Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

THERO I GUDWAHO 22

Bvelani Phanḓa Ni Tshi Tshimbila Kha “Nḓila Khethwa”

Bvelani Phanḓa Ni Tshi Tshimbila Kha “Nḓila Khethwa”

“Hu ḓo vha na nḓila khulwane, . . . Nḓila Khethwa.”​—YES. 35:8.

LUIMBO 31 Tshimbilani Na Mudzimu!

MANWELEDZO a

1-2. Ndi phetho ifhio ya ndeme ye Vhayuda vhe vha vha vha tshi dzula Babele vha vha vho fanela u i ita? (Esera 1:2-4)

 KHOSI yo ita nḓivhadzo ya uri Vhayuda vhe vha vha vho thubiwa Babele lwa miṅwaha i ṱodaho u vha 70 vho vhofhololwa uri vha nga vhuyelela hayani havho Isiraele. (Vhalani Esera 1:2-4.) Ndi Yehova e eṱhe we a vha a tshi nga ita uri zwenezwi zwi konadzee. Ndi ngani ri tshi ralo? Vhababele vho vha vha tshi ḓivhelwa u sa vhofholola vhathu vhe vha vha thuba. (Yes. 14:4, 17) Shango ḽa Babele ḽo vha ḽo kundiwa nahone muvhusi muswa o vhudza Vhayuda uri vho vha vha tshi nga vhuyelela shangoni ḽa havho. Ṱhoho dza miṱa vho vha vha tshi fanela u ita phetho ya uri vha ḓo pfuluwa Babele kana vha ḓo sala. Zwi nga vha zwo vha zwi songo leluwa u ita yeneyo phetho. Ndi ngani?

2 Vhaṅwe vha nga vha vho vha vho no vha vhalala lwe vha vha vha sa ḓo kona u tshimbila lwonolwo lwendo lulapfu. Samusi vhaṅwe Vhayuda vho vha vho bebelwa Babele, ho vha hu hone haya hune vha hu ḓivha fhedzi. Khavho, shango ḽa Isiraele ḽo vha ḽi tshi sokou vha ḽa vhomakhulukuku wavho. Zwi vhonala uri vhaṅwe Vhayuda vho vha vho no pfuma. Nga zwenezwo, zwo vha zwi tshi ḓo vha konḓela u sia mabindu avho na mahaya avho avhuḓi vha ya vha dzula kha shango ḽine vha si ḽi ḓivhe.

3. Yehova o vha a tshi ḓo fhaṱutshedza hani Vhayuda vhe vha vha vha tshi ḓo vhuyelela Isiraele?

3 Vhayuda vhe vha vha vhe na lutendo vho vha vha tshi zwi ḓivha uri u vhuyelela havho kha ḽa Isiraele zwi ḓo ita uri vha wane phaṱhutshedzo nnzhi u fhira zwine vha ḓo xelelwa ngazwo. Phaṱhutshedzo khulwanesa dzo vha dzi tshi kwama vhurereli havho. Naho ho vha hu na thembele dza midzimu ya mazwifhi dzi fhiraho 50 ngei Babele, ho vha hu si na thembele ya Yehova. Ho vha hu si na aḽeṱare ine Vhaisiraele vha ḓo ṋekedza khayo zwiṱhavhelo u ya nga Mulayo wa Mushe nahone hu si na nzudzanyo ya vhotshifhe vha u ṋekedza zwenezwo zwiṱhavhelo. Babele ho vha hu na vhathu vhanzhi vha gwadamelaho midzimu ya mazwifhi u fhira vha thetshelesaho Yehova na u tevhedza milayo yawe. Nga zwenezwo, Vhayuda vhanzhi vha funaho Yehova vho vha vha tshi ṱoḓa u vhuyelela Isiraele u itela u vusulusa vhurabeli ho kunaho.

4. Yehova o fhulufhedzisa uri o vha a tshi ḓo thusa hani Vhayuda vhe vha vha vha tshi khou vhuyelela Isiraele?

4 Lwendo lu konḓaho lwa u bva Babele u ya Isiraele lwo vha lu tshi nga dzhia miṅwedzi miṋa, fhedzi Yehova o fhulufhedzisa uri o vha a tshi ḓo bvisa tshithu tshiṅwe na tshiṅwe tshine tsha nga thithisa vhathu vhawe. Yesaya o ṅwala u ri: “Khurani nḓila ya Yehova! Kunakiselani Mudzimu washu nḓila khulwane yavhuḓi sogani. . . . Fhethu hu re na matombo nga hu khuriwe, na fhethu hu re na magodi-godi hu vhe na nḓila yavhuḓi.” (Yes. 40:3, 4) Vhonani nga maṱo a muhumbulo, nḓila yavhuḓi vhukati ha dzithavha. Yo vha i tshi ḓo vha phaṱhutshedzo khulwane lungafhani kha vhenevho vhathu vho faraho lwendo! Zwo vha zwi tshi ḓo leluwa vhukuma u tshimbila kha yeneyo nḓila yavhuḓi nṱhani ha u tsa vha tshi gonya na zwikwara, dzithavha na magovha. Nahone zwo vha zwi tshi ḓo ita uri vha ṱavhanye u swika.

5. Nḓila ya pfanyisedzo i re vhukati ha Babele na Isiraele yo vha i tshi vhidzwa u pfi mini?

5 Ṋamusi, bada khulwane dzi vhidzwa nga madzina kana nga dzinomboro. Nḓila ya pfanyisedzo ye Yesaya a ṅwala nga hayo na yone yo vha i na dzina. Ri a vhala: “Hu ḓo vha na nḓila khulwane, nḓila ine ya vhidzwa Nḓila Khethwa. A songo kunaho ha nga tshimbili khayo.” (Yes. 35:8) Zwenezwi zwithu zwe zwa fhulufhedziswa zwo vha zwi tshi amba mini kha Vhaisiraele tshifhingani tsho fhiraho? Nahone zwi amba mini kha riṋe ṋamusi?

“NḒILA KHETHWA” TSHIFHINGANI TSHA KALE NA ZWINO

6. Ndi ngani yeneyi nḓila yo vha i tshi vhidzwa nḓila khethwa?

6 “Nḓila Khethwa” ndi dzina ḽavhuḓi lungafhani ḽa bada kana nḓila khulwane! Ndi ngani yeneyo nḓila yo vhidzwa uri ndi khethwa? Kha lwonolwo lushaka lwo vusuluswaho lwa Isiraele, ho vha hu sa ḓo tendelwa “a songo kunaho.” Zwenezwo zwi katela Muyuda muṅwe na muṅwe we a vha a tshi ḓifara luvhi, a tshi rabela midzimu ya zwifanyiso kana ane a ita vhuṅwe vhuvhi. Vhayuda vhe vha vha vha tshi ḓo humela Isiraele vho vha vha tshi tea u vha ‘vhathu vho khetheaho’ kha Mudzimu. (Dot. 7:6) Zwenezwo zwo vha zwi sa ambi uri Vhayuda vhe vha bva Babele vho vha vha sa tei u ita tshanduko u itela u takadza Yehova.

7. Ndi tshanduko dzifhio dze vhaṅwe Vhayuda vha vha vha tshi fanela u dzi ita? Ṋeani tsumbo.

7 Samusi ro no ḓi haseledza nga hazwo, vhunzhi ha Vhayuda vho bebelwa Babele nahone zwi vhonala uri vho vha vha tshi vho humbula na u ita zwithu u fana na vhathu vha Babele. Musi ho no fhela miṅwaha Vhayuda vho no humela Isiraele, Esera o ṱhogomela uri vhaṅwe Vhayuda vho vha vho vhinga vhafumakadzi vhane vha gwadamela midzimu ya zwifanyiso. (Ek. 34:15, 16; Esera 9:1, 2) Nga murahu, Muvhusi Nehemia o mangala musi a tshi wana uri vhana vhe vha bebwa Isiraele a vho ngo guda luambo lwa Vhayuda. (Dot. 6:6, 7; Neh. 13:23, 24) Vhenevho vhana vho vha vha tshi ḓo guda hani u funa na u gwadamela Yehova arali vha sa pfesesi luambo lwa Tshihevheru lwe zwipiḓa zwinzhi zwa Ipfi ḽa Mudzimu zwa vha zwo ṅwalwa ngalwo nga tshenetsho tshifhinga? (Esera 10:3, 44) Vhayuda vho vha vha tshi fanela u ita tshanduko khulwane, fhedzi zwo vha zwi tshi ḓo vha lelutshela u ita dzenedzo tshanduko musi vhe Isiraele he vhurabeli ho kunaho ha vha vhu tshi khou vusuluswa nga zwiṱuku nga zwiṱuku.​—Neh. 8:8, 9.

U bva nga 1919, vhanna, vhafumakadzi na vhana vha dzimiḽioni vho bva kha Babele Ḽihulu vha thoma u tshimbila kha “Nḓila Khethwa” (Sedzani phara 8)

8. Ndi ngani ri tshi tea u vha na dzangalelo kha zwithu zwe zwa itea kale nga u rali? (Sedzani tshifanyiso tshi re kha gwati.)

8 Vhaṅwe vha nga kha ḓi humbula uri: ‘Enea mafhungo riṋe a ri kwama hani? Zwo iteaho kha Vhayuda kale-kale zwi amba mini kha riṋe ṋamusi?’ Zwi a ri kwama vhukuma ngauri na riṋe ri khou tshimbila kha yeneyo “Nḓila Khethwa.” Hu sa londwi uri ri vhaḓodzwa kana “dziṅwe nngu,” ri tea u dzula ri tshi tshimbila kha yeneyi “Nḓila Khethwa” samusi i yone ine ya ita uri ri tshile pharadisoni ya lwa pfanyisedzo nahone i tshi ḓo dovha ya ri swikisa pharadisoni ya tshifhingani tshi ḓaho. b (Yoh. 10:16) U bva nga 1919, vhathu vha dzimiḽioni, vhanna, vhafumakadzi na vhana, vho bva Babele Ḽihulu ḽine ḽa vha vhurereli ha mazwifhi ha shango ḽoṱhe nahone vha thoma u tshimbila kha nḓila ya pfanyisedzo. Ni nga vha ni muṅwe wavho. Naho yeneyi nḓila yo thoma u shuma miṅwahani i ṱoḓaho u vha 100 yo fhelaho, mushumo wa u i khura wo thoma miṅwaha minzhi hu tshee nga phanḓa.

U KHURA NḒILA

9. U tendelana na zwine zwa ambiwa nga Yesaya 57:14, ndi mushumo ufhio we wa itwa u itela u lugisela “Nḓila Khethwa”?

9 Yehova o ita vhungoho ha uri a bvise zwikhukhulisi zwoṱhe hu u itela Vhayuda vhe vha vha vha tshi khou bva Babele. (Vhalani Yesaya 57:14.) Hu pfi mini nga “Nḓila Khethwa” ya ṋamusi? Lwa miṅwaha minzhi u swika nga 1919, Yehova o shumisa vhanna vha fhulufhedzeaho u itela u lugisela nḓila ya uri vhaṅwe vha bve Babele Ḽihulu. (Vhambedzani Yesaya 40:3.) Vho ita mushumo wa ndeme uri zwi konadzee uri vhathu vha ḓiṱukufhadzaho vha bve Babele Ḽihulu ḽa vhurabeli ha mazwifhi nahone vha gwadamele Yehova vhe na vhathu vhawe. Honohu u lugisela nḓila ho vha hu tshi katela na mini? Kha ri ambe nga ha muṅwe mushumo we wa itwa u itela u khura yeneyi nḓila.

Lwa miṅwaha minzhi musi hu sa athu u swika ṅwaha wa 1919, vhanna vha ofhaho Mudzimu vho thusa u lugisela nḓila ya u bva kha Babele Ḽihulu (Sedzani dziphara 10-11)

10-11. Mushumo wa u gandisa na wa u ṱalutshedzela Bivhili wo thusa hani vhathu uri vha wane nḓivho i bvaho Bivhilini? (Sedzani tshifanyiso.)

10 U gandisa. Bivhili yo vha i tshi tou kopololwa nga tshanḓa u swika nga vho-1450. Wonoyu mushumo wo vha u tshi dzhia tshifhinga tshilapfu. Kopi dza Bivhili dzo vha dzi tshi konḓa u wanala nahone dzi tshi ḓura. Musi hu tshi shumiswa mutshini wa u gandisa, zwo vha zwi tshi leluwa u gandisa kopi nnzhi dza Bivhili na u dzi phaḓaladza vhathuni nga nḓila i leluwaho.

11 U ṱalutshedzela. Lwa miṅwaha minzhi, Bivhili yo vha i tshi wanalesa nga luambo lwa Tshilatini lwe lwa vha lu tshi pfeseswa nga vhathu vho funzeaho fhedzi. Musi mushumo wa u gandisa u tshi khou engedzea, vhathu vhane vha ofha Mudzimu vho ita mushumo wa u ṱalutshedzela Bivhili nga nyambo dzine dza pfeseswa nga vhathu zwavho. Ṋamusi, vhathu vhane vha guda Bivhili vha a kona u vhambedza zwine vha funzwa nga vharangaphanḓa vha vhurereli na zwine Bivhili ya zwi funza zwa vhukuma.

Vhanna vha ofhaho Mudzimu vho thusa u lugisela nḓila ya u bva kha Babele Ḽihulu (Sedzani dziphara 12-14) c

12-13. Ṋeani tsumbo ya uri vhagudi vha fhulufhedzeaho vha Bivhili vho thoma hani u bvukulula pfunzo dza vhurereli ha mazwifhi.

12 Zwishumiswa zwa u guda Bivhili. Vhagudi vha Bivhili vho guda zwithu zwinzhi kha zwe vha zwi vhala Ipfini ḽa Mudzimu. Fhedzi vharangaphanḓa vha vhurereli a vho ngo zwi takalela musi vhenevho vhagudi vha Bivhili vha tshi vhudza vhaṅwe zwe vha zwi guda. Sa tsumbo, u bva nga vho-1835, tshigwada tsha vhahuweleli vha fhulufhedzeaho tsho thoma u phaḓaladza zwibammbiri zwine zwa bvukulula mazwifhi ane a funzwa nga vhurereli.

13 Nga vho-1835, munna a ofhaho Mudzimu ane a pfi Henry Grew o gandisa tshibammbiri tshi ambaho nga ha vhuimo ha vhafu. Kha tshenetsho tshibammbiri, vho sumbedza zwi tshi bva Maṅwaloni uri u tshila tshoṱhe ndi tshifhiwa tshi bvaho kha Mudzimu, hu si uri muthu u bebiwa e na muya u sa fi samusi vhunzhi ha kereke dzi tshi funza zwenezwo. Nga 1837, Vho George Storrs vho wana kopi ya tshenetsho tshibammbiri vho ṋamela tshidimela. Vho tshi vhala nahone vha tenda uri vho wana ngoho ya ndeme. Vho ita phetho ya u vhudza vhaṅwe zwe vha zwi guda. Nga 1842, vho ṋekedza nyambo dzi re na tshiṱoho tshi kungaho tshine tsha ri “Tsenguluso—Naa Vhavhi A Vha Fi?” Zwe Vho George Storrs vha zwi ṅwala zwo vha na ṱhuṱhuwedzo yavhuḓi kha Vho Charles Taze Russell.

14. Wahashu Vho Russell na vhashumisani navho vho vhuyelwa hani nga mushumo wa u lugisela nḓila we wa itwa tshifhingani tsho fhiraho? (Sedzani tshifanyiso.)

14 Wahashu Vho Russell na vhashumisani navho vho vhuyelwa hani nga mushumo wa u lugisela nḓila we wa itwa tshifhingani tsho fhiraho? Musi vha tshi khou guda, vho vha vha tshi ita vha tshi sedza bugu dzi ṱalusaho maipfi, tsumbi dza mutevhe wa maipfi na ṱhalutshedzelo dzo fhambanaho dza Bivhili. Zwenezwi zwoṱhe zwo vha zwo no ḓi lugiselwa nga vho vha rangaho phanḓa. Vho dovha hafhu vha vhuyelwa nga ṱhoḓisiso ya Bivhili yo itwaho nga vhanna vha ngaho Vho Henry Grew, Vho George Storrs na vhaṅwe. Vho Russell na vhashumisani navho vho shela mulenzhe kha mushumo wa u lugisela nḓila nga u gandisa bugu nnzhi na zwibammbiri zwine zwa haseledza nga ha zwine Bivhili ya zwi amba.

15. Ndi tshanduko dzifhio dza ndeme dze dza itea nga 1919?

15 Nga 1919, vhathu vha Mudzimu vho vhofhololwa Babele Ḽihulu. Nga wonoyo ṅwaha “mulanda a fhulufhedzeaho na wa vhuṱali” o vha hone nga tshifhinga u itela u ṱanganedza vhathu vha mbilu dzavhuḓi kha yeneyo “Nḓila Khethwa.” (Mat. 24:45-47) Mushumo we vhaṅwe vha u ita tshifhingani tsho fhiraho wa u khura yeneyo nḓila wo thusa vhathu vhane vha khou tshimbila kha yeneyo nḓila khulwane uri vha gude nga ha Yehova na zwine a ḓo zwi ita. (Mir. 4:18) Zwo ita uri zwi vha lelutshele u shandula nḓila ine vha tshila ngayo, vha tshila nga nḓila ine Mudzimu a ṱoḓa. Yehova ho ngo lavhelela uri vhathu vhawe vha ite tshanduko dzoṱhe dzi ṱoḓeaho nga tshifhinga tshithihi. Nṱhani hazwo, u thusa vhathu vhawe uri vha ite tshanduko nga zwiṱuku nga zwiṱuku. (Sedzani bogisi “ Yehova U Khou Gudisa Vhathu Vhawe Nga Zwiṱuku Nga Zwiṱuku.”) Zwi ḓo takadza lungafhani musi zwoṱhe zwine ra zwi ita zwi tshi takadza Mudzimu!​—Vhakol. 1:10.

“NḒILA KHETHWA” I TSHEE YO VULEA

16. U bva nga 1919, ndi mushumo ufhio wa u ṱhogomela we wa itwa kha “Nḓila Khethwa”? (Yesaya 48:17; 60:17)

16 Bada iṅwe na iṅwe i tea u dzula i tshi ṱhogomelwa uri i vhe kha vhuimo havhuḓi. U bva nga 1919, mushumo kha “Nḓila Khethwa” u khou bvela phanḓa u tshi itiwa hu u itela uri zwi konadzee uri vhathu vhanzhi vha bve kha Babele Ḽihulu. Mulanda a fhulufhedzeaho we a vhewa o mbo ḓi thoma u shuma nahone nga 1921 ha gandiswa tshishumiswa tshine tsha thusa u guda Bivhili u itela u thusa vhathu vhaswa u guda ngoho ine ya bva Bivhilini. Tshenetsho tshishumiswa ndi The Harp of God. Ho gandiswa kopi dzi ṱoḓaho u vha miḽioni dza rathi nga nyambo dza 36 nahone yo thusa vhathu vhanzhi u guda ngoho. Zwenezwino ho bviswa khandiso ntswa ine ya thusa u fara pfunzo ya Bivhili i re na tshiṱoho Ḓiphiṋeni Nga Vhutshilo Lwa Tshoṱhe! Kha ano maḓuvha a vhufhelo, Yehova u khou bvela phanḓa a tshi shumisa ndangulo yawe u funza vhathu Ipfi ḽawe na uri vha bvele phanḓa vha tshi tshimbila kha “Nḓila Khethwa.”​—Vhalani Yesaya 48:17; 60:17.

17-18. “Nḓila Khethwa” yo ri livhisa ngafhi?

17 Ri nga amba uri musi muthu a tshi tenda u guda Bivhili, u vha o wana tshikhala tsha u dzhena kha “Nḓila Khethwa.” Vhaṅwe vha tshimbila kha yeneyo nḓila lwa tshifhinganyana vha fhedza vha pambuwa. Ngeno vhaṅwe vha tshi ḓiimisela u bvela phanḓa vhe kha yeneyo nḓila u swika vha tshi swika hune vha khou ya. Yeneyo nḓila yo livha ngafhi?

18 Kha vhane vha vha na fhulufhelo ḽa u ya ṱaḓulu, “Nḓila Khethwa” i vha livhisa “pharadisoni ya Mudzimu” ṱaḓulu. (Nzumb. 2:7) Kha vha re na fhulufhelo ḽa u tshila kha ḽifhasi, yeneyo nḓila khulwane i vha livhisa kha vhutshilo vhu sa fheli nga murahu ha miṅwaha ya 1 000 musi Yesu Kristo a tshi khou vhusa. Arali ni tshi khou tshimbila kha yeneyo nḓila khulwane ṋamusi, ni songo humela murahu. Nahone ni songo pambuwa u vhuya u swika ni tshi ṱhaphudza lwendo lwaṋu shangoni ḽiswa. Ri ni tamela mashudu kha lwonolwu lwendo.

LUIMBO 24 Iḓani Thavhani Ya Yehova

a Yehova o amba uri nḓila khulwane ya lwa pfanyisedzo ya u bva Babele i tshi ya Isiraele i pfi “Nḓila Khethwa.” Nga hu fanaho, naa Yehova o khurela vhashumeli vhawe vha musalauno nḓila? Ee! U bva nga 1919, vhanzhi vho bva kha Babele Ḽihulu nahone vha thoma u tshimbila kha “Nḓila Khethwa.” Roṱhe ri tea u dzula ri tshi tshimbila khayo u swikela ri tshi swika hune ra khou ya.

b Vhalani bugu i re na tshiṱoho Vhuporofita Ha Yesaya—Tshedza Tsha Vhathu Vhoṱhe II, masiaṱ.  56-57.

c ṰHALUSO YA TSHIFANYISO: Wahashu Vho Russell na vhashumisani navho vho shumisa zwishumiswa zwa u guda Bivhili zwe vha wana zwo lugiswa tshifhingani tsho fhiraho.