka. O litsha nyemulo dzawe dza ṋama nahone a dovha a shumela Yehova nga nḓila yo kunaho.—2 Vhakor. 2:6-8.

¹³ Arali zwo konadzea uri onoyo munna a shanduke, zwi a konadzea na kha Vhakriste ṋamusi uri vha shanduke, zwihuluhulu kha vhe vha sa ite zwithu zwivhi zwi fanaho na zwe zwa itwa nga munna wa ngei Korinta. Vhukuma, tsevho ya Paulo nga ha masiandoitwa ane a nga vha hone kha muthu ane a “humbula nga zwithu zwa ṋama” i fanela u ṱuṱuwedza Vhakriste uri vha ite tshanduko!

14, 15. (a) Ndi ifhio mbuyelo ine ra nga i wana musi ri tshi “humbula nga ha zwithu zwa muya”? (b) “U humbula nga ha zwithu zwa muya” a zwi ambi mini?

¹⁴ Musi Paulo o no ri sevha nga ha “u humbula nga zwithu zwa ṋama,” o ri khwaṱhisedza a ri: “U humbula nga ha zwithu zwa muya zwi amba vhutshilo na mulalo.” Yeneyo ndi mbuyelo yavhuḓi vhukuma ya u wana vhutshilo na mulalo! Ri nga wana hani yeneyo mbuyelo?

¹⁵ “U humbula nga ha zwithu zwa muya” a zwi ambi uri muthu ho ngo fanela u ḓivha zwine zwa khou itea vhutshiloni. Nahone a zwi ambi uri u fanela u dzula a tshi humbula na u amba nga ha Bivhili fhedzi kana u amba nga ha nḓila ine a funa ngayo Mudzimu na fulufhelo ḽawe ḽa vhumatshelo. Kha ri humbule  uri Paulo na vhaṅwe vha ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha vhe vha vha vha tshi shumela Mudzimu vho vha vha tshi tshila vhutshilo ho ḓoweleaho. Vho vha vha tshi takalela zwiḽiwa na zwinwiwa. Vhunzhi havho vho vha vhe mbinganoni, vha tshi takalela u alusa vhana nahone vhe na mishumo ya u ḓitshidza.—Marko 6:3; 1 Vhathes. 2:9.

16. Paulo o vha o livhisa ṱhogomelo kha mini vhutshiloni?

¹⁶ Naho zwo ralo, vhenevho vhashumeli vha Mudzimu a vho ngo tendela vhutshilo havho ho ḓoweleaho vhu tshi ḓa u thoma vhutshiloni havho. Sa tsumbo, Paulo o vha a tshi ḓitshidza nga u runga madennde, fhedzi zwenezwo zwo vha zwi sa ḓi u thoma vhutshiloni hawe: Tshifhinga tshoṱhe o vha a tshi huwelela na u gudisa vhaṅwe. (Vhalani Mishumo 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) Zwenezwi ndi zwithu zwe a vha a tshi zwi ṱuṱuwedza kha vhahashu vha ngei Roma. Vhukuma, Paulo o vha o livhisa ṱhogomelo kha u ita zwithu zwa muya. Vhahashu vha ngei Roma vho vha vha tshi fanela u mu edzisa nahone na riṋe ri fanela u mu edzisa.—Vharoma 15:15, 16.

17. Arali ri tshi “humbula nga ha zwithu zwa muya” vhutshilo hashu vhu ḓo vha hani?

¹⁷ Arali ra livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwa muya u fana na Paulo, hu nga vha na mbuyelo dzifhio? Vharoma 8:6 i ri: “U humbula nga ha zwithu zwa muya zwi amba vhutshilo na mulalo.” Zwenezwi zwi amba uri ri fanela u tendela mihumbulo yashu i tshi ṱuṱuwedzwa nga muya mukhethwa na u humbula nga nḓila i fanaho na ya Mudzimu. Ri nga vha na fulufhelo ḽa uri musi zwithu zwa “muya” zwi tshi ḓa u thoma vhutshiloni hashu, ri ḓo vha na vhutshilo vhu fushaho na vhu re na ndivho. Nahone zwenezwo zwi ḓo ita uri ri vhe na vhutshilo vhu sa fheli, hu sa londwi uri ndi ṱaḓulu kana kha ḽifhasi.

18. Ri nga vha hani na mulalo musi ri tshi “humbula nga ha zwithu zwa muya”?

¹⁸ Paulo o vha a tshi khou ri mini musi a tshi ri “u humbula nga ha zwithu zwa muya zwi amba . . . mulalo”? Vhathu vhanzhi zwi a vha konḓela u vha na mulalo. Riṋe ro no vha na mulalo, ngeno vhaṅwe vha tshi khou lingedza u wana mulalo. Iṅwe nḓila ine ra vha na mulalo ngayo ndi ngauri ri lwela u vha na mulalo na miṱa yashu na vhane vha vha tshivhidzoni. Ri a ṱhogomela uri riṋe na vhahashu a ro ngo fhelela. Nga zwiṅwe zwifhinga hu nga vha na thaidzo nahone arali ya nga vha hone, ro gudiswa u tevhedza nyeletshedzo ya Yesu ine ya ri: ‘Itani mulalo na wahaṋu.’ (Mat. 5:24) Zwenezwi zwi a leluwa musi ri tshi humbula uri wahashu we ra khakhelana nae u shumela “Mudzimu ane a ṋea mulalo.”—Vharoma 15:33; 16:20.

19. Ri nga vha na mulalo ufhio wa ndeme arali ri tshi humbula nga ha zwithu zwa muya?

¹⁹ Hu na muṅwe mulalo une wa vha wa ndeme. Musi ri tshi “humbula nga ha zwithu zwa muya,” ri vha na mulalo na Musiki washu. Yesaya o ṅwala maipfi e a vha a tshi shuma misini yawe nahone a kha ḓi shuma na ṋamusi: “Wa mbilu i sá timatimi U khwaṱhisa mulalo wawe, mulalo—nga u’ a fulufhedza Iwe.”—Yes. 26:3; vhalani Vharoma 5:1.

20. Ndi ngani ni tshi livhuha nyeletshedzo i wanalaho kha Vharoma ndima ya 8?

²⁰ Hu sa londwi uri ri na fulufhelo ḽa u tshila ṱaḓulu kana ḽa u tshila tshoṱhe kha ḽifhasi, roṱhe ri nga vhuyelwa nga nyeletshedzo i wanalaho kha Vharoma ndima ya 8. Ri livhuha lungafhani uri Bivhili i ri ṱuṱuwedza uri ri livhise ṱhogomelo kha u shumela Yehova nṱhani ha u livhisa ṱhogomelo kha nyemulo ya “ṋama”! Ri vhona zwi vhuṱali u tshila u tendelana na nyeletshedzo ine ya ri: “U humbula nga ha zwithu zwa muya zwi amba vhutshilo na mulalo.” Musi ri tshi ita nga u ralo, ri ḓo wana vhutshilo vhu sa fheli, ngauri Paulo o ṅwala uri: “Malamba a tshivhi ndi lufu, fhedzi tshifhiwa tshine ra ṋewa nga Mudzimu ndi u tshila tshoṱhe nga Kristo Yesu Murena washu.”—Vharoma 6:23.