Bivhili a i ri vhudzi. Fhedzi i dzumbulula maṅwe mafhungo ane a nga vha o ita uri vha nange u sa humela murahu Nazaretha nga tshenetsho tshifhinga.

Muruṅwa o vhudza Maria uri u ḓo vha muthu wa thovhela nahone a vha na ṅwana. Musi muruṅwa a tshi vhudza Maria wonoyo mulaedza, Maria na Yosefa vho vha vha tshi dzula Nazaretha, hayani ha Yosefa ngei Galilea. (Luka 1:26-31; 2:4) Nga murahu, vho vhuya Nazaretha musi vha tshi bva Egipita. Yesu o alutshela Nazaretha, ndi ngazwo a tshi ḓivhiwa sa Munazaretha. (Mat. 2:19-23) Ndi ngazwo musi ri tshi humbula nga ha Nazaretha, ri tshi humbula nga ha Yesu, Yosefa na Maria.

Maria o vha e na shaka ḽawe we a vha a tshi pfi Elisabetha we a vha a tshi dzula Yuda. Elisabetha o vha e mufumakadzi wa Tshifhe Sakaria nahone o ḓo vha mme a Yohane Mulovhedzi. (Luka 1:5, 9, 13, 36) Maria o dalela Elisabetha nahone a dzula nae lwa miṅwedzi miraru ngei Yuda. Nga murahu, Maria a humela Nazaretha. (Luka 1:39, 40, 56) Nga zwenezwo, Maria o vha a tshi ḓivha zwavhuḓi vhupo ha henefho Yuda.

Nga murahu, Yosefa o ṱuwa Nazaretha a ya Betlehema ngauri Muvhuso wa Vharoma wo vha u tshi ṱoḓa uri vhathu vha ‘ḓiṅwalise miḓini ya havho.’ Betlehema ho vha hu hone fhethu he Messia a vha a tshi ḓo bebelwa hone u ya nga vhuporofita. (Luka 2:3, 4; 1 Sam. 17:15; 20:6; Mika 5:2) Nga murahu ha musi Maria o no beba Yesu, Yosefa ho ngo mu lavhelela u fara lwendo lulapfu lwa u humela Nazaretha na lushie. Vho dzula Betlehema, he ha vha hu khiḽomithara dzi ṱoḓaho u vha dza ṱahe u bva Yerusalema. Zwo vha zwi tshi ḓo vha lelutshela u dzhia ṅwana vha mu isa thembeleni u ṋekedza zwiṱhavhelo zwo teaho.​—Lev. 12:2, 6-8; Luka 2:22-24.

Muruṅwa wa Mudzimu o vha o vhudza Maria uri u ḓo vha na ṅwana ane a ḓo dzula kha “khuluṋoni ya Davida” nahone “a vha Khosi.” Khamusi Maria na Yosefa vha nga vha vho pfesesa uri ndi zwa ndeme uri Yesu a bebiwe muḓini wa Davida. (Luka 1:32, 33; 2:11, 17) Vha nga vha vho humbula uri zwi ḓo vha vhuṱali u dzula henefho u swika Mudzimu a tshi vha vhudza uri vha tea u ita mini.

A ri ḓivhi uri vho vha vho no dzula tshifhinga tshingafhani Betlehema musi vhaḓivhi vha dziṋaledzi vha tshi swika. Nga tshenetsho tshifhinga, vho vha vha tshi vho dzula nḓuni nahone mutukana wavho o vha o no vha “ṅwana” o thanyaho, hu si lushie. (Mat. 2:11) Zwi vhonala u nga nṱhani ha uri vha humele Nazaretha, vho dzula Betlehema nahone ha vha hone hayani havho.

Herode o vhudza vhaḓinḓa vhawe uri “vha vhulaye vhatukana vhoṱhe vha re na miṅwaha mivhili u ya fhasi.” (Mat. 2:16) Muruṅwa o sevha Yosefa nga ha zwenezwo. Yosefa na Maria vha shavhela Egipita vha dzula henengei u swika Herode a tshi lovha. Nga murahu, Yosefa a dzhia muṱa wawe vha humela Nazaretha. Ndi ngani vha songo humela Betlehema? Ndi ngauri nga tshenetsho tshifhinga, Yudea ho vha hu tshi khou vhusa Arikelao murwa wa Herode we a vha e na tshiṱuhu. Zwiṅwe hafhu, muruṅwa o vha o no ḓi sevha Yosefa uri a songo ya Yudea. Musi vhe Nazaretha, Yosefa o vha a tshi nga alusa Yesu uri a vhe mugwadameli wa Yehova wa ngoho e fhethu ho tsireledzeaho.​—Mat. 2:19-22; 13:55; Luka 2:39, 52.

Zwi vhonala uri Yosefa o lovha musi Yesu a sa athu u fa nahone hu sa athu u vulea tshibuli tsha uri vhaṅwe vha ye ṱaḓulu. Ngauralo, Yosefa u ḓo vuselwa fhano kha ḽifhasi. Vhunzhi ha vhathu vha ḓo kona u mu vhona nahone vha guda zwinzhi khae nga ha uri ndi ngani ene na Maria vho dzula Betlehema nga murahu ha u bebwa ha Yesu.