THERO I GUDWAHO 21
Ni Songo Fhurwa Nga “Vhuṱali Ha Ḽino Shango”
“Vhuṱali ha ḽino shango ndi vhutsilu kha Mudzimu.” —1 VHAKOR. 3:19.
LUIMBO 98 Maṅwalo Ndi Mahevhedzwa Nga Mudzimu
MANWELEDZO *
1. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri ṋea mini?
RI NGA kunda mulingo muṅwe na muṅwe, nga nṱhani ha uri Yehova ndi Mulai washu Muhulwane. (Yes. 30:20, 21) Ipfi ḽawe ḽi ri ṋea zwoṱhe zwine ra zwi ṱoḓa uri ri “fanelee nga vhuḓalo” nahone ri “lugele u ita mushumo muṅwe na muṅwe wavhuḓi.” (2 Tim. 3:17) Musi ri tshi tshila nga zwine zwa funzwa Bivhilini, ri ṱalifha u fhira vhane vha amba uri ri tshile nga “vhuṱali ha ḽino shango.”—1 Vhakor. 3:19; Ps. 119:97-100.
2. Ri ḓo haseledza mini kha ino thero?
2 Samusi ri tshi ḓo zwi vhona, vhuṱali ha ḽino shango vhu ita uri nyemulo dzi vhonale dzi tshi kunga. Nga zwenezwo, ri nga wana zwi tshi ri konḓela u iledza nḓila ine vhathu vha ḽino shango vha humbula na u ḓifara ngayo. Ndi ngazwo Bivhili i tshi ri: “Itani vhungoho ha uri hu si vhe na muthu ane a ni thuba nga pfunzo dza maṱali na vhufhura ha sialala ḽa vhathu.” (Vhakol. 2:8) Kha ino thero, ri ḓo haseledza nḓila ye vhathu vha thoma ngayo u tenda mazwifhi mavhili ane a funzwa nga Sathane. Kha mazwifhi maṅwe na maṅwe, ri ḓo vhona uri ndi ngani vhuṱali ha shango vhu vhutsilu na uri ndi ngani vhuṱali vhu re Ipfini ḽa Mudzimu vhu tshi fhira tshithu tshiṅwe na tshiṅwe tsha ḽino shango.
U SHANDUKA HA NḒILA INE VHATHU VHA DZHIA NGAYO ZWA VHUDZEKANI
3-4. Nḓila ine vhathu vha dzhia ngayo zwa vhudzekani yo shanduka hani ngei United States mathomoni a ḓanani ḽa vhu 20 ḽa miṅwaha?
3 Ngei United States, mathomoni a ḓanani ḽa vhu 20 ḽa miṅwaha, ho vha na tshanduko kha nḓila ine vhathu vha dzhia ngayo zwa vhudzekani. Tshifhingani tsho fhiraho, vhunzhi ha vhathu vho vha vha tshi tenda uri zwa vhudzekani zwi itwa nga vhathu vho vhinganaho fhedzi na uri a si mafhungo ane a tea u ambiwa khagala. Fhedzi yeneyo nḓila ya kutshilele yo shanduka nahone mahumbulele o khakheaho o tendelwa a thoma u phaḓalala.
4 Vhukati ha 1920 na 1929, nḓila ine vhathu vha ḓifara ngayo na nḓila ine vha dzhia ngayo zwa vhudzekani yo shanduka nga murahu ha Nndwa ya Shango ya u Thoma. Muṅwe muṱoḓisisi o ri: “Filimu, zwine zwa tambwa theater, nyimbo, dzibugu na khunguwedzo zwo thoma u sumbedza zwithu zwa vhudzekani.” Nga tshenetsho tshifhinga, nḓila ye vhaṅwe vha vha vha tshi dzhaiva ngayo yo vha i tshi ita uri vhathu vha humbule nga zwa vhudzekani nahone nḓila ine vha ambara ngayo yo thoma u sa ṱhonifhea. Samusi Bivhili yo dzula yo amba nga ha maḓuvha a vhufhelo, vhathu vha ḓo “funa miḓifho.”—2 Tim. 3:4.
Vhathu vha Yehova a vha fhurwi nga mavhonele a shango a vhuḓifari vhu si havhuḓi (Sedzani phara 5) *
5. Ho itea mini kha nḓila ine vhathu vha dzhia ngayo zwa vhudzekani u bva nga vho 1960?
5 Nga vho 1960, mafhungo a u dzula noṱhe ni songo vhingana, u funana ha vhathu vha mbeu nthihi na u ṱalana zwo thoma u vha zwithu zwo ḓoweleaho. Vhunzhi ha vhuḓimvumvusi ho vha hu tshi sumbedza zwa vhudzekani khagala. Masiandoitwa a zwenezwo o vha afhio? Muṅwe muṅwali o amba uri hu na masiandoitwa manzhi musi vhathu vha tshi ḓifara nga nḓila i si yavhuḓi, sa tsumbo, zwi nga ita uri miṱa i kwashee, hu vhe na mubebi muthihi muṱani, u tsikeledzea, u vha na dzema ḽa u ṱalela pornography na zwiṅwe vho. U phaḓalala ha malwadze ane a pfukela nga u ita zwa vhudzekani, a nga ho sa AIDS, zwi sumbedza uri vhuṱali ha shango ndi vhutsilu.—2 Pet. 2:19.
6. Ndi ngani nḓila ine shango ḽa dzhia ngayo zwa vhudzekani hu zwine Sathane a zwi ṱoḓa?
6 Nḓila ine shango ḽa dzhia ngayo zwa vhudzekani ndi ine ya ṱoḓiwa nga Sathane. A zwi timatimisi uri Sathane u takalela u vhona vhathu vha tshi ita zwa vhudzekani vha sa athu vhingana nahone vha sa ṱhonifhi tshifhiwa tsha mbingano tshe Yehova a ṋea vhathu. (Vhaef. 2:2) U ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani a zwi sumbedzi u sa ṱhonifha tshifhiwa tsha Mudzimu tsha uri vhathu vha vhe na vhana fhedzi, fhedzi zwi nga ita uri muthu a sa wane vhutshilo vhu sa fheli.—1 Vhakor. 6:9, 10.
ZWINE BIVHILI YA AMBA NGA ZWA VHUDZEKANI
7-8. Ndi ngani mavhonele a Bivhili nga ha zwa vhudzekani a khwine kha a ḽino shango?
7 Vhathu vhane vha tevhela vhuṱali ha shango vha dzhiela fhasi zwine Bivhili ya zwi funza nga ha vhuḓifari, vha ri a zwi shumi. Vhathu vho raloho vha nga vhudzisa uri, ‘Ndi ngani Mudzimu a tshi nga ri sika ri na lutamo lwa u ita zwa vhudzekani fhedzi a ri vhudza uri ri songo zwi ita?’ Vha vhudzisa yeneyo mbudziso ngauri vha na mavhonele o khakheaho, a uri muthu u tea u ita zwine a tama u zwi ita. Fhedzi Bivhili i amba zwo fhambanaho na zwenezwo. Bivhili i sumbedza uri ri nga langa maḓipfele a songo teaho. (Vhakol. 3:5) Zwiṅwe hafhu, Yehova o ita uri zwi konadzee uri ri fushe maḓipfele ashu a zwa vhudzekani a tshi shumisa tshifhiwa tsha mbingano. (1 Vhakor. 7:8, 9) Musi munna na mufumakadzi vho vhingana, vha nga ḓiphiṋa nga zwa vhudzekani vha sa ḓisoli kana u vhilaela, zwine kanzhi zwa vhangwa nga u ḓifara luvhi.
8 U fhambana na vhuṱali ha ḽino shango, Bivhili i ṱuṱuwedza mavhonele o teaho nga zwa vhudzekani. I amba uri zwa vhudzekani zwi nga takadza. (Mir. 5:18, 19) Fhedzi i dovha ya ri: “Muṅwe na muṅwe waṋu u fanela u ḓivha nḓila ine a nga langa ngayo muvhili wawe nga nḓila ine wa ḓo vha mukhethwa na u ṱhonifheaho, hu si nga u vha na nyemulo dza zwa vhudzekani dzo kalulaho u fana na vha dzitshaka vha sa ḓivhi Mudzimu.”—1 Vhathes. 4:4, 5.
9. (a) Vhathu vha Yehova vha ḓanani ḽa vhu 20 ḽa miṅwaha vho ṱuṱuwedzwa hani uri vha shumise vhuṱali vhu re Ipfini ḽa Mudzimu? (b) Ndi vhulivhisi vhufhio vhune ha wanala kha 1 Yohane 2:15, 16? (c) U ya nga Vharoma 1:24-27, ndi vhufhio vhuḓifari vhune ra tea u vhu iledza?
9 Ḓanani ḽa vhu 20 ḽa miṅwaha, vhathu vha Yehova a vho ngo fhurwa nga mavhonele a vhe vha vha vha si “tsha ṱhogomela zwilinganyo zwa vhuḓifari.” (Vhaef. 4:19) Vho lingedza u tshila nga nḓila ine Yehova a i funa. Tshiingamo tsha ḽa 15 May 1926 tsho amba uri “munna na mufumakadzi vha tea u humbula na u ḓifara nga nḓila yo kunaho, zwihuluhulu na vhathu vha mbeu i sa fani na yavho.” Hu sa londwi zwe zwa vha zwi tshi khou itea shangoni, vhathu vha Yehova vho shumisa vhuṱali ho no fhira hoṱhe vhu re Ipfini ḽa Mudzimu. (Vhalani 1 Yohane 2:15, 16.) Ri livhuwa vhukuma ḽeneḽi Ipfi ḽa Mudzimu! Ri dovha ra livhuwa uri Yehova u ri ṋea zwithu zwine zwa ri thusa uri ri vhe na vhushaka havhuḓi nae u itela uri ri kone u iledza u fhurwa nga vhuṱali ha ḽino shango kha sia ḽa u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani. *—Vhalani Vharoma 1:24-27.
U SHANDUKA HA NḒILA INE VHATHU VHA DZHIA NGAYO U ḒIFUNA
10-11. Bivhili yo amba uri hu ḓo itea mini maḓuvhani a vhufhelo?
10 Bivhili yo amba uri maḓuvhani a vhufhelo, vhathu vha ḓo “funa vhone vhaṋe fhedzi.” (2 Tim. 3:1, 2) A zwi ri mangadzi uri shango ḽi ṱuṱuwedza uri vhathu vha fune vhone vhaṋe fhedzi. Iṅwe encyclopedia yo amba uri nga vho 1970 “ho vha na bugu nnzhi dze dza amba nga ha u vha na vhutshilo vhu bvelelaho.” Dziṅwe bugu dzo “ṱuṱuwedza vhavhali uri vha ḓiḓivhe, vha ṱanganedze nḓila ine vha vha ngayo na uri vha ḓidzhiele nṱha.” Ṱhogomelani tsumbo ya zwe zwa ambiwa kha iṅwe ya dzenedzo bugu, yo ri: “Funani muthu o nakaho, ane a takadza na ane a vha wa ndeme u fhira vhathu vhoṱhe, ane a vha inwi muṋe.” Yeneyo bugu yo amba uri muthu u fanela u ḓidzhiela phetho ya nḓila ine a ṱoḓa u ḓifara ngayo nahone u tea u ita zwiṅwe na zwiṅwe zwine a ṱoḓa.
11 Naa no no vhuya na zwi pfa? Sathane o ṱuṱuwedza Eva uri a ite zwi fanaho na zwenezwo. O mu vhudza uri u ‘ḓo nga Mudzimu, a ḓivha vhuḓi na vhuvhi.’ (Gen. 3:5) Ṋamusi, vhathu vhanzhi vha ḓidzhiela nṱha lune vha si ṱoḓe muthu kana Mudzimu a tshi vha vhudza zwo lugaho na zwi songo lugaho. Sa tsumbo, zwenezwi ri zwi vhona zwihuluhulu kha nḓila ine vhathu vha dzhia ngayo mbingano.
Mukriste u vhea zwine vhaṅwe vha zwi ṱoḓa u thoma, zwihuluhulu zwa mufarisi wawe wa mbingano (Sedzani phara 12) *
12. Ḽino shango ḽi ṱuṱuwedza mavhonele afhio nga ha mbingano?
12 Bivhili i amba uri munna na mufumakadzi vha tea u ṱhonifhana na u ṱhonifha muano we vha u ita musi vha tshi vhingana. I ṱuṱuwedza uri munna na mufumakadzi vha ḓiimisele u dzula vhoṱhe, i ri: ‘Munna u ḓo sia khotsi-awe na mme-awe, a nambatela musadzi wawe, vha vha ṋama nthihi.’ (Gen. 2:24) Zwo fhambanaho na zwenezwo, vho ṱuṱuwedzwaho nga vhuṱali ha ḽino shango vha ṱuṱuwedza mavhonele a uri mufarisi u fanela u livhisa ṱhogomelo kha ṱhoḓea dzawe. Iṅwe bugu ine ya amba nga ha ṱhalano i ri: “Musi vhaṅwe vha tshi vhingana, muano wa u ri ‘ri ḓo fhambanywa nga lufu’ wo dzhielwa vhudzulo nga une wa ri ‘ri ḓo dzula ro vhingana arali ri tshi kha ḓi funana.’” Ngauri vhathu vha vhona u nga mbingano a i tei u vha ya tshoṱhe, ho vha na miṱa minzhi ye ya kwashea nahone zwo sia vhathu vhanzhi vha khou pfa vhuṱungu vhu sa vhambedzwi na tshithu. Zwi tou vha khagala uri nḓila ine shango ḽa dzhia ngayo mbingano ndi ya vhutsilu.
13. Ndi ngani Yehova a tshi nengwa vhane vha ḓikukumusa?
13 Bivhili i ri: ‘Yehova u nengwa nga vhoṱhe vha ḓikukumusaho.’ (Mir. 16:5) Ndi ngani Yehova a tshi nengwa vhane vha ḓikukumusa? Ndi ngauri vhane vha funa vhone vhaṋe fhedzi na u ṱuṱuwedza vhaṅwe uri vha ite nga u ralo, vha ḓihudza u fana na Sathane. Humbulani uri Sathane o vha a tshi ḓihudza lungafhani nga u humbula uri Yesu we a shumiswa nga Mudzimu uri a sike zwithu zwoṱhe o vha a tshi tea u gwadama a mu rabela. (Mat. 4:8, 9; Vhakol. 1:15, 16) Vhathu vho raloho, vhane vha funa vhone vhaṋe fhedzi vha ṋea vhuṱanzi ha uri vhuṱali ha ḽino shango ndi vhutsilu kha Mudzimu.
ZWINE BIVHILI YA AMBA NGA HA U ḒIFUNA
14. Vharoma 12:3 i ri thusa hani uri ri vhe na mavhonele o linganelaho nga ha riṋe vhaṋe?
14 Bivhili i ri thusa uri ri vhe na mavhonele o teaho nga ha riṋe vhaṋe. I amba uri zwo tea u ḓifuna nga nḓila yo linganelaho. Yesu o ri: “U tea u funa wahau vhunga u tshi ḓifuna,” zwine zwa sumbedza uri ri tea u livhisa ṱhogomelo yo linganelaho kha zwine ra zwi ṱoḓa. (Mat. 19:19) Naho zwo ralo, Bivhili a i funzi uri ri fanela u ḓidzhia ri vha ndeme u fhira vhaṅwe. Fhedzi i funza uri: “Ni songo ita tshithu na tshithihi nga u ṱaṱisana khani kana nga u ḓihudza, fhedzi ni ḓiṱukufhadze ni dzhie vhaṅwe vhe vhahulwane kha inwi.”—Vhafil. 2:3; vhalani Vharoma 12:3.
15. Ndi ngani ni tshi vhona u nga Bivhili i na nyeletshedzo yavhuḓi nga ha u funa iwe muṋe fhedzi?
15 Vhunzhi ha vhathu vhane vha dzhiiwa vho ṱalifha ṋamusi, vha dzhiela fhasi nyeletshedzo ya Bivhili nga ha u funa iwe muṋe fhedzi. Vha amba uri u dzhia vhaṅwe vhe vhahulwane kha riṋe zwi nga ita uri vha ri dzhiele fhasi na uri vha humbule u nga vha vha ndeme u ri fhira. Fhedzi mavhonele ane a ṱuṱuwedzwa nga Sathane o ḓisa mvelelo dzifhio? Ndi mini zwe na zwi vhona? Naa vhathu vhane vha humbulela vhone vhaṋe fhedzi vho takala? Naa miṱa yavho yo takala? Naa vha na khonani dza vhukuma? Naa vha na vhushaka havhuḓi na Mudzimu? Kha zwe na zwi vhona, ndi zwifhio zwi re na mvelelo dzavhuḓi—naa ndi u tevhela vhuṱali ha ḽino shango kana vhune ha wanala Ipfini ḽa Mudzimu?
16-17. Ndi zwifhio zwine ra zwi livhuwa nahone ndi ngani?
16 Vhathu vhane vha tevhela nyeletshedzo dza vhathu vhane shango ḽa vha dzhia vho ṱalifha vha fana na muthu ane a vhudzisa nḓila kha ane a khou tshimbila nae ngeno vhuvhili havho vho xela. Yesu o amba zwi tevhelaho nga ha vhanna vho “ṱalifhaho” vha tshifhingani tshawe: “Ndi vho pofulaho vha tshi tshimbidza vho pofulaho. Arali o pofulaho a tshi tshimbidza o pofulaho, vhuvhili havho vha ḓo wela mulindini.” (Mat. 15:14) Nangoho, vhuṱali ha ḽino shango ndi vhutsilu kha Mudzimu.
Musi vhashumeli vha Mudzimu vha tshi humbula nga ha tshumelo yavho kha Yehova, vha pfa vho fushea (Sedzani phara 17) *
17 Nyeletshedzo ya vhuṱali i re Bivhilini i a “vhuyedza kha u gudisa, kha u kaidza, kha u khakhulula, na kha u laya nga nḓila yo lugaho.” (2 Tim. 3:16) Ri livhuwa vhukuma uri Yehova o ri tsireledza kha vhuṱali ha ḽino shango a tshi shumisa ndangulo yawe. (Vhaef. 4:14) Zwithu zwine Yehova a ri ṋea zwone u itela uri ri vhe na vhushaka havhuḓi nae, zwi ri thusa uri ri dzule ri tshi tevhela zwine zwa vha Ipfini ḽawe. Ndi ndugelo yavhuḓi vhukuma u livhiswa nga vhuṱali vhu bvaho Bivhilini vhune ra nga vhu fhulufhela!
LUIMBO 54 “Nḓila Ngeyi”
^ phar. 5 Ino thero i ḓo ri thusa u vhona uri ndi Yehova e eṱhe ane a ri livhisa nga nḓila yo teaho. I ḓo dovha ya ri thusa u vhona uri u tevhela vhuṱali ha shango zwi na masiandoitwa a si avhuḓi, fhedzi u shumisa vhuṱali ha Ipfi ḽa Mudzimu zwi a vhuyedza.
^ phar. 9 Sa tsumbo, sedzani Mbudziso Dzine Vhaswa Vha Dzi Vhudzisa—Phindulo Dzi Shumaho, Volumu 1, ndim. 24-26 na Volumu 2, ndim. 4-5.
^ phar. 50 ṰHALUSO YA TSHIFANYISO: Ri vhona zwiṅwe zwe vhaṅwe vhavhingani vha zwi ita musi miṅwaha i tshi khou ṱanḓulukana i tshi ya. Vhahashu vha tshi khou huwelela mafheleloni a vho 1960.
^ phar. 52 ṰHALUSO YA TSHIFANYISO: Nga vho 1980, munna a tshi khou ṱhogomela mufumakadzi wawe musi a tshi khou vhaisala nahone ṅwananyana wavho o vha sedza.
^ phar. 54 ṰHALUSO YA TSHIFANYISO: Vhavhingani vha tshi khou humbula zwithu zwi takadzaho zwe vha zwi ita tshumeloni ya Yehova. Ṅwananyana wavho na muṱa wawe vho takala navho.
