HO VHA hu nga matsheloni a rotholaho vhukuma ngei Brookings, Tshipembe ha Dakota kha ḽa U.S.A. Zwo nkhumbudza uri hu si kale hu ḓo vha hu tshi khou rothola vhukuma fhethu hoṱhe. Naho zwo ralo, zwi nga ni mangadza u pfa uri nga ḽeneḽo ḓuvha ḽi rotholaho vhukuma, ro vha ri tshi khou tetemela ro dzula sa tshigwada tshitaleni hune bere dza dzula hone. Ro vha ro ima tsini na mukungwa une wa vha na maḓi a rotholaho hune zwifuwo zwa nwa hone maḓi! Irani ndi ni vhudze nga ha nṋe u itela uri ni kone u pfesesa.

Ndo bebwa nga ḽa 7 March 1936 nahone ndi lupedzi kha vhana vhaṋa. Ro vha ri tshi dzula bulasini ḽiṱuku ḽa ngei vhubvaḓuvha ha Dakota Tshipembe. Bulasi ḽo vha ḽi ḽa ndeme vhukuma muṱani wa hashu, fhedzi ho vha hu si zwone zwa ndeme fhedzi. Vhabebi vhanga vho lovhedzwa sa Ṱhanzi dza Yehova nga 1934. Vho vha vho ḓiṋekedzela kha Khotsi ashu wa ṱaḓulu Yehova, nga zwenezwo, u ita zwine Mudzimu a zwi funa zwo vha zwi tshi ḓa u thoma khavho. Khotsi anga vhe vha vha vha tshi pfi Clarence vho vha vha tshi shuma sa mudzudzanyi wa tshigwada tsha vhahulwane tshivhidzoni tshiṱuku ngei Conde kha ḽa Dakota Tshipembe nahone nga murahu malume anga vhe vha vha vha tshi pfi Alfred na vhone vho vha mudzudzanyi wa tshigwada tsha vhahulwane.

U ya miṱanganoni ya Vhukriste na u ya u huwelela nnḓu nga nnḓu u itela u vhudza vhaṅwe nga ha fulufhelo ḽavhuḓi ḽa vhumatshelo ḽi re Bivhilini, zwo vha zwi zwithu zwine ra zwi ita tshifhinga tshoṱhe muṱani wahashu. Tsumbo ye ra vhetshelwa nga vhabebi vhanga na nḓila ye vha ri gudisa ngayo zwo ri ṱuṱuwedza nga nḓila yavhuḓi. Nṋe na khaladzi anga Dorothy ro vha vhahuweleli vha Muvhuso musi ri na miṅwaha ya rathi. Nga 1943 ndo ṅwalisa kha Tshikolo tsha Vhuḓinḓa ha lwa Ṱaḓulu, ho vha hu zwithu zwine zwa kha ḓi tou bva u thoma miṱanganoni yashu.

 Mabuthano na maguvhangano ho vha hu zwithu zwa ndeme vhutshiloni hashu. Wahashu Grant Suiter o vha e tshiambi tsha ḓuvha buthanoni ḽa ngei Sioux Falls kha ḽa Dakota Tshipembe nga 1949. Ndi kha ḓi humbula nyambo yawe, “Ho Lenga, U Fhira Nḓila Ine Na Humbula Ngayo!” O ombedzela uri Vhakriste vhoṱhe vho ḓiṋekedzelaho vha fanela u shumisa vhutshilo havho nga vhuḓalo kha u ḓivhadza mafhungo maḓifha a Muvhuso wa Mudzimu. Zwenezwo zwo nṱuṱuwedza uri ndi ḓiṋekedzele kha Yehova. Kha guvhangano ḽi tevhelaho ngei Brookings, ndo vha ndo ima tshitaleni he ha vha hu tshi khou rothola vhukuma samusi zwo ṱaluswa mathomoni a ino thero, ndo lindela u lovhedzwa. Vhathu vho vha vha tshi lovhedzelwa kha mukungwa nahone vhuṋa hashu ro lovhedzwa henefho nga ḽa 12 November 1949.

Nga murahu, ndo vha na tshipikwa tsha u vha muvulanḓila. Ndo thoma u vha muvulanḓila nga ḽa 1 January 1952 musi ndi na miṅwaha ya 15. Bivhili i ri: “Mu-endelana-na-vhaṱali u a ṱalifha-vho” nahone ho vha hu na vhathu vho ṱalifhaho muṱani wahashu vhe vha tikedza phetho yanga ya u vha muvulanḓila. (Mir. 13:20) Ndo vula nḓila na malume anga Julius vhe vha vha vhe na miṅwaha ya 60. Hu sa londwi uri vho vha vhe muhulwane kha nṋe, ro takalela u shuma roṱhe vhuḓinḓani. Ndo guda zwithu zwinzhi khavho. Hu si kale na Dorothy o vha muvulanḓila.

Musi ndi kha ḓi aluwa, vhabebi vhanga vho vha vha tshi ramba vhalavhelesi vha ḽiisela na vhafumakadzi vhavho u ḓa u dzula na riṋe. Vhavhingani vhe vha nthusa vhukuma ho vha hu Jesse na Lynn Cantwell. Ndi vhone vhe vha nṱuṱuwedza u dzhia phetho ya u vha muvulanḓila. Nḓila ye vha vha vhe ngayo yo ita uri ndi ḓivhetshele zwipikwa zwa lwa muya. Musi vha tshi shuma kha zwivhidzo zwi re tsini, nga zwiṅwe zwifhinga vho vha vha tshi nthamba uri ndi tshimbile navho vhuḓinḓani. Zwenezwo zwo nṱuṱuwedza vhukuma!

Bud Miller na mufumakadzi wawe, Joan vho ita mushumo wa u dalela. Nga tshenetsho tshifhinga ndo vha ndi na miṅwaha ya 18 nahone ho vha hu tshi pfi ndi dzhenele vhuswole. Dzangano ḽa maswole ḽo amba zwithu zwe nda vhona hu si zwithu zwe Yesu a zwi ṱuṱuwedza vhatevheli vhawe, zwa u sa dzhia sia kha zwa politiki. Ndo vha ndi tshi ṱoḓa u huwelela mafhungo maḓifha a Muvhuso. (Yoh. 15:19) Ndo ya kha dzangano ḽa maswole nahone nda amba uri ndi ṱoḓa u vha murumiwa.

Zwo nkwama vhukuma musi Wahashu Miller a tshi nkhumbela uri ndi ṱuwe nae kha dzangano ḽa maswole. Nga lwa nzulele o vha e muthu a funaho vhathu nahone e na tshivhindi. U tshimbila na muthu o  raloho zwo ita uri ndi vhe na tshivhindi! Nga nṱhani ha uri ndo ya henefho, nga tshilimo tsha 1954 ḽeneḽo dzangano ḽo ndzhia sa muhuweleli. Zwenezwo zwo ita uri ndi kone u swikelela tshiṅwe tshipikwa tsha lwa muya.

Ndo wana khumbelo ya u ya u shuma Bethele ya ngei tshiṱangadzimeni tsha Staten kha ḽa New York, nga tshenetsho tshifhinga yo vha i tshi vhidzwa Watchtower Farm. Ndo vha na ndugelo ya u shuma henefho lwa miṅwaha miraru. Zwenezwo zwo ita uri ndi tshenzhele zwiṅwe zwithu zwavhuḓi vhukuma ngauri ndo ṱangana na u shuma na vhathu vho ṱalifhaho.

Ho vha hu na tshiṱitshi tsha radio tshe tsha vha tshi tshi pfi WBBR bulasini ḽa ngei tshiṱangadzimeni tsha Staten. Ho vha hu tshiṱitshi tsha Ṱhanzi dza Yehova u bva nga 1924 u swika nga 1957. Ho vha hu tshi shuma miraḓo ya Bethele ya 15 u swika kha 20 kha tshenetsho tshiṱitshi. Vhunzhi hashu ro vha ri tshee vhaṱuku nahone ri si na tshenzhelo. Fhedzi ro vha ri tshi shuma na wahashu o ḓodzwaho we a vha a tshi pfi Eldon Woodworth. O vha o ṱalifha vhukuma. U vha hawe na dzangalelo kha riṋe zwo ri ṱuṱuwedza vhukuma. Nga zwiṅwe zwifhinga musi ro sedzana na thaidzo, Wahashu Woodworth o vha a tshi ri, “Zwine Yehova a zwi ita ndi zwavhuḓi hu sa londwi u sa fhelela ha vhane a khou vha shumisa.”

Ro vha na ndugelo yavhuḓi vhukuma ya u shuma na Wahashu Frederick W. Franz. Vhuṱali hawe na nḓila ine a ḓivha ngayo Maṅwalo zwo ri ṱuṱuwedza vhukuma nahone o vha e na dzangalelo kha muṅwe na muṅwe washu. Muthu we a vha a tshi ri bikela ho vha hu Harry Peterson; zwo vha zwi tshi ri lelutshela u mu vhidza nga ḽeneḽo dzina u fhira u mu vhidza nga dzina ḽawe ḽa vhukuma, Papargyropoulos. Na ene o vha e muḓodzwa nahone o vha a tshi fhisetshela vhuḓinḓa. Wahashu Peterson o vha a tshi ita mushumo wawe nga nḓila yavhuḓi Bethele nahone ho ngo vhuya a litsha u ya vhuḓinḓani. O vha a tshi tshimbidza magazini nnzhi ṅwedzi muṅwe na muṅwe. Nahone o vha a tshi ḓivha Maṅwalo zwavhuḓi, a tshi fhindula mbudziso nnzhi dze ra vha ri tshi mu vhudzisa dzone.

Bulasini ho vha hu na fhethu hune ha dzheniswa hone mitshelo na miroho zwikoṱikoṱini. Nga ṅwaha ho vha hu tshi vha na ḽithara dza 42 600 dza zwikoṱikoṱi zwa mitshelo na miroho zwi linganaho muṱa woṱhe wa Bethele. Ndo vha na ndugelo ya u shuma na wahashu wa tshisadzini o ṱalifhaho vhukuma ane a pfi Etta Huth. Ho vha hu ene ane a ḓivha zwine zwa  fanela u shelwa kha zwikoṱikoṱi. Musi hu tshifhinga tsha wonoyo mushumo, vhahashu vha tshisadzini vhane vha dzula tsini vho vha vha tshi ḓa u thusa nahone Etta o vha a tshi vha dzudzanyela mushumo. Naho Etta ho vha hu ene ane a ḓivha wonoyo mushumo, o vha a tshi vhetshela vhaṅwe tsumbo yavhuḓi ya u ṱhonifha vhahashu vhe vha vha vhe vhalavhelesi vha bulasi. Ndo vha ndi tshi mu dzhia sa tsumbo yavhuḓi ya u ṱhonifha vhuṱoho.

Wahashu ane a kha ḓi vha muswa we a vha a tshi pfi Angela Romano o vha a tshi ḓa u thusa kha wonoyo mushumo. O vha e mugudiswa wa Bivhili wa Etta. Nga zwenezwo, musi ndi tshee tshumeloni ya Bethele, ndo ṱangana na muṅwe wahashu wa tshisadzini ane zwino ra vha mbinganoni lwa miṅwaha ya 58. Nṋe na Angie ro vhingana nga April 1958 nahone ro takalela ndugelo nnzhi dza u shuma roṱhe tshumeloni. Kha miṅwaha yoṱhe, u fulufhedzea ha Angie kha Yehova zwo khwaṱhisa vhukuma mbingano yashu. Ndi ḓitika ngae, hu sa londwi khaedu naho i ifhio ine ra sedzana nayo.

Musi fhethu he ha vha hu na tshiṱitshi tsha WBBR ngei tshiṱangadzimeni tsha Staten hu tshi rengiswa nga 1957, ndo shuma ngei Bethele ya Brooklyn lwa tshifhinganyana. Nṋe na Angie ro vhingana, nga zwenezwo, nda ṱuwa Bethele nahone lwa miṅwaha miraru ro vha vhavulanḓila ngei tshiṱangadzimeni tsha Staten. Lwa tshifhinganyana ndo vha ndo tholiwa nga muthu we a renga tshiṱitshi tsha radio tshe tsha vha tshi tshi pfi WPOW.

Nṋe na Angie ro vha ro ḓiimisela u tshila vhutshilo ho leluwaho u itela uri ri lugele u shuma huṅwe na huṅwe hune ra ṱoḓea hone. Nga zwenezwo, mathomoni a 1961 ro humbelwa uri ri vhe vhavulanḓila vho khetheaho ngei Falls City, Nebraska. Musi ro no dzhia phetho ya u ya henefho, ro rambiwa uri ri ye Tshikoloni tsha Vhuḓinḓa ha Muvhuso ngei Tshipembe ha Lansing kha ḽa New York, nga tshenetsho tshifhinga tsho vha tshi tshi dzhia ṅwedzi muthihi. Ro vha ri tshi takalela tshenetsho tshikolo nahone ro vha ri tshi fanela u shumisa zwe ra zwi guda musi ri tshi humela ngei Nebraska. Nga zwenezwo, ro mangala musi ri tshi ṋewa mushumo muswa wa u vha vharumiwa ngei Cambodia! Ḽeneḽi shango ḽavhuḓi ḽa ngei Tshipembe ha Asia ḽo ita uri ri takalele u vhona zwithu ri songo zwi ḓowelaho, mubvumo na munukho u sa fani na zwithu zwe ra vha ro zwi ḓowela. Ro vha ro ḓiimisela u phaḓaladza mafhungo maḓifha henefho.

Naho zwo ralo, vhuimo ha zwa politiki ho ḓa ha shanduka nahone ro vha ri tshi fanela u ya ngei Vietnam Tshipembe. Zwi ṱungufhadzaho ndi uri lwa miṅwaha mivhili ndo vha na thaidzo ya mutakalo nahone ro kombetshedzea u humela hayani. Nga murahu ha tshifhinga ndo fhola nahone ra dovha ra dzhenela tshumelo ya tshifhinga tsho ḓalaho.

Nga March 1965 ro vha na ndugelo ya u ita mushumo wa u dalela zwivhidzo. Lwa miṅwaha ya 33 nṋe na Angie ro takalela u vha vhalavhelesi vha ḽiisela na vha tshiṱiriki, u katela na u lugiselela mabuthano na u shuma mabuthanoni. Ndo vha ndi tshi zwi takalela vhukuma u shuma na u thusa u dzudzanya mabuthano. Lwa miṅwaha i si gathi ro vha ri tshi shuma ngei Ḓoroboni ya New York nahone mabuthano manzhi o vha a tshi farelwa Mudavhini wa Yankee.

U fana na vhathu vhanzhi vhane vha vha tshumeloni ya tshifhinga tsho ḓalaho, nṋe na Angie ro vha ro lindelwa nga mushumo u takadzaho na u konḓaho. Sa tsumbo, nga 1995 ndo humbelwa uri ndi gudise Tshikoloni tsha U Gudisa Vhuḓinḓa. Nga murahu ha  miṅwaha miraru, ro rambiwa Bethele. U humela Bethele zwo ntakadza vhukuma samusi tshumelo yanga ya tshifhinga tsho ḓalaho ndo i thoma henefho miṅwahani i fhiraho 40 yo fhiraho. Lwa tshifhinganyana ndo vha ndi tshi shuma Muhashoni wa Tshumelo, nda dovha nda shuma sa mugudisi kha zwikolo zwo vhalaho. Nga 2007, Tshigwada tshi Langaho tsho ita uri zwikolo zwine zwa gudiswa Bethele zwi vhe nga fhasi ha Muhasho wa Zwikolo Zwa Lwa Ṱaḓulu nahone ndo vha na ndugelo ya u vha mulavhelesi wa zwenezwo zwikolo lwa miṅwaha i si gathi.

Zwenezwino ro no vhona tshanduko dzi si gathi kha zwikolo zwa lwa ṱaḓulu. Nga 2008 ho thomiwa Tshikolo Tsha Vhahulwane Vha Tshivhidzo. Kha miṅwaha mivhili i tevhelaho, vhahulwane vha fhiraho 12 000 vho gudiswa ngei Patterson na Bethele ya Brooklyn. Tshenetsho tshikolo tshi khou bvela phanḓa fhethu ho fhamba-fhambanaho nahone vhagudisi vhatsho na vhone vho gudiswa. Nga 2010, Tshikolo Tsha U Gudisa Vhuḓinḓa tshi vho vhidzwa Tshikolo Tsha Bivhili Tsha Vhahashu Vha Tshinnani Vha Songo Vhingaho nahone ho thomiwa na tshikolo tshiswa tshine tsha vhidzwa Tshikolo Tsha Bivhili Tsha Vhavhingani Vha Vhakriste.

Mathomoni a ṅwaha wa tshumelo wa 2015, zwenezwo zwikolo zwo ṱanganyiswa, zwino zwi vho vhidzwa Tshikolo tsha Vhahuweleli vha Muvhuso. Kha tshenetsho tshikolo hu ya vhavhingani kana vhahashu vha songo vhingaho kana u vhingwa. Vhathu vhanzhi shangoni ḽoṱhe vho takala musi vha tshi pfa uri tshenetshi tshikolo tshi ḓo farelwa ofisini nnzhi dza davhi. Zwi a takadza u vhona zwikolo zwa lwa ṱaḓulu zwi tshi engedzea nahone ndi a livhuha uri ndo ṱangana na vhathu vhanzhi vhe vha ya kha zwenezwo zwikolo.

Musi ndi tshi humbula murahu ndi sa athu u lovhedzwa kha mukungwa we wa vha u na maḓi a rotholaho, ndi livhuha Yehova nge nda tevhela tsumbo ya vhathu vho ṱalifhaho vhe vha nthusa u ḓivha ngoho. Vhanzhi vho vha vhe vhahulwane kha nṋe nahone vha tshi bva fhethu ho fhamba-fhambanaho. Fhedzi vhenevho vhathu vho vha vhe vhathu vha muya. Nḓila ye vha vha vha tshi ḓifara ngayo na nḓila ye vha vha vha tshi ita zwithu ngayo yo vha i tshi sumbedza uri vha funa Yehova zwi tshi bva mbiluni. Ndanguloni ya Yehova hu na vhathu vhanzhi vho ṱalifhaho vhane ra nga tshimbila navho. Ndo ita ngauralo nahone ndo vhuyelwa vhukuma.