NDO alutshela ngei Graz kha ḽa Austria. Musi ndi na miṅwaha ya sumbe, ndo iswa tshikoloni tsha u gudela zwa vhurereli. Naho zwo ralo, ndo vhona zwithu zwi ofhisaho vhukuma musi ndi henefho, vhafunzi na vhanunu vho vha vha tshi ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani. Nga zwenezwo, mme anga vho tenda ndi tshi litsha tshenetsho tshikolo ṅwaha u sa athu u fhela.

Nga murahu, ndo dzhena tshikolo tshine tsha vha na hositele. Vhuṅwe vhusiku, Khotsi anga vho ḓa vha ndzhia ra shavhela fhethu ho tsireledzeaho ngauri ngei Graz ho vha hu tshi khou thuthubiswa nga bomo. Ro mbo ḓi dzumbama ḓoroboni ya ngei Schladming. Musi ri tshi kha ḓi tou bva u swika nahone ro no fhira buroho, ḽeneḽo buroho ḽo mbo ḓi thuthubiswa. Nga tshiṅwe tshifhinga, musi nṋe na makhulu wanga ri dzharaṱani ya hayani, ro thuntshiwa nga vhathu vhe vha vha vhe kha mabufho e a vha a tshi khou fhufha henefho tsini. Musi nndwa yo no fhela, zwo vha zwi tshi vhonala u nga kereke na muvhuso zwo ri laṱedza.

Nga 1950, muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova o thoma u guda Bivhili na mme anga. Ndo vha ndi tshi thetshelesa nyambedzano yavho nahone ndi tshi fhelekedza Mme anga musi vha tshi ya kha miṅwe ya miṱangano ya tshivhidzo. Musi mme anga vho no vha na vhungoho ha uri Ṱhanzi dza Yehova vha funza ngoho, vho mbo ḓi lovhedzwa nga 1952.

Nga tshenetsho tshifhinga, ndo vha ndi tshi vhona u nga tshivhidzoni tsha henefho, ndi kiḽaba ya vhafumakadzi vhahulwane. Nga murahu, ro ya ra dalela tshivhidzo tshe tsha vha tshi na vhaswa vhanzhi—nahone ho vha hu sa vhonali sa kiḽaba ya vhafumakadzi! Musi ndi tshi humela ngei Graz, ndo thoma u ya miṱanganoni yoṱhe nahone nga u ṱavhanya na nṋe ndo vha na vhungoho ha uri zwe nda vha ndi tshi khou zwi guda ndi ngoho. Ndo dovha nda guda uri Yehova ndi Mudzimu ane a tikedza vhashumeli vhawe misi yoṱhe. U dzula a tshi ri tikedza naho ri tshi vhona u nga ro sedzana na milingo i konḓaho vhukuma nga roṱhe.—Ps. 3:5, 6.

Ndo vha ndi tshi ṱoḓa u vhudza vhaṅwe ngoho ye nda i guda. Ndo thoma nga u vhudza vhana vha hashu. Vhakomana vhanga vhaṋa vho vha vha si tsha dzula hayani  ngauri vho vha vha tshi vho shuma, vhe vhadededzi. Fhedzi ndo ya nda vha dalela kha mivhundu yo fhamba-fhambanaho he vha vha vha tshi dzula hone nahone nda vha ṱuṱuwedza uri vha gude Bivhili. Nga u ya ha tshifhinga, vhana vha hashu vhoṱhe vho guda Bivhili nahone vha vha Ṱhanzi dza Yehova.

Kha vhege yanga ya vhuvhili ndi tshi khou huwelela nnḓu nga nnḓu, ndo ṱangana na muṅwe mufumakadzi we a vha e miṅwahani ya vhu-30 we nda thoma u guda nae Bivhili. O ita mvelaphanḓa u swika a tshi lovhedzwa nahone nga murahu munna wawe na vharwa vhavho vhavhili na vhone vha lovhedzwa. U guda na onoyo mufumakadzi zwo khwaṱhisa lutendo lwanga. Ndi ngani? A huna muthu we a vhuya a guda na nṋe Bivhili. Ndo vha ndi tshi fanela u lugiselela ngudo iṅwe na iṅwe zwavhuḓi. Nga maṅwe maipfi, ndo vha ndi tshi thoma nda ḓifunza uri ndi kone u funza mugudiswa wanga! Zwenezwo zwo ita uri ndi kone u pfesesa ngoho nga vhuḓalo. Nga April 1954, ndo mbo ḓi sumbedza khagala uri ndo ḓiṋekedzela kha Yehova nga u lovhedzwa.

Nga 1955, ndo ya mabuthanoni a tshaka dzoṱhe ngei Dzheremane, Fura na England. Musi ndi London, ndo ṱangana na Albert Schroeder. O vha e mugudisi wa Tshikolo tsha Bivhili tsha Gilead nahone nga murahu a vha muraḓo wa Tshigwada tshi Langaho. Musi ri tshi khou tandula Muziamu wa ngei Britain, Wahashu Schroeder o ri sumbedza maṅwe maṅwalwa a Bivhili. Eneo maṅwalwa o vha e na dzina ḽa Mudzimu ḽo ṅwalwaho nga maḽeḓere a Luheberu nahone Schroeder o ṱalutshedza uri ndi a ndeme lungafhani. Zwenezwi zwo ita uri ndi fune Yehova nga ho engedzeaho na ngoho i re Bivhilini, zwa ita uri ndi ḓiimisele nga nungo dzoṱhe u phaḓaladza ngoho i re Ipfini ḽa Mudzimu.

Nga ḽa 1 January 1956, ndo vha muvulanḓila wa tshifhinga tsho ḓalaho. Nga murahu ha miṅwedzi miṋa, ndo humbelwa uri ndi vhe muvulanḓila o khetheaho ngei Austria. Nga tshenetsho tshifhinga, ho vha hu si na Ṱhanzi ḓoroboni ya ngei Mistelbach he nda vha ndi tshi fanela u shuma hone. Fhedzi ndo sedzana na iṅwe khaedu. Nṋe na we nda vha ndi tshi vula nae nḓila, ro vha ro fhambana. Nṋe ndo vha ndi musidzana wa ḓoroboni a re na miṅwaha i ṱoḓaho u vha 19; ene o vha e na miṅwaha ya 25 nahone a tshi bva mahayani. Ndo vha ndi tshi lenga u vuwa; fhedzi ene o vha a tshi takalela u buba nga matsheloni. Ndo vha ndi tshi takalela u dzedza; fhedzi ene a tshi ṱavhanya u eḓela. Naho zwo ralo, u shumisa nyeletshedzo i re Bivhilini zwo ri thusa uri ri kone u tandulula phambano dzashu nahone ro ḓiphina nga u vula nḓila roṱhe.

Zwi re zwone ndi uri ro sedzana na dziṅwe thaidzo khulwane. Ro tovholwa, fhedzi “a ro ngo laṱwa.” (2 Vhakor. 4:7-9) Nga tshiṅwe tshifhinga musi ri tshi khou huwelela vhuponi ha mahayani, vhathu vha henefho vho vhofholola mmbwa dzavho. Nṋe na ane nda vula nae nḓila, ro vha ro tangwa nga mmbwa khulwane nahone dzi tshi khou ri huvha. Ro farana zwanḓa nahone nda rabela nda ri, “Yehova, ri humbela uri arali dza ri luma, ri ṱavhanye ri fe!” Musi dzenedzo mmbwa dzo no vha tsini, dzo mbo ḓi ima, dza tambisa mitshila nahone dza ṱutshela kule. Ro pfa uri Yehova o ri tsireledza. Nga murahu ha zwenezwo, ro huwelela henefho fhethu hoṱhe nahone zwi takadzaho ndi uri vhathu vho vha vha tshi takalela nga maanḓa. Khamusi vho mangadzwa nga uri mmbwa a dzo ngo ri huvhadza kana nga uri ro bvela phanḓa na mushumo washu naho ro vha ro sedzana na vhuimo vhu ofhisaho. Nga u ya ha tshifhinga, vhaṅwe vhavho vho vha Dziṱhanzi.

 Ro dovha ra sedzana na vhuṅwe vhuimo vhu ofhisaho. Ḽinwe ḓuvha muṋe wa nnḓu ye ra vha ri tshi dzula khayo, o vhuya o kambiwa, a ri shushedza nga uri u ṱoḓa u ri vhulaya nahone a amba uri ri khou thithisa vhadzulatsini vha henefho. Mufumakadzi wawe o lingedza u mu kaidza fhedzi zwa sea zwi tshi ṱanama. Zwenezwo zwithu zwoṱhe ro zwi pfa musi ri rumuni yashu. Nga u bonya ha iṱo, ro tika muṋango nga zwidulo nahone ra thoma u paka thundu dzashu. Musi ri tshi tou vula muṋango, onoyo munna o vha o ima zwiṱepisini, o fara lufhanga luhulu. Nga zwenezwo, ro mbo ḓi shavha nga muṋango wa murahu, ra fhira nga kuḓila kulapfu ku re ngadeni ri na thundu dzashu dzoṱhe nahone a ro ngo tsha dovha ra humela.

Ro ya ra humbela rumu hodelani. Ro fhedzisela ro dzula henefho lu ṱoḓaho u vha ṅwaha nahone zwenezwo zwo vhuyedza vhukuma kha vhuḓinḓa hashu. Zwo vhuyedza hani? Yeneyo hodela yo vha i vhukati ha ḓorobo nahone vhaṅwe vha Vhagudiswa vhashu vha Bivhili vho vha vha tshi ṱoḓa u guda henefho. Hu sa athu u fhela tshifhinga, ro vha ri tshi vho fara pfunzo ya bugu ya tshivhidzo na Pfunzo ya Tshiingamo vhege iṅwe na iṅwe henefho rumuni yashu. Ho vha hu tshi ṱanganela vhathu vha ṱoḓaho u vha 15.

Ro dzula ngei Mistelbach lu fhiraho ṅwaha. Nga zwenezwo, ndo mbo ḓi rumelwa uri ndi ye u shuma ngei Feldbach tshipembe-vhubvaḓuvha ha Graz. Ndo wana muṅwe ane nda ḓo vula nḓila nae, fhedzi na henefho ho vha hu si na tshivhidzo. Ro vha ri tshi dzula kuḓuni kuṱuku kwo fhaṱwaho nga mabulannga. Muya wo vha u tshi dzhena nga mabuli, nga zwenezwo, ro vha ri tshi lingedza u thivha eneo mabuli nga dzigurannḓa. Ro vha ri tshi fanela u ka maḓi tshisimani. Fhedzi zwo ri vhuyedza vhukuma. Ho mbo ḓi thomiwa tshivhidzo hu sa athu u fhela miṅwedzi i si gathi. Mafheleloni, miraḓo ya 30 ya muṱa we ra vha ri tshi guda nawo yo mbo ḓi ḓa ngohoni!

Dzenedzo tshenzhelo dzo ita uri ndi dzhiele nṱha vhukuma nḓila ine Yehova a dzula a tshi tikedza ngayo vhane vha ṱoḓa Muvhuso wawe. Naho hu si na muthu ane a nga ri thusa, Yehova u dzula e hone.—Ps. 121:1-3.

Nga 1958, ho vha hu tshi khou ḓo vha na buthano ḽa tshaka dzoṱhe Ḓoroboni ya ngei New York, Tshitediamu tsha Yankee na Midavhini ya Polo. Ndo rumela khumbelo ya u ya kha ḽeneḽo buthano nahone davhi ḽa Austria ḽa vhudzisa arali ndi tshi takalela u dzhena kilasi ya vhu-32 ya Tshikolo tsha Gilead. Ndo vha ndi tshi nga hana hani ndugelo yavhuḓi nga u ralo? Nga u ṱavhanya, ndo fhindula nda ri “Ee!”

 Musi ndi kiḽasini tshikoloni tsha Gilead, ndo vha ndi tshi dzula tsini na Martin Poetzinger. O konḓelela vhuimo vhu ofhisaho vhukuma musi e gammbani dza tshengedzo dza Vhanazi. Na ene o fhedzisela o vha muraḓo wa Tshigwada tshi Langaho. Nga zwiṅwe zwifhinga musi ri kiḽasini, Martin o vha a tshi nkhevhedza a ri, “Erika, ezwo zwi amba mini nga Ludzheremane?”

Musi ri kati na ngudo dzashu, Wahashu Nathan Knorr o ḓivhadza mishumo ye ra avhelwa yone. Nṋe ndo avhelwa u shuma Paraguay. Nga nṱhani ha uri ndo vha ndi tshee muṱuku, ndo vha ndi tshi ṱoḓa thendelo kha khotsi anga uri ndi kone u dzhena kha ḽeneḽo shango. Nga murahu ha u wana thendelo, ndo ya Paraguay nga March 1959. Ndo dzula hayani ha vharumiwa ngei Asunción na muthu muswa ane nda ḓo vula nḓila nae.

Hu sa athu u fhela na tshifhinga ndo ṱangana na Walter Bright, ane a vha murumiwa we a ṱhaphudza kiḽasi ya vhu-30 ya tshikolo tsha Gilead. Nga u ya ha tshifhinga, ro vhingana nahone ro vha ri tshi ḓo sedzana na thaidzo sa vhavhingani. Musi ri tshi ṱangana na mulingo, ri vhala fulufhedziso ḽa Yehova ḽi re kha Yesaya 41:10 ḽine ḽa ri: “U songo ofha; ngauri a re na iwe ndi Nṋe. U songo tshenuwa; ngauri Mudzimu wau ndi Nṋe. Ndi ḓo U khwaṱhisa.” Hezwi zwo ri khwaṱhisedza uri Mudzimu a nga si vhuye a ri laṱedza arali ra dzula ri tshi fulufhedzea khae na u vhea Muvhuso wawe u thoma.

Nga u ya ha tshifhinga, ro humbelwa uri ri ye u shuma tsini na bodara ya Brazil. Vhafunzi vha henefho vho ṱuṱuwedza vhana uri vha pose matombo nnḓu ya vharumiwa ye ra vha ri tshi dzula khayo, yo vha i si kha vhuimo havhuḓi. Nga zwenezwo, Walter o thoma pfunzo ya Bivhili na muhulwane wa mapholisa. Onoyo muhulwane wa mapholisa o ita vhungoho ha uri mapholisa a dzule e tsini na hune ra dzula hone lwa vhege nahone vhatovholi a vho ngo tsha ri fha thaidzo. Nga murahu ha tshifhinganyana, ro pfuluselwa kha nnḓu dzavhuḓi bodarani ya Brazil. Hezwi zwo vha zwavhuḓi ngauri zwo ita uri ri kone u fara miṱangano ya tshivhidzo Paraguay na Brazil. Musi ri sa athu u litsha mushumo washu wa u vula nḓila, ho vha hu na zwivhidzo zwivhili zwiṱuku henefho.

Madokotela anga o vha o mmbudza uri a thi koni u vha na vhana, fhedzi zwi mangadzaho ndi uri nga 1962, ndo vha muthu wa thovhela! Ro ya ra dzula ngei Hollywood kha ḽa Florida, tsini na muṱa wa ha Walter. Lwa miṅwaha yo vhalaho, vhuimo hashu ho vha vhu sa ri tendeli u vula nḓila. Ro vha ri tshi fanela u ṱhogomela muṱa. Naho zwo ralo, ro bvela phanḓa ri tshi ṱoḓa Muvhuso wa Mudzimu u thoma.—Mat. 6:33.

Musi ri tshi swika Florida nga November 1962, ro mangadzwa nga matshilele a henefho a uri vhahashu vha vharema a vha tei u fara miṱangano fhethu huthihi na vhatshena nahone vho vha vha sa huweleli fhethu huthihi. Fhedzi Yehova ha takaleli tshiṱalula, nga zwenezwo, hu sa athu u fhela tshifhinga tshilapfu, vhahashu vho thoma u ṱanganela vhoṱhe fhethu huthihi. Ri a kona u vhona nḓila ye Yehova a shela ngayo mulenzhe kha yeneyi nzudzanyo ngauri zwino ho no vha na zwivhidzo zwinzhi henefho.

Zwi ṱungufhadzaho ndi uri nga 2015, Walter o vhulahwa nga khentsara ya vhuluvhi. Ro fhedza miṅwaha ya 55 ro vhingana nahone o vha e munna wavhuḓi, ane a funa Yehova na we a thusa vhahashu vhanzhi. Ndo lavhelela nga maṱo matswuku u dovha nda mu vhona musi a tshi vuswa o no vha na mutakalo wavhuḓi.—Mish. 24:15.

Ndi a livhuwa vhukuma u vha tshumeloni ya tshifhinga tshoṱhe lwa miṅwaha ya 40 ndi tshi khou ḓiphina nga nḓila nnzhi na u wana phaṱhutshedzo nnzhi. Sa tsumbo, nṋe na Walter ro vha hone musi hu tshi lovhedzwa vhagudiswa vhashu vha Bivhili vha 136. Ndi ngoho uri ho vha na zwiimo zwi konḓaho. Fhedzi zwenezwo zwiimo a zwo ngo ita uri ri litshe u shumela Mudzimu washu a fulufhedzeaho. Nṱhani hazwo, ro sendela tsini hawe, ra fulufhela uri u ḓo ri thusa nga tshifhinga tshawe na nga nḓila yawe. Nahone o ri thusa!—2 Tim. 4:16, 17.

Walter ndi a mu ṱuvha vhukuma, fhedzi u vula nḓila zwi a nthusa u konḓelela. Ndi vhona zwi tshi vhuyedza vhukuma u funza vhaṅwe na u vha vhudza nga ha fulufhelo ḽa mvuwo. Nga ngoho Yehova ho ngo vhuya a nndaṱedza. Sa zwe a zwi fulufhedzisa, o ntikedza, a mmpfarisa na u mmpfara nga ‘tshanḓa tshawe.’—Yes. 41:10.