1, 2. (a) Ndi ngani tsumbo dza Noaxe, Daniele na Yobo dzi tshi nga ri ṱuṱuwedza? (b) Hesekiele o vha e nga fhasi ha zwiimo zwifhio musi a tshi ṅwala maipfi a re kha Hesekiele 14:14?

NAA no sedzana na vhuimo vhu konḓaho nga nṱhani ha uri ni na thaidzo dza mutakalo, ni na thaidzo dza tshelede kana ni khou tovholwa? Naa nga zwiṅwe zwifhinga zwi a ni konḓela u shumela Yehova no takala? Arali zwo ralo, tsumbo dza Noaxe, Daniele na Yobo dzi nga ni ṱuṱuwedza vhukuma. Vho vha vhe vhathu vha songo fhelelaho nahone vho sedzana na milingo minzhi ine na riṋe ra sedzana nayo u katela na miṅwe ye ya vhea vhutshilo havho khomboni. Naho zwo ralo, vho dzula vha tshi fulufhedzea nahone Mudzimu o vha dzhia vhe tsumbo dzavhuḓi dza u vha na lutendo na u thetshelesa.​—Vhalani Hesekiele 14:12-14.

² Hesekiele o ṅwala maipfi a re kha luṅwalo lwe ino thero ya thewa khalwo e ngei Babele nga ṅwaha wa 612 B.C.E. * (Hesek. 1:1; 8:1) Musi a tshi  ṅwala eneo maipfi, muḓi wa Yerusalema wo vha u tsini na u fheliswa nga ṅwaha wa 607 B.C.E. Ndi vhathu vha si gathi fhedzi vhe vha sumbedza pfaneleo dzi fanaho na dza Noaxe, Daniele na Yobo nahone zwenezwo zwo ita uri vha tshidzwe. (Hesek. 9:1-5) Vhaṅwe vha vhenevho vhathu vha si gathi ho vha hu Yeremia, Baruki, Ebede-Meleke na lushaka lwa Rehaba.

3. Ri ḓo ṱhogomela mini kha ino thero?

³ U fana na ṋamusi, vhane Yehova a vha dzhia vho luga u fana na Noaxe, Daniele na Yobo ndi vhone fhedzi vhane vha ḓo tshidzwa musi ḽino shango ḽivhi ḽi tshi fheliswa. (Nzumb. 7:9, 14) Kha ri ṱhogomele zwe zwa ita uri Yehova a shumise vhenevho vhanna sa tsumbo ya vhathu vho lugaho. Musi ri tshi khou haseledza nga ha muṅwe na muṅwe wavho, ri ḓo livhisa ṱhogomelo kha (1) vhuleme he vha sedzana naho na (2) nḓila ine ra nga edzisa ngayo lutendo lwavho na u thetshelesa havho.

4, 5. Ndi vhuleme vhufhio he Noaxe a sedzana naho, nahone ndi ngani u konḓelela hawe hu tshi swayea?

⁴ Vhuleme he Noaxe a sedzana naho. Vhathu vho vha vhe vhavhi vhukuma misini ya Henoxe makhulukuku wa Noaxe. Vho vha vha tshi ita na u amba zwithu zwi “tshuwisaho” nga ha Yehova. (Yuda 14, 15) Vhuvemu ho vha vhu tshi khou anda. Misini ya Noaxe ho vha ho “ḓala zwa mavemu shangoni.” Vhaṅwe vharuṅwa vhavhi vho ḓishandula vha vha vhathu, vha vhinga vhafumakadzi nahone vha beba vhana vhe vha vha vhe na tshiṱuhu nahone vhe na mbilu mmbi. (Gen. 6:2-4, 11, 12) Fhedzi Noaxe o vha o fhambana vhukuma na vhenevho vhathu. Bivhili i ri: ‘Noaxe ene, Mudzimu o mu ita nga vhuhwavho, o vha e munna muvhuya o lugaho kha vha lushaka lwawe nahone o tshimbila na Mudzimu.’​—Gen. 6:8, 9.

⁵ Ṱhogomelani zwine eneo maipfi a amba zwone nga ha onoyo munna o lugaho. Noaxe o shumela Mudzimu nga u fulufhedzea kha ḽeneḽo shango ḽivhi musi Maḓi Mahulu a sa athu u ḓa. Ho ngo ita zwenezwo fhedzi lwa miṅwaha ya 70 kana 80 ine vhathu vhanzhi vha i tshila musalauno. O tshila kha ḽeneḽo shango lwa miṅwaha i ṱoḓaho u vha 600! (Gen. 7:11) U fhambana na riṋe ṋamusi, misini ya Noaxe ho vha hu si na tshivhidzo tshe a vha a tshi nga ya khatsho u itela u wana thikhedzo nahone zwi vhonala u nga vharathu vhawe na khaladzi dzawe a vho ngo mu tikedza. *

6. Noaxe o sumbedza hani u vha na tshivhindi?

⁶ Noaxe o vha a sa sokou vha fhedzi muthu o lugaho. O dovha a “huwelela nga ha u luga” a sa ofhi nahone a vhudza vhathu nga ha lutendo lune a vha nalwo kha Yehova. (2 Pet. 2:5) Muapostola Paulo o ṅwala uri, “nga lwonolwo lutendo [Noaxe o] vhona shango mulandu.” (Vhaheb. 11:7) Zwi tou vha khagala uri vhathu vho mu kolela na u mu hanedza nahone vha nga vha vho mu shushedza. Fhedzi ho ngo “ofha vhathu.” (Mir. 29:25) Nṱhani hazwo, Yehova o ita uri Noaxe a vhe na tshivhindi nga nṱhani ha uri o vha e na lutendo.

7. Ndi vhuleme vhufhio he Noaxe a sedzana naho musi a tshi khou fhaṱa gungwa?

⁷ Musi Noaxe o no fhedza miṅwaha i fhiraho 500 a tshi khou shumela Yehova Mudzimu nga u fulufhedzea, Mudzimu o mu vhudza uri a fhaṱe gungwa ḽine a ḓo tshidza ngaḽo vhathu na zwipuka. (Gen. 5:32; 6:14) Noaxe a nga vha o vhona u nga wonoyo mushumo u a konḓa vhukuma! O vha a tshi zwi ḓivha uri wonoyo mushumo u ḓo ita uri vhathu vha ṋaṋe u mu kolela na u mu hanedza. Naho zwo ralo, o vha e na lutendo nahone o thetshelesa. O “tevhedza [u ya nga] he a laiwa ngaho.”​—Gen. 6:22.

8. Noaxe o sumbedza hani uri u fulufhela uri Yehova u ḓo mu ṱhogomela?

⁸ Noaxe o vha e na vhuṅwe vhuleme ha u ṱunḓela muṱa wawe. Musi hu sa athu u ḓa Maḓi Mahulu, vhathu vho vha vha tshi shuma vhukuma uri vha kone u ḽa zwe vha zwi lima nahone a zwi timatimisi uri na Noaxe o ita nga u ralo. (Gen. 5:28, 29) Naho zwo ralo, ho ngo tendela zwithu  zwine muṱa wawe wa zwi shaya zwi tshi mu vhilaedzisa nga ho kalulaho, fhedzi o livhisa ṱhogomelo kha u shumela Mudzimu. Musi Noaxe a tshi khou fhaṱa gungwa ḽine ḽa nga vha ḽo dzhia miṅwaha ya 40 kana 50, o dzula o livhisa ṱhogomelo kha u shumela Mudzimu. Nahone o bvela phanḓa a tshi ita zwenezwo lwa miṅwaha ya 350 nga murahu ha Maḓi Mahulu. (Gen. 9:28) Yeneyo ndi tsumbo yavhuḓi vhukuma ya u vha na lutendo na u thetshelesa!

9, 10. (a) Ri nga edzisa hani lutendo lwa Noaxe na nḓila ye a thetshelesa ngayo? (b) Ni nga vha na vhungoho ha mini arali ni tshi thetshelesa milayo ya Mudzimu?

⁹ Nḓila ine ra nga edzisa ngayo lutendo lwa Noaxe na u thetshelesa hawe. Ri nga mu edzisa nga u ita zwo lugaho phanḓa Mudzimu, nga u sa vha tshipiḓa tsha ḽino shango ḽa Sathane na u dzula ri tshi vhea Muvhuso wa Mudzimu u thoma. (Mat. 6:33; Yoh. 15:19) Ndi ngoho uri vhathu vha shango a vha ri takaleli musi ri tshi ita zwenezwo. Kha maṅwe mashango, vhathu vhanzhi vha amba zwithu zwi si zwavhuḓi nga ha riṋe kha zwianḓadzi zwa mafhungo nga nṱhani ha uri ro ḓiimisela u tevhela zwine mulayo wa Mudzimu wa zwi amba nga ha vhudzekani na mbingano. (Vhalani Maleaxi 3:17, 18.) Naho zwo ralo, na riṋe a ri ofhi vhathu, fhedzi ri ofha Yehova u fana na Noaxe. Ri a zwi ḓivha uri ndi ene e eṱhe ane a ṋea vhutshilo vhu sa fheli.​—Luka 12:4, 5.

¹⁰ Fhedzi hu pfi mini nga inwi? Naa ni ḓo dzula ni tshi ‘tshimbila na Mudzimu’ naho vhaṅwe vha tshi ni kolela kana u ni sasaladza? Kana naa ni fulufhela uri Yehova u ḓo ni ṱhogomela musi ni tshi kundelwa u ṱunḓela muṱa waṋu? Arali na edzisa lutendo lwa Noaxe na u thetshelesa hawe, ni nga vha na vhungoho ha uri Yehova u ḓo ni ṱhogomela.​—Vhafil. 4:6, 7.

11. Daniele na khonani dzawe tharu vho sedzana na vhuleme vhufhio musi vhe ngei Babele? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

¹¹ Vhuleme he Daniele a sedzana naho. Daniele o vha o thubelwa Babele nahone vhathu vha henefho vho vha vha tshi gwadamela midzimu ya zwifanyiso na u ita zwa vhungome. Zwiṅwe hafhu, vhathu vha Babele vho vha vha tshi dzhiela fhasi Vhayuda, vha tshi vha kolela u katela na Yehova Mudzimu wavho. (Ps. 137:1, 3) Zwenezwo zwithu zwi nga vha zwo vhaisa vhukuma Vhayuda vha fulufhedzeaho u fana na Daniele! Vhathu vhanzhi vho vha vho vhea iṱo Daniele na khonani dzawe tharu Hananya, Misaele na Asaria, nga nṱhani ha uri vho vha vha tshi khou gudiswa nḓila ine vha ḓo shumela ngayo khosi. Vho vha vho lugiselelwa na zwiḽiwa zwine vha fanela u zwi ḽa. Daniele o vha sa ṱoḓi u “[ḓishata] dzitshikha nga u ḽa zwiḽiwa zwa musanda” ngauri zwenezwo zwiḽiwa zwo vha zwi tshi katela na zwithu zwe Mudzimu a vha a sa ṱoḓi vhathu vhawe vha tshi zwi ḽa.​—Dan. 1:5-8, 14-17.

12. (a) Ndi pfaneleo dzifhio dzavhuḓi dze Daniele a dzi sumbedza? (b) Yehova o dzhia hani Daniele?

¹² Daniele o dovha a sedzana na vhuṅwe vhuleme he ha vha vhu tshi vhonala u nga ho leluwa. O vha e na vhukoni vhu mangadzaho nahone zwenezwo zwo ita uri a ṋewe ndugelo dzo khetheaho. (Dan. 1:19, 20) Fhedzi nṱhani ha u ḓivhona u nga u khwine kha vhaṅwe na u ḓiita u nga u ḓivha zwoṱhe, o dzula a tshi ḓiṱukufhadza nahone a ita uri hu rendwe Yehova. (Dan. 2:30) Naho Daniele o vha a tshee muswa nga tshenetsho tshifhinga, Yehova o vhona zwo tea uri a mu katele kha tsumbo dza vhathu vho lugaho vha ngaho Noaxe na Yobo. Naa zwo vha zwo tea uri Mudzimu a fulufhele Daniele naho o vha a tshee muṱuku? Zwo vha zwo tea! Daniele o dzula a tshi fulufhedzea na u thetshelesa vhutshiloni hawe hoṱhe. Khamusi o vha e magumoni a miṅwaha ya vhu-90 musi muruṅwa a tshi amba nae a ri: “Daniele, iwe munna mufuniwa!”​—Dan. 10:11.

13. Daniele a nga vha o vha hani phaṱhutshedzo kha Vhayuda ngae?

¹³ Nga nṱhani ha uri Daniele o vha a tshi khou tikedzwa nga Mudzimu, o vhewa uri a vhe mukoma wa muvhuso wa Babele na wa Meda na Peresia. (Dan. 1:21; 6:2, 3) Khamusi Yehova o ita uri zwithu zwi vhe nga yeneyo nḓila u itela uri Daniele a vhe phaṱhutshedzo kha vhathu vhawe samusi o ita nga u ralo kha Yosefa musi e ngei Egipita na Esitere na Maradokai musi vhe ngei  Peresia. * (Dan. 2:48) Hesekiele na vhaṅwe Vhayuda vhe vha vha vhe vhuthubwani vha nga vha vho khuthadzwa vhukuma nga u vhona Yehova a tshi vha thusa nga yeneyo nḓila!

14, 15. (a) Vhuimo hashu vhu fana hani na ha Daniele? (b) Vhabebi vha nga guda mini ṋamusi kha vhabebi vha Daniele?

¹⁴ Nḓila ine ra nga edzisa ngayo lutendo lwa Daniele na u thetshelesa hawe. Na riṋe ṋamusi ri tshila sa vhatsinda kha ḽino shango ḽo ḓalaho vhathu vhane vha ḓifara luvhi na vhane vha ita zwa vhungome. Vhenevho vhathu vha ṱuṱuwedzwa nga Babele Ḽihulu ḽine ḽa vha muvhuso wa vhurereli ha mazwifhi nahone Bivhili i ḽi vhidza uri ndi “vhudzulo ha madimoni.” (Nzumb. 18:2) Ndi ngazwo na riṋe ro fhambana vhukuma na vhenevho vhathu nahone vha a ri kolela. (Marko 13:13) Nga zwenezwo, na riṋe kha ri sendele tsini na Yehova Mudzimu washu samusi na Daniele o ita nga u ralo. Na riṋe ri ḓo vha vhafuniwa kana madzanga phanḓa ha Mudzimu musi ri tshi ḓiṱukufhadza, u mu fulufhela na u mu thetshelesa.​—Hag. 2:7.

¹⁵ Vhabebi vha nga guda kha tsumbo ya vhabebi vha Daniele. Nga nḓila-ḓe? Daniele o aluwa a tshi funa Mudzimu hu sa londwi vhuvhi he ha vha vhu tshi itwa nga vhathu vhe vha vha vha tshi dzula ngei Yuda. Ndi ngoho uri zwenezwi a zwo ngo sokou itea. Zwi sumbedza uri o gudiswa zwavhuḓi nga vhabebi vhawe. (Mir. 22:6) Dzina ḽine ḽa ri Daniele ḽi amba uri “Muhaṱuli Wanga Ndi Mudzimu” nahone zwenezwi zwi sumbedza uri vhabebi vhawe vho vha vha tshi ofha Mudzimu. Nga zwenezwo, vhabebi funzani vhana vhaṋu ni sa vha fheleli mbilu nahone ni songo laṱela thaula. (Vhaef. 6:4) Rabelani navho nahone ni vha rabelele. Musi ni tshi ita zwoṱhe zwine na nga kona u itela u funza vhana vhaṋu ngoho i re Bivhilini, ni vha ni tshi khou ita uri Yehova a ni fhaṱutshedze.​—Ps. 37:5.

16, 17. Yobo a sedzana na vhuleme vhufhio ho fhamba-fhambanaho?

¹⁶ Vhuleme he Yobo a sedzana naho. Ho vha na tshanduko nnzhi vhutshiloni ha Yobo. Musi a sa athu u welwa nga makhaulambilu, o vha e “muhulwane kha vhoṱhe vho dzulaho thungo ya Vhubvaḓuvha.” (Yobo 1:3) O vha o pfuma, e na bvumo nahone a tshi ṱhonifhiwa vhukuma. (Yobo 29:7-16) Naho Yobo o vha e na zwenezwo zwithu zwoṱhe, ho ngo ḓivhona e khwine kha vhaṅwe vhathu kana u vhona u nga ha ṱoḓi thuso ya Mudzimu. Ndi ngazwo Yehova o mu vhidza “mulanda wanga” nahone o dovha a ri: “Muthu muvhuya, wa u luga na wa u ofha Mudzimu, a sá pfani na zwivhi.”​—Yobo 1:8.

 ¹⁷ Vhutshilo ha Yobo ho mbo ḓi shanduka nga u bonya ha iṱo. O xelelwa nga zwithu zwoṱhe nahone a tsikeledzea vhukuma lwe zwa ita uri a hanganee. Ri a zwi ḓivha uri ndi Sathane we a vhanga zwenezwo zwithu nahone o zwifhela Yobo nga u amba uri u shumela Mudzimu nga nṱhani ha uri u ṱoḓa u ḓivhuyedza. (Vhalani Yobo 1:9, 10.) Yehova ho ngo dzhiela fhasi honoho u pomokwa luvhi. Nṱhani hazwo, o ṋea Yobo tshibuli tsha uri a sumbedze uri u a fulufhedzea na u sumbedza uri u gwadamela Mudzimu zwi tshi bva mbiluni, hu si nga nṱhani ha tseḓa.

18. (a) U fulufhedzea ha Yobo zwi ni ṱuṱuwedza hani? (b) Nḓila ye Yehova a fara ngayo Yobo i ri gudisa mini nga hae?

¹⁸ Sathane o ḓisela Yobo makhaulambilu manzhi nga u tou tevhekana nahone zwenezwo zwo ita uri Yobo a vhone Mudzimu mulandu. (Yobo 1:13-21) Vhanna vhararu vhe vha vha vha tshi ḓiita khonani dza Yobo vho mu ṱhavha nga maipfi, vha amba uri Mudzimu o mu ṋea zwo mu fanelaho! (Yobo 2:11; 22:1, 5-10) Fhedzi Yobo o dzula a tshi fulufhedzea. Ndi ngoho uri nga zwiṅwe zwifhinga o amba zwithu zwi si zwavhuḓi, fhedzi Yehova o pfesesa vhuṱungu he Yobo a vha a tshi khou vhu pfa. (Yobo 6:1-3) Naho Yobo o vha o tsikeledzea vhukuma, fhedzi Mudzimu o vhona uri ho ngo vhuya a mu shandukela naho Sathane o mu ṱhasela nga makhaulambilu. Musi eneo makhaulambilu o no fhela, Yehova o ṋea Yobo zwi fhiraho zwe a vha e nazwo mathomoni nahone a dovha a ita uri a tshile miṅwaha ya 140. (Yak. 5:11) Nga tshenetsho tshifhinga, o bvela phanḓa a tshi shumela Yehova nga mbilu yoṱhe. Ri zwi ḓivha hani? Musi Hesekiele a tshi ṅwala maipfi a re kha luṅwalo lwe ino thero ya thewa khalwo, ho vha hu kale Yobo o lovha.

19, 20. (a) Ri nga edzisa hani lutendo lwa Yobo na u thetshelesa hawe? (b) Ri nga edzisa hani nḓila ine Mudzimu a pfela ngayo vhuṱungu?

¹⁹ Nḓila ine ra nga edzisa ngayo lutendo lwa Yobo na u thetshelesa hawe. Hu sa londwi vhuimo hashu, kha ri dzule ri tshi ita uri Yehova a vhe wa u thoma vhutshiloni hashu, ri mu fulufhele na u mu thetshelesa nga mbilu yoṱhe. Ri na zwiitisi zwinzhi zwa u ita nga u ralo u fhira zwiitisi zwe Yobo a vha e nazwo! Humbulani nga ha zwi tevhelaho: Ri ḓivha zwinzhi nga ha Sathane na vhukwila hawe. (2 Vhakor. 2:11) Zwino ri vho ḓivha uri ndi ngani Mudzimu a tshi tendela tshengelo nga nṱhani ha zwe zwa ṅwalwa Bivhilini, zwihuluhulu zwe zwa ṅwalwa kha bugu ya Yobo. U ya nga vhuporofita ha Daniele, ri a pfesesa uri Muvhuso wa Mudzimu ndi wa vhukuma nahone muvhusi wawo ndi Yesu Kristo. (Dan. 7:13, 14) Nahone ri a zwi ḓivha uri hu si kale wonoyu Muvhuso u ḓo fhelisa tshengelo lwa tshoṱhe.

²⁰ Zwe zwa itea kha Yobo zwi dovha zwa ri gudisa uri ri fanela u pfela vhuṱungu Vhakriste nga riṋe vhane vha nga vha vho sedzana na vhuimo vhu konḓaho. Nga zwiṅwe zwifhinga, vhaṅwe vha nga amba zwithu zwi si zwavhuḓi samusi na Yobo o ita nga u ralo. (Muh. 7:7) Nṱhani ha u vha haṱula, kha ri lingedze u vha pfesesa nahone ri vha pfele vhuṱungu. Musi ri tshi ita nga u ralo, ri vha ri tshi khou edzisa Khotsi ashu Yehova ane a vha na lufuno na ane a khathutshela.​—Ps. 103:8.

21. Maipfi a re kha 1 Petro 5:10 a ri humbudza hani zwe zwa itea kha Noaxe, Daniele na Yobo?

²¹ Naho Noaxe, Daniele na Yobo vho tshila nga zwifhinga zwi sa fani nahone vhe nga fhasi ha zwiimo zwo fhamba-fhambanaho, vho konḓelela vhuleme he vha sedzana naho. Zwe zwa itea khavho zwi ri humbudza maipfi a muapostola Petro we a ṅwala uri: “Musi no no tambula lwa tshifhinganyana, Mudzimu wa vhuthu vhuhulu hoṱhe . . . u ḓo ni gudisa nga ho fhelelaho, u ḓo ni khwaṱhisa, u ḓo ni ṋea maanḓa.”​—1 Pet. 5:10.

22. Ri ḓo haseledza mini kha thero i tevhelaho?

²² Kha maipfi a re kha 1 Petro 5:10, Yehova u ri khwaṱhisedza uri u ḓo khwaṱhisa vhashumeli vhawe na u vha ṋea maanḓa. Eneo maipfi a a shuma na kha vhathu vha Mudzimu ṋamusi. Roṱhe ri ṱoḓa Yehova a tshi ri ṋea maanḓa na u dzula ri tshi mu shumela nga u fulufhedzea. Nga zwenezwo, ri ṱoḓa u edzisa nḓila ye Noaxe, Daniele na Yobo vha sumbedza ngayo u vha na lutendo na uri vha a thetshelesa! Samusi ri tshi ḓo zwi vhona kha thero i tevhelaho, vho fulufhedzea ngauri vho vha vha tshi ḓivha Yehova nga vhuḓalo. Zwi re zwone ndi uri vho “ṱalukanya zwoṱhe” zwe a vha a tshi ṱoḓa vha tshi zwi ita. (Mir. 28:5) Na riṋe ri nga ita zwi fanaho.