1-2. (a) Ndi mini zwine zwa nga ita uri zwi ri konḓele u hangwela? (b) Denise o sumbedza hani uri o hangwela muthu we a mu vhaisa?

 NAA zwi a ni konḓela u hangwela vhaṅwe? Vhunzhi hashu zwi a ri konḓela, zwihuluhulu musi muṅwe muthu o amba kana o ita zwiṅwe zwithu zwe zwa ri vhaisa nga maanḓa. Fhedzi hu na zwine ra nga zwi ita uri ri sa dzule ro sinyuwa na uri ri hangwele vhaṅwe. Sa tsumbo, kha ri ambe nga ha tshenzhelo ya muṅwe wahashu wa tshifumakadzini ane a pfi Denise, a we a hangwela muṅwe muthu naho zwo vha zwi songo leluwa. Denise na muṱa wawe vho ya vha dalela Ofisi Khulwane Dza Ṱhanzi Dza Yehova musi dzi tshi kha ḓi tou bva u vulwa, nga 2017. Musi Denise na muṱa wawe vho livha hayani, iṅwe goloi yo mbo ḓi thula goloi yavho. Musi hu tshi itea yeneyo khombo, Denise o fhedza tshifhinga o dzidzivhala. Musi a tshi dzivhuluwa, o pfa uri vhana vhawe vho huvhala na uri mukalaha wawe o lovha. Denise a tshi humbula nga ha zwe zwa itea u ri: “Ndo pfa ndo tsikeledzea, ndo ḓaḓa.” Nga murahu, o pfa uri muthu we a thula goloi yavho o vha a songo kambiwa, a songo shumisa zwidzidzivhadzi kana u thithiswa nga tshiṅwe tshithu musi a tshi khou reila. Denise a mbo ḓi rabela kha Yehova uri a vhe na mulalo.

² Muthu we a thula goloi ya Denise na muṱa wawe o vha o fariwa nahone a tshi khou sengiswa uri o vhulaya mukalaha wa Denise. Arali khothe ya mu vhona mulandu, o vha a tshi nga valelwa dzhele. Denise o vhudzwa uri khothe i khou ṱoḓa vhuṱanzi hawe u itela u vhona arali onoyo munna a tshi tea u valelwa dzhele kana hai. Denise u ri: “Ndo pfa u nga muṅwe muthu o tou shela muṋo munzhi-munzhi kha tshilonda tshanga nga nṱhani ha uri ndo vha ndi khou tea u amba nga ha zwithu zwe zwa mpfisa vhuṱungu vhukuma vhutshiloni hanga.” Nga murahu ha vhege dzi si gathi Denise o ya khothe nahone o lugela u ṋea vhuṱanzi nga ha munna we a pfisa muṱa wawe vhuṱungu. Denise o mbo ḓi humbela muhaṱuli uri a khathutshele  onoyo munna. b Musi a tshi tou fhedza u amba, muhaṱuli o mbo ḓi ṱhukhula tshililo. A amba u ri: “Lwa miṅwaha ya 25 yoṱhe ndi tshi khou shuma sa muhaṱuli, a thi athu vhuya nda pfa muthu a tshi amba maipfi a fanaho na eneo. A thi athu vhuya nda pfa vha muṱa wo zhakwaho vha tshi amba uri muthu o vha pfisaho vhuṱungu a pfelwe vhuṱungu. A thi athu vhuya nda pfa muthu a tshi amba eneo maipfi a sumbedzaho lufuno na u hangwela.”

 3. Ndi mini zwe zwa thusa Denise uri a kone u hangwela?

³ Ndi mini zwe zwa thusa Denise uri a kone u hangwela onoyo munna? O elekanya nga ha nḓila ine Yehova a hangwela ngayo. (Mika 7:18) U livhuwa nḓila ine Yehova a hangwela ngayo zwi ḓo ri thusa uri na riṋe ri kone u hangwela vhaṅwe.

 4. Ndi mini zwine Yehova a ṱoḓa ri tshi zwi ita? (Vhaefesa 4:32)

⁴ Yehova u ṱoḓa uri ri hangwele vhaṅwe zwi tshi bva mbiluni samusi na ene o ri hangwela. (Vhalani Vhaefesa 4:32.) Yehova u lavhelela uri ri dzule ro lugela u hangwela vhane vha ri vhaisa. (Ps. 86:5; Luka 17:4) Kha ino thero, ri ḓo haseledza nga ha zwithu zwiraru zwine zwa nga ri thusa u hangwela nga ho engedzeaho.

NI SONGO THUDZELA KULE MAḒIPFELE AṊU

 5. U ya nga Mirero 12:18, ri nga ḓipfa hani arali muṅwe muthu o ri vhaisa?

⁵ Ri nga vhaisala vhukuma nga nṱhani ha zwe muṅwe muthu a zwi amba kana nga zwe a zwi ita, zwihuluhulu arali onoyo muthu e shaka kana khonani yashu ya tsini. (Ps. 55:12-14) Nga zwiṅwe zwifhinga ri nga pfa ro dinalea vhukuma kana ri tshi khou pfa vhuṱungu lune ra tou pfa u nga ro tou ṱhavhiwa nga lufhanga. (Vhalani Mirero 12:18.) Ri nga lingedza u thudzela kule honoho vhuṱungu vhune ra khou vhu pfa. Arali na ita zwenezwo, zwi nga fana na musi no ṱhavhiwa nga lufhanga nahone na litsha lwonolo lufhanga lu kha tshilonda. Nga hu fanaho, ri nga si lavhelele uri vhuṱungu vhune ra khou vhu pfa vhu vhe khwiṋe arali ra vhu thudzela kule.

 6. Ri nga ḓipfa hani musi muṅwe muthu o ri khakhela?

⁶ Ri nga pfa ro sinyuwa vhukuma musi muṅwe muthu o ri khakhela. Na Bivhili i ya amba uri nga zwiṅwe zwifhinga ri nga sinyuwa. Fhedzi i dovha ya ri sevha uri a ro ngo tea u dzula ro sinyuwa. (Ps. 4:4; Vhaef. 4:26) Ndi ngani? Ndi nga nṱhani ha uri nḓila ine ra ḓipfa ngayo kanzhi ndi yone ine ya ṱuṱuwedza zwine ra zwi ita nahone kanzhi u sinyuwa a zwi iti uri muthu a ite zwo lugaho. (Yak. 1:20) Zwi nga itea ra sinyuwa, fhedzi uri ri ḓo dzula ro sinyuwa kana hai, ndi phetho yashu.

 7. Ndi ifhio iṅwe nḓila ine ra nga ḓipfa ngayo musi muṅwe muthu o ri vhaisa?

⁷ Ri nga pfa vhuṱungu vhukuma musi ri songo farwa zwavhuḓi. Sa tsumbo, muṅwe wahashu wa tshifumakadzini ane a pfi Ann u ri: “Musi ndi tshi kha ḓi vha muṱuku, khotsi anga vho litsha mme anga vha vhinga muṅwe mufumakadzi we mme anga vha vha vho mu thola uri a nṱhogomele. Ndo pfa u nga ndo laṱiwa. Musi vha tshi vha na vhana, ndo pfa u nga vhenevho vhana vho ndzhiela vhudzulo. Ndo aluwa ndi tshi pfa u nga a hu na muthu ane a vha na ndavha na nṋe.” Muṅwe wahashu ane a pfi Georgette o ṱalusa nḓila ye a ḓipfa ngayo musi a tshi wanulusa uri mukalaha wawe o vha a sa khou fhulufhedzea mbinganoni yavho. U ri: “Ro vha dzikhonani u bva ri tshe vhaṱuku. Ro vula nḓila roṱhe. Ndo vha ndo vhaisala vhukuma.” Vho mbo ḓi ṱalana. Nahone muṅwe wahashu wa tshifumakadzini ane a pfi Naomi, u ri: “Ndo vha ndi sa vhuyi nda humbula uri mukalaha wanga a nga mmbaisa. Nga zwenezwo, musi a tshi amba uri o vha a tshi ṱalela pornography tshiphirini, ndo pfa ndo fhuriwa nahone ndo fheṱiwa.”

 8. (a) Ndi zwifhio zwiṅwe zwithu zwine zwa ita uri ri hangwele vhaṅwe? (b) Ri vhuyelwa hani musi ri tshi hangwela vhaṅwe? (Sedzani bogisi “ Hu Pfi Mini Arali Muṅwe O Ni Vhaisa?”)

 ⁸ A ri koni u langa zwine vhaṅwe vha zwi amba na zwine vha zwi ita kha riṋe. Fhedzi ri nga lingedza u langa zwine ra ḓo zwi ita musi vhaṅwe vha tshi ri vhaisa. Kanzhi u hangwela muṅwe muthu ndi zwone zwa khwine. Ndi ngani? Ndi ngauri ri funa Yehova nahone Yehova u ṱoḓa ri tshi hangwela vhaṅwe. Arali ra dzula ro sinyuwa, ra si hangwele vhaṅwe, zwi nga ita uri ri ite zwithu zwine nga murahu ra ḓo ḓisola kana zwine zwa nga ri vhaisa. (Mir. 14:17, 29, 30) Kha ri haseledze nga tsumbo ya muṅwe wahashu ane a pfi Christine. U ri: “A thi muthu ane a sea na vhathu musi ndo kwata kana ndo dinalea. Zwi ita uri ndi ḽe zwiḽiwa zwi si zwa pfushi, na uri ndi si eḓele lwo linganaho. Zwi a nkonḓela u langa maḓipfele anga nahone zwi kwama mbingano yanga na vhushaka hanga na vhaṅwe.”

 9. Ndi ngani ri tshi tea u litsha u fara vhaṅwe nga mbilu?

⁹ Ri nga fhungudza vhuṱungu vhune ra khou vhu pfa naho muthu we a ri khakhela a songo humbela pfarelo. Nga nḓila-ḓe? Georgette we ra amba nga hae u ri: “Zwo ndzhiela tshifhinga, fhedzi ndo fhedzisela ndo kona u litsha u fara munna wanga wa kale nga mbilu. Nga nṱhani ha zwenezwo, ndo pfa ndi na mulalo.” U litsha u fara muṅwe muthu nga mbilu zwi ri thusa uri ri sa vhe na vengo ḽine ḽa nga kwama nḓila ine ra tshilisana ngayo na vhaṅwe. Zwi dovha zwa ri thusa uri ri sa dzule ri tshi khou humbula nga ha eneo mafhungo na uri ri kone u ḓiphiṋa nga vhutshilo. (Mir. 11:17) Ndi mini zwine na tea u zwi ita arali na ṱhogomela uri a ni athu lugela u hangwela?

NDI MINI ZWINE ZWA NGA NI THUSA URI NI SA DZULE NO SINYUWA?

10. Ndi ngani ri tshi tea u ḓiṋea tshifhinga tsha u rudza mbilu musi muṅwe o ri vhaisa? (Sedzani zwifanyiso.)

¹⁰ Ndi mini zwine zwa nga ni thusa uri ni sa dzule no sinyuwa kana ni tshi khou pfa vhuṱungu? Ni tea u ḓiṋea tshifhinga tsha uri ni rudze mbilu. Arali muthu a vhaisala nahone a ya a lafhiwa, zwi nga dzhia tshifhinga uri a kone u fhola. Nga nḓila i fanaho, zwi nga dzhia tshifhinga ni sa athu lugela u hangwela muṅwe muthu zwi tshi bva mbiluni.​—Muh. 3:3; 1 Pet. 1:22.

11. U rabela zwi nga ni thusa hani uri ni hangwele vhaṅwe?

 ¹¹ Rabelani, ni humbele Yehova uri a ni thuse u hangwela vhaṅwe. c Musi Ann we ra amba nga hae a tshi ṱalutshedza nḓila ye u rabela zwa mu thusa ngayo, o ri: “Ndo humbela Yehova uri a ri hangwele roṱhe muṱani wahashu, kha zwithu zwoṱhe zwe ra si zwi ite nga nḓila yavhuḓi. Nga murahu, ndo ṅwalela khotsi anga na mufumakadzi wavho muswa vhurifhi ha uri ndo vha hangwela.” Ann u ri zwenezwo zwo vha zwi songo leluwa. O dovha a ri: “Ndi fhulufhela uri nge nda lingedza u edzisa nḓila ine Yehova a hangwela ngayo, zwi ḓo ita uri khotsi anga na mufumakadzi wavho vha ṱoḓe u guda nga ha Yehova.”

12. Ndi ngani ri tshi tea u fhulufhela Yehova nṱhani ha u fhulufhela nḓila ine ra ḓipfa ngayo? (Mirero 3:5, 6)

¹² Fhulufhelani Yehova, hu si nḓila ine na ḓipfa ngayo. (Vhalani Mirero 3:5, 6.) Yehova u a ḓivha uri ndi zwifhio zwo ri teaho. (Yes. 55:8, 9) A nga si vhuye a ṱoḓa uri ri ite zwithu zwine a zwi ḓivha uri zwi ḓo ri vhaisa. Nga zwenezwo, musi a tshi ri ri hangwele, u a zwi ḓivha uri zwi ḓo ri vhuyedza. (Ps. 40:4; Yes. 48:17, 18) U fhulufhela maḓipfele ashu zwi nga ita uri ri sa kone u hangwela. (Mir. 14:12; Yer. 17:9) Naomi we ra amba nga hae u ri: “U thomani ndo pfa u nga ndi khou ita zwo teaho musi ndi sa khou hangwela mukalaha wanga nge a ṱalela pornography. Ndo vha ndi tshi ofha uri a nga dovha a mmbaisa kana uri o vha a tshi nga hangwa uri o mpfisa vhuṱungu vhungafhani. Nahone ndo ita na u humbula uri Yehova u a pfesesa nḓila ine nda ḓipfa ngayo. Fhedzi ndo zwi ṱhogomela uri naho Yehova a tshi pfesesa nḓila ine nda ḓipfa ngayo, a zwi ambi uri u a tendelana na maḓipfele anga. U ḓivha nḓila ine nda ḓipfa ngayo na uri zwi nga dzhia tshifhinga uri honovhu vhuṱungu vhu fhele, fhedzi u ṱoḓa uri ndi hangwele.” d

LINGEDZANI U WANA ZWITHU ZWAVHUḒI NGA HA WE A NI KHAKHELA

13. U ya nga Vharoma 12:18-21, ndi mini zwine ra tea u zwi ita?

¹³ Musi ri tshi hangwela muthu we a ri vhaisa, ri ṱoḓa u ita zwi fhiraho u sokou litsha u amba nga ha eneo mafhungo. Tshipikwa tshashu hu fanela u vha u ita mulalo, zwihuluhulu arali muthu we a ri vhaisa e muṅwe wa vhahashu. (Mat. 5:23, 24)  Nṱhani ha u sinyuwa, ri khetha u sumbedza vhuthu na u hangwela. (Vhalani Vharoma 12:18-21; 1 Pet. 3:9) Ndi mini zwine zwa nga ri thusa uri ri ite zwenezwo?

14. Ndi mini zwine ra tea u lwela u zwi ita nahone ndi ngani?

¹⁴ Ri tea u lwela u dzhia muthu we a ri khakhela nga nḓila ine Yehova a mu dzhia ngayo. Yehova u khetha u livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwavhuḓi kha vhathu. (2 Koron. 16:9; Ps. 130:3) Arali ra livhisa ṱhogomelo kha u wana zwithu zwavhuḓi kana zwi si zwavhuḓi kha vhathu, ri ḓo zwi wana. Fhedzi musi ri tshi livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwavhuḓi nga havho, zwi ḓo ri lelutshela u vha hangwela. Sa tsumbo, muṅwe wahashu ane a pfi Jarrod u ri: “Ndi wana zwi tshi nndelutshela u hangwela wahashu musi ndi tshi vhambedza vhukhakhi he a vhu ita na mutevhe wa zwithu zwavhuḓi nga hae.”

15. Ndi ngani zwi zwa ndeme u vhudza muthu we a ni khakhela uri no mu hangwela?

¹⁵ Zwiṅwe zwithu zwa ndeme zwine ra nga zwi ita ndi u vhudza muthu we a ri khakhela uri ro mu hangwela. Ndi ngani? Ṱhogomelani zwe Naomi we ra amba nga hae a zwi amba, o ri: “Munna wanga o mmbudzisa uri ‘naa no nkhangwela?’ Musi  ndi tshi vula mulomo wanga u itela u mu fhindula uri ndo mu hangwela, nda balelwa u amba eneo maipfi. Ndo zwi ṱhogomela uri ndo vha ndi songo mu hangwela zwi tshi bva mbiluni. Nga u ya ha tshifhinga, ndo kona u mu vhudza uri ndo mu hangwela. Musi ndi tshi vhudza munna wanga uri ndo mu hangwela, o lila. Ndo vha ndo mangadzwa nga nḓila ye a vha o takala ngayo nahone zwo ita uri ndi ḓipfe ndi khwiṋe. U bva tsheetsho ndo guda u dovha nda mu fhulufhela. Nahone ro dovha ra vha dzikhonani.”

16. Ndi mini zwe na zwi guda nga ha u hangwela?

¹⁶ Yehova u khou ṱoḓa ri tshi hangwela vhaṅwe. (Vhakol. 3:13) Naho zwo ralo, ri nga wana zwi tshi konḓa u hangwela vhaṅwe. Fhedzi ri nga zwi kona, arali ra sa thudzela kule nḓila ine ra ḓipfa ngayo na u ita vhuḓidini ha uri ri sa dzule ro sinyuwa. Nahone ri lingedze u wana zwithu zwavhuḓi nga ha we a ri khakhela.​—Sedzani bogisi “ Zwithu Zwiraru Zwine Ra Nga Zwi Ita U Itela U Hangwela Vhaṅwe.”

HUMBULANI NGA HA NḒILA INE U HANGWELA VHAṄWE ZWA ḒO NI VHUYEDZA NGAYO

17. Ndi ngani ri tshi fanela u hangwela vhaṅwe?

¹⁷ Ri na zwiitisi zwinzhi zwa u hangwela. Kha ri ambe nga ha zwiṅwe zwazwo. Tsha u thoma, ri vha ri tshi khou edzisa Khotsi ashu Yehova ane a khathutshela nahone zwenezwi zwi a mu takadza. (Luka 6:36) Tsha vhuvhili, ri sumbedza uri ri a livhuwa nḓila ye Yehova a ri hangwela ngayo. (Mat. 6:12) Tsha vhuraru, ri vha na mutakalo wavhuḓi na u vha na vhukonani ho khwaṱhaho na vhaṅwe musi ri tshi hangwela.

18-19. Hu nga vha na mvelelo dzifhio musi ri tshi hangwela?

¹⁸ Musi ri tshi hangwela vhaṅwe, hu nga itea zwithu zwinzhi zwavhuḓi zwe ra vha ri songo zwi lavhelela. Sa tsumbo, ṱhogomelani zwe zwa itea kha Denise we ra amba nga hae. Denise o wanulusa uri munna we a ita uri hu vhe na khombo o vha a tshi khou ṱoḓa u ḓivhulaya musi tsengo i tshi fhela. Fhedzi o takadzwa nga nḓila ye Denise a mu hangwela ngayo nahone zwa ita uri a thome u guda Bivhili na Ṱhanzi dza Yehova.

¹⁹ Ri nga pfa u nga u hangwela muṅwe muthu ndi zwithu zwi konḓaho nga maanḓa. Fhedzi zwi nga dovha zwa ri vhuyedza vhukuma. (Mat. 5:7) Nga zwenezwo, kha ri ite zwoṱhe zwine ra nga kona uri ri edzise nḓila ine Yehova a hangwela ngayo.