1. Ri nga wana hani vhuṱali, nahone vhu nga ri vhuyedza hani?

VHUṰALI vhu bva ha Yehova nahone u vhu ṋea vhaṅwe nga mafunda. Yakobo 1:5 i ri: “Arali muṅwe waṋu a tshi shaya vhuṱali, nga a dzule a tshi humbela Mudzimu, ngauri u ṋea vhoṱhe nga mafunda a sa gunguli.” Iṅwe nḓila ine ra wana ngayo vhuṱali vhu bvaho ha Mudzimu, ndi nga u tenda musi a tshi ri kaidza. Nahone honoho vhuṱali vhu ri tsireledza kha u ita zwithu zwo khakheaho na u ri thusa u vha na vhushaka ha tsini na Mudzimu. (Mir. 2:10-12) Nga zwenezwo, ri ‘dzula ri tshi ita zwithu zwine zwa ḓo ita uri Mudzimu a ri fune ro lindela vhutshilo vhu sa fheli.’—Yuda 21.

2. Ri nga sumbedza hani uri ri dzhiela nṱha u kaidzwa nga Mudzimu?

² Naho zwo ralo, u sa fhelela hashu, nḓila ye ra aluswa ngayo na zwiṅwe zwiitisi zwi nga ita uri zwi ri konḓele u ṱanganedza ndayo kana u i dzhia nga nḓila yo teaho. Musi ri tshi vhuyelwa nga u kaidzwa nga Mudzimu, ri a kona u vhona nḓila ine a ri funa ngayo. Mirero 3:11, 12 i ri: “Ṅwana’nga, U songo nyadza u rovhedzwa nga Yehova, . . . Ngauri Yehova u rwa uyo ane a mu funa.” Ri songo hangwa uri Yehova u ri ṱoḓela zwa khwine. (Vhalani Vhaheberu 12:5-11.) Nga nṱhani ha uri Yehova u a ri ḓivha khwine, u ri kaidza nga nḓila yo teaho tshifhinga tshoṱhe. Kha ri ṱolisise masia maṋa a u kaidza: (1) u ḓikaidza, (2) u kaidzwa nga vhabebi, (3) u kaidzwa tshivhidzoni na (4) zwithu  zwine zwa nga ri pfisa vhuṱungu u fhira u kaidzwa naho hu hufhio.

3. Ṅwana a nga guda hani u ḓikaidza? Ṋeani tsumbo.

³ U ḓikaidza zwi katela u ḓifara u itela u khwinisa matshilele ashu na nḓila ine ra humbula ngayo. A ro ngo bebwa ri na vhukoni ha u ḓikaidza. Ri fanela u tou zwi guda. Sa tsumbo: Musi ṅwana a tshi thoma u guda u ṋamela baisigira, kanzhi mubebi u fara yeneyo baisigira uri ṅwana a si we. Fhedzi musi ṅwana a tshi vho guda u ḓitika, mubebi u a mu litsha nga zwiṱuku nga zwiṱuku. Musi ṅwana a tshi vho kona u ḓitika, u a mu litsha lwa tshoṱhe. Nga hu fanaho, musi vhabebi vha tshi bvela phanḓa vha tshi gudisa vhana vhavho vha sa fheli mbilu “nga u vha laya na u vha ṱuṱuwedzela zwa Yehova,” vha vha vha tshi khou vha gudisa uri vha kone u ḓikaidza na u vha na vhuṱali.—Vhaef. 6:4.

4, 5. (a) Ndi ngani u ḓikaidza zwi zwa ndeme musi ri tshi ambara “vhumuthu vhuswa”? (b) Ndi ngani ri songo fanela u laṱela thaula naho ra ‘wa kaṱanu na kavhili’?

⁴ Zwo tou ralo na kha vhane vha guda ngoho vho no vha vhahulwane. Ndi ngoho uri vha nga vha tshi vho kona u ḓikaidza. Naho zwo ralo, vhafunziwa vhaswa vha thoma vhe si Vhakriste vho vhibvaho. Fhedzi musi vha tshi thoma u ambara “vhumuthu vhuswa” na u edzisa Kristo, zwi ita uri vha vhe Vhakriste vho vhibvaho. (Vhaef. 4:23, 24) U ḓikaidza ndi zwa ndeme kha u vha Mukriste o vhibvaho. Nga zwenezwo, ri guda u “[iledza] vhuḓifari ha u sa ofha Mudzimu na nyemulo dza shango, uri ri tshile ri na muhumbulo wo tshaho na u luga na u ḓikumedza kha Mudzimu kha ano maitele a zwithu.”—Tito 2:12.

⁵ Nga zwenezwo, roṱhe ri a khakha. (Muh. 7:20) Arali ra khakha, a zwi ambi uri ro balelwa kana a ri koni u ḓikaidza. Mirero 24:16 i ri: “Muvhuya, na̗ u wa [kaṱanu na kavhili], u ḓo ḓi dovha a vuwa.” Ndi mini zwine zwa ḓo mu thusa uri a vuwe? A nga si thuswe nga maanḓa awe, fhedzi u ḓo thuswa nga maanḓa a Mudzimu ane a vha muya wawe mukhethwa. (Vhalani Vhafilipi 4:13.) Zwiaṋwiwa nga wonoyo muya zwi katela u ḓifara zwine zwa tshimbidzana na u ḓikaidza.

6. Ri nga vha hani vhagudi vhavhuḓi vha Ipfi ḽa Mudzimu? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

⁶ Zwiṅwe hafhu, ndi zwa ndeme u rabela zwi tshi bva mbiluni, u guda Bivhili na u elekanya u itela uri ri kone u ḓikaidza. Fhedzi hu pfi mini arali zwi tshi ni konḓela u guda Ipfi ḽa Mudzimu? Khamusi a ni takaleli u guda. Naho zwo ralo, dzulani ni tshi humbula uri Yehova u ḓo ni thusa arali na mu tendela. A nga ni thusa uri ni vhe na ‘lutamo’ lwa u guda Ipfi ḽawe. (1 Pet. 2:2) Tsha u thoma, rabelani Yehova uri a ni thuse uri ni kone u ḓikaidza u itela u guda Ipfi ḽawe. Nga zwenezwo, ni tshile u tendelana na thabelo dzaṋu, khamusi ni nga thoma nga u fhedza tshifhinga tshiṱuku ni tshi khou vhala. Nga u ya ha tshifhinga, ni ḓo takalela u guda nahone zwi ḓo ni lelutshela! Ni ḓo takalela tshifhinga tshine na tshi fhedza ni noṱhe ni tshi khou elekanya nga ha nḓila ine Yehova a humbula ngayo.—1 Tim. 4:15.

7. U ḓikaidza zwi nga ri thusa hani u swikelela tshipikwa tshe ra ḓivhetshela tshone tshumeloni ya Mudzimu?

⁷ U ḓikaidza zwi ri thusa u swikelela zwipikwa zwe ra ḓivhetshela tshumeloni ya Mudzimu. Ṱhogomelani tsumbo ya muṅwe munna ane a vha ṱhoho ya muṱa we a ṱhogomela uri ha tsha fhisea vhuḓinḓani. Nga zwenezwo, o ḓivhetshela tshipikwa tsha u vha muvulanḓila wa tshifhinga tshoṱhe nahone o vhala thero dzi tshimbidzanaho na tshipikwa tshawe kha khandiso dzashu. U ḓivhetshela tshipikwa na u rabela zwo khwaṱhisa vhushaka hawe na Yehova nahone zwo ita uri a vhe na mafulufulu. O dovha a dzudzanya uri a vhe muvulanḓila wa u thusa musi a tshi kona. Ho vha na mvelelo dzifhio? Hu sa londwi zwithithisi, o dzula o livhisa ṱhogomelo kha tshipikwa tshawe tsha u vha muvulanḓila wa tshifhinga tshoṱhe nahone o tshi swikelela.

8-10. Ndi mini zwine zwa nga thusa vhabebi vha Vhakriste uri vha aluse vhana vhavho uri vha shumele Yehova? Ṋeani tsumbo.

⁸ Vhabebi vha Vhakriste vha na ndugelo yavhuḓi vhukuma ya u alusa vhana vhavho “nga u vha laya na u vha ṱuṱuwedzela zwa Yehova.” (Vhaef. 6:4) Zwi a konḓa u ita zwenezwo, zwihuluhulu kha ḽino shango. (2 Tim. 3:1-5) Ndi ngoho uri vhana a vha bebiwi vha tshi ḓivha zwo lugaho na zwi songo lugaho. Vha bebwa vhe na luvalo, fhedzi lwonolwo luvalo lu fanela u gudiswa. (Vharoma 2:14, 15) Muṅwe mugudi wa Bivhili o amba uri ipfi ḽa Lugerika ḽine ḽa ri u “kaidza” ḽi nga ambela kha u “aluwa ha ṅwana” kana u alusa ṅwana uri a vhe na vhuḓifhinduleli musi o no aluwa.

⁹ Vhana vhane vha kaidzwa nga nḓila ya lufuno, kanzhi vha ḓipfa vho tsireledzea. Vha guda uri mbofholowo i na mikano na uri phetho na vhuḓifari zwi na masiandoitwa avhuḓi kana a si avhuḓi. Nga zwenezwo, ndi zwa ndeme vhukuma uri vhabebi vha Vhakriste vha ṱoḓe u livhiswa nga Yehova. Ni songo hangwa uri nḓila ine vhana vha aluswa ngayo yo fhambana u ya nga mvelele nahone zwi dzula zwi tshi shanduka. Musi vhabebi vha tshi thetshelesa Mudzimu, a vha humbuleli nḓila ine vha fanela u alusa ngayo ṅwana nga nḓila i bvelelaho kana u ḓitika nga mavhonele avho kana mahumbulele a vhathu.

¹⁰ Ṱhogomelani tsumbo ya Noaxe. Musi Yehova a tshi mu vhudza uri a fhaṱe gungwa, Noaxe ho ngo ḓitika nga mavhonele awe. O vha a sa athu u vhuya a fhaṱa gungwa. O vha a tshi fanela u ḓitika nga Yehova na u tevhedza vhulivhisi ha Yehova u ya nga he a “laiwa ngaho.” (Gen. 6:22) Ho vha na mvelelo dzifhio? Ḽeneḽo gungwa ḽo tshidza Noaxe na muṱa wawe. Ndi ngazwo o vha a tshi fanela u ita nga u ralo! Noaxe o vha a tshi dovha a vha ṱhoho ya muṱa yavhuḓi ngauri o vha a tshi ḓitika nga vhuṱali vhu bvaho ha Mudzimu. O gudisa vhana vhawe zwavhuḓi na u vha vhetshela tsumbo yavhuḓi naho zwo vha zwi tshi konḓa kha tshenetsho tshifhinga tshivhi musi hu sa athu u ḓa Maḓi Mahulu.—Gen. 6:5.

11. Tsumbo ya vhabebi ndi ya ndeme lungafhani kha u gudisa vhana?

¹¹ Sa vhabebi, ni nga ita hani u ya nga he na “laiwa ngaho”? Thetshelesani Yehova. Tendani a tshi livhisa nḓila ine na alusa ngayo ṅwana waṋu ni tshi shumisa Ipfi ḽawe na vhulivhisi vhune na vhu wana ndanguloni yawe. Nga u ya ha tshifhinga, vhana vhaṋu vha ḓo ni livhuwa nge na ita nga u ralo! Muṅwe wahashu wa tshinnani o ṅwala uri: “Ndi livhuwa vhukuma nḓila ye nda aluswa ngayo nga vhabebi vhanga. Vho ita zwoṱhe zwine vha nga kona uri vha swikelele mbilu yanga.” O amba uri vhabebi vhawe vho mu thusa uri a sendele tsini na Yehova. Naho zwo ralo, vhaṅwe vhana vha ṱutshela Yehova hu sa londwi vhuḓidini vhune vhabebi vha vhu ita. Fhedzi vhabebi vhe vha lingedza u ita zwoṱhe zwine vha nga kona uri ngoho i swikelele mbilu dza vhana vhavho, vha na luvalo lwavhuḓi. Vha nga dovha vha fulufhela uri ḽiṅwe ḓuvha ṅwana wa ḽihwara-hwara a nga vhuyelela kha Yehova.

12, 13. (a) Vhabebi vha nga sumbedza hani uri vha thetshelesa Mudzimu musi ṅwana wavho o bviswa tshivhidzoni? (b) Muṅwe muṱa wo vhuyelwa hani nga u thetshelesa Yehova?

 ¹² Muṅwe mulingo muhulwanesa une wa nga linga u thetshelesa ha vhaṅwe vhabebi, ndi musi ṅwana wavho o bviswa tshivhidzoni. Ṱhogomelani tsumbo ya muṅwe mme we ṅwananyana wawe o bviswaho tshivhidzoni a ṱuwa hayani. Mme awe vho ri: “Ndo vha ndi tshi ṱoḓa huṅwe na huṅwe hune khandiso dzashu dza nga ntendela uri ndi kone u fhedza tshifhinga na ṅwananyana wanga na muḓuhulu wanga.” O dovha a ri: “Fhedzi munna wanga o nthusa nga nḓila yavhuḓi u itela u ntsumbedza uri ṅwana washu ha tsha vha zwanḓani zwashu nahone a ro ngo fanela u dzhenelela.”

¹³ Nga murahu, onoyo ṅwana o vhuyedzedzwa tshivhidzoni. Mme awe vho ri: “Zwino u a founa na u nthumela milaedza tshifhinga tshoṱhe! Nahone u a ri ṱhonifha ngauri u a zwi ḓivha uri ro thetshelesa Mudzimu. Ri na vhushaka havhuḓi.” Arali ni na ṅwana o bviswaho tshivhidzoni, naa ni ḓo ‘fulufhedza Mudzimu nga mbilu yaṋu yoṱhe; na u sa ḓi-tika nga u ri: Ndi a ṱalukanya’? (Mir. 3:5, 6) Humbulani uri u kaidzwa nga Yehova zwi sumbedza uri u na vhuṱali na uri u a ri funa. Ni songo hangwa uri o ṋekedza Murwa wawe a tshi itela vhoṱhe, u katela na ṅwana waṋu. Mudzimu ha ṱoḓi muthu na muthihi a tshi fheliswa. (Vhalani 2 Petro 3:9.) Nga zwenezwo, ivhani na lutendo kha u kaidzwa nga Yehova na vhulivhisi hawe. Vhabebi, itani zwine Yehova a zwi funa naho zwi tshi vhavha. Thetshelesani musi Mudzimu a tshi ni kaidza nahone ni songo lwisana nazwo.

14. Ri vhuyelwa hani nga vhulivhisi vhune Yehova a ri ṋea hone a tshi shumisa “mulanda a fulufhedzeaho”?

¹⁴ Yehova o fulufhedzisa uri u ḓo ṱhogomela tshivhidzo tsha Vhukriste, u tshi tsireledza na u tshi livhisa. Zwenezwi u zwi ita nga nḓila nnzhi. Sa tsumbo, o vhea Murwa wawe uri a ṱhogomele tshivhidzo nahone murwa wawe o vhea “mulanda a fulufhedzeaho” uri a ri ṋee zwiḽiwa nga tshifhinga tsho teaho zwine zwa ḓo ri thusa u dzula ri tshi fulufhedzea. (Luka 12:42) Samusi zwenezwo zwiḽiwa zwi tshi wanala nga nḓila nnzhi, onoyo mulanda u ri ṋea vhulivhisi ha ndeme kana u ri kaidza. Ḓivhudziseni uri, ‘Naa hu na nyambo kana thero kha dzikhandiso dzashu ye ya ita uri ndi shandule nḓila ine nda humbula ngayo kana vhuḓifari hanga?’ Ni a takala arali no ita dzenedzo tshanduko! Ni vha ni tshi khou tendela Yehova a tshi ni vhumba kana u ni kaidza ngauri zwi a ni vhuyedza.—Mir. 2:1-5.

15, 16. (a) Ri nga vhuyelwa hani nga “zwifhiwa zwine zwa vha vhathu” tshivhidzoni? (b) Ri nga ita hani uri vhahulwane vha shume vho takala?

¹⁵ Kristo o dovha a ṋea tshivhidzo “zwifhiwa zwine zwa vha vhathu,” zwenezwo zwifhiwa ndi vhahulwane vhane vha lisa sambi ḽa Mudzimu. (Vhaef. 4:8, 11-13) Ri nga vhuyelwa hani nga zwenezwo zwifhiwa zwavhuḓi? Ri nga vhuyelwa nga u edzisa lutendo lune vha vha nalwo na tsumbo yavho yavhuḓi. Iṅwe nḓila ine ra nga vhuyelwa ngayo ndi nga u thetshelesa nyeletshedzo yavho i bvaho Maṅwaloni. (Vhalani Vhaheberu 13:7, 17.) Humbulani uri vhahulwane vha a ri funa nahone vha ṱoḓa ri tshi vha na vhushaka ho khwaṱhaho na Mudzimu. Sa tsumbo, arali vha ṱhogomela uri a ri tsha ḓa miṱanganoni kana a ri tsha fhisea, a zwi timatimisi uri vha ḓo ṱavhanya vha ri thusa. Vha ḓo ri thetshelesa nahone vha lingedza u ri ṱuṱuwedza na u ri ṋea nyeletshedzo yo teaho i bvaho Maṅwaloni. Naa ni dzhia yeneyo thuso sa nḓila ine Yehova a sumbedza ngayo uri u a ni funa?

¹⁶ Humbulani uri zwi nga konḓela vhahulwane u amba na riṋe musi vha tshi ṱoḓa u ri ṋea nyeletshedzo. Sa tsumbo, humbulani nḓila ye zwa konḓela ngayo muporofita Nathani u amba na khosi Davida we a lingedza u dzumba tshivhi tshawe tshihulwane! (2 Sam. 12:1-14) Nga hu fanaho, muapostola Paulo o vha a tshi fanela u vha na tshivhindi uri a khakhulule Petro, muṅwe wa  vhaapostola vha 12 we a sumbedza u vha na tshiṱalula kha vhahawe vha Vhayuda. (Vhagal. 2:11-14) Nga zwenezwo, ni nga ita hani uri zwi lelutshele vhahulwane vha tshivhidzoni tshaṋu u ni ṋea nyeletshedzo? Ni fanela u ḓiṱukufhadza, u vha muthu a dzheneaho na u livhuwa. Dzhiani thuso yavho sa nḓila ine Mudzimu a sumbedza ngayo uri u a ni funa. Zwenezwi a zwi nga ḓo vhuyedza inwi fhedzi, zwi ḓo dovha zwa ita uri vha shume vho takala.

17. Muṅwe wahashu wa tshifumakadzini o vhuyelwa hani musi a tshi thuswa nga vhahulwane tshivhidzoni?

¹⁷ Muṅwe wahashu wa tshifumakadzini o wana zwi tshi mu konḓela u funa Yehova nga nṱhani ha zwe zwa itea tshifhingani tsho fhiraho. O ri: “Musi zwithu zwe zwa itea tshifhingani tsho fhiraho zwi tshi ntsikeledza, ndo vha ndi tshi zwi ḓivha uri ndi fanela u amba na vhahulwane. A vho ngo ambisa na nṋe zwiṅwe-vho kana u ntsasaladza, fhedzi vho nṱuṱuwedza na u nkhwaṱhisa. Nga murahu ha muṱangano muṅwe na muṅwe wa tshivhidzo, hu sa londwi uri vho farakanea lungafhani, ho vha hu tshi ḓa muhulwane muthihi a mmbudzisa mutakalo. Nga nṱhani ha zwe zwa itea tshifhingani tsho fhiraho, ndo pfa u nga Mudzimu ha mpfuni. Naho zwo ralo, musi tshifhinga tshi tshi khou ḓi ṱanḓulukana tshi tshi ya, Yehova o shumisa tshivhidzo na vhahulwane u sumbedza uri u a mpfuna. Ndo rabela uri a thi nga ḓo vhuya nda mu litsha.”

18, 19. Ndi mini zwine zwa pfisa vhuṱungu u fhira u kaidzwa naho hu hufhio? Ṋeani tsumbo.

¹⁸ Naho u kaidzwa zwi tshi vhavha, fhedzi u hana u kaidzwa zwi vhavha u fhira vhuṱungu ha u kaidzwa naho hu hufhio. (Vhaheb. 12:11) Ṱhogomelani tsumbo ya Kaini na ya Khosi Tsedekia. Musi Kaini a tshi thoma u vhenga Abele nahone a tshi ṱoḓa u mu vhulaya, Mudzimu o kaidza Kaini a ri: “Wo sinyutshela’ni? Tshifhaṱuwo tshau tsho sinyalala nga’ni? Nandi? Wá ita zwivhuya, a si hone khofheni hu tshi ḓo tshá naa? Wa hana zwivhuya, vothini hu dzumbama zwivhi; zwo lalela iwe; iwe-ha U zwi kunde.” (Gen. 4:6, 7) Kaini ho ngo thetshelesa. O fhedzisela o vhulaya murathu wawe. Zwenezwo zwithu zwo mu ḓisela masiandoitwa a si avhuḓi vhutshilo hawe hoṱhe! (Gen. 4:11, 12) Arali a vhe o thetshelesa musi a tshi kaidzwa nga Yehova, o vha a sa ḓo pfa vhuṱungu vhu fanaho na ha u sa thetshelesa.

¹⁹ Tsedekia we a vha e muvhusi muvhi na a si na nungo, o vhusa nga tshifhinga tsha musi vhuimo ha ngei Yerusalema vhu si havhuḓi. Muporofita Yeremia o kaidza khosi Tsedekia lunzhi-lunzhi uri a litshe nḓila dzawe mmbi, fhedzi ho ngo tenda u kaidzwa. Na ene o sedzana na masiandoitwa a si avhuḓi. (Yer. 52:8-11) Yehova ha ṱoḓi ri tshi sedzana na masiandoitwa a si avhuḓi zwi sa ṱoḓei!—Vhalani Yesaya 48:17, 18.

20. Vhumatshelo ho farela mini vhane vha tenda u kaidzwa nga Mudzimu na vha sa tendi u kaidzwa?

²⁰ Vhathu vhanzhi ṋamusi vha dzhia u kaidzwa nga Mudzimu zwi si zwa ndeme nahone a vha tendi u kaidzwa. Fhedzi hu si kale, vhane vha hana u kaidzwa vha ḓo sedzana na masiandoitwa a si avhuḓi. (Mirero 1:24-31) Nga zwenezwo, kha ri ‘thetshelese pfunzo nahone ri ṱalifhe.’ Mirero 4:13 i ri: “Nambatela pfunzo, U songo i litsha; U ḓi-vhulunge, ngauri u hanya hau ndi yone.”