1-2. Vhabebi vha fanela u ita mini musi vhana vhavho vha tshi vhudzisa mbudziso nga ha Mudzimu na Bivhili?

 VHUNZHI hashu ri nga tendelana uri u vha mubebi ndi mushumo. Arali ni mubebi, ri na vhungoho ha uri ni khou ita zwoṱhe zwine na nga kona u itela u thusa ṅwana waṋu uri a vhe na lutendo lwo khwaṱhaho kha Yehova nahone zwenezwo zwi takadza Yehova. (Dot. 6:6, 7) Musi ṅwana waṋu a tshi khou aluwa, a nga thoma u vhudzisa mbudziso dza ndeme nga ha zwine ra zwi tenda na nḓila ine Bivhili ya amba uri ri ḓifare ngayo.

² Ni nga vhona u nga ṅwana waṋu ha na lutendo lwo eḓanaho kha Mudzimu na kha Bivhili musi a tshi vhudzisa mbudziso dzo raloho. Fhedzi ngoho ndi ya uri musi vhana vha tshi khou aluwa, vha tea uri vha vhudzise mbudziso uri vha khwaṱhise lutendo lwavho. (1 Vhakor. 13:11) Nga zwenezwo, a ni na tshiitisi tsha u ofha. Nṱhani hazwo, musi vha tshi vhudzisa dzenedzo mbudziso, shumisani tshenetsho tshibuli u itela u vha thusa uri vha khwaṱhise lutendo lwavho kha Mudzimu na kha Bivhili.

3. Ri ḓo amba nga ha mini kha ino thero?

³ Kha ino thero, ri ḓo haseledza uri vhabebi vha nga thusa hani vhana vhavho (1) u khwaṱhisa lutendo lwavho kha Mudzimu na Bivhili, (2) u pfesesa uri ndi ngani ri tshi tea u tshila u tendelana na zwine Bivhili ya zwi funza na (3) uri vha kone u vhudza vhaṅwe zwine vha zwi tenda. Ri ḓo dovha ra haseledza uri ndi ngani vhana vho tea u vhudzisa mbudziso nahone ra haseledza zwiṅwe zwa zwithu zwine vhabebi vha nga zwi ita na vhana vhavho zwine zwa ḓo vha ṋea tshibuli tsha u amba nga ha zwine vha zwi tenda.

THUSANI ṄWANA WAṊU URI A KHWAṰHISE LUTENDO LWAWE KHA MUDZIMU NA KHA BIVHILI

4. Ndi mbudziso dzifhio dzine ṅwana a nga vha nadzo nahone ndi ngani?

⁴ Vhabebi vha Vhakriste vha a zwi ḓivha uri vhana vhavho vha  nga si vhe na lutendo nga nṱhani ha uri vhone vha nalwo. Sa vhabebi, a no ngo bebiwa ni na lutendo kha Yehova. Na vhana vhaṋu a vho ngo bebiwa vhe nalwo. Ndi ngazwo nga u ya ha tshifhinga, vhana vhaṋu vha tshi nga thoma u ḓivhudzisa mbudziso dzi ngaho: ‘Ndi zwi ḓivha hani uri hu na Mudzimu? Naa ndi nga tenda zwine Bivhili ya amba?’ A zwo ngo khakhea u vhudzisa dzenedzo mbudziso. Bivhili i ṱuṱuwedza uri ri vhe na “ṱhalukanyo” na uri ri ‘ṱolisise zwithu zwoṱhe.’ (Vharoma 12:1; 1 Vhathes. 5:21) Fhedzi ni nga thusa hani vhana vhaṋu uri vha vhe na lutendo lwo khwaṱhaho?

5. Vhabebi vha nga ita mini u itela u thusa vhana vhavho uri vha vhe na lutendo kha Bivhili? (Vharoma 12:2)

⁵ Ṱuṱuwedzani ṅwana waṋu uri a wane vhuṱanzi ha uri zwine Bivhili ya funza ndi ngoho. (Vhalani Vharoma 12:2.) Musi ṅwana waṋu a tshi vhudzisa mbudziso, shumisani tshenetsho tshibuli u itela u mu thusa uri a nga ita hani ṱhoḓisiso a tshi shumisa website ya jw.org. Sa tsumbo, ni nga mu ṱuṱuwedza uri a ṱoḓe vidio kana thero dzo fhambanaho dzine dza nga mu thusa u vhona uri Bivhili a i sokou vha bugu yo ṅwalwaho nga vhathu, ndi “Ipfi ḽa Mudzimu.” (1 Vhathes. 2:13) Sa tsumbo, a nga ita ṱhoḓisiso kha khandiso dzashu u itela u guda zwo engedzeaho nga ha muḓi wa Ninive. Tshifhingani tsho fhiraho, vhaṅwe vhagudi vho vha vha tshi amba uri muḓi wa Ninive a wo ngo vhuya wa vuwa wo vha hone. Fhedzi nga vho 1850 ho wanala zwithu zwe zwa khwaṱhisedza uri zwe Bivhili ya zwi amba nga ha wonoyo muḓi ndi ngoho. (Tsef. 2:13-15) U itela u wana zwo engedzeaho nga ha uri u fheliswa ha muḓi wa Ninive zwo ita hani uri zwo ambiwaho Bivhilini zwi itee, a nga kha ḓi sedza thero “Naa No Vha Ni Tshi Zwi Ḓivha?” kha Tshiingamo tsha November 2021. Ṱuṱuwedzani ṅwana waṋu uri a vhambedze zwine khandiso dza zwi amba na zwine zwa ambiwa nga dziṅwe bugu dzine vhathu vha dzi fhulufhela. Zwenezwo zwi ḓo thusa ṅwana waṋu uri a khwaṱhise lutendo lwawe kha zwine Bivhili ya zwi amba.

6. Vhabebi vha nga thusa hani vhana vhavho u vhona uri zwine Bivhili ya zwi amba ndi ngoho? Ṋeani tsumbo. (Sedzani tshifanyiso.)

⁶ Thusani ṅwana waṋu uri a humbulisise nga ha uri ndi ngani zwine Bivhili ya zwi amba zwi ngoho. Vhabebi vha na zwibuli zwavhuḓi zwa u haseledza na vhana vhavho nga ha Bivhili kana nga ha u vha na lutendo kha Mudzimu. Zwenezwo zwibuli vha nga vha nazwo musi vho dalela muziamu, dziphakha kana ofisi ya davhi ya Ṱhanzi dza Yehova. Sa tsumbo, musi ni tshi khou vhala bugu kana ni tshi khou ṱalela vidio ine ya amba nga ha ḓivhazwakale, ni nga vhudza ṅwana waṋu uri zwenezwo zwithu zwi tshimbidzana hani na zwine Bivhili ya zwi amba. Zwenezwo zwi ḓo mu thusa uri a vhe na lutendo kha Bivhili. Khamusi ni nga vhudza ṅwana waṋu nga ha tombo ḽine ḽa vhidzwa  Moabite Stone. Ḽeneḽi tombo ḽi na miṅwaha ya 3 000 nahone ḽo ṅwaliwa dzina ḽa Yehova khaḽo. Ḽi wanala kha muziamu une wa pfi Louvre ngei Paris, kha ḽa Fura. Zwiṅwe hafhu, ofisini khulwane dza Ṱhanzi dza Yehova ngei Warwick, New York hu na tombo ḽo itwaho u fana na Moabite Stone kha tshipiḓa tsha muziamu tshine tsha vhidziwa “The Bible and the Divine Name.” Ḽeneḽo tombo ḽi amba uri Khosi Mesa wa Moaba o shandukela khosi ya Isiraele. Zwenezwi zwi tshimbidzana na zwine Bivhili ya zwi amba. (2 Dzikh. 3:4, 5) Musi ṅwana waṋu a tshi vhona vhuṱanzi ha uri zwine Bivhili ya zwi amba ndi ngoho, lutendo lwawe lu ḓo khwaṱha.​—Vhambedzani 2 Koronika 9:6.

7-8. (a) Ri nga guda mini kha zwithu zwavhuḓi zwe Yehova a zwi sika na kha zwivhumbeo zwazwo? Ṋeani tsumbo. (Sedzani tshifanyiso.) (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine dza nga thusa ṅwana waṋu uri a tende uri hu na Musiki?

⁷ Ṱuṱuwedzani ṅwana waṋu uri a humbulisise nga ha zwithu zwe Mudzimu a zwi sika. Musi ni tshi khou tshimbila phakhani kana ni tshi khou shuma ngadeni yaṋu, thusani ṅwana waṋu u vhona nḓila ye pattern dzo fhambanaho dza dovholola ngayo kha zwithu zwo sikwaho. Ndi ngani zwenezwo zwi zwa ndeme? Dzenedzo pattern dzi sumbedza vhuṱali na vhukoni ha o dzi sikaho. Sa tsumbo, vhunzhi ha zwithu zwi na pattern ine ya vhidzwa spiral i fanaho na ya zwithu zwine ra zwi vhona kha tshifanyiso tsha ino phara. Vhorasaintsi vho ita ṱhoḓisiso nga ha dzenedzo pattern. Muṅwe rasaintsi ane a pfi Nicola Fameli, o ṱalutshedza uri musi ni tshi vhalela spiral dzine dza vha hone kha pattern dza zwithu zwo fhambanaho, kanzhi ni ḓo wana uri hu na mutevhe wa dzinomboro dzine dza fana. Wonoyo mutevhe u vhidzwa Fibonacci sequence. Dzenedzi pattern dza spiral ri kona u dzi vhona kha zwithu zwinzhi u katela na kha tshivhumbeo tsha miṅwe milalavhungu, tshivhumbeo tsha khumba, tshivhumbeo tsha maṱari na kha tshivhumbeo tsha maluvha a sunflower. a

⁸ Musi ṅwana waṋu a tshikoloni, a nga kha ḓi guda nga ha zwivhumbeo zwo fhambanaho zwine zwa wanala kha zwithu zwe zwa sikwa. Sa tsumbo, miri minzhi i vha i na pattern ine ya dovholola. I na tsinde ḽine ḽa vha na matavhi ane a vha na maṅwe matavhi maṱuku. Yeneyi pattern i wanala na kha zwiṅwe zwivhumbiwa zwinzhi kha tsiko. Fhedzi ndi nnyi we a sika zwenezwi zwithu zwoṱhe nga yeneyi nḓila? Musi ṅwana waṋu a tshi elekanya nga ha zwithu zwe Mudzimu a zwi sika, u ḓo kona u tenda uri zwithu zwoṱhe zwo sikwa nga Mudzimu. (Vhahev. 3:4) Musi ṅwana waṋu a tshi khou aluwa, ni nga tea u mu thusa u pfesesa uri ndi ngani zwi zwa ndeme u thetshelesa milayo ya Mudzimu. Zwenezwo ni nga zwi ita nga u mu vhudzisa uri: “Arali Mudzimu o ri sika, naa ha ḓivhi khwine zwine ra tea u zwi ita uri ri takale?” Ni nga kona u mu ṱalutshedza uri Mudzimu o ri fha Bivhili u itela u ri thusa uri ri takale.

 THUSANI ṄWANA WAṊU U VHONA URI U VHUYELWA HANI NGA U TEVHEDZA MILAYO YA BIVHILI

9. Ndi ngani ṅwana waṋu a tshi nga vha na dzimbudziso nga ha milayo ya vhuḓifari ine ya wanala Bivhilini?

⁹ Arali ṅwana waṋu a na mbudziso nga ha milayo i re Bivhilini ya vhuḓifari, lingedzani u pfesesa uri ndi ngani a tshi khou vhudzisa dzenedzo mbudziso. Naa ha tendi zwine Bivhili ya zwi amba kana u tou vha a sa ḓivhi uri a nga ṱalutshedza hani vhaṅwe zwine a zwi tenda? Hu sa londwi uri tshiitisi tshawe ndi tshifhio, ni nga mu thusa u vhona uri ri vhuyelwa hani nga u thetshelesa milayo ya Yehova. Ni nga ita zwenezwo nga u guda nae bugu Ḓiphiṋeni Nga Vhutshilo Lwa Tshoṱhe! b

10. Ni nga thusa hani ṅwana waṋu uri a vhe khonani ya Yehova?

¹⁰ Thusani ṅwana waṋu uri a ṱoḓe u vha khonani ya tsini ya Yehova. Musi ni tshi khou guda Bivhili na ṅwana waṋu, shumisani mbudziso na zwifanyiso zwi re kha bugu Ḓiphiṋeni Nga Vhutshilo Lwa Tshoṱhe! u itela u pfesesa nḓila ine a ḓipfa ngayo nga ha zwithu zwo fhambanaho. (Mir. 20:5) Sa tsumbo, ngudo 8 i vhambedza Yehova na khonani ine ya ri funa ine ya ri humbudza zwithu zwine zwa ri tsireledza na uri vhuyedza. Musi no no haseledza 1 Yohane 5:3, ni nga vhudzisa ṅwana waṋu uri: “Arali Yehova a khonani yavhuḓi nga u ralo, ri tea u ḓipfa hani nga ha zwine a ri vhudza uri ri zwi ite?” Yeneyo i nga vhonala i mbudziso yo leluwaho, fhedzi i nga thusa ṅwana waṋu u vhona uri Yehova u ri ṋea milayo ngauri u a ri funa.​—Yes. 48:17, 18.

11. Ni nga thusa hani ṅwana waṋu uri a shumise zwine Bivhili ya zwi amba vhutshiloni hawe? (Mirero 2:10, 11)

¹¹ Haseledzani uri ri vhuyelwa hani nga u thetshelesa zwine Bivhili ya zwi amba. Musi ni tshi vhala noṱhe Bivhili kana u ita ndimana ya ḓuvha, haseledzani uri vhulivhisi vhu re Bivhilini ho thusa hani muṱa waṋu. Ni nga shumisa zwiitea zwo raloho u itela u thusa ṅwana waṋu u pfesesa uri ri vhuyelwa hani nga u shuma nga mafulufulu na u amba ngoho tshifhinga tshoṱhe. (Vhahev. 13:18) Ni nga dovha na ṱalutshedza uri vhulivhisi vhu re Bivhilini vhu ri thusa hani uri ri vhe na mutakalo wavhuḓi na u dzula ro takala. (Mir. 14:29, 30) Arali ṅwana waṋu a pfesesa uri ri vhuyelwa hani nga u thetshelesa vhulivhisi vhu re Bivhilini, a nga ṱoḓa u vhu shumisa vhutshiloni hawe.​—Vhalani Mirero 2:10, 11.

12. Muṅwe khotsi u thusa hani ṅwana wawe u vhona uri u tevhedza zwine Bivhili ya amba zwi a ri vhuyedza?

¹² Vhaṅwe khotsi vhane vha pfi Vho Steve vhane vha dzula kha ḽa Fura, vha a ṱalutshedza uri vhone na mufumakadzi wavho vha thusa hani ṅwana wavho wa mutukana ane a pfi Ethan a re na miṅwaha ya 16 u vhona uri Yehova o ri ṋea milayo ngauri u a ri funa. Vho Steve vha ri: “Ri mu vhudzisa mbudziso dzi ngaho, ‘Ndi ngani Yehova a tshi ṱoḓa uri ri tevhele iyi nyeletshedzo? Yeneyi nyeletshedzo i sumbedza hani uri u a ri funa? Hu nga itea mini arali na sa tevhedza nyeletshedzo yawe?’” Dzenedzi nyambedzano dzo thusa Ethan uri a fhulufhele uri zwine Yehova a ri ri zwi ite ndi zwone zwa khwiṋe. Vho Steve vho dovha vha ri: “Tshipikwa tshashu ndi u thusa Ethan u vhona uri vhuṱali vhune ha wanala Bivhilini vhu fhira vhuṱali ha vhathu.”

13. Ṋeani tsumbo ya nḓila ine vhabebi vha nga thusa ngayo vhana vhavho u shumisa vhulivhisi vhu re Bivhilini.

¹³ Thusani ṅwana waṋu u shumisa vhulivhisi vhu re Bivhilini. Ni nga vha na tshibuli tsha u ita nga u ralo musi ṅwana waṋu a tshi tea u vhala iṅwe bugu tshikoloni. Vhathu vhane yeneyo bugu ya amba nga havho vha nga vha vha tshi ita zwithu zwine Yehova a ri zwo khakhea. Sa tsumbo, vha nga vha vha tshi ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani kana vha tshi ita zwa vhuvemu. Yeneyo bugu i nga vha yo ṅwalwa nga nḓila ine ya ita uri zwenezwo zwithu zwi vhonale u nga a zwo ngo khakhea. Ni nga thusa ṅwana waṋu uri a humbulisise nga ha uri Yehova u ḓipfa hani nga ha vhathu vhane vha  ita zwithu zwo raloho. (Mir. 22:24, 25; 1 Vhakor. 15:33; Vhafil. 4:8) Zwenezwo zwi ḓo thusa ṅwana waṋu u vhona uri ndi ngani zwi vhuṱali u thetshelesa Yehova. Nahone arali mudededzi kana vhaṅwe kiḽasini vha mu vhudzisa nga ha zwine a humbula zwone nga ha yeneyo bugu, a nga kona u amba nga ha zwine a zwi tenda.

GUDISANI ṄWANA WAṊU U AMBA NGA HA ZWINE A ZWI TENDA

14. Ndi mafhungo afhio ane muswa zwa nga mu konḓela uri a a vhudze vhaṅwe nahone ndi ngani?

¹⁴ Nga tshiṅwe tshifhinga, vhaswa vha nga ofha u vhudza vhaṅwe zwine vha zwi tenda. Sa tsumbo, vha nga ofha u ṱalutshedza uri ndi ngani vha sa tendi kha pfunzo ya uri zwithu zwo sokou bvelela. Ndi ngani? Vhadededzi vhavho vha nga amba uri pfunzo ya uri zwithu zwo sokou bvelela ndi ngoho. Arali ni mubebi, ni nga thusa hani ṅwana waṋu uri a tende nga ho fhelelaho uri zwine a zwi tenda ndi ngoho?

15. Ndi mini zwine zwa nga thusa vhaswa u vha na vhungoho ha zwine vha zwi tenda?

¹⁵ Thusani ṅwana waṋu uri a vhe na vhungoho ha zwine a zwi tenda. Ṅwana waṋu ho ngo tea u niwa nga ṱhoni nga nṱhani ha uri u tenda kha Musiki. (2 Tim. 1:8) Ndi ngani? Ndi ngauri na vhorasaintsi vhanzhi vha a tenda uri zwithu zwi tshilaho a zwo ngo sokou bvelela. Vha ṱhogomela uri hu tea u vha hu na muṅwe muthu a re na vhuṱali we a sika zwenezwi zwithu zwoṱhe zwo serekanaho nga u rali. Nga zwenezwo, a vha ṱanganedzi pfunzo ya uri zwithu zwo sokou bvelela ine ya funzwa zwikoloni zwinzhi u mona na ḽifhasi. Tshiṅwe tshine tsha nga thusa ṅwana waṋu uri a khwaṱhise lutendo lwawe na u vha na tshivhindi ndi u vhudzisa vhaṅwe vhahashu uri ndi mini zwine zwa vha thusa u tenda uri zwithu zwo tou sikwa. c

16. Vhabebi vha nga thusa hani vhana vhavho uri vha ṱalutshedze vhaṅwe uri ndi ngani vha tshi tenda uri hu na Musiki? (1 Petro 3:15) (Sedzani tshifanyiso.)

¹⁶ Thusani ṅwana uri a kone u ṱalutshedza vhaṅwe uri ndi ngani a tshi tenda uri hu na Musiki. (Vhalani 1 Petro 3:15.) Khamusi ni nga vhala thero dzi re kha jw.org dzi ambaho nga ha tsiko na pfunzo ya zwa vhubvelele. Ṅwana waṋu a nga kona u nanga zwine a vhona u nga zwi nga thusa kha u ṱalutshedza vhaṅwe uri ndi ngani hu na Musiki. Itani nḓowe-nḓowe ya nḓila ine a nga zwi ṱalutshedza ngayo vhaṅwe. Ni mu humbudze uri ho ngo tea u ṱaṱa khani na vhaṅwe. Arali hu na muthu ane ṅwana waṋu a nga takalela u amba nae, mu ṱuṱuwedzeni uri a ṱalutshedze zwine a zwi tenda nga nḓila yo leluwaho na ine ya pfesesea. Sa tsumbo, muṅwe ane a dzhena nae  tshikolo a nga kha ḓi ri: “Ndi tenda fhedzi kha zwine nda kona u zwi vhona nahone a thi athu vhona Mudzimu.” A nga kha ḓi fhindula a ri: “Humbulani ni tshi khou tshimbila ḓakani, kule na hune vhathu vha dzula hone nahone na vhona nnḓu yo fhaṱwaho henefho ḓakani. Ni nga zwi dzhia hani? Zwi tou pfala uri hu tea u vha hu na muthu o fhaṱaho yeneyo nnḓu. Zwo tou ralo na kha shango ḽine ra dzula khaḽo na zwoṱhe zwi tshilaho. Hu tea u vha hu na muthu we a zwi sika.”

17. Vhabebi vha nga thusa hani vhana vhavho u wana nḓila dza u vhudza vhaṅwe nga ha Bivhili? Ṋeani tsumbo ya nḓila ine ṅwana a nga huwelela ngayo tshikoloni.

¹⁷ Thusani ṅwana waṋu uri a wane nḓila dza u vhudza vhaṅwe nga ha Bivhili. (Vharoma 10:10) Ni nga vhambedza u vhudza vhaṅwe nga ha Bivhili na u guda u tamba tshilidzo tshi ngaho kaṱara. Muthu ane a kha ḓi guda u thoma nga u lidza nyimbo dzo leluwaho. Nga u ya ha tshifhinga, u a khwinisa vhutsila hawe. Nga nḓila i fanaho, muswa wa Mukriste a nga thoma u amba nga zwithu zwo leluwaho musi a tshi huwelela. Sa tsumbo, a nga vhudzisa ane a dzhena nae tshikolo uri: “Naa no vha ni tshi zwi ḓivha uri kanzhi vhorasaintsi vha edzisela zwine vha zwi vhona kha tsiko? Irani ndi ni sumbedze vidio.” Musi o no mu sumbedza vidio i bvaho kha tshiteṅwa Naa Zwo Tou Sikwa? a nga kha ḓi ri: “Arali vhorasaintsi vha tshi khoḓwa nga nṱhani ha zwine vha zwi edzisela kha tsiko, ndi nnyi ane a tea u khoḓwa musi zwi tshi ḓa kha zwithu zwo sikwaho?” Mbudziso yo raloho i nga thusa ane a dzhena nae tshikolo uri a ṱoḓe u ḓivha zwo engedzeaho nga ha Yehova.

BVELANI PHANḒA NI TSHI THUSA ṄWANA WAṊU U KHWAṰHISA LUTENDO LWAWE

18. Vhabebi vha nga bvela hani phanḓa vha tshi thusa vhana vhavho uri vha vhe na lutendo lwo khwaṱhaho kha Mudzimu?

¹⁸ Ri tshila shangoni ḽo ḓalaho vhathu vhane vha si vhe na lutendo kha Yehova. (2 Pet. 3:3) Nga zwenezwo, sa vhabebi, musi ni tshi guda Bivhili na ṅwana waṋu, mu ṱuṱuwedzeni uri a gude nga ha zwithu zwine zwa ḓo mu thusa u ṱhonifha Ipfi ḽa Mudzimu nga ho engedzeaho na milayo ye a ri vhetshela yone nga ha nḓila ine ra tea u ḓifara ngayo. Mu thuseni uri a vhe na vhukoni ha u humbula nga u amba nae nga ha tsiko. Mu thuseni uri a pfesese vhuporofita vhu re Bivhilini ho no iteaho. Nahone tsha ndeme vhukuma, rabelisani ṅwana waṋu nahone ni rabele ni nae. Musi ni tshi ita nga u ralo, Yehova u ḓo fhaṱutshedza vhuḓidini haṋu ha u thusa ṅwana waṋu uri a khwaṱhise lutendo lwawe.​—2 Koron. 15:7.