1, 2. (a) Ndi ngani vhaswa vha Vhakriste vha tshi kunda musi vha tshi lwa na zwivhumbiwa zwivhi zwa muya? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Ri ḓo ṱolisisa mini?

MUAPOSTOLA PAULO o fanyisa vhutshilo ha Vhakriste na maswole a re nndwani. Ndi ngoho uri a ri khou lwa na vhathu, fhedzi ri khou lwa na Sathane na madimoni awe. Eneo maswina ashu ndi a vhukuma. Sathane na madimoni awe ndi maswole ane a vha na vhutsila na tshenzhemo. Mathomoni, ri nga vhona u nga ri nga si kone u kunda kha yeneyi nndwa. Vhaswa vha Vhakriste vha nga vhonala vhe si na nungo dza u lwa. Vha nga vha hani na fulufhelo ḽa uri vha nga kona u kunda zwenezwi zwivhumbwa zwivhi zwa muya? Ngoho ndi ya uri vhaswa vha nga kona u kunda nahone vha khou kunda! Ndi ngani? Ndi nga nṱhani ha uri vha ‘bvela phanḓa vha tshi khwaṱhiswa Murenani nga maanḓa.’ Fhedzi vha ita zwo engedzeaho u fhira u sokou vha na maanḓa a bvaho ha Mudzimu. Vho ambara zwiambaro zwa nndwa. U fana na maswole o gudiswaho zwavhuḓi, vho “[ambara] mafumo o fhelelaho a bvaho ha Mudzimu.”—Vhalani Vhaefesa 6:10-12.

² Musi Paulo a tshi amba nga ha tshenetsho tshifanyiso, khamusi o vha a tshi khou humbula nga ha nḓila ye maswole a Roma a vha a tshi ambara ngayo. (Mish. 28:16) Kha ri ṱolisise uri ndi ngani tshenetshi  tshifanyiso tsho tea. Musi ri tshi ita nga u ralo, ni ṱhogomele zwe vhaṅwe vhaswa vha zwi amba nga ha mitsiko ine vha sedzana nayo na mbuyelo dzine vha dzi wana nga u ambara mafumo oṱhe a muya.

3, 4. Ngoho i wanalaho Bivhilini i fana hani na bannda ḽa maswole a Roma?

³ Vhalani Vhaefesa 6:14. Bannda ḽe ḽa vha ḽi tshi vhofhiwa nga maswole a Roma, ḽo vha ḽi na tsimbi dze dza vha dzi tshi tsireledza khundu dzao. Ḽo vha ḽo itelwa u tika tshipilakhana uri tshi si we. Maṅwe mabannda o vha a tshi dovha a vha na zwitsimbi zwo khwaṱhaho zwine zwa shuma u hwala pfumo na lufhanga. Arali swole ḽa vhofha bannda ḽa khwaṱha, ḽo vha ḽi tshi vha na tshivhindi nndwani.

⁴ Nga hu fanaho, ngoho ine ra i guda Bivhilini i ri tsireledza kha pfunzo dza mazwifhi. (Yoh. 8:31, 32; 1 Yoh. 4:1) Musi ri tshi funa ngoho i bvaho Bivhilini nga ho engedzeaho, zwi ḓo ri lelutshela u hwala tsimbi ya u tsireledza “khana,” zwine zwa amba u tshila u tendelana na milayo ya Mudzimu. (Ps. 111:7, 8; 1 Yoh. 5:3) Zwiṅwe hafhu, musi ri tshi pfesesa nga vhuḓalo ngoho i bvaho Ipfini ḽa Mudzimu, ri ḓo vha na tshivhindi tsha u imelela ngoho kha maswina ashu.—1 Pet. 3:15.

5. Ndi ngani ri tshi fanela u amba ngoho?

⁵ A ro ngo fanela u amba ngoho fhedzi musi ri tshi funza nga ha Bivhili, fhedzi ri fanela u amba ngoho tshifhinga tshoṱhe. Ndi ngani ri tshi iledza u amba mazwifhi? Ndi nga nṱhani ha uri mazwifhi ndi tshihali tshi shumaho tshine Sathane a tshi shumisa u bva kale. Mazwifhi a huvhadza muzwifhi na muzwifhelwa. (Yoh. 8:44) Nga zwenezwo, ri iledza u amba mazwifhi nga hune ra nga kona ngaho. (Vhaef. 4:25) Fhedzi a zwo ngo leluwa. Abigail ane a vha na miṅwaha ya 18, o ri: “Nga zwiṅwe zwifhinga, u amba ngoho zwi nga vhonala zwi tshi nga a zwi vhuyedzi, zwihuluhulu arali u zwifha zwi tshi nga ni bvisa kha vhuimo vhu konḓaho.” Ndi ngani a tshi lingedza u amba ngoho tshifhinga tshoṱhe? O ri: “Musi ndi tshi amba ngoho, ndi vha na luvalo lwo kunaho phanḓa ha Yehova. Nahone vhabebi vhanga na khonani dzanga vha a zwi ḓivha uri vha nga mpfulufhela.” Victoria ane a vha na miṅwaha ya 23, o ri: “Vhathu vha nga ni shengedza musi ni tshi amba ngoho na u imelela zwine na zwi tenda. Fhedzi ni a vhuyelwa vhukuma tshifhinga tshoṱhe: Ni a ḓifulufhela, ni a vha na vhushaka ha tsini-tsini na Yehova nahone vhathu vhane vha ni funa vha a ni ṱhonifha.” Ndi ngoho uri zwi a vhuyedza u dzula ro vhofha ‘khundu dzashu nga bannda.’

6, 7. Ndi ngani u luga zwi tshi fanyiswa na tshipilakhana?

⁶ Muṅwe mufuda wa tshipilakhana we wa vha u tshi ambarwa nga maswole a ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha ngei Roma, wo vha u na tsimbi dze dza vha dzo bebekana. Dzenedzo tsimbi dzo vha dzo petiwa lune dza kona u tsireledza thumbu, khana na muṱana nahone dzo vha dzo vhofhiwa nga mabannda a mukumba. Tshipiḓa tsha nṱha tsha muvhili wa ḽiswole tsho vha tsho tsireledzwa nga tsimbi dzine dza vha dzo vhofhiwa nga mukumba. Tshenetsho tshipilakhana tshi ita uri ḽi si tshimbilese nahone ḽo vha ḽi tshi fanela u dzula ḽi tshi sedza uri dzenedzo tsimbi dzo dzula nga ngona. Fhedzi tshiṱangu tshaḽo tsho vha tshi tshi tsireledza mbilu na zwiṅwe zwipiḓa zwa muvhili uri zwi si rwiwe nga pfumo na misevhe.

⁷ Tshenetsho ndi tshifanyiso tshavhuḓi vhukuma tsha nḓila ine milayo ya Yehova yo lugaho ya tsireledza ngayo mbilu dzashu dza lwa pfanyisedzo! (Mir. 4:23) Swole ḽi nga si bvule tshipilakhana tsho itwaho nga tsimbi yo khwaṱhaho ḽa ambara tsho itwaho nga tsimbi i songo khwaṱhaho. Nga hu fanaho, na riṋe ri nga si litshe u tshila nga milayo ya Yehova u itela u tshila nga milayo yashu. Nḓila ine ra humbula ngayo i nga si kone u ri tsireledza. (Mir. 3:5, 6) Nṱhani hazwo, ri fanela u dzula ri tshi ita vhungoho ha uri ‘tshipilakhana’ tshe Yehova a ri ṋea tshone tshi tshee tsho tsireledza khana dzashu.

8. Ndi ngani zwi tshi vhuyedza u tshila u tendela na milayo ya Yehova?

 ⁸ Naa nga zwiṅwe zwifhinga ni vhona u nga milayo ya Yehova i a ni lemela kana u ita uri ni si tsha vha na mbofholowo? Daniel ane a vha na miṅwaha ya 21, o ri: “Vhana vha tshikolo na vhadededzi vha a nkolela nga nṱhani ha uri ndi tshila u tendelana na milayo ya Bivhili. Lwa tshifhinganyana, ndo vha ndi si tsha ḓifulufhela nahone ndo tsikeledzea.” O kunda hani zwenezwo zwithu? O ri: “Nga u ya ha tshifhinga, ndo vhona mbuyelo dza u tshila u tendelana na milayo ya Yehova. Dziṅwe khonani dzanga dzo thoma u shumisa zwidzidzivhadzi; vhaṅwe vha litsha tshikolo. Zwi a ṱungufhadza u vhona nḓila ye vhutshilo havho ha shanduka ngayo. Yehova u a ri tsireledza nga ngoho.” Madison ane a vha na miṅwaha ya 15, o ri: “Zwi a nkonḓela u tshila nga milayo ya Yehova na u sa ita zwine thangana dzanga dza murole dza humbula uri zwi a takadza.” U sedzana hani na zwenezwo zwithu? O ri: “Ndi ḓihumbudza uri ndi khou imelela dzina Yehova nahone yeneyi milingo ndi nḓila ine Sathane a lingedza u ntsikeledza ngayo. Ndi a takala musi ndi tshi kunda yeneyi nndwa.”

9-11. (a) Ndi thovho dzifhio dza pfanyisedzo dzine Vhakriste vha fanela u dzi ambara? (b) Ndi mini zwine zwa nga ri thusa uri ri ḓipfe ro vhofholowa musi ri tshi huwelela mafhungo maḓifha?

⁹ Vhalani Vhaefesa 6:15. Swole ḽa Roma ḽe ḽa vha ḽi songo ambara thovho, ḽo vha ḽi tshi vha ḽi songo lugela u ya nndwani. Thovho dze dza vha dzi tshi nga mabutswu, dzo vha dzo itwa nga mikumba yo bebekanaho. Dzenedzo thovho dzo vha dzo khwaṱha nahone dzi tshi ita uri swole ḽi kone u tshimbila zwavhuḓi.

¹⁰ Samusi maswole a ngei Roma o vha a tshi ambara thovho musi a tshi ya nndwani, thovho dza pfanyisedzo dzine Vhakriste vha dzi ambara dzi vha thusa u huwelela mulaedza wa mulalo. (Yes. 52:7; Vharoma 10:15) Naho zwo ralo, zwi ṱoḓa uri muthu a vhe na tshivhindi uri a huwelele musi hu tshi vha na tshibuli. Roberto ane a vha na miṅwaha ya 20, o ri: “Ndo vha ndi tshi ofha u huwelela kha vhane nda dzhena navho kilasini. Zwo vha zwi tshi ntshonisa. Musi ndi tshi humbula zwa murahu, a thi ḓivhi uri ndi ngani ndo ita nga u ralo. Zwino ndi takalela u huwelela kha thangana dzanga.”

¹¹ Vhaswa vhanzhi vha wana uri arali vho lugiselela zwavhuḓi, vha ḓipfa vho vhofholowa u huwelela mafhungo maḓifha. Ni nga lugiselela hani? Julia ane a vha na miṅwaha ya 16, o ri: “Ndi dzula ndi na khandiso mukhwamani nahone ndi a thetshelesa musi vhane nda dzhena navho kilasini vha tshi amba mavhonele avho na zwine vha zwi tenda. Zwenezwo zwi ita uri ndi kone u humbula nga ha zwine zwa ḓo vha thusa. Musi ndo ḓilugiselela, ndi a kona u amba navho nga ha zwine zwa nga vha thusa.” Makenzie ane a vha na miṅwaha ya 23, o ri: “Arali ni na vhuthu nahone ni na vhutsila ha u thetshelesa, ni ḓo kona u ḓivha zwine thangana dzaṋu vha khou sedzana nazwo. Ndi ita vhungoho ha uri ndo vhala khandiso dzoṱhe dzo lugiselelwaho vhaswa. Musi ndi tshi ita nga yeneyo nḓila, ndi a kona u thusa thangana dzanga ndi tshi shumisa Bivhili kana jw.org.” Samusi zwo sumbedzwa nga zwe vhenevha vhaswa vha zwi amba, musi ri tshi lugiselela u huwelela, ri vha ri tshi khou vhofha “thovho” dzashu uri dzi khwaṱhe.

12, 13. Ndi ifhio miṅwe ‘misevhe i dugaho’ ya Sathane?

¹² Vhalani Vhaefesa 6:16. “Tshiṱangu tshihulwane” tshe tsha vha tshi tshi farwa nga swole ḽa Roma tsho vha tsho lapfa nahone tshi tshi ḽi tsireledza u bva kha mahaḓa u swika kha magona. Tsho vha tshi tshi ḽi tsireledza kha mafumo na misevhe.

¹³ Miṅwe ‘misevhe i dugaho’ ine Sathane a ri posa ngayo ndi u amba mazwifhi nga ha Yehova. Sathane u amba uri Yehova ha na ndavha na riṋe nahone a huna muthu ane a nga ri funa.  Aida ane a vha na miṅwaha ya 19 u ḓipfa e si wa ndeme. O ri: “Kanzhi ndi ḓipfa u nga Yehova ha ho tsini na nṋe na uri ha ṱoḓi u vha Khonani yanga.” O sedzana hani na zwenezwo zwithu? O ri: “Miṱangano yo khwaṱhisa lutendo lwanga. Ndo vha ndi tshi sokou dzula henefho nahone ndi sa fhinduli, ndi tshi humbula uri a huna muthu ane a ṱoḓa u pfa zwine nda ḓo zwi amba. Fhedzi zwino ndi a lugiselela miṱangano nahone ndi lingedza u fhindula luvhili kana luraru. A zwo ngo leluwa, fhedzi ndi ḓipfa ndi khwine musi ndi tshi zwi ita. Nahone vhahashu vha a nṱuṱuwedza vhukuma. Musi ndi tshi bva miṱanganoni, ndi vha ndi tshi vho ḓivha uri Yehova u a mpfuna.”

14. Zwe Ida a ṱangana nazwo zwi bvisela khagala ngoho ifhio?

¹⁴ Zwe Aida a ṱangana nazwo zwi bvisela khagala ngoho ya ndeme: Tshiṱangu tshe tsha vha tshi tshi farwa nga swole tsho vha tshi sa engedzei kana u fhungudzea, fhedzi tshiṱangu tshashu tsha lutendo tshi nga kona u engedzea kana tsha fhungudzea. Phetho ndi yashu. (Mat. 14:31; 2 Vhathes. 1:3) Ndi zwa ndeme vhukuma u khwaṱhisa lutendo lwashu!

15, 16. Fulufhelo ḽi fana hani na gondolo?

¹⁵ Vhalani Vhaefesa 6:17. Gondolo ḽe ḽa vha ḽi tshi ambarwa nga maswole a Roma ḽo vha ḽo itelwa u thivha ṱhoho, mukulo na tshifhaṱuwo uri zwi si rwiwe nga misevhe. Maṅwe magondolo o vha e na tshithu tsha u fara tshine tsha ita uri maswole a kone u ḽi fara nga tshanḓa.

¹⁶ Samusi gondolo ḽi tshi tsireledza ṱhoho ya swole, na ‘fulufhelo ḽashu ḽa u tshidzwa’ ḽi tsireledza mihumbulo yashu na nḓila ine ra elekanya ngayo. (1 Vhathes. 5:8; Mir. 3:21) Fulufhelo  ḽi ita uri ri dzule ro livhisa ṱhogomelo kha mafulufhedziso a Mudzimu na u ri thusa uri thaidzo dzine ra vha nadzo dzi si ri kule nungo. (Ps. 27:1, 14; Mish. 24:15) Fhedzi arali ri tshi ṱoḓa uri “gondolo” ḽashu ḽi shume, ri fanela u ḽi ambara, hu si u ḽi fara nga tshanḓa.

17, 18. (a) Sathane a nga ri ṱuṱuwedza hani uri ri bvule gondolo ḽashu? (b) Ri nga sumbedza hani uri a ro ngo fhurwa nga Sathane?

¹⁷ Sathane a nga ri ṱuṱuwedza hani uri ri bvule gondolo ḽashu? Ṱhogomelani zwe a zwi ita kha Yesu. Ndi ngoho uri Sathane o vha a tshi zwi ḓivha uri mafheleloni Yesu u ḓo vhusa vhathu. Fhedzi Yesu o vha a tshi fanela u lindela tshifhinga tshe Yehova a tshi vhea. Nahone musi tshenetsho tshifhinga tshi sa athu u swika, o vha a tshi fanela u shengela na u fa. Nga zwenezwo, Sathane o ṋea Yesu tshibuli tsha uri a khunyeledze ḽeneḽo fulufhelo nga u ṱavhanya. Sathane o amba uri arali Yesu a tou mu gwadamela fhedzi, u ḓo mu ṋea zwoṱhe nga u ṱavhanya. (Luka 4:5-7) Nga hu fanaho, Sathane u a zwi ḓivha uri Yehova o ri fulufhedzisa uri u ḓo ri ṋea zwithu zwavhuḓi shangoni ḽiswa. Fhedzi ri fanela u lindela nahone musi ro lindela, ri nga kha ḓi sedzana na thaidzo nnzhi. Nga zwenezwo, Sathane u ri ṋea zwibuli zwine zwa nga ri kunga uri ri ḓifhelwe nga honovhu vhutshilo zwino. U ṱoḓa uri ri farakanee nga u ṱoḓa zwithu zwi vhonalaho u thoma. Nahone u ṱoḓa uri ri vhe na zwenezwo zwithu zwino. Sathane u ri ṱuṱuwedza uri ri si ṱoḓe Muvhuso wa Mudzimu u thoma.—Mat. 6:31-33.

¹⁸ U fana na vhaṅwe vhaswa vhanzhi vha Vhakriste, Kiana ane a vha na miṅwaha ya 20, ho ngo vhuya a vuwa o fhurwa nga honovhu vhukwila ha Sathane. O ri: “Ndi na fulufhelo ḽa uri ndi Muvhuso wa Mudzimu u woṱhe une wa nga tandulula thaidzo dzashu dzoṱhe.” Ḽeneḽi fulufhedziso ḽo kwama hani nḓila ine a humbula ngayo na nḓila ine a ita ngayo zwithu? Ḽo mu thusa uri a humbule uri zwithu zwa ḽino shango ndi zwa tshifhinganyana. Nṱhani ha u ita vhuḓidini ha u tovhola buḓo ḽa nṱha kha ḽino shango, u shumisa tshifhinga tshawe na nungo dzawe tshumeloni ya Mudzimu.

19, 20. Ri nga khwinisa hani vhutsila hashu ha u shumisa Ipfi ḽa Mudzimu?

¹⁹ Tshifhingani tsha musi Paulo a tshi ṅwala vhurifhi hawe, banga ḽe ḽa vha ḽi tshi shumiswa nga maswole a Roma ḽo vha ḽo lapfa nga senthimithara dza 50 nahone swole ḽo vha ḽi tshi lwa ḽo fara ḽeneḽo banga. Tshiṅwe tshiitisi tshe tsha vha tshi tshi ita uri maswole a Roma a kunde nndwani ndi uri o vha a tshi ita nḓowe-nḓowe nga eneo mabanga ḓuvha na ḓuvha.

²⁰ Paulo o fanyisa Ipfi ḽa Mudzimu ḽe Yehova a ri ṋea ḽone na banga. Fhedzi ri fanela u guda u ḽi shumisa nga vhutsila musi ri tshi imelela zwine ra zwi tenda kana u shandula nḓila ine ra humbula ngayo. (2 Vhakor. 10:4, 5; 2 Tim. 2:15) Ni nga khwinisa hani vhutsila haṋu? Sebastian ane a vha na miṅwaha ya 21, o ri: “Musi ndi tshi ita muvhalo wa Bivhili, ndi ṅwala fhasi ndimana nthihi kha ndima iṅwe na iṅwe. Ndi kuvhanganya ndimana dzoṱhe dzine nda dzi takalela.” Zwenezwi zwi mu thusa u pfesesa khwine nḓila ine Yehova a humbula ngayo. Daniel we a bulwa mathomoni, o ri: “Musi ndi tshi ita muvhalo wanga wa Bivhili, ndi khetha ndimana dzine nda humbula uri dzi ḓo thusa vhathu vhane nda ṱangana navho vhuḓinḓani. Ndo wana uri vhathu vha a ṱanganedza mulaedza wa Bivhili musi vha tshi vhona uri ni a fhisea nahone ni ita zwoṱhe zwine na nga kona u itela u vha thusa.”

21. Ndi ngani ri songo fanela u ofha Sathane na madimoni awe?

²¹ Samusi vhaswa vhe vha bulwa kha ino thero vho zwi sumbedza, a huna ṱhoḓea ya u ofha Sathane na madimoni. Vha na maanḓa, fhedzi ri nga vha kunda. Nahone a vha nga tshili tshoṱhe. Hu si kale, Sathane na madimoni vha ḓo valelwa mugodini musi Kristo a tshi Vhusa Lwa Miṅwaha Ya Tshigidi nahone nga murahu vha fheliswa tshoṱhe. (Nzumb. 20:1-3, 7-10) Ri a ḓivha swina ḽashu, vhukwila haḽo na zwe ḽa ḓiimisela u zwi ita. Ri nga lwa na Diabolo musi ri tshi thuswa nga Yehova!