1. Vhabebi vha Vhakriste vha ṱoḓa u vha na vhungoho ha mini musi vhana vhavho vha sa athu u lovhedzwa?

MUṄWE wahashu ane a pfi Blossom Brandt u amba nga ha zwe zwa itea musi a tshi dzhia phetho ya u lovhedzwa. O ri: “Ho fhela miṅwedzi minzhi ndi tshi dzula ndi tshi vhudza mme anga na khotsi anga uri ndi ṱoḓa u lovhedzwa nahone kanzhi vho vha vha tshi amba na nṋe nga hazwo. Vho vha vha tshi ṱoḓa u vha na vhungoho ha uri ndi a ḓivha uri phetho yanga ndi ya ndeme lungafhani. Tshenetshi tshiitea tsha ndeme vhutshiloni hanga, tsho fhedza tsho vha hone nga ḽa 31 December 1934.” Musalauno, vhabebi vha Vhakriste na vhone vha ṱoḓa u thusa vhana vhavho u dzhia phetho dza vhuṱali. U lenga u lovhedzwa nga nṱhani ha zwiitisi zwi sa pfali, zwi nga vhea vhushaka havho na Yehova khomboni. (Yak. 4:17) Naho zwo ralo, vhabebi vho ṱalifhaho vha ṱoḓa u vha na vhungoho ha uri vhana vhavho vho lugela u hwala vhuḓifhinduleli ha u vha vhafunziwa vha Vhakriste musi vha sa athu u lovhedzwa.

2. (a) Vhaṅwe vhalavhelesi vha ḽiisela vho ṱhogomela mini? (b) Ri ḓo haseledza mini kha ino thero?

² Vhaṅwe vhalavhelesi vha ḽiisela vho ṱhogomela uri hu na vhaswa  vha sa athu u lovhedzwaho vhane vha vha magumoni a miṅwaha ya vhufumi na vha re mathomoni a miṅwaha ya vhu-20 vho alutshelaho ngohoni. Kanzhi vhenevha vhaswa vha a ya miṱanganoni ya tshivhidzo na u shela mulenzhe vhuḓinḓani. Vha ḓidzhia vhe Ṱhanzi dza Yehova. Fhedzi vha a timatima u ḓiṋekedzela kha Yehova na u lovhedzwa. Zwenezwo zwi nga vha zwi tshi itiswa nga mini? Nga zwiṅwe zwifhinga, zwi itiswa nga uri vhabebi vhavho vha humbula u nga a vha athu u lugela u lovhedzwa. Kha ino thero, ri ḓo haseledza nga ha zwithu zwiṋa zwine zwa vhilaedzisa vhaṅwe vhabebi vha Vhakriste na u ita uri vha si ṱuṱuwedze vhana vhavho uri vha lovhedzwe.

3. Vhabebi vha Blossom vho vha vha tshi vhilaedziswa nga mini?

³ Vhabebi vha Blossom we ha ambiwa nga hae kha phara ya u thoma, vho vha vha tshi vhilaedziswa nga u ṱoḓa u ḓivha arali ṅwananyana wavho o no aluwa lune a pfesesa zwine u lovhedzwa zwa amba zwone na nḓila ine zwa vha zwa ndeme ngayo. Vhabebi vha nga ḓivha hani arali ṅwana wavho o lugela u ḓiṋekedzela?

4. Ndaela ya Yesu i re kha Mateo 28:19, 20, i nga thusa hani vhabebi musi vha tshi funza vhana vhavho?

⁴ Vhalani Mateo 28:19, 20. Samusi zwo haseledzwa kha thero yo fhiraho, Bivhili a i ambi uri muthu u fanela u lovhedzwa e na miṅwaha mingana. Naho zwo ralo, vhabebi vha nga vhuyelwa nga u humbulisisa nga ha zwine u vha mufunziwa zwa amba zwone. Kha Lugerika, maipfi a re kha Mateo 28:19 ane a ri u ‘ita vhafunziwa,’ a amba u gudisa muthu u na tshipikwa tsha u mu thusa uri a vhe mutevheli wa Kristo. Mufunziwa ndi muthu ane a guda na u pfesesa zwe Yesu a zwi funza nahone u ḓiimisela u zwi tevhedza. Nga zwenezwo, vhabebi vhoṱhe vha Vhakriste vha fanela u gudisa vhana vhavho u bva vhuṱukuni vhe na tshipikwa tsha u vha thusa uri vha vhe vhafunziwa vha Kristo vho lovhedzwaho. Zwi tou vha khagala uri ṅwana wa lutshetshe ha fanelei uri a lovhedzwe. Naho zwo ralo, Bivhili i sumbedza uri na vhana vhaṱuku vha nga pfesesa na u funa ngoho i re Bivhilini.

5, 6. (a) Zwine Bivhili ya zwi amba nga ha Timotheo zwi ri vhudza mini nga ha ndovhedzo yawe? (b) Vhabebi vho ṱalifhaho vha nga thusa hani vhana vhavho nga nḓila i bvelelaho?

⁵ Timotheo o vha e mufunziwa we a ita uri ngoho i vhe yawe musi a tshee muswa. Muapostola Paulo o amba uri Timotheo o guda ngoho i re Maṅwaloni u bva vhuṱukuni. Naho Timotheo o alutshela muṱani wa vhathu vha re kha vhurereli vhu sa fani, mme awe na makhulu wawe vhe vha vha vhe Vhayuda, vho mu thusa u pfesesa Maṅwalo nga nḓila ye Vhayuda vha vha vha tshi a pfesesa ngayo. Zwenezwo zwo ita uri a vhe na lutendo lwo khwaṱhaho. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Musi Timotheo e magumoni a miṅwaha ya vhufumi kana mathomoni a miṅwaha ya vhu-20, o vha e mufunziwa wa Mukriste we a vha a tshi nga fanelea u vha na ndugelo dzo khetheaho tshivhidzoni.—Mish. 16:1-3.

⁶ Ndi ngoho uri vhana a vha fani; a vha aluwi kana u vhibva nga tshifhinga tshi fanaho. Vhaṅwe vhana vha a ṱavhanya u pfesesa ngoho, u dzhia phetho dza vhuṱali na u ṱoḓa u lovhedzwa vha tshee vhaṱuku. Vhaṅwe vha nga lugela u lovhedzwa vho no vha vhahulwane. Nga zwenezwo, vhabebi vho ṱalifhaho a vha kombetshedzi vhana vhavho uri vha lovhedzwe. Nṱhani hazwo, vha vha thusa uri vha ite mvelaphanḓa u ya nga vhukoni havho. Vhabebi vha a takala musi ṅwana wavho a tshi shumisa zwe zwa ṅwalwa kha Mirero 27:11. (Vhalani.) Naho zwo ralo, a vho ngo fanela u vhuya vha hangwa tshipikwa tshavho tsha u thusa vhana vhavho uri vha vhe vhafunziwa vha Vhakriste. Musi vhabebi vhe na zwenezwo muhumbuloni, vha nga ḓivhudzisa uri, ‘Naa ṅwana wanga u a ḓivha zwo engedzeaho lune a nga ḓiṋekedzela kha Mudzimu na u lovhedzwa?’   

7. Naa muthu ane a khou ṱoḓa u lovhedzwa u fanela u thoma a ḓivha zwidodombedzwa zwoṱhe zwi re Bivhilini a sa athu u lovhedzwa? Ṱalutshedzani.

⁷ Musi vhabebi vha tshi gudisa vhana vhavho, vha ṱoḓa vha tshi ḓivha nga vhuḓalo ngoho ine ya ḓo vha thusa uri vha ḓiṋekedzele kha Mudzimu. Fhedzi zwenezwi a zwi ambi uri muthu u fanela u thoma a ḓivha zwidodombedzwa zwoṱhe zwi re Bivhilini a sa athu u ḓiṋekedzela kha Mudzimu na u lovhedzwa. Vhafunziwa vhoṱhe vha fanela u bvela phanḓa vha tshi guda zwo engedzeaho musi vho no lovhedzwa. (Vhalani Vhakolosa 1:9, 10.) Nga zwenezwo, vha fanela u thoma vha ḓivha u swika kha vhuimo vhufhio vha sa athu u lovhedzwa?

8, 9. Ri nga guda mini kha mafhungo a Paulo na mulindi wa dzhele?

⁸ Vhabebi vha nga thuswa nga zwe zwa itea kha muṅwe muṱa wa ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha. (Mish. 16:25-33) Paulo o dalela ngei Filipi nga ṅwaha u ṱoḓaho u vha 50 C.E., musi e kha lwendo lwawe lwa vhuvhili lwa vhurumiwa. Musi vhe henefho, Paulo na khonani yawe Silasi vho pomokwa mazwifhi nahone vha valelwa dzhele. Ho vha na mudzinginyo muhulu vhukati ha vhusiku we wa dzinginyisa henefho fhethu nahone mavothi a dzhele a vulea. Mulindi wa dzhele o vha o tshuwa a tshi humbula uri zwivhotshwa zwo shavha nahone musi a tshi ṱoḓa u ḓivhulaya, Paulo o mu vhidzelela. Paulo na Silasi vho huwelela kha onoyo mulindi wa dzhele na muṱa wawe. Ngoho ye vha i guda nga ha Yesu yo vha ṱuṱuwedza uri vha dzhie vhukando vhufhio? Vho lovhedzwa nga u ṱavhanya. Ri nga guda mini kha enea mafhungo?

⁹ Zwi vhonala u nga mulindi wa dzhele o vhuya a vha ḽiswole. O vha a sa ḓivhi Maṅwalo. Nga zwenezwo, uri a kone u ḓivha zwavhuḓi Maṅwalo, o vha a tshi fanela u guda ngoho i re Bivhilini, u pfesesa zwine u vha mushumeli wa Mudzimu zwa amba zwone na u ḓiimisela u tevhedza zwe Yesu a zwi funza. Ngoho i re Bivhilini ye a i guda nga tshenetsho tshifhinga tshiṱuku yo mu ṱuṱuwedza uri a lovhedzwe. A zwi timatimisi uri o bvela phanḓa a tshi guda zwo engedzeaho musi o no lovhedzwa. Ni na zwenezwi muhumbuloni, ndi mini zwine na nga zwi ita musi ṅwana waṋu a tshi sumbedza uri u funa zwine a zwi guda Bivhilini nahone u a pfesesa zwine u ḓiṋekedzela na u lovhedzwa zwa amba zwone na nḓila ine zwa vha zwa ndeme ngayo? Vhabebi vha Vhakriste vha nga vhudza ṅwana wavho uri a nga amba na vhahulwane vha tshivhidzo uri vha vhone arali a tshi fanelea u lovhedzwa. * U fana na vhaṅwe vhafunziwa vho lovhedzwaho, u ḓo bvela phanḓa a tshi guda zwo engedzeaho nga ha zwine Yehova a ḓo zwi ita vhutshiloni hawe hoṱhe na u ya nga hu sa fheli.—Vharoma 11:33, 34.

10, 11. (a) Vhaṅwe vhabebi vha humbula mini? (b) Ndi mini zwine zwa nga tsireledza ṅwana?

¹⁰ Vhaṅwe vhabebi vha humbula uri ndi khwine vhana vhavho vha tshi lenga u lovhedzwa uri vha thome vha wane pfunzo ya nṱha na u wana mushumo wavhuḓi. Zwi nga vha zwi zwavhuḓi u humbula nga yeneyo nḓila, fhedzi naa zwenezwo zwi ḓo thusa ṅwana wavho uri a bvelele zwa vhukuma? Zwa ndeme vhukuma, naa zwi tshimbidzana na zwine zwa funzwa nga Bivhili? Bivhili i ri ṱuṱuwedza uri ri ite mini?—Vhalani Muhuweleli 12:1.

¹¹ Ndi zwa ndeme u humbula uri ḽino shango na zwoṱhe zwi re khaḽo a zwi tshimbidzani na nḓila ine Yehova a humbula ngayo na zwine a zwi takalela. (Yak. 4:7, 8; 1 Yoh. 2:15-17; 5:19) Musi ṅwana e na vhushaka ha tsini na Yehova, zwi mu tsireledza kha Sathane, shango ḽawe na ṱhuṱhuwedzo  mmbi ya ḽino shango. Arali vhabebi vha ita uri pfunzo na u wana mushumo wavhuḓi zwi vhe zwone zwa ndeme, ṅwana wavho a nga humbula u nga zwithu zwa ḽino shango ndi zwa ndeme u fhira vhushaka hawe na Yehova. Naa vhabebi vha Vhakriste vha nga ṱoḓa ḽino shango ḽi tshi funza ṅwana wavho uri a humbule nga nḓila ine shango ḽa humbula ngayo nga ha u bvelela vhutshiloni? Ngoho ndi ya uri ri takala na u bvelela zwa vhukuma musi ri tshi vhea Yehova u thoma vhutshiloni hashu.—Vhalani Psalme ya 1:2, 3.

12. Ndi ngani vhaṅwe vhabebi vha sa ṱoḓi ṅwana wavho a tshi ṱavhanya u lovhedzwa?

¹² Muṅwe mme o amba zwi tevhelaho musi a tshi ṱalutshedza zwo itaho uri a si ṱuṱuwedze ṅwananyana wawe u lovhedzwa, o ri: “Zwi a ntshonisa vhukuma u amba uri tshiitisi tshihulwane ho vha hu uri ndo vha ndi tshi ofha uri a nga bviswa tshivhidzoni.” U fana na onoyo wahashu, vhaṅwe vhabebi vha nga humbula uri ndi khwine uri ṅwana wavho a si lovhedzwe u swika a tshi vha muhulwane lune a si tsha ita zwithu zwa vhutsilu. (Gen. 8:21; Mir. 22:15) Vha nga amba uri, ‘Samusi ṅwana wanga a songo lovhedzwa, a nga si bviswe tshivhidzoni.’ Ndi ngani zwo khakhea u humbula nga yeneyi nḓila?—Yak. 1:22.

13. Naa u lenga u lovhedzwa zwi ita uri muthu a si vhe na vhuḓifhinduleli kha Yehova? Ṱalutshedzani.

¹³ Ndi ngoho uri vhaṅwe vhabebi vha Vhakriste vha nga si ṱoḓe ṅwana wavho a tshi lovhedzwa a sa athu u aluwa lune a pfesesa nḓila ine u lovhedzwa zwa vha zwa ndeme ngayo. Naho zwo ralo, zwi ḓo vha zwo khakhea u humbula uri u sa lovhedzwa ha ṅwana zwi ita uri a si vhe na vhuḓifhinduleli phanḓa ha Yehova. Ndi ngani? U vha na vhuḓifhinduleli phanḓa ha Yehova a zwi ḓitiki nga u lovhedzwa. Nṱhani hazwo, ṅwana u vha na vhuḓifhinduleli phanḓa ha Yehova Mudzimu musi a tshi vho ḓivha zwo lugaho na zwi songo lugaho phanḓa ha Yehova. (Vhalani Yakobo 4:17.) Nga zwenezwo, nṱhani ha u sa ṱuṱuwedza ṅwana uri a lovhedzwe, vhabebi vho ṱalifhaho vha shuma nga nungo dzoṱhe u itela u vhetshela ṅwana wavho tsumbo yavhuḓi. Vha ṱoḓa u gudisa ṅwana wavho u bva vhuṱukuni uri a dzhiele nṱha milayo ya Yehova ya matshilele. (Luka 6:40) Yeneyo ndi nḓila yavhuḓi ya u tsireledza ṅwana ngauri zwi ḓo mu ṱuṱuwedza uri a farelele nḓila ya Yehova yo lugaho.—Yes. 35:8.   

14. Vhahulwane vha nga tikedza hani vhuḓidini vhune ha itwa nga vhabebi vhane vha khou thusa vhana vhavho uri vha lovhedzwe?

¹⁴ Vhahulwane vha tshivhidzo vha nga tikedza vhuḓidini vhune ha itwa nga vhabebi, nga u amba zwithu zwavhuḓi nga ha u ḓivhetshela zwipikwa tshumeloni ya Mudzimu. Muṅwe wahashu wa tshifumakadzini we a fhedza miṅwaha i fhiraho 70 e muvulanḓila, o amba nga ha nḓila ye a kwamea ngayo nga nyambedzano ye a vha nayo na Wahashu Charles T. Russell. Onoyo wahashu o vha e na miṅwaha ya rathi musi a tshi vha na yeneyo nyambedzano. O ri: “O fhedza mimunithi ya 15 a tshi khou haseledza na nṋe nga ha zwipikwa zwe nda ḓivhetshela zwone tshumeloni ya Mudzimu.” Ndi ngoho uri maipfi avhuḓi na ṱhuṱhuwedzo zwi nga kwama muthu vhutshilo hawe hoṱhe. (Mir. 25:11) Vhahulwane vha nga katela vhabebi na vhana vhavho kha mishumo ine ya itwa Holoni ya Muvhuso na u ṋea vhaswa mishumo u ya nga miṅwaha yavho na vhukoni havho.

15. Ndi dzifhio dziṅwe nḓila dzine vhaṅwe tshivhidzoni vha nga ṱuṱuwedza ngadzo vhaswa?

¹⁵ Vhahashu tshivhidzoni vha nga thusa nga u sumbedza uri vha na dzangalelo kha vhaswa. Zwenezwi zwi ḓo katela u livhisa ṱhogomelo kha mvelaphanḓa ine vha khou i ita tshumeloni ya Mudzimu. Naa muswa o fhindula zwavhuḓi muṱanganoni kana o shela mulenzhe kha mbekanyamushumo ya muṱangano wa vhukati ha vhege?  Naa muswa o kona u kunda mulingo we a vha o sedzana nawo kana u huwelela tshikoloni musi o wana tshibuli? Mu khoḓeni nga u ṱavhanya. Ndi ngani ni sa iti uri zwi vhe tshipikwa tshaṋu u amba na muswa muṱangano u sa athu u thoma kana nga murahu ha muṱangano u sumbedza uri ni a mu funa zwi tshi bva mbiluni? Nga yeneyo nḓila na dziṅwe, vhaswa vha nga zwi ṱhogomela uri vha tshipiḓa tsha “tshivhidzo” tshihulu.—Ps. 35:18, Bivhili Khethwa.

16, 17. (a) Ndi ngani zwi zwa ndeme uri vhana vha lovhedzwe? (b) Ndi dakalo ḽifhio ḽine vhabebi vhoṱhe vha Vhakriste vha nga vha naḽo? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

¹⁶ U alusa ṅwana nga u mu “laya na u [mu] ṱuṱuwedzela zwa Yehova” ndi iṅwe ya ndugelo khulwanesa ine mubebi wa Mukriste a nga vha nayo. (Vhaef. 6:4; Ps. 127:3) U fhambana na vhana vha lushaka lwa Isiraele ḽa kale, vhana vhane vhabebi vhavho vha vha Vhakriste a vho ngo bebwa vho ḓiṋekedzela kha Yehova. Zwiṅwe hafhu, a zwi mamelwi u funa Mudzimu na ngoho. Musi ṅwana a tshi kha ḓi tou bva u bebwa, vhabebi vha fanela u vha na tshipikwa tsha u thusa ṅwana wavho uri a vhe mufunziwa, u mu thusa uri a vhe mushumeli wa Yehova o ḓiṋekedzelaho na u lovhedzwa. Ndi zwifhio zwiṅwe zwa ndeme? U ḓiṋekedzela, u lovhedzwa na u shumela Mudzimu nga u fulufhedzea ndi zwone zwine zwa ḓo ita uri muthu a kone u tshidzwa nga tshifhinga tsha maṱungu mahulu ane a khou ḓa.—Mat. 24:13.

¹⁷ Musi Blossom Brandt a tshi dzhia phetho ya u lovhedzwa, vhabebi vhawe vha ofhaho Mudzimu vho vha vha tshi ṱoḓa u vha na vhungoho ha uri o lugela u dzhia vhukando ha ndeme vhukuma vhutshiloni hawe. Musi vho no vha na vhungoho ha zwenezwo, vho tikedza phetho yawe. Khotsi awe vho ita zwithu zwavhuḓi vhukuma nga vhusiku ha musi a sa athu u lovhedzwa. Blossom o ri: “Vho humbela roṱhe uri ri gwadame nahone vha rabela. Vho vhudza Yehova uri vho takadzwa vhukuma nga phetho ye ṅwananyana wavho a i dzhia ya u ḓiṋekedzela khae.” Nga murahu ha miṅwaha i fhiraho 60, Blossom o ri: “Ni nga vha na vhungoho ha uri ndi nga si vhuye nda hangwa honoho vhusiku kha miṅwaha yoṱhe ine ya khou ḓa!” U nga ri vhabebi vha nga wana dakalo na u fushea zwine zwa ḓiswa nga u vhona vhana vhavho vha tshi vha vhashumeli vha Yehova vho ḓiṋekedzelaho na vho lovhedzwaho.