1. Ṱalutshedzani uri muṱa wa Yakobo wo vha u hani.

YAKOBO murathu wa Yesu, o alutshela muṱani we wa vha u tshi fhulufhedzea kha Yehova. Yosefa na Maria, vhabebi vhawe, vho vha vha tshi funa Yehova nahone vho ita zwoṱhe zwine vha nga kona uri vha mu shumele. Yakobo o dovha a fhaṱutshedzwa nga zwiṅwe. Mukomana wawe o vha Messia we a fhulufhedziswa. Yakobo o vha o fhaṱutshedzwa vhukuma nga u vha kha wonoyo muṱa.

2. Ndi mini zwe zwa vha zwi tshi nga ita uri Yakobo a ṱhonifhe na u guda kha mukomana wawe?

² Yakobo o vha a tshi nga ṱhonifha na u guda zwithu zwinzhi kha mukomana wawe. (Mat. 13:55) Sa tsumbo, musi Yesu e na miṅwaha ya 12 o vha a tshi ḓivha Maṅwalo nga maanḓa lwe na vhagudisi vha Yerusalema vhe vha vha vho funzea vhukuma vha mangala. (Luka 2:46, 47) Yakobo a nga vha o ita mushumo wa u vhaḓa na Yesu. Arali zwo ralo, o vha a tshi nga ḓivha mukomana wawe khwine. Vho Nathan H. Knorr, vho vha vha tshi anzela u ri: “Ni guda zwithu zwinzhi nga ha muthu musi ni tshi shuma nae.” * Yakobo a nga vha o zwi vhona musi Yesu a tshi “bvela phanḓa a tshi ṱalifha na u aluwa, a tshi takalelwa nga Mudzimu na nga vhathu.” (Luka 2:52) Zwenezwi zwi ita uri ri vhone u nga Yakobo o vha muṅwe wa vhafunziwa vha Yesu vha u thoma. Fhedzi a zwo ngo vha nga u ralo.

3. Yakobo o ita mini musi Yesu a tshi thoma u huwelela kha ḽifhasi?

³ Musi Yesu a tshi khou ita mushumo wawe wa u huwelela kha ḽifhasi, Yakobo ho ngo vha mufunziwa wawe. (Yoh. 7:3-5)  Zwavhuḓivhuḓi, Yakobo a nga vha e muṅwe wa mashaka a Yesu e a ri Yesu “u khou penga.” (Marko 3:21) Nahone a hu na vhuṱanzi vhu sumbedzaho uri Yakobo o vha e hone na mme awe Maria musi Yesu a tshi ombelwa kha danda.—Yoh. 19:25-27.

4. Ri ḓo guda mini kha ino thero?

⁴ Nga murahu, Yakobo o vha mufunziwa wa Yesu nahone a vha muhulwane a ṱhonifheaho tshivhidzoni tsha Vhukriste. Kha ino thero, ri ḓo vhona zwithu zwivhili zwine ra nga zwi guda kha Yakobo: (1) Ndi ngani ri tshi tea u ḓiṱukufhadza na uri (2) ri nga vha hani vhagudisi vha khwine.

5. Yakobo o ita mini musi Yesu a tshi ḓa khae musi a tshi kha ḓi tou bva u vuswa?

⁵ Yakobo o vha lini mufunziwa wa Yesu? Musi Yesu a tshi vuswa vhafuni, o “ḓivhonadza kha Yakobo, a kona u ḓivhonadza kha vhaapostola vhoṱhe.” (1 Vhakor. 15:7) Musi Yakobo o no ṱangana na Yesu, o mbo ḓi vha mufunziwa wawe. Yakobo o vha e hone musi vhaapostola vhe kamarani ya nṱha ngei Yerusalema vho lindela u wana muya mukhethwa. (Mish. 1:13, 14) Nga murahu, o vha muraḓo wa tshigwada tshi langaho tsha Vhakriste vha u thoma. (Mish. 15:6, 13-22; Vhagal. 2:9) Musi hu sa athu u swika 62 C.E, o hevhedzwa uri a ṅwalele Vhakriste vho ḓodzwaho vhurifhi. Honoho vhurifhi vhu a ri thusa na ṋamusi, hu sa londwi uri ri na fhulufhelo ḽa u tshila ṱaḓulu kana kha ḽifhasi. (Yak. 1:1) Muḓivhazwakale ane a pfi Josephus o amba uri Tshifhe Muhulu Anania wa Muyuda ndi ene we a ita uri Yakobo a vhulawe. Yakobo o fhulufhedzea u swika magumoni a vhutshilo hawe ha kha ḽifhasi.

6. Yakobo o vha o fhambana hani na vharangaphanḓa vha vhurereli vha tshifhingani tshawe?

⁶ Yakobo o vha a tshi ḓiṱukufhadza. Ndi ngani ri tshi ralo? Kha ri vhone zwe Yakobo a zwi ita zwi fhambanaho na zwe vhunzhi ha vharangaphanḓa vha vhurereli vha zwi ita. Musi Yakobo a tshi vhona vhuṱanzi vhu sa hanedzei ha uri Yesu ndi Murwa wa Mudzimu, o ḓiṱukufhadza a zwi ṱanganedza. Fhedzi vhotshifhe vha Yerusalema a vho ngo ita nga u ralo. Sa tsumbo, vho vha vha nga si zwi hanedze uri Yesu o vusa Lazaro vhafuni, fhedzi a vho ngo ṱanganedza uri Yesu o rumiwa nga Mudzimu. Nṱhani hazwo, vho ṱoḓa u vhulaya Yesu na Lazaro. (Yoh. 11:53; 12:9-11) Na musi Yesu a tshi vuswa vhafuni, vho lingedza u zwi  dzumba uri vhathu vha si zwi ḓivhe. (Mat. 28:11-15) A vho ngo tenda kha Messia ngauri vho vha vha tshi ḓihudza.

7. Ndi ngani ri tshi tea u iledza u ḓihudza?

⁷ Ri guda mini? Ni songo ḓikukumusa, ni tende u funzwa nga Yehova. Samusi vhulwadze vhu tshi nga ita uri mbilu i si shume zwavhuḓi, na u ḓihudza hu nga ita uri zwi ri konḓele u thetshelesa Yehova. Vhafarisei vho vha vha tshi ḓihudza lwe vha si tende uri Yesu ndi Murwa wa Mudzimu naho ho vha hu na vhuṱanzi vhu sa hanedzei vhu sumbedzaho uri Yesu ndi Murwa wa Mudzimu na uri u na muya wa Mudzimu. (Yoh. 12:37-40) Zwenezwo zwo ita uri vha si wane vhutshilo vhu sa fheli. (Mat. 23:13, 33) Ndi zwa ndeme uri ri dzule ri tshi tendela Ipfi ḽa Mudzimu na muya wawe mukhethwa zwi tshi shandula vhumuthu hashu na u ṱuṱuwedza nḓila ine ra humbula ngayo na phetho dzine ra dzi dzhia. (Yak. 3:17) Yakobo o vha o ḓiimisela u guda kha Yehova ngauri o vha a tshi ḓiṱukufhadza. Samusi ri tshi ḓo zwi vhona, u ḓiṱukufhadza zwo ita uri a vhe mugudisi makone.

8. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa uri ri vhe vhagudisi makone?

⁸ Yakobo o vha a songo funzea. Zwi tou pfala uri vharangaphanḓa vha vhurereli vha tshifhingani tshawe vho vha vha tshi mu dzhia sa ‘a songo funzeaho a re muthu zwawe,’ u fana na muapostola Petro na Yohane. (Mish. 4:13) Fhedzi musi ri tshi vhala bugu ine ya vhidzwa nga dzina ḽawe, ri a kona u zwi vhona uri Yakobo o vha e mugudisi makone. U fana na Yakobo, na riṋe ri nga vha ri songo funzea. Naho zwo ralo, ri nga kona u vha vhagudisi makone ri tshi thuswa nga muya wa Yehova na ndangulo yawe. Kha ri vhone uri ri nga guda mini kha nḓila ye Yakobo a vha a tshi funza ngayo.

9. Ṱalusani nḓila ye Yakobo a vha a tshi funza ngayo.

⁹ Yakobo ho ngo shumisa maipfi a konḓaho kana u ṱalutshedza zwithu nga nḓila i konḓaho. Zwenezwo zwo ita uri vhavhali vhawe vha ḓivhe zwine vha tea u ita na nḓila ine vha tea u zwi ita ngayo. Sa tsumbo, ṱhogomelani nḓila ye a funza ngayo Vhakriste uri vha  konḓelele na uri vha si sinyuwe naho vha tshi khou farwa nga nḓila i si yavhuḓi. O ri: “Ri ri vho konḓelelaho vho takala. No pfa nga ha u konḓelela ha Yobo na zwe Yehova a mu itela zwone, zwi sumbedzaho uri Yehova u na lufuno luhulu na khathutshelo.” (Yak. 5:11) Ṱhogomelani uri Yakobo o vha a tshi shumisa Maṅwalo musi a tshi funza vhahawe. O shumisa Ipfi ḽa Mudzimu u thusa vhavhali vhawe u vhona uri Yehova u lambedza vhane vha fhulufhedzea u fana na Yobo. O vha funza zwenezwo a tshi shumisa maipfi o leluwaho na u vha ṱalutshedza nga nḓila yo leluwaho. Nga u ita zwenezwo, o ita uri vhathu vha livhise ṱhogomelo kha Yehova, hu si kha ene muṋe.

10. Ri nga edzisa hani Yakobo musi ri tshi funza?

¹⁰ Ri guda mini? Funzani nga nḓila yo leluwaho nahone ni shumise Ipfi ḽa Mudzimu. Musi ri tshi funza vhaṅwe, ri songo vha ri tshi ṱoḓa u vha sumbedza uri riṋe ri ḓivha zwingafhani, fhedzi ri vha sumbedze zwoṱhe zwine Yehova a zwi ḓivha na nḓila ine a vha funa ngayo. (Vharoma 11:33) Ri nga kona u ita zwenezwo nga u funza ri tshi shumisa Maṅwalo. Sa tsumbo, nṱhani ha u vhudza vhagudiswa vhashu uri riṋe ro vha ri tshi nga ita mini, ri tea u thusa vhone uri vha humbule tsumbo dzi re Bivhilini na u pfesesa nḓila ine Yehova a humbula ngayo na u ḓipfa ngayo. Zwenezwo zwi ḓo ita uri vha shumise zwine vha khou zwi guda uri vha takadze Yehova, hu si riṋe.

11. Vhaṅwe Vhakriste vho vha vhe na thaidzo dzifhio tshifhingani tsha Yakobo nahone o vha thusa hani? (Yakobo 5:13-15)

¹¹ Yakobo o vha a tshi amba musi hu na thaidzo. Kha vhurifhi he a vhu ṅwala, zwi tou vha khagala uri Yakobo o vha a tshi ḓivha thaidzo dzine vhahawe vha khou ṱangana nadzo nahone o vha thusa u vhona uri vha nga dzi kunda hani. Sa tsumbo, vhaṅwe Vhakriste vho vha vha tshi lenga u shumisa nyeletshedzo. (Yak. 1:22) Vhaṅwe vho vha vha tshi takalela vhathu vho pfumaho nṱhani ha vhashai. (Yak. 2:1-3) Vhaṅwe zwo vha zwi tshi vha konḓela u langa lulimi lwavho. (Yak. 3:8-10) Vhenevho Vhakriste vho vha vhe na thaidzo, fhedzi Yakobo o vha a tshi tenda uri vha nga shanduka. O vha kaidza nga ho livhaho, fhedzi o vha na vhuthu nahone a ṱuṱuwedza vhane vha ṱoḓa thuso uri vha humbele vhahulwane uri vha vha thuse.—Vhalani Yakobo 5:13-15.

12. Ri nga vha hani na mavhonele avhuḓi musi ri tshi khou thusa vhagudiswa vhashu?

¹² Ri guda mini? Ambani musi hu na thaidzo, fhedzi ni vhe na mavhonele avhuḓi nga ha vhaṅwe. Zwi nga vha zwi tshi konḓa kha vhanzhi vhane ra guda navho u shumisa zwine Bivhili ya zwi amba. (Yak. 4:1-4) Zwi nga vha dzhiela tshifhinga uri vha litshe u ita zwithu zwivhi na uri vha tshile sa Vhakriste. U fana na Yakobo, ri tea u vha na tshivhindi tsha u vhudza vhagudiswa vhashu hune vha nga khwinisa hone. Fhedzi ri tea u vha na mavhonele avhuḓi, ra fhulufhela uri Yehova u ḓo kokodza vhane vha ḓiṱukufhadza na uri u ḓo vha thusa uri vha ite tshanduko vhutshiloni havho.—Yak. 4:10.

13. Yakobo o vha a tshi ḓidzhia hani samusi zwo sumbedzwa kha Yakobo 3:2?

¹³ Yakobo o vha e na mavhonele o teaho nga ha ene muṋe. Yakobo ho ngo ḓidzhia e wa ndeme u fhira vhaṅwe ngauri o vha e murathu wa Yesu kana nga nṱhani ha vhuḓifhinduleli he a vha e naho tshivhidzoni. O vhidza Vhakriste ngae uri ndi “vhahashu vha funwaho.” (Yak. 1:16, 19; 2:5) Ho ngo ita uri vhaṅwe vha humbule uri ha khakhi. Nṱhani hazwo, o ḓikatela musi a tshi ri: “Roṱhe ri a khakha lunzhi.”—Vhalani Yakobo 3:2.

14. Ndi ngani ri tshi tea u tenda uri na riṋe ri a khakha?

¹⁴ Ri guda mini? Ni humbule uri roṱhe ri a khakha. Ri songo vhuya ra humbula uri ri  khwine kha vhane ra khou vha gudisa. Ndi ngani? Arali ra ita uri mugudiswa washu a vhone u nga a ri khakhi, a nga vhona u nga zwi nga mu konḓela u tevhedza nga vhuronwane zwine Yehova a ri funza. Fhedzi arali ra mu vhudza uri na riṋe a zwi ri lelutsheli u ita zwine Bivhili ya zwi funza nahone ra mu ṱalutshedza nḓila ye Yehova a ri thusa ngayo u ita tshanduko vhutshiloni hashu, zwi nga mu thusa uri na ene a vhone uri a nga kona u shumela Yehova.

15. Yakobo o vha a tshi shumisa zwifanyiso zwa hani? (Yakobo 3:2-6, 10-12)

¹⁵ Yakobo o shumisa zwifanyiso zwine zwa kwama mbilu. A zwi timatimisi uri muya mukhethwa wo mu thusa uri a shumise zwifanyiso, fhedzi a nga vha o guda zwinzhi na kha nḓila ye Yesu a vha a tshi shumisa ngayo zwifanyiso. Zwifanyiso zwe Yakobo a zwi shumisa kha bugu yawe zwo leluwa nahone zwi a leluwa uri muthu a gude khazwo.—Vhalani Yakobo 3:2-6, 10-12.

16. Ndi ngani ri tshi tea u shumisa zwifanyiso zwi kwamaho?

¹⁶ Ri guda mini? Shumisani zwifanyiso zwi kwamaho mbilu. Musi ni tshi shumisa zwifanyiso zwi kwamaho mbilu, ni ita uri vhathu vha pfe zwine na khou vha gudisa zwone na uri vha zwi vhone nga ḽiṱo ḽa muhumbulo. Zwenezwo zwi ita uri vhathu vha humbule mbuno dza ndeme dzi re Bivhilini. Yesu o vha e masithesele kha u shumisa zwifanyiso zwi kwamaho mbilu nahone Yakobo murathu wawe o mu edzisa. Kha ri ambe nga ha tshiṅwe tshifanyiso tshe Yakobo a tshi shumisa nahone ri vhone uri ndi ngani tshi tshi kwama.

17. Ndi ngani tshifanyiso tshi re kha Yakobo 1:22-25 tshi tshi kwama?

¹⁷ Vhalani Yakobo 1:22-25. Hu na zwithu zwinzhi zwi itaho uri tshifanyiso tsha Yakobo tsha tshivhoni tshi kwame. O vha a tshi ṱoḓa u bvisela khagala mbuno ya uri, arali ri tshi ṱoḓa u vhuyelwa nga Ipfi ḽa Mudzimu, a ro ngo tea u ḽi vhala fhedzi, ri tea u shumisa zwine ra khou zwi vhala. Yakobo o shumisa tshifanyiso tsha muthu ane a khou ḓisedza kha tshivhoni ngauri vhathetshelesi vhawe vho vha vha tshi ḓo ṱavhanya vha tshi pfesesa. O vha a tshi khou ṱoḓa u vha funza mini? Zwi ḓo vha vhutsilu arali muthu a ḓisedza kha tshivhoni, a vhona hune a tea u hu lugisa,  fhedzi a si hu lugise. Zwi fanaho na zwenezwo, zwi ḓo vha vhutsilu arali ra vhala Bivhili, ra vhona hune ra tea u lugisa hone kha vhumuthu hashu, fhedzi ra si ite tshithu ngazwo.

18. Ndi zwithu zwifhio zwiraru zwine ra tea u zwi ita musi ri tshi shumisa tshifanyiso?

¹⁸ Musi ni tshi shumisa tshifanyiso, ni nga edzisa Yakobo nga u ita zwithu zwiraru zwi tevhelaho: (1) Itani vhungoho ha uri tshifanyiso tshaṋu tshi ḓo bvisela khagala mbuno ine na khou amba nga hayo. (2) Shumisani tshifanyiso tshine vhathetshelesi vhaṋu vha ḓo ṱavhanya vha tshi pfesesa. (3) Itani vhungoho ha uri vhathetshelesi vhaṋu vha a ḓivha uri vha nga shumisa hani zwine vha khou zwi guda kha tshenetsho tshifanyiso. Arali ni tshi khou kundelwa u wana tshifanyiso tsho teaho, iyani kha Watch Tower Publications Index ni sedze fhasi ha “Illustrations,” ni ḓo wana zwifanyiso zwinzhi zwine na nga zwi shumisa. Ni songo hangwa uri zwifanyiso zwi fana na khudzaipfi ngauri zwi ita uri mbuno i bvele khagala. Nga zwenezwo, itani vhungoho ha uri ni shumisa tshifanyiso kha mbuno dzine na ṱoḓa dzi tshi bvela khagala fhedzi. Zwi tou pfala uri ri ṱoḓa u khwinisa nḓila ine ra funza ngayo uri hu ḓe vhathu vhanzhi ngohoni nga hune zwa nga konadzea ngaho. A ri zwi iteli u livhisa ṱhogomelo kha riṋe vhaṋe.

19. Ri nga sumbedza hani uri ri funa vhahashu?

¹⁹ Yakobo o vha e na mukomana a si na tshivhi, fhedzi riṋe a ri na. Naho zwo ralo, ri na ndugelo ya u vha tshipiḓa tsha muṱa wa vhahashu na u shumela Yehova ri navho. Ri sumbedza uri ri a vha funa nga u ṱwa navho, nga u guda khavho na nga u shuma navho nga u fhulufhedzea kha mushumo wa u huwelela na u funza. Musi ri tshi edzisa Yakobo nga nḓila ine ra ḓifara ngayo, nga mavhonele ashu na nga nḓila ine ra funza ngayo, ri ḓo ita uri Yehova a rendiwe na uri vhathu vha mbilu dzavhuḓi vha sendele tsini nae.