1. Muapostola Paulo o ṅwalela Vhakriste ngae mini? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

MUAPOSTOLA PAULO o ṅwalela Vhakriste vha ngei Kolosa vhurifhi musi a tshi tou bva dzhele ngei Roma. O vha vhudza nḓila ine u “ṱalukanya ha lwa muya” zwa vha zwa ndeme ngayo. (Vhakol. 1:9) Paulo o dovha a vha vhudza a ri: “Ndi khou zwi ambela uri hu si vhe na muthu ane a ni fhura nga maipfi a kungaho. Itani vhungoho ha uri hu si vhe na muthu ane a ni thuba nga pfunzo dza maṱali na vhufhura ha sialala ḽa vhathu, u ya nga zwithu zwa mutheo zwa shango, hu si u ya nga Kristo.” (Vhakol. 2:4, 8) Paulo o dovha a ṱalutshedza uri ndi ngani maṅwe mahumbulele o ḓoweleaho a shango o vha o khakhea na zwine zwa ita uri vhathu vha kungwe nga mahumbulele o raloho. Sa tsumbo, zwi nga ita uri muthu a vhone u nga o ṱalifha kana ndi wa ndeme u fhira vhaṅwe. Vhurifhi ho vha ho ṅwalelwa u itela u thusa Vhakriste u iledza mahumbulele a shango na u ita zwithu zwo khakheaho.—Vhakol. 2:16, 17, 23.

2. Ndi ngani ri tshi ḓo ṱolisisa tsumbo dza nḓila ine shango ḽa humbula ngayo?

² U humbula nga nḓila ine shango ḽa humbula ngayo zwi nga ita uri ri nyadze vhulivhisi ha Yehova nahone yeneyo ṱhuṱhuwedzo i nga thenga-thengisa lutendo lwashu nga zwiṱuku nga zwiṱuku. Na ṋamusi, roṱhe ri a kwamea nga nḓila ine shango ḽa humbula ngayo. Ri wana yeneyo ṱhuṱhuwedzo kha thelevishini, kha inthanethe, mushumoni kana  tshikoloni. Kha ino thero, ri ḓo ṱolisisa zwine ra nga zwi ita u itela u iledza zwithu zwine zwa nga tshinya mihumbulo yashu. Ri ḓo ṱolisisa tsumbo ṱhanu dza nḓila ine shango ḽa humbula ngayo na u haseledza nḓila ine ra nga zwi iledza ngayo.

3. Vhathu vhanzhi vha amba uri mini, nahone ndi ngani?

³ Vhathu vhanzhi vha amba uri, “Ndi nga vha muthu wavhuḓi naho ndi sa tendi kha Mudzimu.” Mashangoni manzhi, zwo ḓowelea u pfa vhathu vha tshi amba uri a vha tendi kha Mudzimu; vha ḓidzhia vhe si tshipiḓa tsha vhurereli. Vha nga vha vha sa athu u ita ṱhoḓisiso nga vhuronwane nga ha u vha hone ha Mudzimu, fhedzi vha humbula u nga vha na mbofholowo ya u ita zwine vha funa. (Vhalani Psalme ya 10:4.) Vhaṅwe vha humbula u nga vho ṱalifha musi vha tshi amba zwi tevhelaho, “Ndi nga ḓifara zwavhuḓi naho ndi sa tendi kha Mudzimu.”

4. Ri nga thusa hani muthu ane a amba uri a huna Musiki?

⁴ Naa zwi a pfala u amba uri a huna Musiki? Vhathu vhanzhi zwi a vha kanganyisa musi vha tshi ṱoḓa phindulo nga ha tsiko kha saintsi. Fhedzi phindulo ya mbudziso yavho yo leluwa. Arali nnḓu i tshi ṱoḓa mufhaṱi, zwi tou pfala uri na zwithu zwoṱhe zwi na musiki wazwo! Sele dza zwithu zwi tshilaho kha ḽifhasi dzo sikwa nga nḓila yo serekanaho vhukuma u fhira nḓila ye nnḓu ya fhaṱwa ngayo ngauri dzi ita zwithu zwine nnḓu ya si kone u zwi ita. Dzenedzi sele dzi kona u vhulunga mafhungo na u a pfukisela kha sele ntswa u itela uri na dzenedzo sele dzi kone u a fhirisela kha dziṅwe. Dzenedzo sele dzo sikwa nga nnyi? Bivhili i ri: “Nnḓu iṅwe na iṅwe i na mufhaṱi, fhedzi o fhaṱaho zwoṱhe ndi Mudzimu.”—Vhaheb. 3:4.

5. Ri nga thusa hani muthu ane a humbula u nga a nga kona u ḓivha zwo lugaho naho a sa tendi kha Mudzimu?

⁵ Ri nga thusa hani muthu ane a humbula u nga a nga kona u ḓivha zwo lugaho naho a sa tendi kha Mudzimu? Ipfi ḽa Mudzimu ḽi a tenda uri vhathu vhane vha si tende kha Mudzimu vha nga tshila u tendelana na zwiṅwe zwilinganyo zwa Mudzimu. (Vharoma 2:14, 15) Sa tsumbo, vha nga ṱhonifha na u funa vhabebi vhavho. Fhedzi arali onoyo muthu a sa tevhedzi zwilinganyo zwa Musiki washu, a nga ḓivha hani zwo lugaho na zwi songo lugaho? (Yes. 33:22) Vhathu vhanzhi ṋamusi vha a tenda uri ri ṱoḓa thuso ya Mudzimu u itela u tandulula thaidzo dzi re kha ḽifhasi. (Vhalani Yeremia 10:23.) Nga zwenezwo, a ro ngo fanela u humbula uri muthu a nga ḓivha zwo lugaho na zwi songo lugaho arali a sa tendi kha Mudzimu na u thetshelesa zwilinganyo zwawe.—Ps. 146:3.

6. Vhathu vhanzhi vha na mavhonele afhio nga ha vhurereli?

⁶ Vhaṅwe vhathu vha amba uri, “Ni nga takala naho ni si tshipiḓa tsha vhurereli.” Enea mavhonele a kunga vhathu vhanzhi ngauri vha dzhia vhurereli vhu tshi bora nahone vhu si ha ndeme. Zwiṅwe hafhu, vhurereli vhunzhi vhu sendedza vhathu kule na Mudzimu nga u vha funza nga ha hele, u bvisa tsha fumi kana u funza nga ha dzipolitiki. Ndi ngazwo vhathu vhanzhi vha tshi vhona u nga vha nga takala naho vhe si tshipiḓa tsha kereke! Vhenevho vhathu vha nga amba uri, “Ndi funa Mudzimu, fhedzi a thi ṱoḓi u vha tshipiḓa tsha kereke.”

7. Vhurereli ha ngoho vhu ita hani uri ri takale?

⁷ Naa ndi ngoho uri muthu a nga takala arali e si tshipiḓa tsha vhurereli? Ndi ngoho uri muthu a nga takala arali e si tshipiḓa tsha vhurereli ha mazwifhi, fhedzi a nga wana dakalo ḽa vhukuma arali e na vhushaka na Yehova ane a vha “Mudzimu o takalaho.” (1 Tim. 1:11) Zwoṱhe zwine Mudzimu a zwi ita zwi vhuyedza vhathu. Vhashumeli vhawe vho takala ngauri vha livhisa ṱhogomelo kha u thusa vhaṅwe. (Mish. 20:35) Sa tsumbo, ṱhogomelani nḓila ine vhurereli ha ngoho ha ita ngayo uri muṱani hu vhe na dakalo. Vhurabeli ha ngoho vhu ri gudisa u hulisa na u ṱhonifha mufarisi wa mbingano, u dzhia muano wa mbingano u wa ndeme, u iledza vhupombwe, u alusa vhana vha re na mikhwa na u sumbedza lufuno lwa vhukuma. Nga zwenezwo, vhurereli ho raloho vhu ita uri vhathu vha vhe na vhuthihi tshivhidzoni na u vha na vhuthihi na vhahashu shangoni ḽoṱhe.—Vhalani Yesaya 65:13, 14.

8. Ri nga shumisa hani Mateo 5:3 u fhindula mbudziso ine ya ri: Ndi mini zwine zwa ita uri vhathu vha takale?

 ⁸ Ri nga thusa hani muthu ane a humbula uri a nga takala naho a sa shumeli Mudzimu? Ṱhogomelani mbudziso i tevhelaho, Ndi mini zwine zwa ita uri vhathu vha takale? Vhaṅwe vha takadzwa nga u tevhela buḓo, zwa mitambo kana zwithu zwine vha takalela u zwi ita. Vhaṅwe vha takadzwa nga u ṱhogomela miṱa yavho kana khonani dzavho. Zwenezwi zwithu zwoṱhe zwi nga ita uri ri takale, fhedzi ri na tshipikwa vhutshiloni tshine tsha nga ita uri ri vhe na dakalo ḽa tshoṱhe. Samusi ro fhambana na zwipuka, ri nga kona u ḓivha Musiki washu na u mu shumela nga u fulufhedzea. Yehova o ri sika nga nḓila ine ya ita uri ri takale musi ri tshi mu shumela. (Vhalani Mateo 5:3.) Sa tsumbo, vhagwadameli vha ngoho vha a takala nahone vha a ṱuṱuwedzea vhukuma musi vha tshi kuvhangana vhoṱhe u itela u gwadamela Yehova. (Ps. 133:1) Vha dovha vha takadzwa nga u vha na vhuthihi na vhahavho shangoni ḽoṱhe, u tshila nga nḓila yo kunaho na u vha na fulufhelo ḽi takadzaho.

9. (a) Vhathu vhanzhi vho ḓowela u amba mini musi zwi tshi ḓa kha zwa vhudzekani? (b) Ndi ngani Ipfi ḽa Mudzimu ḽi tshi amba uri zwo khakhea u ita zwa vhudzekani u siho mbinganoni?

⁹ Vhaṅwe vhathu vha amba uri, “Vhutshilo ndi matakadza-mbilu. Ndi mini zwo khakheaho nga u ita zwa vhudzekani u siho mbinganoni?” Zwo khakhea uri Mukriste a ḓifare luvhi nga zwa vhudzekani. Ndi ngani? Ndi nga nṱhani ha uri Ipfi ḽa Mudzimu ḽi amba uri a ro ngo fanela u ita vhupombwe. * (Vhalani 1 Vhathesalonika 4:3-8.) Yehova u na ndugelo ya u ri vhetshela milayo ngauri ndi ene we a ri sika. Mulayo wa Mudzimu u amba uri ndi munna na mufumakadzi vho vhinganaho fhedzi vhane vha fanela u ita zwa vhudzekani samusi zwenezwo hu ndugiselelo ya mbingano. Mudzimu o ri ṋea milayo ngauri u a ri funa. I a ri vhuyedza. Musi miṱa i tshi thetshelesa yeneyo milayo, zwi ita uri muṱani hu vhe na lufuno, u ṱhonifhana na u tsireledzea. Mudzimu ha takaleli vhane vha vunḓa milayo yawe nga khole.—Vhaheb. 13:4.

10. Mukriste a nga iledza hani u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani?

¹⁰ Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri funza nḓila ine ra nga iledza ngayo u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani. Iṅwe nḓila ya ndeme ya u ita zwenezwo ndi u langa zwine ra zwi ṱalela. Yesu o ri: “Muṅwe na muṅwe ane a dzulela u lavhelesa mufumakadzi nga u mu emula, o no ita vhuṱonḓolo nae mbiluni yawe. Arali ḽiṱo ḽau ḽa tsha u ḽa ḽi tshi u khakhisa, u ḽi nongole nahone u ḽi laṱe kule.” (Mat. 5:28, 29) Nga zwenezwo, Mukriste u fanela u iledza u ṱalela zwifanyiso zwa vhathu vha songo ambaraho kana u thetshelesa muzika une wa vha na maipfi a songo kunaho. Muapostola Paulo o ṅwalela Vhakriste ngae zwi tevhelaho: “Vhulahani miraḓo yaṋu ya fhano kha ḽifhasi malugana na vhupombwe.” (Vhakol. 3:5) Zwiṅwe hafhu, ri fanela u langa zwine ra zwi humbula na zwine ra zwi amba.—Vhaef. 5:3-5.

11. Ndi ngani zwi tshi vhonala zwi tshi kunga u swikelela buḓo ḽa nṱha?

¹¹ Vhaṅwe vhathu vha amba uri, “U tovhola buḓo ḽa nṱha zwi ita uri muthu a takale.” Vhathu vhanzhi vha ri ṱuṱuwedza uri ri ḓivhetshele tshipikwa tsha u tovhola buḓo ḽa nṱha. Eneo mabuḓo a nga ita uri muthu a vhe na bvumo, u vha na vhuimo ha nṱha na u vha mupfumi. Mukriste a nga vha na eneo mahumbulele ngauri kha vhathu vhanzhi, u tovhola buḓo ḽa nṱha zwi ḓa u thoma vhutshiloni havho.

12. Naa u swikelela buḓo ḽa nṱha zwi ita uri ri takale?

¹² Naa ndi ngoho uri u swikelela buḓo ḽa nṱha ḽine ḽa nga ita uri ni vhe na vhuimo ha nṱha na u  vha na bvumo zwi nga ita uri ni takale lwa tshoṱhe? Na khathihi. Humbulani uri lutamo lwa u ṱoḓa u langa vhaṅwe na u ṱoḓa u dzhielwa nṱha ndi zwithu zwe zwa kunga Sathane, fhedzi o sinyuwa nahone ho ngo takala. (Mat. 4:8, 9; Nzumb. 12:12) U tovhola buḓo ḽa nṱha zwi ḓisa dakalo ḽa tshifhinganyana, fhedzi u thusa vhaṅwe uri vha gude nga ha Mudzimu u itela uri vha wane vhutshilo vhu sa fheli zwi ḓisa dakalo ḽa tshoṱhe. Zwiṅwe hafhu, shangoni ho ḓala vhathu vhane vha ṱaṱisana. Honoho u ṱaṱisana zwi ita uri vhathu vha dzhiele vhaṅwe fhasi, u vha na vivho nahone mafheleloni zwenezwo zwithu hu vha hu u “pandamedza muya.”—Muh. 4:4, Bivhili khethwa.

13. (a) Ri fanela u dzhia hani mushumo wa u ḓitshidza? (b) U ya nga vhurifhi he Paulo a vhu ṅwalela Vhathesalonika, ndi mini zwe zwa ita uri a takale?

¹³ Ndi ngoho uri a zwo ngo khakhea u khetha mushumo une ra u takalela ngauri ri fanela u wana tshelede ine ra ḓo ḓitshidza ngayo. Fhedzi mushumo wa u ḓitshidza a wo ngo fanela u vha wone une wa ḓa u thoma vhutshiloni hashu. Yesu o ri: “A hu na ane a nga kona u shumela vhaṋe vhavhili, ngauri u ḓo vhenga muṅwe a funa muṅwe kana u ḓo nambatela muṅwe, a nyadza muṅwe. Ni nga si kone u shumela Mudzimu na Lupfumo.” (Mat. 6:24) Musi ri tshi livhisa ṱhogomelo kha u shumela Yehova na u gudisa vhaṅwe Ipfi ḽawe, ri a takala vhukuma. Na muapostola Paulo o tshenzhela zwenezwo. Musi a tshee muswa, o vha o tovhola buḓo ḽavhuḓi, fhedzi o wana dakalo ḽa vhukuma musi a tshi thoma u ita vhathu vhafunziwa nahone o vhona nḓila ye vhathu vha aravha ngayo mulaedza u re Ipfini ḽa Mudzimu na nḓila ye wa shandula ngayo vhutshilo havho. (Vhalani 1 Vhathesalonika 2:13, 19, 20.) A huna ḽiṅwe buḓo ḽine ḽa nga ita uri ni takale nga yeneyo nḓila.

14. Ndi ngani nḓila ine vhathu vha humbula ngayo uri vha nga kona u tandulula thaidzo dzavho i tshi vhonala i tshi nga kunga?

¹⁴ Vhathu vhanzhi vha amba uri, “Vhathu vha nga kona u ḓitandululela thaidzo dzavho.” Eneo mahumbulele a nga kunga vhathu vhanzhi. Ndi ngani? Arali zwenezwi zwo vha zwi ngoho, zwo vha zwi tshi ḓo amba uri a huna ṱhoḓea ya uri muthu a livhiswe nga Mudzimu nahone a nga ita zwine a funa. Zwiṅwe hafhu, zwi nga vhonala zwi tshi pfala uri muthu a nga ḓitandululela thaidzo dzawe ngauri iṅwe ngudo yo amba uri nndwa, vhugevhenga, malwadze na nḓala zwi khou fhungudzea. Ngeno iṅwe ngudo yo vhiga  uri: “Tshiṅwe tshithu tshine tsha ita uri vhathu vha tshile khwine, ndi nga nṱhani ha uri vhathu vho dzhia phetho ya u ita uri ḽifhasi ḽi vhe fhethu ha khwine.” Naa zwenezwi zwi amba uri vhathu vha vho kona u tandulula thaidzo dze vha sedzana nadzo lwa tshifhinga tshilapfu? U itela u wana yeneyo phindulo, kha ri ṱolisise dzenedzo thaidzo nga vhuronwane.

15. Ndi ngani ri tshi nga amba uri thaidzo dza vhathu dzi khou ṋaṋa?

¹⁵ Dzinndwa: Hu anganyelwa uri nga nndwa mbili dza shango, ho lovha vhathu vha ṱoḓaho u vha milioni dza 60 kana u fhira. U bva tshee Nndwa ya Shango ya Vhuvhili ya fhela, vhathu a vha athu u kona u iledza nndwa. Nga 2015, tshivhalo tsha vhathu vhe vha kombetshedzea u sia mahaya avho nga nṱhani ha dzinndwa kana u tovholwa tsho engedzea tsha vha milioni dzi ṱoḓaho u vha 65. Hu anganyelwa uri vhathu vha milioni dza 12.4 vho kombetshedzea u sia mahaya avho nga 2015. Vhugevhenga: Naho miṅwe mifuda ya vhugevhenga yo fhungudzea kha maṅwe mashango, miṅwe mifuda ya vhugevhenga i ngaho u ita vhugevhenga u tshi shumisa inthanethe, u tambudzwa hayani na vhutherorisi zwi khou engedzea nga nḓila i akhamadzaho vhukuma. Zwiṅwe hafhu, vhathu vhanzhi vha tenda uri vhufhura ho ḓalaho shangoni ḽoṱhe vhu khou ṋaṋa. Vhathu a vha koni u fhelisa vhugevhenga. Malwadze: Maṅwe malwadze a a lafhea. Fhedzi muvhigo wa 2013 wo sumbedza uri ṅwaha muṅwe na muṅwe, vhathu vha ṱoḓaho u vha milioni dza ṱahe vha re fhasi ha miṅwaha ya 60 vha vhulahwa nga vhulwadze ha mbilu, u oma lurumbu, khentsara, vhulwadze ha mafhafhu na vhulwadze ha swigiri. Nḓala: U ya nga muvhigo wa World Bank, u bva nga 1990 u swika nga 2012, tshivhalo tsha vhathu vhane vha khou sika nga nḓala Afurika tsho engedzea u bva kha milioni dza 280 u ya kha milioni dza 330.

16. (a) Ndi ngani hu Muvhuso wa Mudzimu fhedzi une wa nga kona u tandulula thaidzo dza vhathu? (b) Ndi phaṱhutshedzo dzifhio dza Muvhuso wa Mudzimu dze Yesaya na mupsalme vha dzula vho amba nga hadzo?

¹⁶ Vhuimo ha zwa ekonomi na zwa politiki vhu khou langwa nga vhathu vhane vha humbulela vhone vhaṋe fhedzi. Zwi tou vha khagala uri vhenevha vhathu vha nga si kone u fhelisa nndwa, vhugevhenga, malwadze na nḓala—ndi Muvhuso wa Mudzimu fhedzi une wa nga kona u fhelisa zwenezwi zwithu. Ṱhogomelani zwine Yehova a ḓo zwi itela vhathu. Nndwa: Muvhuso wa Mudzimu u ḓo fhelisa zwithu zwine zwa ita uri hu vhe na nndwa, zwithu zwi ngaho u ḓihumbulela, vhufhura, u funesa shango ḽine wa bva khaḽo, vhurereli ha mazwifhi na Sathane nga dzawe. (Ps. 46:8, 9) Vhugevhenga: Muvhuso wa Mudzimu u khou gudisa vhathu vhanzhi uri vha vhe na lufuno na u fulufhelana samusi hu si na muvhuso une wa nga kona u ita nga u ralo. (Yes. 11:9) Malwadze: Yehova u ḓo fhaṱutshedza vhathu vhawe nga u ita uri vha vhe na mutakalo wavhuḓi. (Yes. 35:5, 6) Nḓala: Yehova u ḓo fhelisa nḓala nahone u ḓo ita uri vhathu vhawe vha takale na u vha na vhushaka havhuḓi nae, zwenezwi ndi zwa ndeme u fhira lupfumo.—Ps. 72:12, 13.

17. Ni nga iledza hani nḓila ine shango ḽa humbula ngayo?

¹⁷ Arali na pfa nga ha nḓila ine vhathu vha shango vha humbula ngayo nahone zwenezwo zwa vhonala zwi tshi nga khakhisa lutendo lwaṋu, itani ṱhoḓisiso Ipfini ḽa Mudzimu nga ha eneo mafhungo nahone ni haseledze nga ha zwenezwo na Mukriste nga inwi ane a vha na tshenzhelo. Ṱhogomelani zwine zwa ita uri enea mavhonele a vhonale a tshi kunga, zwine zwa ita uri eneo mavhonele a vhe o khakheaho na nḓila ine na nga a iledza ngayo. Vhukuma, roṱhe ri nga kona u ḓitsereledza kha nḓila ine vhathu vha shango vha humbula ngayo, nga u tevhela nyeletshedzo ye Paulo a i ṋea tshivhidzo tsha ngei Kolosa: “Bvelani phanḓa ni tshi tshimbila nga vhuṱali kha vhane vha vha nnḓa ha tshivhidzo . . . Uri ni kone u ḓivha nḓila ine na tea u fhindula ngayo muthu muṅwe na muṅwe.”—Vhakol. 4:5, 6.