1. No vha ni tshi tshila nga nḓila-ḓe musi ni sa athu u guda Bivhili?

 NO VHA ni tshi tshila nga nḓila-ḓe musi ni sa athu u gudiswa Bivhili nga Ṱhanzi dza Yehova? Vhunzhi hashu a ri ṱoḓi na u humbula nga hazwo. Ri nga vha ro vha ri tshi ṱuṱuwedzwa nga nḓila ine vhathu vha ḽino shango vha dzhia zwithu ngayo. Arali zwo ralo, ro vha ri ‘tshi tshila shangoni ri si na fhulufhelo, ri sa ḓivhi Mudzimu.’ (Vhaef. 2:12) Fhedzi ro mbo ḓi shanduka musi ri tshi thoma u guda Bivhili.

2. Ndi zwifhio zwe na zwi guda musi ni tshi khou guda Bivhili?

² Musi ni tshi khou guda Bivhili, no guda uri ni na Khotsi wa ṱaḓulu ane a ni funa nga maanḓa. No zwi vhona uri ni ḓo tea u shandula nḓila ine na tshila ngayo na nḓila ine na humbula ngayo. Uri ni kone u takadza Yehova na uri ni vhe muṅwe wa vhagwadameli vhawe, no tea u guda u ita zwine Yehova a ri zwo luga na u iledza u ita zwine a ri zwo khakhea.​—Vhaef. 5:3-5.

3. U ya nga Vhakolosa 3:9, 10, Yehova u ṱoḓa ri tshi ita mini nahone ri ḓo amba nga ha mini kha ino thero?

³ Yehova ndi ene ane a tea u ri vhudza nḓila ine ra tea u ḓifara ngayo ngauri ndi Musiki washu na Khotsi ashu wa ṱaḓulu. U ṱoḓa uri ri ite vhuḓidini ha u ‘bvula vhumuthu ha kale na zwiito zwaho’ musi ri sa athu u lovhedzwa. * (Vhalani Vhakolosa 3:9, 10.) Ino thero i ḓo thusa vhane vha khou ṱoḓa u lovhedzwa uri vha fhindule mbudziso tharu dzi tevhelaho: (1) “Vhumuthu ha kale” ndi mini? (2) Ndi ngani Yehova a tshi ri vhudza uri ri vhu bvule? (3) Ri nga vhu bvula hani? I ḓo thusa  na riṋe ro no lovhedzwaho uri ri si humbule kana u ita zwithu nga nḓila ye ra vha ri tshi zwi ita ngayo musi ri sa athu u bvula vhumuthu ha kale.

4. Muthu ane a langiwa nga “vhumuthu ha kale” ndi muthu wa hani?

⁴ Muthu ane a langiwa nga “vhumuthu ha kale” u tendela tshivhi tshi tshi ṱuṱuwedza nḓila ine a humbula na u ita zwithu ngayo. A nga vha e muthu ane a humbulela ene muṋe fhedzi, ane a ṱavhanya u sinyuwa, a sa livhuwi na ane a ḓihudza. A nga vha a tshi takalela u ṱalela pornography na mimuvi ine ya sumbedza vhuvemu na vhuḓifari vhu si havhuḓi. Zwi tou pfala uri hu na zwithu zwavhuḓi zwine a zwi ita nahone a nga ḓivhona mulandu nga nṱhani ha zwithu zwi si zwavhuḓi zwine a zwi amba kana u zwi ita. Fhedzi a hu na zwine zwa mu ṱuṱuwedza uri a shandule nḓila ine a humbula na u ḓifara ngayo.​—Vhagal. 5:19-21; 2 Tim. 3:2-5.

5. Naa ri nga kona u bvula tshoṱhe vhumuthu ha kale? Ṱalutshedzani. (Mishumo 3:19)

⁵ Samusi roṱhe ri na tshivhi, a hu na ane a nga iledza tshoṱhe u humbula kana u tama zwithu zwivhi. Ri ḓo ita ri tshi amba kana u ita zwithu zwine ra ḓo ḓisola ngazwo nga murahu. (Yer. 17:9; Yak. 3:2) Fhedzi musi ri tshi bvula vhumuthu ha kale, ri vha ri si tsha tendela tshivhi tshi tshi langa nḓila ine ra humbula na u ita zwithu ngayo. Ri a shanduka ra vha muthu wa khwine.​—Yes. 55:7; vhalani Mishumo 3:19.

6. Ndi ngani Yehova a tshi ṱoḓa uri ri litshe u humbula nga nḓila yo khakheaho na u litsha mikhwa mivhi?

⁶ Yehova u ṱoḓa ri tshi litsha u humbula nga nḓila yo khakheaho na u litsha mikhwa mivhi ngauri u a ri funa nga maanḓa nahone u ṱoḓa ri tshi ḓiphiṋa nga vhutshilo. (Yes. 48:17, 18) U a zwi ḓivha uri arali ra sa lwisana na lutamo lwa u ita zwivhi, ri ḓo ḓivhaisa ra vhaisa na vhaṅwe. Musi a tshi vhona ri tshi ḓivhaisa na u vhaisa vhaṅwe, zwi a mu vhaisa.

7. U ya nga Vharoma 12:1, 2, ri nga khetha u ita mini?

⁷ Mashaka ashu na dzikhonani vha nga ri goḓa musi ri tshi khou lingedza u shandula nḓila ine ra tshila ngayo. (1 Pet. 4:3, 4) Vha nga kha ḓi ri vhudza uri ri songo tendela vhaṅwe vhathu vha tshi ri vhudza zwine ra  fanela u ita na uri ri nga ita tshiṅwe na tshiṅwe tshine ra funa. Fhedzi vhane vha hana u tshila nga nḓila ine Yehova a i takalela, vha vha vha sa khou ita zwine vhone vhaṋe vha zwi funa. Ngoho ndi ya uri vha vha vha tshi khou ṱuṱuwedzwa nga shango ḽi vhuswaho nga Saṱhane. (Vhalani Vharoma 12:1, 2.) Roṱhe ri tea u ḓiitela phetho. Ri nga khetha u sa bvula vhumuthu hashu ha kale vhune ha langwa nga tshivhi na shango ḽa Saṱhane kana ra tendela Yehova a tshi ri thusa u shanduka ra vha muthu wa khwine.​—Yes. 64:8.

8. Ri nga thuswa nga mini uri ri si tsha humbula nga nḓila yo khakheaho na u iledza mikhwa mivhi?

⁸ Yehova u a zwi ḓivha uri zwi ḓo ri dzhiela tshifhinga na vhuḓidini uri ri litshe u humbula nga nḓila yo khakheaho na u iledza mikhwa mivhi. (Ps. 103:13, 14) Naho zwo ralo, Yehova u ri ṋea vhuṱali, nungo nahone u a ri tikedza uri ri shanduke a tshi shumisa Bivhili, muya wawe mukhethwa na ndangulo yawe. Zwi tou pfala uri o no ḓi ni thusa. Kha ri ambe nga ha zwiṅwe zwithu zwine zwa ḓo ni thusa uri ni bvele phanḓa ni tshi bvula vhumuthu ha kale na uri ni fanelee u lovhedzwa.

9. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi nga ni thusa uri ni ite mini?

⁹ Ḓiṱolisiseni ni tshi shumisa Bivhili. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi tou nga tshivhoni. Ḽi nga ni thusa u ṱolisisa nḓila ine na humbula ngayo, u amba ngayo na u ita zwithu ngayo. (Yak. 1:22-25) Ane a khou ni gudisa Bivhili na vhaṅwe Vhakriste vha re na tshenzhelo vha nga ni thusa u vhona nḓila ine na nga ḓiṱolisisa ngayo ni tshi shumisa Bivhili. Sa tsumbo, vha nga shumisa Maṅwalo u ni thusa uri ni ḓivhe zwine na kona u zwi ita na u ḓivha vhushayanungo haṋu. Vha nga ni gudisa uri ni nga wana hani mafhungo o thewaho Bivhilini ane a nga ni thusa u litsha mikhwa mivhi. Yehova na ene u dzula o lugela u ni thusa. Ndi ene ane a nga ni thusa ngauri u a ḓivha zwi re mbiluni yaṋu. (Mir. 14:10; 15:11) Nga zwenezwo, dzulani ni tshi rabela na u guda Ipfi ḽawe ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe.

10. No guda mini kha zwe zwa itea kha Elie?

¹⁰ Ivhani na vhungoho ha uri milayo ya Yehova i a ri vhuyedza. Zwoṱhe zwine Yehova a ri ri zwi ite zwi a ri vhuyedza. Vhane vha ita zwine Yehova a zwi funa vha a ṱhonifhiwa, vha a ḓivha uri vha khou tshilela’ni nahone vha wana dakalo. (Ps. 19:7-11) Fhedzi vhane vha hana u tshila nga nḓila ine Yehova a i takalela vha sedzana na masiandoitwa a u sa tshila nga nḓila yavhuḓi. Ṱhogomelani zwe muṅwe munna ane a pfi Elie a zwi amba nga ha u sa tshila nga nḓila ine Mudzimu a funa. O aluswa nga vhabebi vhane vha funa Yehova. Fhedzi musi Elie a tshi khou ḓi aluwa, o khetha u vha na khonani dzi si dzavhuḓi. O thoma u shumisa zwidzidzivhadzi, u ḓifara luvhi na u tswa. Elie u ri zwenezwi zwo ita uri a ṋaṋe u sinyuwa na u ita zwa dzikhakhathi. U ri: “Ndo ita zwoṱhe zwe nda gudiswa uri Vhakriste a vho ngo tea u zwi ita.” Fhedzi Elie o vha a songo hangwa zwe a zwi guda musi a tshi kha ḓi vha muṱuku. Nga u ya ha tshifhinga, o mbo ḓi dovha a guda Bivhili. O shuma nga maanḓa uri a litshe mikhwa yawe mivhi nahone a lovhedzwa nga 2000. O vhuyelwa hani nga u tshila nga nḓila ine Yehova a i takalela? U ri: “Zwino ndi na mulalo na luvalo lwo kunaho.” * Tsumbo ya Elie i ri gudisa uri vhane vha hana u tshila nga nḓila ine Yehova a i takalela, vha ḓivhaisa vhone vhaṋe. Fhedzi Yehova o ḓiimisela u vha thusa uri vha shanduke.

11. Ndi zwithu zwifhio zwine Yehova a zwi vhenga?

 ¹¹ Ḓigudiseni u vhenga zwine Yehova a zwi vhenga. (Ps. 97:10) Bivhili i amba uri Yehova u vhenga “maṱo a u ḓihudza, lulimi lwa mazwifhi na zwanḓa zwine zwa shulula malofha a si na mulandu.” (Mir. 6:16, 17) U dovha a “nengiswa nga vhathu vha khakhathi na vhufhura.” (Ps. 5:6) Yehova u vhenga zwenezwi zwithu nga maanḓa lwe a vhuya a tou fhelisa vhavhi vhoṱhe tshifhingani tsha Noaxe nge vha vha vho ḓadza ḽifhasi nga vhuvemu. (Gen. 6:13) Kha ri ambe nga ha iṅwe tsumbo. Yehova o amba a tshi shumisa muporofita Maḽeaxi uri u vhenga vhane vha ita vhukwila ha u ṱala vhafarisi vhavho. Mudzimu ha zwi ṱanganedzi musi vha tshi mu gwadamela nahone u ḓo vha haṱula nge vha ḓifara nga yeneyo nḓila.​—Maḽ. 2:13-16; Vhahev. 13:4.

12. Zwi amba mini u ‘vhenga vhuvhi’?

¹² Yehova u ṱoḓa ri tshi ‘vhenga vhuvhi.’ (Vharoma 12:9) Musi ri tshi ‘vhenga’ tshithu, tshi a ri nengisa. Ni nga ḓipfa hani arali ha nga pfi ni ḽe zwiḽiwa zwo sinaho? Ni nga pfa zwi tshi ni silinga. Na u ita zwine Yehova a zwi vhenga zwi tea u ri nengisa nga u tou ralo.

13. Ndi ngani ri tshi tea u iledza u humbula zwithu zwivhi?

¹³ Iledzani u humbula zwithu zwivhi. Zwine ra zwi humbula zwi ṱuṱuwedza zwine ra zwi ita. Ndi ngazwo Yesu o ri gudisa uri ri songo humbula nga ha zwithu zwine zwa nga ita uri ri ite tshivhi tshihulwane. (Mat. 5:21, 22, 28, 29) Zwi tou vha khagala uri ri ṱoḓa u takadza Khotsi ashu wa ṱaḓulu. Ndi ngazwo zwi zwa ndeme uri musi ri tshi thoma u humbula zwithu zwivhi, ri ṱavhanye ri zwi pandele.

14. Zwine ra amba zwi sumbedza uri ri vhathu-ḓe nahone ri tea u ḓivhudzisa mbudziso dzifhio?

¹⁴ Langani zwine na zwi amba. Yesu o ri: “Zwi bvaho mulomoni zwi bva mbiluni.” (Mat. 15:18) Zwine ra amba zwi sumbedza uri ri vhathu-ḓe. Nga zwenezwo, ḓivhudziseni mbudziso dzi tevhelaho: ‘Naa ndi amba ngoho naho zwi tshi ḓo ndzhenisa khomboni? Samusi ndi mbinganoni, naa ndi a iledza u tamba nga lufuno na vhaṅwe vha mbeu i sa fani na yanga? Naa ndi a iledza u amba zwithu zwa vhuḓabaḓaba? Musi muṅwe muthu o ntsinyusa, naa ndi fhindula ndo dzika?’ Zwi ḓo ni thusa u humbulisisa nga ha dzenedzo mbudziso. Ri nga fanyisa zwine na zwi amba na gunubu dza tshiambaro. Ni tea u thoma  na gunubulula tshenetsho tshiambaro uri ni kone u tshi bvula nga ho leluwaho. Nga hu fanaho, zwi ḓo ni lelutshela u bvula vhumuthu ha kale arali na ita zwoṱhe zwine na nga kona uri ni iledze u amba zwithu zwine zwa vhaisa vhaṅwe, u zwifha na u amba zwithu zwa vhuḓabaḓaba.

15. Zwi amba mini u ombela vhumuthu hashu ha kale kha “danda”?

¹⁵ Ḓiimiseleni u ita zwine zwa ṱoḓea uri ni bvule vhumuthu ha kale. Muapostola Paulo o shumisa tshifanyiso u itela u ri gudisa uri ndi zwa ndeme u shandula nḓila ine ra tshila ngayo. O ṅwala uri ri tea u ombela vhumuthu hashu ha kale kha “danda.” (Vharoma 6:6) Yesu o vha o ḓiimisela u ombelwa kha danda uri a takadze Yehova. Na riṋe ri tea u ḓiimisela u iledza u ita zwine Yehova a zwi vhenga uri ri mu takadze. Ri tea u zwi ita arali ri tshi ṱoḓa u vha na luvalo lwo kunaho na u vha na fhulufhelo ḽa u ḓiphiṋa nga u tshila tshoṱhe. (Yoh. 17:3; 1 Pet. 3:21) Ni songo hangwa uri Yehova a nga si shandule milayo yawe u itela u ri takadza. Ndi riṋe vhane ra tea u shanduka ra tshila u tendelana na milayo yawe.​—Yes. 1:16-18; 55:9.

16. Ndi ngani ni tshi tea u ḓiimisela u bvela phanḓa ni tshi lwisana na vhushayanungo haṋu?

¹⁶ Bvelani phanḓa ni tshi lwisana na vhushayanungo haṋu. Naho no no lovhedzwa, ni ḓo tea u bvela phanḓa ni tshi lwisana na vhushayanungo haṋu. Ṱhogomelani zwe zwa itea kha muṅwe munna ane a pfi Maurício. Musi a kha ḓi vha muṱuku, o thoma u funana na vhathu vha mbeu i fanaho na yawe. Nga u ya ha tshifhinga, o ṱangana na Ṱhanzi dza Yehova a thoma u gudiswa Bivhili. O ita tshanduko vhutshiloni hawe a lovhedzwa nga 2002. Naho Maurício o no shumela Yehova miṅwaha minzhi, u ri: “Hu na zwifhinga zwe nda tea u lwisana na nyemulo mmbi.” Maurício ha tendeli zwenezwi zwi tshi mu kula nungo. Nṱhani hazwo, u ri: “Ndi khuthadzwa nga u ḓivha uri ndi nga takadza Yehova nga u lwisana na dzenedzo nyemulo.” *

17. Zwe zwa itea kha Nabiha zwi ni ṱuṱuwedza hani?

¹⁷ Humbelani uri Yehova a ni thuse nahone ni ḓitike nga muya wawe, hu si nga nungo dzaṋu. (Vhagal. 5:22; Vhafil. 4:6) Zwi ṱoḓa uri ri ḓidine vhukuma uri ri bvule vhumuthu ha kale na uri ri si tsha dovha ra vhu ambara. Ṱhogomelani zwe zwa itea kha muṅwe mufumakadzi ane a pfi Nabiha. Khotsi  awe vho mu ṱutshela musi a tshi kha ḓi tou vha na miṅwaha ya rathi fhedzi. U ri: “Zwo nṱungufhadza nga maanḓa.” Musi Nabiha a tshi khou ḓi aluwa, o ṋaṋa u sinyuwa na u vha na mbilwana. O thoma u rengisa zwidzidzivhadzi, a farwa a valelwa dzhele. O mbo ḓi thoma u gudiswa Bivhili nga Ṱhanzi dze dza vha dzi tshi ḓa u huwelela kha yeneyo dzhele. Nabiha o mbo ḓi thoma u shanduka. U ri: “Zwo vha zwo leluwa u litsha miṅwe mikhwa mivhi ye nda vha ndi nayo. Fhedzi musi zwi tshi ḓa kha u daha, ndo zwi pfa.” Zwo mu dzhiela tshifhinga tshi fhiraho ṅwaha uri a litshe u daha. O zwi konisa hani? U ri: “Tshithu tshihulwane tshe tsha nthusa ndi u dzula ndi tshi rabela uri Yehova a nthuse.” Zwino Nabiha u vhudza vhaṅwe uri: “Ndi na vhungoho ha uri arali nṋe ndo shanduka u itela u takadza Yehova, muṅwe na muṅwe a nga zwi kona!” *

18. Vhashumeli vha Mudzimu vho kona u ita mini? (1 Vhakorinta 6:9-11)

¹⁸ Vhaṅwe Vhakriste vha u thoma vhe Yehova a vha khetha uri vha vhuse na Kristo, vho vhuya vha ita zwithu zwivhi. Sa tsumbo, vho vha vhe dziphombwe, vha tshi ita zwa vhudzekani na vhathu vha mbeu i fanaho na yavho nahone vhe dzimbava. Fhedzi muya mukhethwa wa Mudzimu wo vha thusa uri vha shanduke. (Vhalani 1 Vhakorinta 6:9-11.) Na ṋamusi, Bivhili yo no thusa vhathu vhanzhi vhukuma uri vha shandule vhutshilo havho. * Vho litsha u ita zwithu zwivhi zwe vha vha vha tshi zwi ita naho zwo vha zwi tshi khou konḓa. Tsumbo yavho i sumbedza uri na inwi ni nga kona u shanduka na iledza mikhwa mivhi uri ni kone u fanelea u lovhedzwa.

19. Ri ḓo amba nga ha mini kha thero i tevhelaho?

¹⁹ Vhane vha khou ṱoḓa u lovhedzwa a vho ngo tea u ita vhuḓidini ha u bvula vhumuthu ha kale fhedzi. Vha tea u dovha vha ita vhuḓidini ha u ambara vhumuthu vhuswa. Thero i tevhelaho i ḓo amba nga ha nḓila ine ra nga zwi ita ngayo na uri vhaṅwe vha nga ri thusa hani.