1-2. Ndi mini zwine zwa nga ita uri ri lile?

 ROṰHE hu na zwithu zwe zwa vhuya zwa ita uri ri lile. Nga tshiṅwe tshifhinga ri a lila miṱodzi ya dakalo. Khamusi no lila musi hu tshi itea zwithu zwa ndeme kha inwi. Sa tsumbo, musi ni tshi vha na ṅwana kana musi ni tshi humbula nga zwithu zwavhuḓi zwe zwa itea tshifhingani tsho fhiraho kana musi ni tshi ṱangana na khonani yaṋu ane ndi kale vhukuma no mu guma.

² Fhedzi kanzhi musi ri tshi lila, ri vha ri tshi khou lila nga nṱhani ha uri hu vha hu na zwithu zwine zwa khou ri pfisa vhuṱungu. Sa tsumbo, ri nga lila musi muṅwe muthu o ri vhaisa nga maanḓa. Ri nga lila musi ri tshi khou vhaisala nahone ri tshi khou pfa vhuṱungu lwa tshifhinga tshilapfu kana ro lovhelwa nga muthu ane ra mu funa. Nga zwenezwo zwifhinga, ri nga ḓipfa u fana na nḓila ye Yeremia a ḓipfa ngayo musi Vhababele vha tshi fhelisa Yerusalema. Yeremia o ri: “Maṱoni anga hu elela milambwana . . Maṱo anga a lila a sa imi, a sa aweli.”​—Zwililo 3:48, 49.

3. Yehova u ḓipfa hani musi a tshi vhona vhashumeli vhawe vha tshi khou pfa vhuṱungu? (Yesaya 63:9)

³ Yehova u a ḓivha zwifhinga zwoṱhe zwe ra lila nga nṱhani ha zwithu zwe zwa ri pfisa vhuṱungu. Bivhili i ri khwaṱhisedza uri u a zwi vhona musi vhashumeli vhawe vha tshi khou sedzana na zwiimo zwi konḓaho nahone u a ri pfa musi ri tshi mu lilela. (Ps. 34:15) Musi Yehova a tshi ri vhona ri tshi khou pfa vhuṱungu na u ri pfa musi ri tshi mu lilela ha sokou zwi litsha zwo ralo. Yehova ndi Khotsi ashu nahone u a ri funa nga maanḓa. Nga zwenezwo, musi a tshi ri vhona ri tshi lila zwi a mu vhaisa nahone u a ri thusa.​—Vhalani Yesaya 63:9.

4. Ndi tsumbo dzifhio dzine ra ḓo haseledza nga hadzo nahone dzi ḓo ri gudisa mini nga ha Yehova?

⁴ Bivhilini Yehova u a ri vhudza nḓila ye a ḓipfa ngayo musi a tshi vhona vhashumeli vhawe vha tshi lila na uri o vha thusa hani. Sa  tsumbo, ri nga guda kha zwe zwa itea kha Hanna, Davida na Khosi Hiskia. Ndi mini zwe zwa ita uri vha lile? Ri ḓo dovha ra haseledza na nga zwe Yehova a zwi ita u itela u vha thusa. Ri ḓo vhona na nḓila ine Yehova a ri khuthadza ngayo musi ro ṱungufhala, musi muṅwe muthu o ri fheṱa kana ri si tsheena fhulufhelo.

YEHOVA U A ZWI VHONA MUSI NI TSHI LILA NO LOVHELWA NGA MUTHU ANE NA MU FUNA

5. Vhuimo he Hanna a vha o sedzana naho ho ita uri a ḓipfe hani?

⁵ Hanna o sedzana na thaidzo dze dza ita uri a ṱungufhale zwihulu na uri a lile. Mukalaha wa Hanna o vha e na muṅwe mufumakadzi ane a pfi Penina, Penina o vha e na tshiṱuhu nahone a tshi vhenga Hanna. Zwiṅwe hafhu, Hanna o vha a si na vhana, Penina e na vhana. (1 Sam. 1:1, 2) Penina o vha a tshi dzulela u goḓa Hanna ngauri o vha a sa koni u vha na vhana. Arali no vha ni kha vhuimo vhu fanaho na ha Hanna no vha ni tshi ḓo ḓipfa hani? Hanna “o vha o ṱungufhala vhukuma,” lwe a vha a tshi “lila a sa ḽi.”​—1 Sam. 1:6, 7, 10.

6. Ndi mini zwe Hanna a zwi ita uri a ḓipfe e khwine?

⁶ Hanna o ita mini uri a ḓipfe e khwine? O ya denndeni ḽikhethwa. Khamusi a tshi swika henefho, o ima tsini na muṋango wa u dzhena muṱani wa dennde ḽikhethwa nahone “a thoma u rabela Yehova a lila lu ṱungufhadzaho.” O amba na Yehova a ri: ‘Lavhelesa u tambula ha mushumeli wau u nkhumbule.’ (1 Sam. 1:10b, 11) Hanna o shululela Yehova zwi re mbiluni yawe nga thabelo. Musi Yehova a tshi vhona Hanna a tshi khou lila, zwo mu vhaisa. Yehova o vha a tshi mu funa nahone a tshi khou ṱoḓa u mu khuthadza.

7. Hanna o ḓipfa hani nga murahu ha u vhudza Yehova nḓila ye a vha a tshi khou ḓipfa ngayo?

⁷ Musi Hanna o no vhudza Yehova nḓila ye a vha a tshi khou ḓipfa ngayo, Tshifhe Muhulu Eli o mu khwaṱhisedza uri Yehova u ḓo fhindula thabelo yawe. Nga murahu ha zwenezwo, Hanna o ḓipfa hani? Bivhili i ri: “Ndi hone a tshi ṱuwa a ya u ḽa, o vha a songo tsha ṱungufhala.” (1 Sam. 1:17, 18) Naho vhuimo hawe ho vha vhu sa athu shanduka, mbilu yawe yo mbo ḓi rula. O vha a tshi fhulufhela uri Yehova u a pfesesa nḓila ine a khou ḓipfa ngayo na thaidzo dze a vha a tshi khou sedzana nadzo na uri o vha a tshi ḓo mu thusa. Yehova o mu thusa, o pfesesa nḓila ye a vha a tshi khou ḓipfa ngayo, o thetshelesa thabelo yawe nahone nga murahu a mu thusa uri a vhe na vhana.​—1 Sam. 1:19, 20; 2:21.

8-9. U ya nga Vhahevheru 10:24, 25 ndi ngani ri tshi fanela u ita zwoṱhe zwine ra nga kona uri ri ye miṱanganoni? (Sedzani tshifanyiso.)

⁸ Zwine ra zwi guda. Naa ni khou sedzana na vhuimo vhune ha ita uri ni bilufhale kana ni lile? Khamusi no lovhelwa nga muraḓo wa muṱa kana nga khonani. Musi zwenezwi zwi tshi itea ni nga pfa ni sa khou takalela u fhedza tshifhinga na vhaṅwe vhathu. Zwo ḓowelea u ḓipfa nga yeneyo nḓila. Fhedzi ni humbule nga ha tsumbo ya Hanna, o ya denndeni ḽikhethwa nahone Yehova o mu khuthadza. Nga hu fanaho, Yehova u ḓo ni khuthadza  na u ni ṱuṱuwedza musi ni tshi ya miṱanganoni naho ni tshi khou ḓipfa no neta nahone no ṱungufhala. (Vhalani Vhahevheru 10:24, 25.) Musi ri miṱanganoni, hu vhaliwa ndimana dza Bivhili dzine dza ri thusa u humbula nga ha zwithu zwavhuḓi. Yeneyi ndi nḓila ine Yehova a ri thusa ngayo uri ri litshe u humbula nga ha zwithu zwine zwa ri ṱungufhadza. Zwenezwo zwi nga ri thusa uri ri ḓipfe ri khwine naho vhuimo hashu vhu sa athu vha khwine.

⁹ Musi ri miṱanganoni, vhahashu vha nga ri ṱuṱuwedza na uri sumbedza nḓila ine vha ri funa ngayo. Musi ri navho zwi nga ri ita uri ri ḓipfe ri khwine. (1 Vhathes. 5:11, 14) Kha ri ambe nga ha tsumbo ya muṅwe wahashu a re muvulanḓila o khetheaho we a lovhelwa nga mufumakadzi wawe. O ri: “Nga tshiṅwe tshifhinga, ndi a ṱoḓa u vha ndi ndoṱhe. Ndi ṱuvha mufumakadzi wanga nga maanḓa lune nda tsengisa na miṱodzi. Fhedzi musi ndi tshi ya miṱanganoni ndi pfa ndo ṱuṱuwedzea. Maipfi a vhuthu ane vhahashu vha mmbudza one na phindulo dzavho musi ri miṱanganoni, dzi a nkhuthadza. Naho nda nga ḓipfa ndi tshi khou vhilaela nga maanḓa, musi ndi tshi swika miṱanganoni ndi dzulela u ḓipfa ndi khwine.” Musi ri miṱanganoni Yehova a nga shumisa vhahashu u itela u ri thusa.

10. Ri nga edzisa hani tsumbo ya Hanna musi ri tshi khou ḓipfa ro ṱungufhala?

¹⁰ Hanna o ḓipfa e khwine musi o no rabela kha Yehova a mu vhudza nḓila ye a vha a tshi khou ḓipfa ngayo. Na inwi ni nga kumedzela ‘mbilaelo dzaṋu dzoṱhe’ kha Yehova ni na vhungoho ha uri u ḓo ni thetshelesa. (1 Pet. 5:7) Muṅwe wahashu wa tshifumakadzini we mukalaha wawe a vhulawa nga mavemu, u ri: “Ndo pfa u nga mbilu yanga yo tou kwashekanywa ya bva zwipiḓa zwinzhi-zwinzhi nahone ndo vha ndi tshi vhona u nga ndi nga si ḓo vhuya nda vuwa ndo vha khwine. Fhedzi tshifhinga tshoṱhe musi ndi tshi rabela kha Khotsi anga wa ṱaḓulu Yehova ane a mpfuna, ndo ḓipfa ndi khwine. Nga zwiṅwe zwifhinga, ndo vha ndi sa koni na u ṱalusa nḓila ine nda khou ḓipfa ngayo, fhedzi o mpfesesa. Musi ndi tshi khou vhilaela nahone ndo sinyuwa vhukuma, ndo vha ndi tshi mu humbela uri a nthuse ndi dzike. Nga murahu ndo vha ndi tshi ḓipfa ndo dzika nahone nda kona u bvela phanḓa na u ita zwe nda vha ndi tshi tea u zwi ita nga ḽeneḽo ḓuvha.” Musi ni tshi shululela Yehova zwine zwa ni vhilaedzisa, Yehova u a pfa vhuṱungu nahone u a pfesesa nḓila ine na ḓipfa ngayo. Naho thaidzo ine na vha khou sedzana nayo ya sa fhela nga u ṱavhanya, Yehova a nga ni khuthadza na u thusa uri ni dzike. (Ps. 94:19; Vhafil. 4:6, 7) Nahone u ḓo ni lambedza arali na konḓelela nga u fhulufhedzea.​—Vhahev. 11:6.

YEHOVA U A VHONA MUSI NI TSHI LILA MUṄWE MUTHU O NI FHEṰA

11. Davida o ḓipfa hani musi vhaṅwe vhathu vha sa khou mu fara zwavhuḓi?

¹¹ Davida o sedzana na vhuimo vhu konḓaho he ha ita uri a lile. Ho vha hu na vhathu vhanzhi vhe vha vha vha tshi mu vhenga. Dziṅwe khonani dzawe na maṅwe mashaka awe a vho ngo fhulufhedzea khae nahone vho lingedza u mu pfisa vhuṱungu. (1 Sam. 19:10, 11; 2 Sam. 15:10-14, 30) Musi Davida o sedzana na vhuimo vhu konḓaho vhutshiloni hawe o ṅwala uri: “Ndo neta nga u fhihamelwa; Vhusiku hoṱhe ndi eḓela ndi tshi ṋukadza mmbete wanga nga miṱodzi. Ndo ṋukadza sofa ḽanga nga u lila.” Ndi ngani Davida o ḓipfa nga yeneyi nḓila? O ḓipfa nga yeneyi nḓila ‘nga nṱhani ha vhoṱhe vhe vha vha vha tshi khou mu tovhola.’ (Ps. 6:6, 7) Musi vhaṅwe vhathu vha sa khou fara Davida nga nḓila yavhuḓi zwo ita uri a ṱungufhale lwe a lila zwihulu a si tsha fhumula.

12. Samusi zwo sumbedzwa kha Phisalema 56:8, ndi mini zwe Davida a vha e na vhungoho nazwo?

¹² Naho Davida o vha a tshi khou sedzana na thavha, o vha e na vhungoho ha uri Yehova u a mu funa. O ṅwala uri: “Yehova u ḓo pfa mukosi wa tshililo tshanga.” (Ps. 6:8) Kha tshiṅwe tshiitea, Davida o ṅwala maipfi avhuḓi ane a wanala kha Phisalema 56:8. (Vhalani.) Eneo maipfi a sumbedza  nḓila ine Yehova a vha na lufuno ngayo, na uri u na ndavha na nḓila ine ra ḓipfa ngayo. Davida o pfa u nga Yehova o vha a tshi khou kuvhanganya miṱodzi yawe kana uri o vha a tshi khou ṅwala nga hayo kha bugu. Davida o vha e na vhungoho ha uri Yehova u a zwi pfa musi a tshi lila na uri u a humbula vhuṱungu he a vhu pfa. Davida o vha a tshi zwi ḓivha uri Yehova ha khou sokou vhona fhedzi zwine a khou ṱangana nazwo, fhedzi u a ḓivha na uri zwi ita uri a ḓipfe hani.

13. Musi vhaṅwe vhathu vho ri fheṱa kana vho ri kula nungo, ndi mini zwine ra tea u zwi humbula? (Sedzani tshifanyiso.)

¹³ Zwine ra zwi guda. Naa ni khou pfa vhuṱungu nga nṱhani ha uri muṅwe muthu o ni vhaisa kana ngauri o ni fheṱa? Naa mbilu yaṋu i khou vhavha nga nṱhani ha uri muthu we na vha ni tshi khou ṱoḓa u vhingana nae o ni litsha kana mufarisi waṋu wa mbingano o ni ṱutshela kana muṅwe muthu we na vha ni tshi mu funa o litsha u shumela Yehova? Muṅwe wahashu we mufumakadzi wawe a ita vhupombwe nahone a mu ṱutshela o ri: “Ndo vha ndi sa kholwi uri zwenezwo zwo itea kha nṋe. Ndo pfa u nga a thi tsheena mushumo nahone ndo vha ndo ṱungufhala, ndo sinyuwa vhukuma.” Arali hu na muthu we a ni fheṱa kana we a ni kula nungo, ḓivhani uri Yehova a nga si vhuye a vuwa o ni laṱa. Onoyo wahashu o amba uri: “Ndo zwi ṱhogomela uri vhushaka vhune ra vha naho na vhaṅwe vhathu vhu nga swika hune ha fhela, fhedzi Yehova ndi Tombo ḽine ra nga ḓitika ngaḽo. Yehova u ḓo dzula a tshi ri thusa hu sa londwi uri hu itea mini. A nga si ḓo vhuya a laṱa vhathu vhawe vha fhulufhedzeaho.” (Ps. 37:28) Ni humbule uri Yehova u na lufuno luhulu lune lwa fhira lwa vhathu nga kule. Naho u fheṱiwa kana u kulwa nungo nga muṅwe muthu zwi tshi nga ri vhaisa vhukuma, a zwi shanduli nḓila ine Yehova a ḓipfa ngayo nga ha riṋe. Ri vha ri tshi kha ḓi vha vha ndeme khae. (Vharoma 8:38, 39) Mbuno khulwane ndi uri: Hu sa londwi uri muṅwe muthu o ni fara nga nḓila ḓe, Khotsi aṋu wa ṱaḓulu u ḓo dzula a tshi ni funa.

14. Phisalema 34:18 i ri khwaṱhisedza uri mini?

¹⁴ Musi muṅwe muthu o ri fheṱa, ri nga khuthadzwa nga maipfi a Davida ane a wanala kha Phisalema 34:18. (Vhalani.) “Vho kuleaho nungo” vha nga pfa u nga a hu tsheena zwithu zwavhuḓi zwine zwa nga itea vhutshiloni havho. Yehova u thusa hani vhathu vhane vha ḓipfa nga yeneyo nḓila? Yehova “u tsini na” riṋe. U fana na khotsi kana mme ane a kuvhatedza ṅwana wawe musi a tshi khou lila. Musi ri tshi khou pfa vhuṱungu nga nṱhani ha uri muṅwe muthu o ri fheṱa kana o ri ṱutshela, Yehova na ene u a pfa vhuṱungu nahone u ḓo ṱavhanya a ri thusa. Yehova o ḓiimisela u ri khuthadza musi mbilu dzashu dzi tshi khou pfa vhuṱungu na musi ri tshi pfa u nga a ri tshithu. U ri fhulufhedzisa zwithu zwinzhi zwavhuḓi zwine zwa ri thusa uri ri kone u konḓelela milingo ine ra khou sedzana nayo zwino.​—Yes. 65:17.

 YEHOVA U A ZWI VHONA MUSI NI TSHI KHOU LILA NGAURI NI KHOU LWALA

15. Ndi vhuimo vhufhio he Hiskia a vha o sedzana naho he ha ita uri a lile?

¹⁵ Musi Khosi Hiskia e na miṅwaha ya 39, o thoma u lwala lwe a ṱoḓou fa. Muporofita Yesaya o mu vhudza mulaedza u bvaho kha Yehova wa uri o vha a tshi ḓo fa nga nṱhani ha vhulwadze hawe. (2 Dzikh. 20:1) Zwo vha zwi tshi vhonala u nga a hu na fhulufhelo ḽa uri Hiskia a nga fhola. Musi Hiskia a tshi pfa zwenezwo, o lila lu pfisaho vhuṱungu. O rabela kha Yehova uri a mu thuse.​—2 Dzikh. 20:2, 3.

16. Ndi mini zwe Yehova a zwi itela Hiskia?

¹⁶ Yehova o kwamea nga thabelo ya Hiskia na musi a tshi vhona a tshi khou lila nahone o ri: “Thabelo yau ndo i pfa. Na miṱodzi yau ndo i vhona. Ndi ḓo u fhodza.” Yehova o shumisa muporofita Yesaya u itela u vhudza Hiskia uri u ḓo mu khathutshela na uri u ḓo engedza vhutshilo hawe na uri u ḓo tshidza Yerusalema zwanḓani zwa Vhaasuri.​—2 Dzikh. 20:4-6.

17. Yehova u ri thusa hani musi ri tshi khou lwala vhukuma? (Phisalema 41:3) (Sedzani tshifanyiso.)

¹⁷ Zwine ra zwi guda. Ndi mini zwine na nga zwi ita arali ni na vhulwadze vhu sa fholi? Rabelani kha Yehova. U ḓo ni thetshelesa naho na nga rabela ni tshi khou lila. Bivhili i ri khwaṱhisedza uri “Khotsi wa u khathutshela hoṱhe na Mudzimu wa u khuthadza hoṱhe” u ḓo ri khuthadza musi ri tshi khou sedzana na milingo. (2 Vhakor. 1:3, 4) Ṋamusi, ri nga si lavhelele uri Yehova a fhelise thaidzo dzashu dzoṱhe, fhedzi u ḓo dzula a tshi ri thusa na u ri khuthadza. (Vhalani Phisalema 41:3.) Yehova a tshi shumisa muya wawe mukhethwa u ḓo ri ṋea maanḓa, vhuṱali na mulalo zwine zwa ḓo ri thusa uri ri kone u konḓelela. (Mir. 18:14; Vhafil. 4:13) U a ri khuthadza nga u ri fhulufhedzisa uri hu ḓo swika tshifhinga tshine ha si tsha ḓo vha na muthu ane a ḓo lwala.​—Yes. 33:24.

18. Ndi luṅwalo lufhio lune na wana lu tshi ni khuthadza musi ni tshi khou sedzana na vhuimo vhu konḓaho? (Sedzani bogisi “ Maipfi Ane A Nga Ri Khuthadza Musi Ri Tshi Khou Lila.”)

¹⁸ Zwe Yehova a zwi vhudza Hiskia zwo mu khuthadza. Na riṋe ri nga khuthadziwa nga zwine ra zwi vhala Bivhilini. Musi ro tsikeledzea, maipfi a Yehova a re Bivhilini a nga ri khuthadza na u ri thusa uri ri dzike. (Vharoma 15:4) Musi muṅwe wahashu wa ngei vhukovhela ha Afurika a tshi wanulusa uri u na khentsara, o vha a tshi dzulela u lila. O ri: “Luṅwalo lune nda wana lu tshi nkhuthadza vhukuma ndi Yesaya 26:3. Naho kanzhi ri sa koni u fhelisa thaidzo ine ra khou sedzana nayo, lwonolwo luṅwalo lu fhulufhedzisa uri Yehova a nga ri thusa uri ri dzike na uri u ḓo ri thusa uri ri kone u konḓelela mulingo muṅwe na muṅwe.” Naa hu na luṅwalo lune na wana lu tshi ni khuthadza musi ni tshi khou sedzana na zwiimo zwi konḓaho?

19. Ro lavhelela mini tshifhingani tshi ḓaho?

¹⁹ Vhufhelo ha ḽino shango vhu tou vha tsini-tsini nahone ri lavhelela uri hu vhe na zwithu zwinzhi  zwi konḓaho zwine zwa ḓo ri pfisa vhuṱungu na u ri lidza. Fhedzi samusi ro zwi ṱhogomela kha tsumbo ya Hanna, Davida na Khosi Hiskia, Yehova u a zwi vhona musi ri tshi lila nahone zwi a mu kwama. U a ri funa ngauri ri bvela phanḓa ri tshi fhulufhedzea hu sa londwi vhuṱungu vhune ra vha ri tshi khou vhu pfa nahone u a humbula zwithu zwe zwa ita uri ri lile. Nga zwenezwo, musi ri tshi sedzana na zwiimo zwi konḓaho, zwi nga vha zwavhuḓi uri ri vhudze Yehova zwoṱhe zwine zwa vha mbiluni yashu nga thabelo. A ro ngo tea u ḓisendedza kule na vhahashu tshivhidzoni. Nahone ri tea u vhala Bivhili uri ri kone u khuthadzwa nga maipfi a Yehova. Ri nga vha na vhungoho ha uri arali ra bvela phanḓa ri tshi konḓelela nga u fhulufhedzea, Yehova u ḓo ri lambedza zwihulu. U ḓo ita zwe a ri fhulufhedzisa musi a tshi ri “u ḓo phumula miṱodzi yoṱhe maṱoni” ashu, ine ya bva nga nṱhani ha uri ri khou pfa vhuṱungu ha uri ro lovhelwa nga muthu ane ra mu funa, musi ro fheṱiwa na musi ri tshi khou lwala. (Nzumb. 21:4) Nga tshenetsho tshifhinga, musi ri tshi lila, ri ḓo vha ri tshi khou lila miṱodzi ya dakalo fhedzi.