1-3. (a) Ndi zwifhio zwine ra fanela u zwi katela kha zwine ra zwi tenda? (b) Ndi ngani mvuwo i ya ndeme nga u rali? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

NI NGA ri mini arali na vhudziswa uri, ‘Zwine na zwi tenda zwo ḓitika nga pfunzo ifhio?’ A zwi timatimisi uri ni ḓo amba uri Yehova ndi ene Musiki washu na Muṋei wa Vhutshilo. Khamusi ni nga amba uri ni tenda kha Yesu Kristo we a fa sa tshirengululi. Nahone ni ḓo takalela u vha vhudza uri hu ḓo vha na paradiso kha ḽifhasi ine vhathu vha Mudzimu vha ḓo dzula khayo lwa tshoṱhe. Fhedzi naa ni ḓo vha vhudza uri mvuwo ndi tshiṅwe tsha zwithu zwa ndeme zwine na tenda khazwo?

² Ri na zwiitisi zwi pfalaho zwa u amba uri ri tenda kha mvuwo, naho ri tshi fulufhela uri ri ḓo ponyoka maṱungu mahulu na u tshila tshoṱhe kha ḽifhasi. Muapostola Paulo o amba zwine zwa ita uri mvuwo i vhe ya ndeme kha lutendo lwashu: “Vhukuma, arali hu si na mvuwo ya vhafu, izwo na Kristo ho ngo vuswa.” Arali Kristo o vha a songo vuswa, o vha a sa ḓo vha Khosi ine ya khou vhusa nahone u huwelela hashu nga ha uri Kristo u khou vhusa zwo vha zwi tshi ḓo vha mahandana. (Vhalani 1 Vhakorinta 15:12-19.) Naho zwo ralo, ri a zwi ḓivha uri Yesu o vuswa. Nga nṱhani ha uri ri a tenda uri o vuswa, a ri fani na Vhayuda vha Vhasadukei vhane vha hana uri vhafu vha ḓo vuswa. Naho ri tshi holedzwa, ri na lutendo lwo khwaṱhaho lwa uri hu ḓo na vha mvuwo.—Marko 12:18; Mish. 4:2, 3; 17:32; 23:6-8.

 ³ Musi Paulo a tshi ṅwala nga ha “pfunzo dza mutheo dza Kristo,” o katela na “pfunzo ya. . . u vuswa ha vhafu.” (Vhaheb. 6:1, 2) Nahone Paulo o ombedzela uri u na lutendo lwo khwaṱhaho kha mvuwo. (Mish. 24:10, 15, 24, 25) Fhedzi nga nṱhani ha uri mvuwo ndi iṅwe ya pfunzo ya ndeme ya “zwithu zwa mutheo zwa maambiwa makhethwa a Mudzimu,” zwenezwo a zwi ambi uri a ro ngo fanela u guda nga vhuronwane nga ha mvuwo. (Vhaheb. 5:12) Ndi ngani?

4. Ndi mbudziso dzifhio dzine dza nga vhudziswa malugana na mvuwo?

⁴ Musi vhathu vha tshi thoma u guda Bivhili, kanzhi vha guda nga ha mvuwo ya Lazaro. Nahone vha guda nga ha uri Abrahamu, Yobo na Daniele, vho vha vhe na lutendo lwa uri tshifhingani tshi ḓaho vhafu vha ḓo vuswa. Zwiṅwe hafhu, ni nga aravha hani arali muthu a ni humbela uri ni mu sumbedze Bivhilini uri ndi ngani ni tshi tenda kha mvuwo ye ya fulufhedziswa miṅwahani minzhi yo fhiraho? Nahone naa Bivhili i a sumbedza uri mvuwo i ḓo vha hone lini? Phindulo dza dzenedzi mbudziso dzi ḓo khwaṱhisa lutendo lwashu, nga zwenezwo kha ri ṱolisise zwine Maṅwalo a amba zwone.

5. Ndi mini zwine ra ḓo thoma u haseledza nga hazwo malugana na mvuwo?

⁵ Zwi vhonala zwo leluwa u humbula uri muthu ane a kha ḓi tou bva u lovha a nga vuswa. (Yoh. 11:11; Mish. 20:9, 10) Naho zwo ralo, hu pfi mini nga ha mvuwo ye ya fulufhedziswa u bva kale? Naa ni nga ḓitika nga ḽeneḽo fulufhedziso ḽo itwaho kale-kale, hu sa londwi uri ḽo itwa muthu a tshi kha ḓi tou bva u lovha kana hu kale o lovha? Mvuwo ye ya fulufhedziswa kale yo vha hone nahone ni na lutendo khayo. Nga nḓila-ḓe? Nahone zwenezwo zwi tshimbidzana hani na zwine na nga zwi lavhelela nga ha mvuwo ya tshifhingani tshi ḓaho?

6. Yesu o shela hani mulenzhe kha u ḓadzea ha Psalme ya 118?

⁶ Malugana na mvuwo ye ya dzula yo ambiwa hu tshee nga phanḓa, ṱhogomelani Psalme ya 118 ine vhaṅwe vha humbula u nga yo ṅwalwa nga Davida. I katela khumbelo ine ya ri: ‘Yawee, Yehova! Ri tshidze! Nga hu shudufhadzwe a dzhenaho nga dzina ḽa Yehova.’ Khamusi ni a humbula uri vhathu vho amba enea maipfi o ambiwaho nga ha Messia musi a tshi dzhena Yerusalema nga 9 Nisan musi e tsini na u vhulahwa. (Ps. 118:25, 26; Mat. 21:7-9) Fhedzi Psalme ya 118 i sumbedza hani uri hu ḓo vha na mvuwo tshifhingani tshi ḓaho? Ṱhogomelani zwiṅwe zwe onoyo mupsalme wa muporofita a zwi amba: “Tombo ḽi-nyadzwa-nga-vhafhaṱi ḽo vha thikho ya mutsheṱo.”—Ps. 118:22.

7. Vhayuda vho landula Yesu u swika kha vhuimo vhufhio?

⁷ Vharangaphanḓa vha Vhayuda vhe vha vha vhe “vhafhaṱi” vho landula Messia. Vho dovha vha ita zwi fhiraho u sokou mu landula kana u hana u mu ṱanganedza sa Kristo. Vhayuda vhanzhi vho mu landula lwe zwa ita uri vha ṱoḓe u mu vhulaha. (Luka 23:18-23) Ngoho ndi ya uri vho shela mulenzhe kha u ita uri Yesu a vhulahwe.

8. Yesu o vha hani “thikho ya mutsheṱo” kana tshifhaṱo?

⁸ Arali Yesu o landulwa na u vhulahwa, o vha hani “thikho ya mutsheṱo” kana tshifhaṱo? Zwenezwo zwo itea ngauri o vuswa. Yesu o amba nga ha zwenezwi zwithu. Yesu o amba nga ha tshifanyiso tsha munna we a vha e na tsimu ya minḓirivhe we a ruma vhalanda vhawe uri vha ye kha vhalimi vha tsimu yawe. Vhenevho vhalimi a vho ngo fara zwavhuḓi vhalanda u fana na musi Vhaisiraele vha songo fara zwavhuḓi vhaporofita vhe vha vha vho rumiwa nga Mudzimu. Mafheleloni muṋe wa tsimu o ruma murwa wawe wa muḽaifa ane a mu funa. Naa onoyo murwa o ṱanganedzwa? Na khathihi. Vhalimi vho vhulaha  onoyo murwa. Musi Yesu a tshi fhedza u amba nga tshenetshi tshifanyiso, o redza maipfi a wanalaho kha Psalme ya 118:22. (Luka 20:9-17) Na muapostola Petro o shumisa lwonolo luṅwalo musi a tshi amba na vharangaphanḓa vha Vhayuda, “vhahulwane na vhamaṅwalo” vhe vha vha vho kuvhangana Yerusalema. O amba nga ha “Yesu Kristo wa Munazareta, we na mu ombela kha danda nahone Mudzimu a mu vusa vhafuni.” Petro o dovha a ri: “Ḽeneḽi ndi ‘tombo ḽe ḽa laṱwa nga inwi vhafhaṱi ngeno ḽi ḽone thikho ya tshifhaṱo.’”—Mish. 3:15; 4:5-11; 1 Pet. 2:5-7.

9. Ndi mini zwe ha dzula ho ambiwa nga hazwo kha Psalme ya 118:22?

⁹ Vhuporofita he ha ambiwa kha Psalme ya 118:22, ho sumbedza uri mvuwo ye ha dzula ho ambiwa nga hayo u bva kale i ḓo vha hone. Messia o vha a tshi ḓo landulwa na u vhulahwa fhedzi o vha a tshi ḓo dovha a vuswa uri a vhe thikho ya tshifhaṱo. Samusi Yesu o vuswa o vha ene e eṱhe we dzina ḽawe ḽa ṋewa “vhathu uri a [vha] tshidze ngaḽo.”—Mish. 4:12; Vhaef. 1:20.

10. (a) Ndi mini zwe Psalme ya 16:10 ya dzula yo zwi amba? (b) Ndi ngani ri tshi nga vha na vhungoho ha uri Psalme ya 16:10 a i ngo ḓadzea kha Davida?

¹⁰ Ṱhogomelani iṅwe ndimana ine ya amba nga ha mvuwo. Ndi kale yeneyo ndimana yo ṅwalwa nahone zwenezwo zwi fanela u khwaṱhisa fulufhelo ḽaṋu ḽa uri mvuwo i ḓo vha hone naho hu kale yo fulufhedziswa. Kha Psalme ya 16 Davida o ṅwala uri: “Muya wanga a u nga u litshi wa sala vhu-dzula-vhafu; a u nga tendi Mukhethwa wau a tshi vhona u sina.” (Ps. 16:10) Davida o vha a sa khou amba uri a nga si vhuye a fa kana u ya mavhiḓani. Ipfi ḽa Mudzimu ḽo zwi sumbedza khagala uri Davida o vha o kalaha. Musi o no lovha, o “eḓela na vho-khotsi-awe, a vhulungwa muḓini wa Davida.” (1 Dzikh. 2:1, 10) Nga zwenezwo, Psalme ya 16:10 i khou ambela kha vhonnyi?

11. Petro o amba lini nga ha Psalme ya 16:10?

¹¹ A ro ngo siiwa swiswini. Nga murahu ha miṅwaha minzhi musi yeneyo Psalme yo ṅwalwa na nga murahu ha musi Yesu o no fa na u vuswa, Petro o amba na Vhayuda vhanzhi na ṱhunḓu nga ha Psalme ya 16:10. (Vhalani Mishumo 2:29-32.) O amba uri Davida o fa nahone a vhulungwa. Vhe vha vha vho thetshelesa Petro vho vha vha tshi zwi ḓivha. Eneo mafhungo ha ambi uri hu na muthu we a hanedza zwe Petro a zwi amba uri Davida o ‘vhona hu tshee nga phanḓa na u dzula o amba nga ha u vuswa’ ha Messia we a vha a tshi ḓo ḓa.

12. Psalme ya 16:10 yo ḓadzea hani, nahone yo khwaṱhisedza mini nga ha mvuwo yo fulufhedziswaho?

¹² Petro o khwaṱhisedza zwe a vha a tshi khou zwi amba nga u dovholola maipfi a Davida a re kha Psalme ya 110:1. (Vhalani Mishumo 2:33-36.) Nḓila ye Petro a amba ngayo a tshi shumisa Maṅwalo yo mu thusa uri a kone u ṱalutshedza gogo ḽa vhathu uri Yesu o vha e “Murena na Kristo.” Zwiṅwe hafhu, vhathu vho tenda uri Psalme ya 16:10 yo ḓadzea musi Yesu a tshi vuswa vhafuni. Nga murahu, muapostola Paulo o dovha a amba zwi fanaho musi a tshi amba na Vhayuda vha muḓini wa ngei Antiokia kha ḽa Pisidia. Zwe a zwi amba zwo vha takadza nahone vho vha vha tshi ṱoḓa u pfa zwo engedzeaho. (Vhalani Mishumo 13:32-37, 42.) Zwenezwo zwi fanela u ri ṱuṱuwedza uri honoho vhuporofita vhu re Bivhilini vhune ha amba nga ha mvuwo ine ya ḓo vha hone ndi ha ngoho naho ho fhela miṅwaha minzhi zwo ambiwa.

13. Ndi mbudziso dzifhio dzine ra nga ḓivhudzisa dzone nga ha mvuwo?

¹³ Zwi fanela u ri ṱuṱuwedza u ḓivha uri mvuwo i ḓo vha hone naho ho fhela miṅwaha minzhi yo fulufhedziswa. Naho zwo ralo,  muṅwe a nga ḓivhudzisa uri: ‘Naa zwenezwi zwi amba uri ndi fanela u lindela tshifhinga tshilapfu uri ndi kone u vhona hu tshi vuswa muthu ane nda mu funa o faho? Mvuwo ye nda i lindela i ḓo vha hone lini?’ Yesu o vhudza vhaapostola vhawe uri hu na zwithu vha sa zwi ḓivhi na zwine vha nga si kone u zwi ḓivha. Hu na zwidodombedzwa nga ha “tshifhinga tshine zwithu zwa ḓo itea ngatsho, inwi a no ngo tea u ḓivha tshenetsho tshifhinga.” (Mish. 1:6, 7; Yoh. 16:12) Naho zwo ralo, zwenezwi a zwi ambi uri a ri na zwidodombedzwa zwa uri mvuwo i ḓo vha hone lini.

14. U vuswa ha Yesu ho fhambana hani na u vuswa ha vhaṅwe vha tshifhingani tsha kale?

¹⁴ U itela u pfesesa zwenezwo, humbulani nga ha zwe Bivhili ya dzula yo zwi amba nga ha mvuwo. Mvuwo ya ndeme vhukuma ndi ya Yesu. Arali o vha a songo vuswa, ro vha ri nga si ḓo vha na tshilavhelelwa tsha u dovha ra vhona vhafu vha tshi vuswa. Vhathu vhe vha vuswa mathomoni vha ngaho Elia na Elisa a vho ngo tshila nga hu sa fheli. Vho dovha vha fa nahone vha vha buse mavhiḓani. Zwo fhambanaho na zwenezwo, Yesu o “vuswa vhafuni, [nahone] ha tsha ḓo dovha a fa; lufu a lu tshee na maanḓa khae.” Ngei ṱaḓulu, u “khou tshila lwa tshoṱhe.”—Vharoma 6:9; Nzumb. 1:5, 18; Vhakol. 1:18; 1 Pet. 3:18.

15. Ndi ngani Yesu a tshi vhidzwa “tshiranzhe”?

¹⁵ Yesu ndi ene wa u thoma u vuselwa ṱaḓulu nahone u vuswa hawe ndi hone ha ndeme vhukuma. (Mish. 26:23) Fhedzi a si ene e eṱhe we a fulufhedziswa uri u ḓo vuselwa ṱaḓulu sa tshivhumbiwa tsha muya. Yesu o fulufhedzisa vhaapostola vhawe vha fulufhedzeaho uri vha ḓo vhusa nae ṱaḓulu. (Luka 22:28-30) U itela uri vha kone u wana eneo malamba vha fanela u thoma vha fa. Nga murahu ha zwenezwo, u fana na Kristo vha ḓo vuswa vhe kha tshivhumbeo tsha muya. Paulo o ṅwala uri “Kristo o [vuswaho] vhafuni, ndi tshiranzhe tsha vho faho.” Paulo o dovha a sumbedza uri hu ḓo vha na vhane vha vuselwa ṱaḓulu, a ri: “Fhedzi muṅwe na muṅwe u na vhuimo hawe: Kristo ndi tshiranzhe, ha tevhela vhane vha vha vha Kristo tshifhingani tsha u vha hone hawe.”—1 Vhakor. 15:20, 23.

16. Ndi mini zwine zwa sumbedza uri u vuselwa ṱaḓulu zwi ḓo thoma lini?

¹⁶ Maipfi a Paulo a ri sumbedza tshifhinga tshine u vuselwa ṱaḓulu zwa ḓo thoma ngatsho. Zwi ḓo thoma “tshifhingani tsha u vha hone ha [Yesu].” Ndi kale Ṱhanzi dza Yehova vho zwi wana Maṅwaloni uri ri khou tshila tshifhingani tsha u vha hone ha Yesu u bva nga 1914. Ri kha ḓi tshila kha tshenetsho tshifhinga nahone vhufhelo ha ano maitele mavhi a zwithu a tsini vhukuma na u fhela.

17, 18. Hu ḓo itea mini kha vho ḓodzwaho musi Kristo a tshi vha hone?

¹⁷ Bivhili i dovha ya ṋea zwidodombedzwa  nga ha u vuselwa ṱaḓulu: “A ri ṱoḓi uri ni si ḓivhe nga ha vho faho . . . Arali ri na lutendo lwa uri Yesu o fa nahone a dovha a vuswa, vhe vha fa vhe vhathihi na Yesu, Mudzimu u ḓo vha vusa . . . Riṋe vhane ra ḓo vha ri tshi khou tshila tshifhingani tsha u vha hone ha Murena ri nga si ḓo vuswa phanḓa ha vho faho; Murena u ḓo tsa a tshi bva ṱaḓulu, a ṋea ndaela nga ipfi, . . . nahone vhe vha fa vhe vhathihi na Kristo vha ḓo vuswa u thoma. Nga murahu ha zwenezwo, riṋe vhane ra khou tshila ri ḓo takulelwa makoleni khathihi navho, uri ri ṱangane na Murena tshikhalani; nga zwenezwo ri ḓo vha ri na Murena misi yoṱhe.”—1 Vhathes. 4:13-17.

¹⁸ Mvuwo ya u thoma i ḓo vha hone musi “u vha hone” ha Kristo hu tshi thoma. Vho ḓodzwaho vhane vha ḓo vha vha tshi khou tshila nga tshifhinga tsha maṱungu mahulu vha ḓo “takulelwa makoleni.” (Mat. 24:31) Vhane vha ḓo “takulelwa makoleni” a vha nga ḓo ‘fa,’ zwine zwa amba uri a vha nga ḓo dzula tshifhinga tshilapfu vho fa. Vhoṱhe vha “ḓo shandukiswa, nga tshifhinganyana, nga u poidza ha ḽiṱo, musi hu tshi lila phalaphala ya u fhedza.”—1 Vhakor. 15:51, 52.

19. Ndi ifhio “mvuwo ya khwine” ine ya ḓo vha hone tshifhingani tshi ḓaho?

¹⁹ Ṋamusi Vhakriste vhanzhi vha fulufhedzeaho a vho ngo ḓodzwa nahone a vho ngo vhidzwa uri vha vhuse na Kristo ṱaḓulu. Nṱhani hazwo, vho lindela u fheliswa ha ano maitele a zwithu nga “ḓuvha ḽa Yehova.” A huna muthu ane a ḓivha kokotolo ḓuvha ḽine zwenezwo zwithu zwa ḓo itea ngaḽo, fhedzi vhuṱanzi vhu sumbedza uri zwi tsini. (1 Vhathes. 5:1-3) Nga murahu ha zwenezwo, hu ḓo vha na iṅwe mvuwo ya vhathu vhane vha vuselwa u tshila paradisoni kha ḽifhasi. Vhane vha ḓo vuswa vha ḓo itwa uri vha vhe vhathu vho fhelelaho nahone a vha tsha ḓo dovha vha fa. Yeneyo i ḓo vha “mvuwo ya khwine” u fhira mvuwo ya vhathu vhe vha vuswa tshifhingani tsho fhiraho musi “vhafumakadzi vho ṱanganedza vhafu vhavho nga mvuwo” fhedzi vha dovha vha fa musi tshifhinga tshi tshi ya.—Vhaheb. 11:35.

20. Ri nga vha hani na vhungoho ha uri mvuwo i ḓo vha nga nḓila yo dzudzanyeaho?

²⁰ Musi Bivhili i tshi amba nga ha vhane vha ḓo vuselwa ṱaḓulu, i sumbedza uri vhenevho vhathu vha ḓo vuswa “nga kutevhekanele kwavho.” (1 Vhakor. 15:23, Bivhili ya kale.) Ri nga fulufhela uri vhane vha ḓo vuselwa kha ḽifhasi na vhone vha ḓo vuswa u ya nga kutevhekanele kwavho kana nga nḓila yo dzudzanyeaho. Tshenetsho ndi tshilavhelelwa tshavhuḓi vhukuma. Naa vhane vha ḓo fa zwino vha ḓo vuswa musi Kristo e tsini na u Vhusa lwa Miṅwaha ya Tshigidi nahone vha ṱanganedzwa nga vhane vha vha ḓivha? Naa vhathu vha fulufhedzeaho vha tshifhingani tsho fhiraho vhe vha vha vha tshi ranga phanḓa vha ḓo vuswa u thoma u itela u thusa u dzudzanya vhathu vha Mudzimu shangoni ḽiswa? Hu pfi mini nga vhathu vhe vha si vhuye vha shumela Yehova? Vha ḓo vuswa lini nahone ngafhi? Hu nga vhudziswa mbudziso nnzhi. Fhedzi naa hu na ṱhoḓea ya uri ri ḓivhudzise zwenezwo zwino? Naa a si khwine u lindela ra vhona zwi tshi itea? Ri nga fulufhela uri zwi ḓo vha zwavhuḓi u vhona nga riṋe vhaṋe musi Yehova a tshi tandulula eneo mafhungo.

21. Ndi ḽifhio fulufhelo ḽine na vha naḽo nga ha mvuwo?

²¹ Zwino ri fanela u khwaṱhisa vhushaka hashu na Yehova, we a ri khwaṱhisedza uri u ḓo vusa vhafu a tshi shumisa Yesu. (Yoh. 5:28, 29; 11:23) U sumbedza uri Yehova u a kona u vusa vho faho, Yesu o vhuya a amba uri Abrahamu, Isaka na Yakobo “khae vhoṱhe vha khou tshila.” (Luka 20:37, 38) Zwa zwino ri na tshiitisi tshi pfalaho tsha u amba u fana na Paulo, uri: “fulufhelo ḽine nda vha naḽo kha Mudzimu . . . ndi ḽa uri hu ḓo vha na mvuwo.”—Mish. 24:15.