TSHIFHINGANI tsha kale, munna kana muṱa wa ha munna wo vha u tshi badela lumalo kha muṱa wa ha mufumakadzi musi vha tshi khou tendelana u vhingelana. Lwonolwo lumalo lwo vha lu tshi badelwa nga zwithu zwa ndeme, zwifuwo kana tshelede. Nga zwiṅwe zwifhinga, lumalo lwo vha lu tshi badelwa nga u tou shuma, u fana na zwe Yakobo a zwi ita. O tenda u shumela khotsi a Rahele miṅwaha ya sumbe uri a kone u vhinga Rahele. (Gen. 29:17, 18, 20) Ndi ngani vho vha vha tshi bvisa lumalo?

Mugudi wa Bivhili ane a pfi Carol Meyers u ri: “Lumalo lwo vha lu tshi thusa muṱa wa ha mufumakadzi ngauri ṅwananyana wavho o vha a sa tsha ḓo vha thusa nga u shuma, zwihuluhulu kha miṱa ye ya vha i tshi ita zwa vhulimi.” Lumalo lwo vha lu tshi nga dovha lwa thusa uri yeneyo miṱa mivhili ine ya khou vhingelana i vhe na vhushaka ho khwaṱhaho. Zwenezwo zwo vha zwi tshi nga ita uri yeneyo miṱa i kone u thusana musi wa khombo. Zwiṅwe hafhu, lumalo lwo vha lu tshi ṋea vhuṱanzi ha uri mufumakadzi o fhulufhedziswa u vhingwa na uri ha tsha ḓo ṱhogomelwa na u tsireledzwa nga khotsi awe, fhedzi zwi vho ḓo itwa nga munna wawe.

Musi mufumakadzi a tshi bviselwa lumalo, zwo vha zwi sa ambi uri u khou rengisiwa kana u rengiwa. Bugu ine ya pfi Ancient Israel—Its Life and Institutions i ri: “Zwo vha zwi tshi tou kombetshedza uri munna a bvise lumalo nahone kha mbingano ya Vhaisiraele, zwo vha zwi tshi vhonala u nga mufumakadzi u khou tou rengiwa. Fhedzi zwi vhonala u nga lwonolwo lumalo lwo vha lu lwa u thusa muṱa wa ha mufumakadzi, hu si u mu renga.”

Na ṋamusi lumalo lu kha ḓi bvisiwa kha maṅwe mashango. Vhabebi vha Vhakriste vha sumbedza ‘vhathu vhoṱhe uri a vha ṱoḓi hu tshi itiwa zwavho fhedzi’ nga u humbulela onoyo muthu musi vha tshi humbela lumalo. (Vhafil. 4:5; 1 Vhakor. 10:32, 33) Musi vha tshi ita zwenezwi vha vha vha tshi khou sumbedza uri a vha ‘funi tshelede’ kana a vha na tseḓa. (2 Tim. 3:2) Zwiṅwe hafhu, musi vhabebi vha Vhakriste vha sa humbeli zwinzhi, zwi ḓo thusa munna ane a khou ṱoḓa u vhinga ṅwana wavho uri a si vhe o ima a tshi kha ḓi kuvhanganya ya lumalo. Zwi nga dovha zwa thusa onoyo munna uri a si pfe a tshi kombetshedzea u litsha vhuvulanḓila uri a wane mushumo une wa ḓo mu thusa u kuvhanganya ya lumalo.

Kha maṅwe mashango, hu na milayo ine ya tea u tevhedzwa musi hu tshi bviswa lumalo. Vhabebi vha Vhakriste vhane vha dzula kha eneo mashango vha tea u tevhedza yeneyo milayo. Ndi ngani? Ndi ngauri Bivhili i vhudza Vhakriste uri vha “ḓiṱukufhadze kha mivhuso” na uri vha thetshelese milayo i sa lwisani na milayo ya Mudzimu.—Vharoma 13:1; Mish. 5:29.