1-2. (a) Ri ḓipfa hani musi ri tshi humbula nga ha Yesu na zwe a zwi ita musi a tshi kha ḓi vha kha ḽifhasi? (b) Ri ḓo amba nga ha mini kha ino thero?

 MUSI muthu ane ra mu funa o lovha, ri a mu ṱuvha. U thomani, ri nga pfa vhuṱungu musi ri tshi humbula nga ha maḓuvha a musi a sa athu u lovha na nḓila ye a vha a tshi khou pfa ngayo vhuṱungu. Fhedzi nga u ya ha tshifhinga ri nga thoma u takala musi ri tshi humbula nga ha zwithu zwe a ri gudisa, zwithu zwe a zwi ita kana maipfi e a a amba u itela u ri ṱuṱuwedza.

² Nga hu fanaho, musi ri vhala nga ha nḓila ye Yesu a tambula ngayo na nga ha lufu lwawe ri pfa vhuṱungu. Nga tshifhinga tsha Tshihumbudzo, ri a fhedza tshifhinga ri tshi khou humbula nga ha nḓila ine tshiṱhavhelo tsha Yesu tsha vha tsha ndeme ngayo. (1 Vhakor. 11:24, 25) Naho zwo ralo, ri a takala musi ri tshi humbula nga ha zwithu zwoṱhe zwe Yesu a zwi amba na u zwi ita musi e kha ḽifhasi. Zwi a dovha hafhu zwa ri ṱuṱuwedza musi ri tshi humbula nga ha zwine a khou zwi ita zwino na nga ha zwine a ḓo ita tshifhingani tshi ḓaho. U humbula nga ha zwenezwi zwithu zwoṱhe na nga ha nḓila ine a ri funa ngayo, zwi ri ṱuṱuwedza uri ri sumbedze uri ri a livhuwa nga nḓila dzo fhambanaho, samusi ri tshi ḓo zwi guda kha heyi thero.

3. Ndi zwiitisi zwifhio zwine ra vha nazwo zwa u livhuwa tshirengululi?

³ U humbula nga ha vhutshilo na nga lufu lwa Yesu Kristo zwi ita uri ri livhuwe. Musi Yesu e kha ḽifhasi o gudisa vhathu nga ha phaṱhutshedzo dzine Muvhuso wa Mudzimu wa ḓo dzi ḓisa. Ri livhuwa ngoho i bvaho Bivhilini nga ha tshirengululi na zwivhuya zwoṱhe zwine tsha ita uri zwi konadzee. Ri livhuwa tshirengululi  ngauri tshi ita uri zwi konadzee uri ri ḓiphiṋe nga u vha na vhushaka ha tsini na Yehova na Yesu. Vhane vha vha na lutendo kha Yesu vha dovha vha vha na fhulufhelo ḽa u tshila tshoṱhe na u dovha hafhu vha vhona vho faho. (Yoh. 5:28, 29; Vharoma 6:23) Nahone a hu na zwine ra nga ita zwine zwa eḓana na zwe Yehova a ri itela zwone. (Vharoma 5:8, 20, 21) Fhedzi ri nga kona u sumbedza uri ri a livhuwa. Nga nḓila ḓe?

4. Maria Magdalena o sumbedza hani uri u a livhuwa zwe Yesu a mu itela zwone? (Sedzani tshifanyiso.)

⁴ Kha ri ambe nga ha tsumbo ya muṅwe mufumakadzi wa Muyuda ane a pfi Maria Magdalena we a vha a tshi khou tambudzwa nga madimoni a sumbe. A nga vha o vha a tshi humbula uri a hu na ane a nga mu thusa. Humbulani uri a nga vha o ḓipfa hani musi Yesu a tshi mu thusa na u mu vhofholola kha eneo madimoni. Zwo mu ṱuṱuwedza uri a vhe mutevheli wa Yesu nahone o shumisa tshifhinga tshawe, nungo na zwe a vha e nazwo u itela u tikedza mushumo wa u huwelela. (Luka 8:1-3) Naho Maria o vha a tshi livhuwa zwoṱhe zwe Yesu a mu itela zwone, a nga vha o vha a sa zwi ḓivhi uri Yesu o vha a tshi khou ḓo ṋekedza tshifhiwa tsha ndeme hu si kale. O vha tshi khou ḓo ṋekedza vhutshilo hawe a tshi itela vhathu vhoṱhe “uri ane a mu tenda a si fheliswe, fhedzi a wane vhutshilo vhu sa fheli.” (Yoh. 3:16) Naho zwo ralo, Maria o sumbedza uri u a livhuwa zwe Yesu a mu itela zwone nga u fhulufhedzea khae. Musi Yesu a tshi khou pfa vhuṱungu kha danda ḽa tshengedzo, Maria o vha o ima nga tsini, a tshi khou tikedza Yesu na vhaṅwe. (Yoh. 19:25) Musi Yesu o no fa, Maria na vhaṅwe vhafumakadzi vhavhili vho ḓa na mishonga vhiḓani u itela u vhulunga Yesu. (Marko 16:1, 2) U fhulufhedzea ha Maria, zwo ita uri Yesu a mu fhaṱutshedze. O kona u takala nga murahu ha u ṱangana na Yesu musi a tshi tou bva u vuswa nahone a amba nae. Vhaṅwe vha vhafunziwa vhawe a vha ngo kona u amba na Yesu.—Yoh. 20:11-18.

5. Ri nga sumbedza hani uri ri a livhuwa zwe Yehova na Yesu vha ri itela zwone?

 ⁵ Na riṋe ri nga shumisa nungo dzashu, tshifhinga tshashu na tshelede u itela u tikedza mushumo wa Yehova, sa nḓila ya u sumbedza uri ri a livhuwa. Sa tsumbo, ri nga thusa kha mushumo wa u fhaṱa kana kha mushumo wa u ṱhogomela zwifhaṱo zwa ndangulo.

6. Ndi ngani ri tshi nga amba uri tshirengululi ndi tshifhiwa tshashu nga muthihi nga muthihi?

⁶ Musi ri tshi humbula nga ha nḓila ine Yehova na Yesu vha ri funa ngayo, zwi ita uri na riṋe ri vha fune. (1 Yoh. 4:10, 19) Ri vha funa nga ho engedzeaho musi ri tshi humbula uri Yesu o ri fela nga muthihi nga muthihi washu. Muapostola Paulo o ṱhogomela zwenezwo musi a tshi ṅwalela Vhagalata o ṅwala uri: ‘Murwa wa Mudzimu o mpfuna na u ḓiṋekedzela a tshi itela nṋe.’ (Vhagal. 2:20) Nga nṱhani ha uri Yesu o ri fela, Yehova u a kona u ri sendedza tsini hawe ra vha khonani yawe. (Yoh. 6:44) Naa a zwi iti uri ni takale musi ni tshi humbula uri Yehova o vhona zwithu zwavhuḓi kha inwi lwe a ni rengulula nga tshirengululi tsha mutengo muhulu uri ni kone u vha khonani yawe? Naa zwenezwo a zwi iti uri lufuno lwaṋu kha Yehova na Yesu lu khwaṱhe? Nga zwenezwo, ri tea u ḓivhudzisa uri: ‘Lufuno lune ra vha nalwo lu ri ṱuṱuwedza uri ri ite mini?’

7. Samusi zwo sumbedzwa kha tshifanyiso, ri nga sumbedza hani uri ri a funa Yehova na Yesu? (2 Vhakorinta 5:14, 15; 6:1, 2)

⁷ U funa Yehova na Yesu, zwi ita uri ri fune vhaṅwe. (Vhalani 2 Vhakorinta 5:14, 15; 6:1, 2.) Ri sumbedza uri ri funa vhaṅwe musi ri tshi ita mushumo wa u huwelela. Ri amba na vhathu vhoṱhe vhane ra ṱangana navho. A ri khethululi muthu nga nṱhani ha vhubvo hawe, tsinde kana vhuimo hawe ha zwa masheleni kana nga uri o funzea kana hongo funzea. Nga yeneyi nḓila ri vha ri tshi khou ita zwithu nga nḓila ine Yehova a ṱoḓa ngauri u ṱoḓa “vhathu  vhoṱhe vha tshi tshidzwa na u vha na nḓivho yo teaho ya ngoho.”—1 Tim. 2:4.

8. Ri nga sumbedza hani uri ri funa vhahashu?

⁸ Ri dovha ra sumbedza uri ri a funa Yehova na Yesu nga u sumbedza vhahashu lufuno. (1 Yoh. 4:21) Ri a vha sumbedza uri ri na ndavha navho nga u vha tikedza musi vha tshi sedzana na dzithaidzo. Ri a vha tikedza musi vho lovhelwa, ra ita na u vha dalela musi vha tshi khou lwala nahone ri ita zwoṱhe zwine ra nga kona u itela u vha tikedza musi vho kulea nungo. (2 Vhakor. 1:3-7; 1 Vhathes. 5:11, 14) Ri dzula ri tshi vha rabelela, ri tshi humbula uri “khumbelo ya o lugaho i na maanḓa, i nga thusa vhathu.”—Yak. 5:16.

9. Ndi ifhio iṅwe nḓila ine ra nga sumbedza ngayo uri ri a funa vhahashu?

⁹ Ri dovha hafhu ra sumbedza uri ri a funa vhahashu nga u ita zwoṱhe zwine ra nga kona uri ri dzule ri na mulalo navho. Ri lwela u edzisa tsumbo ya Yehova ya u hangwela. Yehova o vha o ḓiimisela u tendela murwa wawe a tshi fa u itela zwivhi zwashu. Nga zwenezwo, na riṋe ri tea u ḓiimisela u hangwela vhahashu musi vha tshi ri khakhela. Ari ṱoḓi u fana na mulanda muvhi, we a ha ambiwa nga hae kha tshifanyiso tsha Yesu. Muṋe wawe o phumula tshikolodo tshawe tshihuluhulu, fhedzi nga murahu ene a balelwa u hangwela mulanda ngae we a vha a tshi khou mu koloda tshikolodo tshiṱukuṱuku. (Mat. 18:23-35) Arali na vha na phambano na muṅwe tshivhidzoni, ni nga ita vhuḓidini ha u ita mulalo na wahaṋu musi ni sa athu ya Tshihumbudzoni. (Mat. 5:23, 24) U ita nga u ralo, zwi ḓo sumbedza uri ni a funa Yehova na Yesu nga ngoho.

10-11. Vhahulwane vha nga sumbedza hani uri vha funa Yehova na Yesu? (1 Petro 5:1, 2)

¹⁰ Vhahulwane vha nga sumbedza hani uri vha funa Yehova na Yesu? Nḓila ya ndeme ine vha nga zwi sumbedza ngayo ndi nga u ṱhogomela nngu dza Yesu. (Vhalani 1 Petro 5:1, 2.) Yesu o thusa muapostola Petro u pfesesa yeneyo mbuno. Nga murahu ha u landula Yesu luraru, Petro o vha a tshi khou ṱoḓa u sumbedza uri u a funa Yesu. Musi Yesu o no vuswa o vhudzisa Petro uri: “Simoni murwa wa Yohane, naa u a mpfuna u fhira izwi?” Ri nga vha na vhungoho ha uri Petro o vha a tshi nga ita zwiṅwe na zwiṅwe u itela u sumbedza uri u a funa Yesu. Yesu o vhudza Petro uri: “Lisa ngwana dzanga.” (Yoh. 21:15-17) Nahone vhutshiloni hawe hoṱhe Petro o sumbedza uri u a funa Yesu nga u ṱhogomela nngu dzawe.

¹¹ Vhahulwane vha nga sumbedza hani uri maipfi e Yesu a a vhudza Petro, ndi a ndeme khavho nga tshifhinga tsha Tshihumbudzo? Vha nga sumbedza uri vha funa Yehova na Yesu nga u ita nyendo dza vhulisa tshifhinga tshoṱhe na u thusa vho fholaho uri vha dovhe vha vhuyelele kha Yehova. (Hesek. 34:11, 12) Vha nga dovha hafhu vha thusa vhane vha vha vhaswa ngohoni na vhagudiswa vha Bivhili uri vhenevho vhathu vha pfe vhe hayani musi vha tshi ḓa Tshihumbudzoni. Ri fhulufhela uri na vhone vha nga vha vhatevheli vha Yesu Kristo.

12. Ndi ngani u humbula nga maipfi e Yesu a a amba musi a sa athu u fa zwi tshi ita uri ri vhe na tshivhindi? (Yohane 16:32, 33)

¹² Nga vhusiku ha musi Yesu a sa athu fa, o vhudza vhafunziwa vhawe uri: “Fhano shangoni ni ḓo pfa vhuṱungu, fhedzi ivhani na tshivhindi! Nṋe ndo kunda shango.” (Vhalani Yohane 16:32, 33.) Ndi mini zwe zwa thusa Yesu uri a kone u vha na tshivhindi musi maswina awe a tshi khou mu pikisa na uri a dzule a tshi fhulufhedzea u swika a tshi fa? O vha a tshi ḓitika nga Yehova. Samusi Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri na vhatevheli vhawe vha ḓo sedzana na dzenedzo thaidzo dzi fanaho, o humbela  Yehova uri a vha tsireledze. (Yoh. 17:11) Ndi ngani zwenezwo zwi tshi ita uri ri vhe na tshivhindi? Ndi ngauri Yehova u na maanḓa u fhira maswina ashu oṱhe. (1 Yoh. 4:4) Yehova u vhona zwithu zwoṱhe. Ri na vhungoho ha uri arali ra ḓitika nga Yehova, u ḓo ri thusa u kunda maswina ashu na uri ri vhe na tshivhindi.

13. Yosefa wa Arimathia o sumbedza hani tshivhindi?

¹³ Kha ri ambe nga ha tsumbo ya Yosefa wa Arimathia. O vha e muthu ane a ṱhonifhiwa nga vhathu vha Vhayuda. O vha e muraḓo wa khothe khulwane ya Vhayuda ya Sanihedrini. Naho zwo ralo, nga tshifhinga tsha musi Yesu e kha ḽifhasi, Yosefa o vha a si na tshivhindi. Yohane o amba uri “Yosefa o vha e mufunziwa wa Yesu wa tshiphirini ngauri o vha a tshi ofha Vhayuda.” (Yoh. 19:38) Naho Yosefa o vha e na dzangalelo kha mulaedza wa Muvhuso, o vha a tshi zwi dzumbela vhaṅwe vhathu uri vha si zwi ḓivhe uri u na lutendo kha Yesu. Khamusi o vha a tshi ofha uri vho vha vha tshi nga mu bvisa kha vhuimo hawe nahone vha si tsha mu ṱhonifha musi vha tshi ḓivha uri u muṅwe wa vhatevheli vha Yesu. Hu sa londwi uri tshiitisi tshawe tsho vha tshi tshifhio, Bivhili i ri vhudza uri musi Yesu o no fa, Yosefa o “vha na tshivhindi a ya kha Pilato, a humbela tshitumbu tsha Yesu.” (Marko 15:42, 43) Yosefa ho ngo tsha lingedza u dzumbela vhathu uri u muṅwe wa vhatevheli vha Yesu Kristo.

14. Ndi mini zwine na nga zwi ita arali ni tshi ofha vhathu?

¹⁴ Naa na inwi ni a ofha vhathu u fana na Yosefa? Naa nga tshiṅwe tshifhinga musi ni mushumoni kana ni tshikoloni ni wana zwi tshi ni konḓela na u ni shonisa u amba uri ni muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova? Naa ni khou ofha u vha muhuweleli kana uri ni lovhedziwe nga nṱhani ha uri ni ofha uri vhaṅwe vhathu vha ḓo ri mini? Ni songo tendela eneo maḓipfele a tshi ni thivhela u ita zwithu zwo teaho. Rabelani kha Yehova. Mu humbeleni uri a ni ṋee tshivhindi uri ni kone u ita zwine a zwi funa. Musi ni tshi vhona nḓila ine Yehova a ḓo fhindula ngayo thabelo dzaṋu, ni ḓo vha na lutendo lwo khwaṱhaho nahone na vha na tshivhindi.—Yes. 41:10, 13.

15. Musi vhafunziwa vha tshi vhona Yesu o no vuswa, dakalo ḽavho ḽo vha thusa uri vha ite mini? (Luka 24:52, 53)

¹⁵ Vhafunziwa vho vha vha tshi khou pfa vhuṱungu musi Yesu a tshi fa. Lingedzani u ḓivhona nga maṱo a muhumbulo ni kha vhuimo havho. Vho vha vha songo xelelwa fhedzi nga khonani yavho ya tsini, vho pfa vha si tsheena fhulufhelo. (Luka 24:17-21) Naho zwo ralo, musi Yesu a tshi dovha a ṱangana navho o shumisa tshenetsho tshifhinga u itela u vha thusa  u vhona uri ho vha hu tshi tea u itea vhuporofita vhu re Bivhilini. O dovha hafhu a vha ṋea na muṅwe mushumo wa ndeme. (Luka 24:26, 27, 45-48) Nga murahu ha maḓuvha a 40 musi Yesu a tshi ya ṱaḓulu, vhafunziwa vho vha vha songo tsha ṱungufhala, vho vha vho no takala. Vho vha vho takala ngauri vho vha vha tshi zwi ḓivha uri Yesu u khou tshila na uri o vha a tshi ḓo vha thusa u ita mushumo we a vha ṋea wone. Dakalo ḽavho ḽo vha thusa u renda Yehova vha sa neti.—Vhalani Luka 24:52, 53; Mish. 5:42.

16. Ri nga edzisa hani vhafunziwa vha Yesu?

¹⁶ Ri nga edzisa hani vhafunziwa vha Yesu? Ri nga dzula ro takala musi ri tshi shumela Yehova hu si nga tshifhinga tshi Tshihumbudzo fhedzi, fhedzi tshifhinga tshoṱhe. Uri ri kone u ita zwenezwo ri fanela u ita vhungoho ha uri mushumo wa Yehova u ḓe u thoma vhutshiloni hashu. Sa tsumbo, vhaṅwe vho vhetshela thungo tshifhinga uri vha kone u ya u huwelela na u vha hone miṱanganoni na kha vhurabeli ha muṱa tshifhinga tshoṱhe. Vhaṅwe vho ita phetho ya uri ndi khwiṋe uri vha vhe na thundu ṱhukhu uri vha kone u ita zwo engedzeaho tshivhidzoni na uri vha kone u pfulutshela hu re na ṱhoḓea ya vhahuweleli vha Muvhuso. Ri tea u konḓelela uri ri kone u bvela phanḓa ri tshi shumela Yehova, fhedzi o ri fhulufhedzisa uri u ḓo ri fhaṱutshedza zwihulu arali ra ita uri mushumo wawe u ḓe u thoma vhutshiloni hashu.—Mir. 10:22; Mat. 6:32, 33.

17. Ndi mini zwe na ḓiimisela u zwi ita nga tshifhinga tsha tshihumbudzo? (Sedzani tshifanyiso.)

¹⁷ Ro lavhelela nga maṱo matswuku Tshihumbudzo tshine tsha ḓo vha hone nga Ḽavhuvhili ḽa dzi 4 April. Naho zwo ralo a no ngo fanela u lindela uri Tshihumbudzo tshi swike uri ni kone u humbula nga ha vhutshilo na lufu lwa Yesu na lufuno lwe Yehova na Yesu vha ri sumbedza lwone. Dzulani ni tshi humbula zwenezwi zwithu musi hu tshe ho sala dzivhege uri Tshihumbudzo tshi vhe hone na musi ho no fhela dzi vhege Tshihumbudzo tsho vha hone. Sa tsumbo ni nga vhetshela thungo tshifhinga tsha u vhala nga ha zwiitea zwine zwa vha kha tshati “Vhege Ya U Fhedza Ya Musi Yesu E Kha Ḽifhasi” ine ya wanala kha Ṱhumetshedzo B12 kha Bivhili ya Ṱhalutshedzelo Ya Shango Ḽiswa. Musi ni tshi khou vhala nga ha vhutshilo ha Yesu ni ṱoḓe zwiitea zwine zwa ni ṱuṱuwedza uri ni ṱoḓe u livhuwa, ni sumbedze lufuno, ni vhe na tshivhindi na uri ni dzule no takala. Nga murahu, ni humbule nga ha nḓila dzine na nga sumbedza uri ni a livhuwa zwi tshi bva mbiluni. Ni nga vha na vhungoho ha uri Yesu u a dzhiela nṱha zwoṱhe zwine na zwi ita nga tshifhinga tsha tshihumbudzo.—Nzumb. 2:19.