Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

No Vhidzwa Ni Swiswini

No Vhidzwa Ni Swiswini

“[Yehova o] ni vhidza ni swiswini a ni ṱanganedza tshedzani tshawe tshi mangadzaho.”—1 PET. 2:9.

NYIMBO: 116, 102

1. Ṱalutshedzani zwe zwa itea musi hu tshi fheliswa Yerusalema.

NGA 607 B.C.E., Khosi Nebukadanetsara II na mmbi ya Babele vho vutshela muḓi wa Yerusalema. Malugana na bulayo ḽe ḽa vha hone, Bivhili i ri: “[Nebukadanetsara o] vhulaha murole wa vhaṱhannga nga pfumo nḓuni khethwa yavho; ha ngo tonda vhatukana na vhasidzana na muhulwane na mukalaha. . . . Nnḓu ya Mudzimu vho i fhisa, mitsheṱo ya Yerusalema vho i phusukanya, dzinnḓu dzoṱhe dza muḓi wa musanda vho dzi fhisa nga mulilo, thundu dzoṱhe dza madzanga dza lovha.”—2 Koron. 36:17, 19.

2. Yehova o vha o tsivhudza vhathu nga ha mini, nahone ho vha hu tshi ḓo itea mini kha Vhayuda?

2 U fheliswa ha muḓi wa Yerusalema a zwo ngo mangadza vhadzulapo vha henefho. Lwa miṅwaha minzhi, vhaporofita vha Mudzimu vho vha vho tsivhudza Vhayuda uri arali vha bvela phanḓa vha tshi nyadza Mulayo wa Mudzimu, vha ḓo kumedzwa zwanḓani zwa Vhababele. Vhunzhi ha Vhayuda vho vha vha tshi ḓo vhulahwa nga pfumo; vhoṱhe vhe vha vha vha tshi ḓo ponyoka lufu vho vha vha tshi ḓo fhedza vhutshilo havho hoṱhe vhe ngei vhuthubwani Babele. (Yer. 15:2) Vhutshilo ha mathubwa ho vha vhu hani? Naa zwe zwa itea kha vhathu vhe vha thubelwa Babele zwo itea na kha Vhakriste? Arali zwo itea, zwo itea lini?

NḒILA YE VHUTSHILO HA VHA VHU NGAYO VHUTHUBWANI

3. Vhuthubwa Babele ho vha ho fhambana hani na nḓila ye Vhaisiraele vha vha vha tshi tshila ngayo sa dziphuli ngei Egipita?

3 Zwe vhaporofita vha dzula vho zwi amba zwo itea. A tshi shumisa Yeremia, Yehova o tsivhudza vhathu vhe vha vha vha tshi ḓo ya vhuthubwani uri vha ṱanganedze vhuimo vhuswa na uri vha bvele phanḓa na vhutshilo. O ri: “Fhaṱani dzinnḓu [ngei Babele] ni dzule; ni lime masimu ni ḽe mitshelo yao. [Muḓi] we nda ni isa khawo’ nó thubiwa ni u [ṱoḓele] mulalo, ni u rabelele ha Yehova; ngauri mulalo wawo ndi mulalo [waṋu].” (Yer. 29:5, 7) Vhe vha thetshelesa Mudzimu vho tshila vhutshilo ho ḓoweleaho ngei Babele. Vhathubi vhavho vho vha vha tshi vha tendela uri vha ḓiitele zwithu zwavho. Vhathubwa vho vha vhe na mbofholowo ya u hu ne vha funa kha ḽeneḽo shango. Babele ḽo vha ḽi shango ḽa mabindu tshifhingani tsha kale nahone maṅwalwa o fukulwaho mavuni o sumbedza uri Vhayuda vhanzhi vho guda nḓila ya u renga na u rengisa musi vhe henefho, ngeno vhaṅwe vho vha na vhutsila ha u vhaḓa. Vhaṅwe Vhayuda vho ḓa vha pfuma. Vhutshilo ha ngei Babele ho vha vhu sa konḓi u fana na vhutshilo he Vhaisiraele vha vhu tshenzhela miṅwahani ya maḓana yo fhiraho ngei Egipita.—Vhalani Ekisodo 2:23-25.

4. Nga nnḓa ha Vhaisiraele vha mashandukwa, ndi vhafhio vhaṅwe vhe vha kwamea nga vhuthubwa Babele, nahone ndi ngani vho vha vha sa koni u ita zwoṱhe zwine Mulayo wa zwi ṱoḓa?

4 Naho Vhayuda vhe vha vha vhe vhuthubwani vho vha vha tshi wana ṱhoḓea dzavho dza lwa ṋama, hu pfi mini nga ṱhoḓea dzavho dza lwa muya? Thembele ya Yehova na aletare yayo zwo vha zwo fheliswa nahone vhotshifhe a vho ngo tsha kona u shuma nga nḓila yo dzudzanyeaho. Vhaṅwe Vhayuda vhe vha vha vhe vhuthubwani vho vha vhe vhashumeli vha Mudzimu vha fulufhedzeaho nahone vho vha vha songo fanelwa u pfiswa vhuṱungu, fhedzi vho vha vha tshi fanela u shengela na lushaka lwoṱhe. Naho zwo ralo, vho ita zwoṱhe zwine vha nga kona uri vha tevhedze Mulayo wa Mudzimu. Sa tsumbo, ngei Babele, Daniele na khonani dzawe tharu—Sadaraka, Mesaka na Abedenego vho hana u ḽa zwiḽiwa zwe zwa vha zwi songo fanela u ḽiwa nga Vhayuda. Nahone ri a zwi ḓivha uri Daniele o dzula a tshi davhidzana na Mudzimu nga thabelo. (Dan. 1:8; 6:10) Naho zwo ralo, zwo vha zwi tshi konḓela Vhayuda u ita zwoṱhe zwe zwa vha zwi tshi ṱoḓiwa nga Mulayo ngauri vho vha vhe nga fhasi ha muvhuso wa vhuhedeni.

5. Yehova o fulufhedzisa mini vhathu vhawe, nahone ndi ngani ḽeneḽi fulufhedziso ḽo vha ḽi ḽa ndeme?

5 Naa Vhaisiraele vho vha vha tshi ḓo dovha vha gwadamela Mudzimu nga nḓila i ṱanganedzeaho nga ho fhelelaho? Nga tshenetsho tshifhinga, zwo vha zwi tshi vhonala zwi sa konadzei. Ḽa Babele ḽo vha ḽi sa vhofhololi vhathubwa vhaḽo. Naho zwo ralo, musi vha tshi vhea wonoyo mulayo a vho ngo humbula nga ha Yehova Mudzimu. O vha o fulufhedzisa uri u ḓo vhofholola vhathu vhawe nahone o ita nga u ralo. Zwine Mudzimu a zwi fulufhedzisa zwi dzula zwi tshi ḓadzea.—Yes. 55:11.

NAA VHAKRISTE VHO VHUYA VHA VHA VHUTHUBWANI?

6, 7. Ndi ngani zwi tshi ṱoḓea uri ri shandule nḓila ine ra pfesesa ngayo vhuthubwa kha Babele ha musalauno?

6 Naa Vhakriste vho no vhuya vha tshenzhela zwithu zwi fanaho na zwe zwa tshenzhelwa nga vhathu vhe vha vha vhe vhuthubwani Babele? Lwa miṅwaha minzhi, Tshiingamo tsho amba uri Vhakriste vha fulufhedzeaho vha musalauno vho iswa vhuthubwani Babele nga 1918 nahone vha vhofhololwa nga 1919. Naho zwo ralo, kha ino thero na i tevhelaho, ri ḓo ṱolisisa uri ndi ngani zwi zwa ndeme u shandula nḓila ine ra pfesesa ngayo enea mafhungo.

7 Ṱhogomelani zwi tevhelaho: Babele Ḽihulu ndi muvhuso wa shango wa vhurereli ha mazwifhi. Nga zwenezwo, arali vhathu vha Mudzimu vha vhe vhe vhuthubwani Babele nga 1918, vho vha vha tshi ḓo vha vhe dziphuli dza vhurereli ha mazwifhi nga iṅwe nḓila nga tshenetsho tshifhinga. Miṅwahani minzhi hu sa athu u vha na Nndwa ya Shango ya u Thoma, vhashumeli vha Mudzimu vho ḓodzwaho vho vha vha tshi khou bva Babele Ḽihulu, hu si uri vho vha vha tshi khou vha dziphuli dzaḽo. Naho Vhakriste vho ḓodzwaho, vho tovholwa nga tshifhinga tsha nndwa ya shango ya u thoma, maṱungu e vha a tshenzhela o vha a tshi khou vhangwa nga vhavhusi, hu si nga Babele Ḽihulu. Nga zwenezwo, a zwi vhonali u nga vhathu vha Yehova vho vha vhe vhuthubwani Babele Ḽihulu nga 1918.

VHATHU VHA MUDZIMU VHO VHA VHATHUBWA LINI BABELE?

8. Ṱalutshedzani nḓila ye Vhukriste ha ngoho ha tshinywa ngayo. (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

8 Nga Pentekoste ya 33 C.E., Vhayuda vhanzhi na dziṱhunḓu vho ḓodzwa nga muya mukhethwa. Vhenevha Vhakriste vho vha “lushaka lwo nangwaho, vhotshifhe vha vhuhosini, lushaka lukhethwa, vhathu vho khetheaho.” (Vhalani 1 Petro 2:9, 10.) Vhaapostola vho vha vha tshi ṱhogomela tshivhidzo tsha Mudzimu zwenezwo musi vha tshi kha ḓi tshila. Naho zwo ralo, ho vha na vhanna vhe vha “shanda ngoho” u itela “u kunga vhafunziwa uri vha vha tevhele” zwihuluhulu musi vhaapostola vho no fa. (Mish. 20:30; 2 Vhathes. 2:6-8) Vhunzhi ha vhenevho vhanna vho vha vhe na vhuḓifhunduleli zwivhidzoni, vha tshi shuma sa vhalavhelesi nahone nga murahu vha vha “vhabishopo.” Ho vha hu tshi vho thoma u vha na tshigwada tsha vhafunzi, naho Yesu o vha o vhudza vhatevheli vhawe uri: “Inwi noṱhe ni vharathu na vhakomana.” (Mat. 23:8) Vhenevha vhanna vho vha vha tshi funa pfunzo dza maṱali dza Aristotle na Plato nahone vha thoma u funza pfunzo dza vhurereli ha mazwifhi, nga zwiṱuku nga zwiṱuku vha litsha u funza zwine zwa vha Ipfini ḽa Mudzimu.

9. Ṱalutshedzani nḓila ye vhagunei vha Vhakriste vha thoma u shumisana ngayo na Muvhuso wa Roma, na mvelelo dze dza vha hone.

9 Nga 313 C.E., Muvhusi wa muhedeni wa Roma ane a pfi Constantine o ita uri zwe vhenevho Vhakriste vha vhagunei vha vha vha tshi khou zwi ita zwi vhe mulayoni. U bva nga tshenetsho tshifhinga, Kereke na Muvhuso zwo thoma u shumisana. Sa tsumbo, Constantine o fara muṱangano na vharangaphanḓa vha vhurereli vhe vha ḓivhiwa sa Khoro ya Nicaea nahone nga murahu ha wonoyo muṱangano, Constantine o isa mufunzi we a vha a tshi pfi Arius vhuthubwani nge Arius a hana u tenda uri Yesu ndi Mudzimu. Nga murahu, Theodosius I (379-395 C.E.), a vha muvhusi wa Roma, Kereke ya Katolika ya thoma u vha vhurereli vhu re mulayoni Muvhusoni wa Roma. Vhaḓivhazwakale vha amba uri Vharoma vha vhahedeni vho ḓivhiwa sa “Vhakriste” ḓanani ḽa vhuṋa ḽa miṅwaha. Ngoho ndi ya uri nga tshenetsho tshifhinga, vhagunei vha Vhakriste vho vha vho ṱanganedza pfunzo dza vhuhedeni nga zwenezwo vho vha vho no vha tshipiḓa tsha Babele Ḽihulu. Naho zwo ralo, tshivhalo tshiṱuku tsha vhaḓodzwa vha Vhakriste vhe vha vha vha tshi fanyiswa na goroi, vho vha vha tshi khou ita zwoṱhe zwine vha nga kona hu u itela u gwadamela Mudzimu, fhedzi a huna na muthihi we a thetshelesa zwe vha vha vha tshi khou zwi amba. (Vhalani Mateo 13:24, 25, 37-39.) Ngoho ndi ya uri vhenevho vhathu vho vha vhe vhuthubwani Babele!

10. Ndi ngani vhaṅwe vho thoma u hanedza pfunzo dze dza vha dzi tshi funzwa kerekeni maḓanani a si gathi a miṅwaha o fhiraho?

10 Zwiṅwe hafhu, maḓanani a si gathi a miṅwaha musi Yesu o no fa, vhathu vhanzhi vho vha vha tshi kona u vhala Bivhili nga Lugerika kana Lulatini. Nga yeneyo nḓila, vho kona u vhambedza zwine Bivhili ya zwi funza na pfunzo dzine dza funzwa kerekeni. Vha tshi ḓitika nga zwe vha vha vha tshi khou zwi guda Bivhilini, vhaṅwe vha vho vho hanedza pfunzo dze dza vha dzi tshi funzwa kerekeni dzi siho Maṅwaloni, fhedzi zwo vha zwi khombo u ita nga u ralo nahone vho vha vha tshi nga vhulahwa arali vha vhudza vhaṅwe mavhonele avho.

11. Vhafunzi vho kona hani u langa Bivhili?

11 Nga u ya ha tshifhinga, luambo lwe lwa vha lu tshi shumiswa Bivhilini lwo vha lu si tsha ambiwa nga vhathu vhanzhi nahone vhafunzi a vho ngo tendela Bivhili i tshi ṱalutshedzelwa nga nyambo dzo ḓoweleaho. Nga zwenezwo, a si vhafunzi vhoṱhe vhe vha vha vha tshi kona u vhala na u ṅwala zwavhuḓi, fhedzi Bivhili yo vha i tshi kona u vhalwa nga vhafunzi vha si gathi na vhathu vho funzeaho. Arali hu na muthu we a vha a sa tendelani na zwe zwa vha zwi tshi funzwa kerekeni, o vha a tshi pfiswa vhuṱungu lu vhavhaho. Vhashumeli vha Mudzimu vho ḓodzwaho vho vha vha tshi fara miṱangano tshiphirini vhe tshigwada tshiṱuku, fhedzi vhaṅwe vho vha vha sa koni u ya kha yeneyo miṱangano. U fana na vhe vha vha vho thubiwa Babele misini ya kale, vhaḓodzwa vhane vha vha “vhotshifhe vha vhuhosini” vho vha vha sa tsha shuma nga nḓila yo dzudzanyeaho. Babele Ḽihulu ḽo vha ḽo fasha vhathu!

TSHEDZA TSHA THOMA U VHONETSHELA

12, 13. Ndi zwifhio zwithu zwivhili zwe zwa thusa uri Vhakriste vha ngoho vha vhofholowe zwiṱuku kha Babele Ḽihulu? Ṱalutshedzani.

12 Naa Vhakriste vha ngoho vho vha vha tshi ḓo vhuya vha gwadamela Mudzimu vho vhofholowa? Ee! Tshedza tsho thoma u vhonetshela nahone zwenezwo zwo itiswa nga zwithu zwivhili zwa ndeme zwi tevhelaho. Tsha u thoma, vhukati ha ḓanani ḽa vhu-15 ḽa miṅwaha, ho thomiwa mutshini wa u gandisa we wa vha u tshi shumisa maḽeḓere ane a tou vhekanywa. Musi hu sa athu u vha na wonoyo mutshini, Bivhili yo vha i tshi kopololwa nga zwanḓa nahone zwenezwo zwo vha zwi songo leluwa. Ho vha hu si na kopi nnzhi dza Bivhili nahone dzo vha dzi tshi ḓura. Zwo vha zwi tshi dzhia miṅwedzi ya fumi uri muthu ane a vha na vhutsila ha u kopolola a kopolole Bivhili nthihi fhedzi nga tshanḓa. Zwiṅwe hafhu, vhakopololi vho vha vha tshi ṅwalela kha mikumba nahone yeneyo mikumba yo vha i tshi ḓura. Fhedzi arali hu tshi khou shumiswa mutshini wa u gandisa na bammbiri zwine zwa vha nḓila i shumaho na yo leluwaho, muthu ane a vha na vhutsila a nga gandisa mabammbiri a fhiraho 1 300 nga ḓuvha.

U vha hone ha mutshini wa u gandisa na vhaṱalutshedzeli vha Bivhili vhe vha vha vhe na tshivhindi zwo thusa uri vha bve vhuthubwani Babele (Sedzani dziphara 12, 13)

13 Tsha vhuvhili, mathomoni a ḓana ḽa vhu-16 ḽa miṅwaha, ho vha na vhanna vha si gathi vhe vha vha vhe na tshivhindi tsha u ṱalutshedzela Bivhili nga nyambo dzo ḓoweleaho. Vhaṱalutshedzeli vhanzhi vho ita wonoyo mushumo naho zwo vha zwi tshi nga vhea vhutshilo havho khomboni. Vhafunzi vho vha vho tshuwa. Vho vha vha tshi ofha uri arali Bivhili ya vhalwa nga vhanna kana vhafumakadzi vhane vha ofha Mudzimu, i nga vha tshihali tshi re na khombo. Nahone musi Bivhili i tshi vha hone nga nyambo dzo ḓoweleaho, vhathu vho thoma u i vhala. Musi vha tshi vho i vhala, vho thoma u vhudzisa: ‘Ndi ngafhi Bivhilini hune ha ambiwa nga ha phagathori *? Ndi ngafhi Bivhilini hune ha sumbedzwa uri hu fanela u badelwa mufunzi uri a fare mbulungo? Ndi ngafhi Bivhilini hune ha ambiwa nga ha mupapa na mukhadinala?’ U ya nga mavhonele a vhafunzi, u vhudzisa dzenedzo mbudziso zwo vha zwi mulandu muhulwane vhukuma. Vhathu vho vha vha songo tendelwa u vhudzisa vhafunzi dzenedzo mbudziso. Kereke yo lwa nazwo. Vhanna na vhafumakadzi vho sasaladzwa nge vha hanedza pfunzo dza kereke nga nṱhani ha uri dziṅwe dza dzenedzo pfunzo dzo vha dzo thewa kha pfunzo dza maṱali dza Aristotle na Plato, vhanna vhe vha tshila Yesu Kristo a sa athu u bebwa. Vhafunzi vho haṱulela vhenevho vhathu lufu; na Mulayo wa zwi tendela. Tshipikwa tsho vha tshi tsha u ita uri vhathu vha litshe u vhala Bivhili na u vhudzisesa vhafunzi. Kanzhi tshenetsho tshikwekwe tsho vha tshi tshi shuma. Naho zwo ralo, vhaṅwe vha si gathi vhe vha vha vhe na tshivhindi vho hana u shushedzwa nga Babele Ḽihulu. Vho vha vho pfa zwo ṅwalwaho Bivhilini nahone vho vha vha tshi ṱoḓa u guda zwo engedzeaho. U vhofhololwa kha vhurereli ha mazwifhi zwo vha zwo no vha tsini.

14. (a) Ndi mini zwe zwa ita uri hu pfeseswe nga vhuḓalo ngoho i re Bivhilini mafheleloni a miṅwaha ya vhu-1800? (b) Ṱalutshedzani nḓila ye wahashu Russell a ṱoḓa ngayo ngoho.

14 Vhunzhi ha vhathu vhe vha vha vhe na ḓora ḽa u guda ngoho i re Bivhilini, vho shavhela mashangoni e vha vha vhe na mbofholowo ya u guda Bivhili. Vho vha vha tshi ṱoḓa u vhala, u guda na u ambedzana nga ha zwe vha vha vha tshi khou zwi guda hu si na muthu ane a vha vhudza uri ndi zwifhio zwine vha fanela u zwi tenda. Ḽiṅwe ḽa eneo mashango ndi Amerika. Mafheleloni a miṅwaha ya vhu-1800, Charles Taze Russell na khonani dzawe vho thoma u guda Bivhili nga vhuronwane henengei. Mathomoni azwo, tshipikwa tsha Wahashu Russell tsho vha tshi tsha u ṱoḓa u ḓivha uri ndi vhufhio vhurereli vhune ha funza ngoho. O vhambedza nga vhuronwane zwine zwa funzwa nga Bivhili na zwine zwa funzwa nga vhurereli ho fhamba-fhambanaho u katela na vhurereli vhu si ha Vhukriste. O mbo ḓi zwi ṱhogomela uri a huna na vhurereli na vhuthihi vhune ha tevhedza zwine zwa funzwa nga Bivhili. Kha vhuṅwe vhuimo, Russell o ṱangana na vhafunzi vho vhalaho vha henefho e na fulufhelo ḽa uri vhenevho vhanna vha ḓo ṱanganedza ngoho ye ene na khonani dzawe vha i tumbula Bivhilini vha kona u i funza miraḓo ya zwivhidzo zwavho. Fhedzi vhafunzi vho vha vha si na dzangalelo. Vhagudi vha Bivhili vho vha vha tshi fanela u ṱanganedza mbuno heyi: Ho vha hu sa ḓo vha na vhuḽedzani na vhathu vhe vha vha vho nambatela vhurereli ha mazwifhi.—Vhalani 2 Vhakorinta 6:14.

15. (a) Vhakriste vho vha lini kha dzhogo ya Babele Ḽihulu? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine dza ḓo fhindulwa theroni i tevhelaho?

15 Kha ino thero, ro guda uri Vhakriste vha ngoho vho vha vhuthubwani musi hu tshi fa muapostola wa u fhedza. Naho zwo ralo, hu takuwa mbudziso dzi si gathi: Ri zwi ḓivha hani uri vhaḓodzwa vho vha vha tshi khou bva Babele Ḽihulu na u sa vha phuli dzaḽo miṅwahani ya musi hu sa athu u swika 1914? Naa ndi ngoho uri Yehova ho ngo takalela vhashumeli vhawe nge vha vha vha si tsha fhisetshela mushumo wa u huwelela nga tshifhinga tsha Nndwa ya Shango ya u Thoma? Naa nga tshenetsho tshifhinga vhaṅwe vhahashu vho litsha u sa dzhia sia ha Vhukriste nahone zwa ita uri Yehova a si tsha vha takalela? Tsha u fhedza, arali Vhakriste vho vha vhe vhuthubwani ha vhurereli ha mazwifhi u bva ḓanani ḽa vhuvhili ḽa miṅwaha C.E. u ya phanḓa, vho vhofhololwa lini? Dzenedzi ndi mbudziso dzavhuḓi vhukuma nahone dzi ḓo fhindulwa theroni i tevhelaho.

^ phar. 13 Kereke ya Katolika i tenda uri phagathori ndi fhethu hune ha vha vhukati ha ṱaḓulu na hele, hune mimuya ya vhafu ya kunakiswa hone uri i fanelee u ya ṱaḓulu.