NDO bebwa nga 1926 ngei Crooksville, Ohio, kha ḽa United States. Ro vha ri vhana vha malo hayani nahone Khotsi anga na Mme anga vho vha vha sa dzheni kereke, fhedzi vho ri vhudza uri vhana vhoṱhe vha fanela u ya kerekeni. Ndo vha ndi tshi Kereka Methodist. Musi ndi na miṅwaha ya 14, mufunzi o nṋea pfufho ngauri ndo vha ndi tshi ya kerekeni Swondaha iṅwe na iṅwe ṅwaha woṱhe.

Nga tshenetsho tshifhinga, muṅwe mufumakadzi wa muhura ane a pfi Margaret Walker, ane a vha Ṱhanzi ya Yehova o thoma u dalela mme anga nahone a tshi amba navho nga ha Bivhili. Ḽiṅwe ḓuvha ndo dzhia phetho ya u ṱanganela navho. Mme anga vho vha vha tshi vhona u nga ndi ḓo khakhisa ngudo yavho, nga zwenezwo vha mmbudza uri ndi bvele nnḓa. Fhedzi ndo lingedza u thetshelesa zwe vha vha vha tshi khou amba nga hazwo. Nga murahu ha u ḓa hayani lu si gathi, Margaret o mmbudzisa a ri, “Naa ni a ḓivha uri dzina ḽa Mudzimu ndi nnyi?” Nda ri, “Muṅwe na muṅwe u a ḓivha uri—ndi Mudzimu.” Ene a ri, “Dzhiani Bivhili yaṋu nahone ni vule Psalme ya 83:18.” Ndo i vula nahone nda wana uri dzina ḽa Mudzimu ndi Yehova. Ndo gidimela kha khonani dzanga nahone nda vha vhudza uri, “Musi ni tshi swika hayani ṋamusi, ni vule Psalme ya 83:18 Bivhilini nahone ni ḓo vhona uri dzina ḽa Mudzimu ndi nnyi.” Ni nga amba uri ndo thoma u ṱanziela nga tshenetsho tshifhinga.

Ndo guda Bivhili nahone nda lovhedzwa nga 1941. Nga u ṱavhanya nga murahu ha zwenezwo, ndo ṋewa mushumo wa u fara pfunzo ya bugu ya tshivhidzo. Ndo ṱuṱuwedza mme anga na vhana vhahashu uri vha ḓe nahone vhoṱhe vho thoma u ṱanganela kha pfunzo ya bugu ye nda vha ndi tshi i fara. Fhedzi Khotsi anga vho vha vhe si na dzangalelo.

Ndo ṋewa vhuḓifhinduleli vhunzhi tshivhidzoni nahone nda kuvhanganya bugu nnzhi dzo gandiswaho nga Ṱhanzi dza Yehova. Ḽiṅwe ḓuvha, Khotsi anga vho sumba bugu dzanga nahone vha ri: “Ni a vhona zwithu zwoṱhe hezwi? Thi zwi ṱoḓi muḓini wanga, nahone ni nga ṱuwa nazwo.” Ndo ṱuwa hayani nahone nda dzula tsini na ngei Zanesville kha ḽa Ohio, fhedzi ndo vha ndi tshi ya hayani u itela u ṱuṱuwedza muṱa wahashu.

Khotsi anga vho lingedza u thivhela Mme anga uri  vha si tsha ya miṱanganoni. Nga zwiṅwe zwifhinga musi vha tshi ya miṱanganoni, vho vha vha tshi vha pandamedza nahone vha vha kokodzela hayani. Fhedzi vho vha vha tshi bva nga muṅwe muṋango nahone vha ya miṱanganoni. Ndo vhudza Mme anga nda ri: “Vha songo vhilaela. Vha ḓo neta nga u vha pandamedza.” Nga u ya ha tshifhinga, Khotsi anga vho litsha u vha thivhela nahone vha ṱanganela vho vhofholowa.

Musi Tshikolo tsha Vhuḓinḓa ha lwa Ṱaḓulu tshi tshi thoma nga 1943, ndo thoma u ṋekedza nyambo tshivhidzoni. Nyeletshedzo ye nda i wana kha zwipiḓa zwe nda zwi ṋekedza tshikoloni yo nthusa uri ndi vhe tshiambi tsha khwine.

Nga 1944 nga tshifhinga tsha Nndwa ya Shango ya Vhuvhili, ndo vhudzwa uri ndi dzhenele nndwa. Ndo ya Fort Hayes ngei Columbus kha ḽa Ohio nahone nda ṱolwa mutakalo na u ḓadza mabammbiri. Ndo dovha nda vhudza mapholisa uri a thi nga vhi swole. Vho ntendela ndi tshi ya hayani. Fhedzi nga murahu ha maḓuvha a si gathi, pholisa ḽo ḓa nahone ḽa ri, “Corwin Robison, ndo ḓa u ni fara.”

Nga murahu nga vhege mbili ndi khothe muhaṱuli o ri: “Arali zwo vha zwi tshi bva kha nṋe, ndo vha ndi tshi ḓo ni valela vhutshilo haṋu hoṱhe. Naa hu na zwine na nga zwi amba?” Ndo fhindula nda ri: “Muṋe wanga, ndo vha ndi tshi fanela u dzhiiwa sa mufunzi. Ndi huwelela miḓini nahone ndo no huwelela mafhungo maḓifha a Muvhuso kha vhathu vhanzhi.” Muhaṱuli o vhudza mudzhuri a ri: “A no ngo ḓela u dzhia phetho ya uri hoyu muṱhannga ndi mufunzi kana hai. No ḓela u dzhia tsheo ya uri u ḓo dzhenela vhuswole kana hai.” Hu sa athu u fhela hafu ya awara, mudzhuri a mmbona mulandu. Muhaṱuli o ngwevha miṅwaha miṱanu dzhele ya ngei Ashland kha ḽa Kentucky.

Ndo fhedza vhege mbili ndi dzhele ya ngei Columbus kha ḽa Ohio nahone ḓuvha ḽa u thoma nda dzula seleni yanga. Ndo rabela Yehova nda ri: “Ndi nga si kone u dzula seleni miṅwaha miṱanu. A thi ḓivhi uri ndi ite mini.”

Nga ḓuvha ḽi tevhelaho mulindi o mbvisela nnḓa. Ndo ya nda ima na muṅwe munna mulapfu wa tshivhotshwa, ro sedza nnḓa nga fasiṱere. O mmbudzisa a ri: “No farelwa’ni muṱhannga mupfufhi?” Ndo ri: “Ndi muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova.” A ri: “Zwa vhukuma? Zwino ndi ngani ni fhano?” Nda ri: “Ṱhanzi dza Yehova a dzi yi nndwani nahone a dzi vhulahi vhathu.” Ene a ri: “Vho ni valela dzhele ngauri a ni vhulahi vhathu. Vhaṅwe vho vha valela dzhele ngauri vha vhulaha vhathu. Naa zwenezwo zwi a pfala?” Nda ri: “A zwi pfali.”

A ri, “Ndo vha ndi kha iṅwe dzhele lwa miṅwaha ya 15 he nda vhala dziṅwe dza khandiso dza vhoiwe.” Musi ndi tshi pfa zwenezwo, ndo rabela nda ri, “Yehova, nthuse uri hoyu munna a ime na nṋe.” Nga tshenetsho tshifhinga, tshenetsho tshivhotshwa tshine tsha pfi Paul tsho ri: “Arali ha vha na vhathu vhane vha ni kwama, ni huwelele. Ndi ḓo vha lugisa.” Nga zwenezwo, musi ndi henefho, a tho ngo vha na thaidzo na zwivhotshwa zwa 50 zwe nda vha ndo valelwa nazwo.

 Musi mapholisa vha tshi mpfulusela kha dzhele ya ngei Ashland, ndo ṱangana na vhaṅwe vhahashu vho vhibvaho vhe vha vha vhe henefho. Vho nthusa na vhaṅwe uri ri dzule ri na vhushaka ha tsini na Yehova. Vho ri ṋea mushumo wa u vhala Bivhili vhege iṅwe na iṅwe, nahone ro vha ri tshi lugiselela mbudziso na phindulo dza miṱangano dze ra vha ri tshi dzi vhidza Bible Bees. Ro vha ri kha sele khulwane ine ya vha na mimbete tsini na luvhondo. Ho vha hu na wahashu ane a dzudzanya tsimu yashu. O vha a tshi mmbudza uri: “Robison, ni na vhuḓifhinduleli ha u huwelela kha mmbete uḽa na uḽa. Muṅwe na muṅwe o ṋewaho wonoyo mmbete ndi tsimu yawe. Itani vhungoho ha uri ni huwelela kha muṋe wa mmbete a sa athu u ṱuwa.” Ndi yone nḓila yo dzudzanyeaho ye ra vha ri tshi huwelela ngayo.

Nndwa ya Shango ya Vhuvhili yo fhela nga 1945, fhedzi ndo dzula dzhele lwa tshifhinganyana nga murahu ha zwenezwo. Muṱa wa hashu wo vha u tshi khou vhilaela ngauri Khotsi anga vho vha vho mmbudza uri: “Arali nda nga kona u ni pandela, ndi nga kona u ita tshiṅwe na tshiṅwe.” Musi ndo no bva dzhele, ho vha na zwithu zwe zwa ntakadza vhukuma. Vhana vhahashu vha sumbe vho vha vha tshi ya miṱanganoni nahone muṅwe wa khaladzi dzanga o lovhedzwa hu sa londwi u pikiswa nga Khotsi anga.

Musi Nndwa ya ngei Korea i tshi thoma nga 1950, ndo vhudzwa uri ndi ye nndwani lwa vhuvhili. Ndo vhudzwa uri ndi dovhe ndi ye ngei Fort Hayes. Musi ndo no ṱoliwa vhukoni hanga, pholisa ḽo ri, “Ni na vhukoni havhuḓi vhukuma u fhira tshigwada tshe na ṱolwa natsho.” Nda ri, “Zwo luga, fhedzi a thi nga vhi swole.” Ndo redza luṅwalo lwa 2 Timotheo 2:3 nahone nda ri, “Ndo no vha swole ḽa Kristo.” Musi o no fhumula lwa tshifhinga tshilapfu, o ri, “Ni nga ṱuwa.”

Nga u ṱavhanya nga murahu ha zwenezwo, ndo ya kha muṱangano wa vhane vha ṱoḓa u ya Bethele buthanoni ḽa ngei Cincinnati kha ḽa Ohio. Wahashu Milton Henschel o ri vhudza uri hu na ṱhoḓea Bethele ya vhahashu vhane vha ṱoḓa u shuma nga nungo dzoṱhe u itela Muvhuso. Ndo ita khumbelo ya u ya u shuma Bethele nahone khumbelo yanga ya ṱanganedzwa. Ndo thoma u shuma ngei Brooklyn nga August 1954, nahone ndi kha ḓi vha Bethele u bva tsheetsho.

Ndi dzula ndi na mushumo munzhi Bethele. Lwa miṅwaha i si gathi, ndo vha ndi tshi shuma kha mutshini wa boilara hune ha gandiswa hone dzibugu, nda shuma kha tshifhaṱo tshine tsha vha na dziofisi, nda shuma sa makhenikhi na u lugisa dziloko. Ndo dovha nda shuma Holoni dza Maguvhangano ngei Ḓoroboni ya New York.

Ndi funa mbekanyamushumo dza Bethele dzi ngaho vhurabeli ha nga matsheloni na Ngudo ya muṱa ya Tshiingamo u katela na u huwelela na tshivhidzo. Musi ni tshi humbula nga hazwo, zwenezwi ndi zwithu zwine muṱa muṅwe na muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova wa fanela u zwi ita tshifhinga tshoṱhe. Musi vhabebi na vhana vha tshi  ṱolisisa maṅwalo ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, u vha na Vhurabeli ha Muṱa tshifhinga tshoṱhe, u ṱanganela miṱanganoni ya tshivhidzo na u fhisetshela u huwelela mafhungo maḓifha, hu na khonadzeo ya uri vhoṱhe muṱani vha nga dzula vhe na vhushaka ha tsini na Yehova.

Ndo vhumba vhukonani na vhathu vhanzhi Bethele na tshivhidzoni. Vhaṅwe vho vha vhe vhaḓodzwa nahone vho no ya ṱaḓulu. Vhaṅwe vho vha vhe si vhaḓodzwa. Fhedzi vhashumeli vhoṱhe vha Yehova a vho ngo fhelela, u katela na miraḓo ya Bethele. Arali nda lwa na wahashu, tshifhinga tshoṱhe ndi lingedza u ita uri hu vhe na mulalo. Ndi humbula nga ha luṅwalo lwa Mateo 5:23, 24 na nḓila ine ra fanela u dzudzanya ngayo mafhungo. A zwo ngo leluwa u amba uri “Ndi khou humbela pfarelo,” fhedzi mafhungo a nga tandululwa nga yeneyi nḓila.

Zwino ndi a konḓelwa u huwelela nnḓu nga nnḓu nga nṱhani ha miṅwaha yanga, fhedzi a tho ngo laṱela thaula. Ndo gudanyana Lutshaina lwa Lumandarin nahone ndi takalela u amba na vhathu vhane vha amba Lutshaina tshiṱaraṱani. Nga maṅwe matsheloni ndi tshimbidzela vhane vha vha na dzangalelo magazini dza 30 kana 40.

Ndo ita lwendo lwa u vhuyelela na muthu wa Tshaina! Ḽiṅwe ḓuvha, muṅwe musidzana o mwethuwa musi a tshi khou fhira hune ha rengiswa mitshelo. Ndo mwethuwa nahone nda mu ṋea Tshiingamo na Awake! nga Lutshaina. O dzi dzhia nahone a mmbudza uri u pfi Katie. Nga murahu ha zwenezwo, musi Katie a tshi mmbona o vha a tshi ḓa u amba na nṋe. Ndo mu gudisa madzina a mitshelo na miroho nga Luisimane nahone a tevhedza ndi tshi khou amba. Ndo dovha nda mu ṱalutshedza maṅwalo a Bivhili nahone a ṱanganedza bugu Bivhili I Funza Mini. Naho zwo ralo, nga murahu ha dzivhege a ngalangala.

Nga murahu ha miṅwedzi, ndo ṋea magazini muṅwe musidzana we a vha a tshi khou fhira hune ha rengiswa mitshelo nahone a dzi ṱanganedza. Vhege i tevhelaho, o nṋea luṱingo lwawe nahone a ri, “Ambani na Tshaina.” Nda ri, “A thi ḓivhi muthu Tshaina.” Fhedzi o nkombetshedza, nga zwenezwo nda dzhia luṱingo nda ri, “Ndaa! ni khou amba na Robison.” Nda pfa muthu a tshi ri, “Robby, ndi Katie. Ndo humela Tshaina.” Nda ri, “Tshaina?” Katie a fhindula a ri, “Ee. Robby, naa ni a mu ḓivha musidzana o ni ṋeaho luṱingo? Ndi murathu wanga. No ngudisa zwithu zwinzhi zwavhuḓi. Ndi khou humbela uri ni mu funze nga nḓila ye na mpfunza ngayo.” Nda ri, “Katie, ndi ḓo ita zwoṱhe zwine nda nga kona. Ndi livhuha u ḓivhadzwa hune na vha hone.” Nga murahu ha zwenezwo, a tho ngo tsha dovha nda vhona murathu wa Katie. Ndi a fulufhela uri vhenevho vhasidzana vha khou guda zwo engedzeaho nga ha Yehova hune vha vha hone.

Ndo shumela Yehova lwa miṅwaha ya 73 nahone ndi a takala uri o nthusa u dzula ndi sa dzhii sia na u dzula ndi tshi fulufhedzea musi ndi dzhele. Zwiṅwe hafhu, vhana vhahashu vho mmbudza uri vho ṱuṱuwedzea musi ndi tshi pikiswa nga Khotsi anga ndi sa laṱeli thaula. Mafheleloni, Mme anga, vharathu, vhakomana na dzikhaladzi vho lovhedzwa. Na mavhonele a Khotsi anga o shandukanyana nahone vho vha vha tshi ya kha miṅwe miṱangano musi vha sa athu u fa.

Arali Mudzimu a tshi zwi funa, muṱa wahashu na khonani dze dza fa, vha ḓo tshila shangoni ḽiswa. Edzani u humbula dakalo ḽine ra ḓo vha naḽo musi ri tshi gwadamela Yehova lwa tshoṱhe na vhane ra vha funa! *—Sedzani ṱhaluso i re magumoni a siaṱari.