1, 2. (a) Ndi malamba afhio e vhashumeli vha Mudzimu vha a lavhelela nga maṱo matswuku? (b) Ndi mini zwine zwa ri thusa uri ri dzule ro livhisa ṱhogomelo kha malamba? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

U FANA na muapostola Paulo, Vhakriste vho ḓodzwaho ṋamusi vho lavhelela u wana “malamba ngei ṱaḓulu a zwe Mudzimu a [vha] vhidzela zwone.” (Vhafil. 3:14) Vho lavhelela nga maṱo matswuku u shuma na Yesu Kristo Muvhusoni wawe ngei ṱaḓulu na u shela mulenzhe kha u ita uri vhathu vha vhe vho fhelelaho. (Nzumb. 20:6) Ḽeneḽo ndi fulufhelo ḽavhuḓi vhukuma ḽe Mudzimu a vha ṋea ḽone! Vha dziṅwe nngu vha na fulufhelo ḽo fhambanaho na ḽeneḽo. Vho lavhelela nga maṱo matswuku u wana malamba a u tshila lwa tshoṱhe kha ḽifhasi nahone tshenetshi ndi tshilavhelelwa tshavhuḓi vhukuma!—2 Pet. 3:13.

² Paulo o thusa Vhakriste ngae vho ḓodzwaho uri vha dzule vha tshi fulufhedzea na u wana malamba, nga u vha vhudza uri: “Dzulani no livhisa mihumbulo yaṋu kha zwithu zwa ṱaḓulu.” (Vhakol. 3:2) Vho vha vha tshi fanela u dzula vho livhisa ṱhogomelo kha u wana malamba avho ngei ṱaḓulu. (Vhakol. 1:4, 5) Vhukuma, u  humbula nga ha phaṱutshedzo dze Yehova a dzi vhetshela vhathu vhawe, zwi thusa vhashumeli vhoṱhe vha Mudzimu uri vha dzule vho livhisa ṱhogomelo kha malamba, hu sa londwi uri vha na fulufhelo ḽa u tshila ṱaḓulu kana kha ḽifhasi.—1 Vhakor. 9:24.

3. Paulo o vhudza Vhakriste ngae nga ha khombo dzifhio?

³ Paulo o dovha a vhudza Vhakriste ngae nga ha khombo dzine dza nga vha thivhela u wana malamba. Sa tsumbo, o ṅwalela tshivhidzo tsha ngei Kolosa nga ha Vhakriste vha mazwifhi vhe vha vha vha tshi lingedza u takadza Mudzimu nga u tevhedza Mulayo nṱhani ha u vha na lutendo kha Kristo. (Vhakol. 2:16-18) Paulo o dovha a amba nga ha khombo dzine dza vha hone ṋamusi dzine dza nga ri thivhela u wana malamba. Sa tsumbo, o ṱalutshedza nḓila ine ra nga iledza ngayo vhuḓifari vhu songo kunaho, u tandulula thaidzo na vhatendi nga riṋe na nḓila ine ra nga tandulula ngayo thaidzo muṱani. Nyeletshedzo ye a i ṋea ndi ya ndeme kha riṋe ṋamusi. Nga zwenezwo, kha ri ṱolisise dziṅwe dza nyeletshedzo dza Paulo dzi re kha vhurifhi he a vhu ṅwalela Vhakolosa.

4. Ndi ngani vhuḓifari vhu songo kunaho vhu tshi nga ri thivhela u wana malamba?

⁴ Musi Paulo o no humbudza vhahawe nga ha fulufhelo ḽavhuḓi ḽine vha vha naḽo, o ri: “Nga zwenezwo, vhulahani miraḓo yaṋu ya fhano kha ḽifhasi malugana na vhupombwe, vhuyaḓa, lutamo lwa zwa vhudzekani, lutamo lwa u dzulela u ita vhuvhi, vhupangwa.” (Vhakol. 3:5) Vhuḓifari vhu songo kunaho vhu nga vha na maanḓa vhukuma nahone vhu nga ri thivhela u wana malamba na u vha na vhushaka havhuḓi na Mudzimu. Muṅwe wahashu we a vha o mbwandamela kha vhuḓifari vhu songo kunaho o amba zwi tevhelaho musi o no vhuyelela tshivhidzoni: “Ndo vha ndo ḓidzhenisa tshoṱhe kha honoho vhuḓifari, lwe zwa ndzhiela tshifhinga u bva khaho.”

5. Ri nga ḓitsireledza hani kha vhuimo vhu dzhenisaho khomboni?

⁵ Ndi zwa ndeme vhukuma uri ri dzule ro tsha maṱoni musi ri tshi sedzana na vhuimo vhune ha nga ri linga uri ri si thetshelese milayo ya Yehova ya vhuḓifari. Sa tsumbo, zwi ḓo vha vhuṱali uri vhathu vhane vha khou funana vha ḓivhetshele mikano musi vha tshi kha ḓi tou thoma u funana, kha zwithu zwi ngaho u fara-farana, u khisana kana u iledza u vha fhethu hune vha nga ḓiwana vhe vhavhili fhedzi. (Mir. 22:3) Mukriste a nga vha khomboni ya vhuḓifari vhu songo kunaho musi e lwendoni lwa zwa mabindu kana a tshi khou shuma na muthu wa mbeu i sa fani na yawe. (Mir. 2:10-12, 16) Arali na ḓiwana ni kha vhuimo ho raloho, ambani uri ni Ṱhanzi ya Yehova, ḓifareni nga nḓila i ṱhonifheaho nahone ni humbule uri u tamba nga lufuno zwi na masiandoitwa a si avhuḓi. Ri nga dovha ra ḓiwana ri khomboni khulwane vhukuma arali ro tsikeledzea nahone ri na vhuludu. Nga zwifhinga zwo raloho, ri nga ṱoḓa muthu ane a nga ita uri ri ḓipfe ri vha ndeme. Ri nga vha ri tshi ḓipfa u nga ri khou ṱoḓa u tikedzwa nahone zwenezwo zwi nga ita uri ri ṱanganedze u khuthadzwa nga muṅwe na muṅwe. Arali zwenezwo zwa nga itea kha inwi, ṱoḓani thuso kha Yehova na vhathu vhawe u itela uri ni wane malamba.—Vhalani Psalme ya 34:18; Mirero 13:20.

6. Ndi mini zwine ra fanela u dzula ri tshi zwi humbula musi ri tshi khetha vhuḓimvumvusi?

⁶ U itela u lwisana na vhuḓifari vhu songo kunaho, ri fanela u iledza u ḓimvumvusa nga nḓila i songo kunaho. Vhunzhi ha vhuḓimvumvusi ṋamusi vhu fana na vhuḓifari he ha vha vhu tshi itwa Sodoma na Gomora. (Yuda 7) Vhathu vhane vha bveledza zwa vhuḓimvumvusi, vha ita uri u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani zwi vhonale hu zwithu zwo ḓoweleaho na uri zwi nge a zwi na masiandoitwa a si avhuḓi. Ri fanela u dzula ro fhaṱuwa nahone ri songo sokou wela-wela hoṱhe-hoṱhe. Ri fanela u khetha vhuḓimvumvusi vhune ha sa ḓo  ri thivhela u livhisa ṱhogomelo kha u wana malamba.—Mir. 4:23.

7. Ndi thaidzo dzifhio dzine ra nga sedzana nadzo tshivhidzoni tsha Vhukriste?

⁷ Roṱhe ri a tendelana nazwo uri ndi phaṱhutshedzo u vha tshipiḓa tsha tshivhidzo tsha Vhukriste. U guda Ipfi ḽa Mudzimu miṱanganoni yashu, u sumbedza vhahashu vhuthu na u vha tikedza, zwi ri thusa u livhisa ṱhogomelo kha u wana malamba. Naho zwo ralo, nga zwiṅwe zwifhinga u sa pfesesana zwi nga ita uri hu vhe na khuḓano vhukati ha vhahashu tshivhidzoni. Arali ra kundelwa u tandulula dzenedzo thaidzo, zwi nga ita uri ri ṱavhanye u sinyuwa.—Vhalani 1 Petro 3:8, 9.

8, 9. (a) Ndi pfaneleo dzifhio dzine dza ḓo ri thusa u wana malamba? (b) Ndi mini zwine zwa ḓo ri thusa u ita uri ri dzule ri na mulalo naho Mukriste nga riṋe o ri sinyusa?

⁸ A ro ngo fanela u tendela u sinyuwa zwi tshi ri thivhela u wana malamba. Paulo o ṱuṱuwedza Vhakolosa a ri: “Vhunga ni vho nangwaho nga Mudzimu, ni vhakhethwa na vha funwaho, ambarani u pfela vhuṱungu, vhuthu, u ḓiṱukufhadza, u vuḓa, na u sa fhela mbilu. Bvelani phanḓa ni tshi konḓelelana na u hangwelana nga mbilu yoṱhe naho muṅwe e na tshiitisi tsha u vhilaela nga ha muṅwe. Vhunga Yehova o ni hangwela nga mbilu yoṱhe, na inwi ni tea u ita nga u ralo. U engedza kha zwenezwo zwoṱhe, ambarani lufuno, ngauri ndi lwone mbofho yo fhelelaho ine ya ita uri hu vhe na vhuthihi.”—Vhakol. 3:12-14.

⁹ Lufuno na vhuthu zwi nga ri thusa u hangwela vhaṅwe. Sa tsumbo, arali Mukriste nga riṋe a ri vhaisa nga maipfi kana nga nyito, ri nga lingedza u humbula nga ha zwithu zwi si zwavhuḓi zwe ra vhuya ra zwi amba kana u zwi ita. Naa a ri livhuwi nḓila ye vhahashu vha ri sumbedza ngayo lufuno na vhuthu musi vha sa dzhieli nṱha vhukhakhi hashu? (Vhalani Muhuweleli 7:21, 22.) Ri livhuwa vhukuma vhuthu ha Kristo nge a u kuvhanganya vhagwadameli vha ngoho uri vha vhe na vhuthihi. (Vhakol. 3:15) Roṱhe ri funa Mudzimu muthihi, ri huwelela mulaedza u fanaho nahone ri sedzana na khaedu nnzhi dzi fanaho. Musi ri tshi sumbedza vhaṅwe vhuthu na u vha hangwela zwi tshi bva mbiluni, ri vha ri tshi khou shela mulenzhe kha u ita uri hu vhe na vhuthihi ha Vhukriste na u livhisa ṱhogomelo kha u wana malamba.

10, 11. (a) Ndi ngani zwi na khombo u vha na vivho? (b) Ri nga ita hani uri vivho ḽi si ri thivhele u wana malamba?

¹⁰ Tsumbo dzi re Bivhilini dzi ri humbudza uri vivho ḽi nga ita uri ri si wane malamba. Sa tsumbo, Kaini o vha na vivho kha murathu wawe Abele nahone a mu vhulaya. Kora, Dathani na Abiramu vho vha vhe na vivho kha Mushe nahone vha tshi mu hanedza. Zwiṅwe hafhu, Khosi Saulo o vha e na vivho kha Davida ngauri o vha o bvelela nahone o lingedza u mu vhulaya. Ndi ngazwo Ipfi ḽa Mudzimu ḽi tshi ri: “Huṅwe na huṅwe hune ha vha na vivho na u pikisana, hu ḓo dovha ha vha na u sa dzudzanyea na zwithu zwoṱhe zwivhi.”—Yak. 3:16.

¹¹ Arali ri tshi ṱahulela u vha na lufuno na vhuthu, zwi ḓo ri lelutshela u sa vha na vivho. Bivhili i ri: “Lufuno a lu fheli mbilu, lu na vhuthu. Lufuno a lu na vivho.” (1 Vhakor. 13:4) U itela uri vivho ḽi si ṱoke midzi mbiluni dzashu, ri fanela u lwela u dzhia zwithu nga nḓila ine Mudzimu a zwi dzhia ngayo, u dzhia vhahashu sa muvhili muthihi. Zwenezwo zwi ḓo ri thusa u sumbedza vhahashu uri ri a vha funa nahone zwi tshimbidzana na nyeletshedzo ine ya ri: “Arali muṅwe muraḓo u tshi huliswa, na miṅwe miraḓo yoṱhe i ḓo takala nawo.” (1 Vhakor. 12:16-18, 26) Naho zwo ralo, nṱhani ha u vha na vivho, ri ḓo takala musi vhaṅwe vha tshi fhaṱutshedzwa. Ṱhogomelani tsumbo ya Yonathani murwa wa Khosi Saulo. Ho ngo vha na vivho musi Davida a tshi vhewa uri a vhe khosi. Nṱhani hazwo, o mu ṱuṱuwedza. (1 Sam. 23:16-18) Naa ri nga vha na vhuthu na u lufuno u fana na Yonathani?

12. Ndi nyeletshedzo ifhio i re Maṅwaloni ine ya ḓo ri thusa u wana malamba sa muṱa?

¹² U shumisa nyeletshedzo i re Bivhilini zwi nga ita uri muṱani hu vhe na mulalo na dakalo nahone zwi ḓo thusa uri muṱa u wane malamba. Ndi nyeletshedzo ifhio i thusaho miṱa i re Maṅwaloni ye Paulo a i ṋea Vhakriste vha ngei Kolosa? O ri: “Inwi vhasadzi, ḓiṱukufhadzeni kha vhanna vhaṋu, samusi zwo tea Murenani. Inwi vhanna, dzulani ni tshi funa vhasadzi vhaṋu nahone ni songo vha sinyutshela nga ho kalulaho. Inwi vhana, thetshelesani vhabebi vhaṋu kha zwoṱhe, ngauri zwenezwo ndi zwine zwa takadza Murena. Inwi vhokhotsi, ni songo sinyusa vhana vhaṋu, uri vha sa ḓo ṱungufhala.” (Vhakol. 3:18-21) A zwi timatimisi uri ni tendelana nazwo uri u shumisa nyeletshedzo ya Paulo zwi kha ḓi vhuyedza vhanna, vhasadzi na vhana.

13. Mufumakadzi wa Mukriste a nga ita hani uri munna wawe ane a si vhe mutendi a ṱanganedze ngoho?

¹³ Hu pfi mini arali ni mufumakadzi nahone ni tshi vhona u nga munna waṋu ane a si vhe mutendi u ni fara nga nḓila i si yavhuḓi? Naa u ṅaṅisana nae nga ha vhuḓifari hawe zwi ḓo ita uri vhuimo vhu vhe khwine? Naho na nga kunda kha u ita uri a ite zwine na zwi ṱoḓa, naa zwenezwo zwi ḓo ita uri a ṱanganedze ngoho? Khamusi. Fhedzi arali ni tshi ṱhonifha munna waṋu sa ṱhoho ya muṱa, zwi nga ita uri muṱani hu vhe na mulalo, ni ḓo ita uri Yehova  a rendiwe nahone ni nga ita uri munna waṋu a ṱanganedze vhurabeli ha ngoho; nga zwenezwo, noṱhe ni ḓo wana malamba.—Vhalani 1 Petro 3:1, 2.

14. Munna wa Mukriste u fanela u ita mini arali mufumakadzi wawe ane a si vhe mutendi a sa mu ṱhonifhi?

¹⁴ Hu pfi mini arali ni munna nahone ni tshi vhona u nga mufumakadzi waṋu ane a si vhe mutendi ha ni ṱhonifhi? Naa u mu halifhela u sumbedza uri hu lila tshaṋu tshienda zwi ḓo ita uri a ni ṱhonifhe nga ho engedzeaho? Na khathihi! Mudzimu u lavhelela uri ni edzise Yesu nga u vha ṱhoho ya muṱa i re na lufuno. (Vhaef. 5:23) Samusi Yesu e ṱhoho ya tshivhidzo, ha fheli mbilu nahone u na lufuno. (Luka 9:46-48) Musi munna a tshi edzisa tsumbo ya Yesu, zwi nga ita uri mufumakadzi wawe a ṱanganedze ngoho.

15. Munna wa Mukriste u sumbedza hani uri u funa mufumakadzi wawe?

¹⁵ Bivhili i vhudza vhanna uri: “Dzulani ni tshi funa vhasadzi vhaṋu nahone ni songo vha sinyutshela nga ho kalulaho.” (Vhakol. 3:19) Munna ane a vha na lufuno u hulisa mufumakadzi wawe nga u thetshelesa zwine a zwi amba na u mu vhudza uri u dzhiela nṱha zwine a zwi amba. (1 Pet. 3:7) Naho a sa iti zwine mufumakadzi wawe a zwi humbela tshifhinga tshoṱhe, ha dzhii phetho a songo thoma a amba nae. (Mir. 15:22) Munna a re na lufuno ha kombetshedzi mufumakadzi wawe uri a mu ṱhonifhe, fhedzi nḓila ine a ḓifara ngayo ndi yone ine ya ḓo ita uri mufumakadzi wawe a mu ṱhonifhe. Munna ane a funa mufumakadzi wawe na vhana, kanzhi u vha na muṱa une wa shumela Yehova wo takala nahone u ḓo wana malamba.

16, 17. Sa muswa, ni nga iledza hani u fhihamelwa musi vhabebi vhaṋu vha tshi ni kaidza?

¹⁶ Hu pfi mini arali ni muswa nahone ni tshi vhona u nga vhabebi vhaṋu vha Vhakriste a vha ni pfesesi nahone vha ni vhetshela mikano? U dinalea haṋu zwi nga ita uri ni timatime uri u shumela Yehova ndi zwone zwa khwine. Fhedzi arali na nga tendela tsinyuwo i tshi ita uri ni litshe u shumela Yehova, hu si kale ni ḓo ṱhogomela uri a huna muthu ane a ni funa zwi tshi bva mbiluni u fhira vhabebi vhaṋu vha ofhaho Mudzimu na tshivhidzo.

¹⁷ Arali vhabebi vhaṋu vha sa athu u vhuya vha ni kaidza, naa no vha ni nga si ḓivhudzise arali vha tshi ni funa zwa vhukuma? (Vhaheb. 12:8) Fhedzi khamusi ni sinyuswa nga nḓila ine vhabebi vhaṋu vha ni kaidza ngayo. Nṱhani ha u dinwa nga nḓila ine vha ni kaidza ngayo, lingedzani u humbula uri ndi ngani vha tshi khou ita nga u ralo. Nga zwenezwo, dzikani nahone ni ite zwoṱhe zwine na nga kona u itela u iledza u fhihamelwa. Bivhili i ri: “Wa nḓivho vhukuma ha na u ambesa; munna wa ṱhalukanyo ndi mukonḓeleli.” (Mir. 17:27) Ivhani na tshipikwa tsha u vha muthu o vhibvaho ane a ṱanganedza nyeletshedzo nga nḓila yavhuḓi nahone ni vhuyelwe ngayo ni sa vhilaedziswi nga nḓila ye yeneyo nyeletshedzo ya ṋewa ngayo. (Mir. 1:8) Ndi phaṱhutshedzo u vha na vhabebi vhane vha funa Yehova. Vha ḓo ni thusa uri ni wane malamba.

18. Ndi ngani no ḓiimisela u dzula no livhisa ṱhogomelo kha u wana malamba?

¹⁸ Ro lavhelela malamba avhuḓi vhukuma hu sa londwi uri ri na tshilavhelelwa tsha u tshila ṱaḓulu kana paradisoni kha ḽifhasi. Ḽeneḽo ndi fulufhedziso ḽa vhukuma ḽe ḽa fulufhedziswa nga Musiki washu. Malugana na Paradiso ine ya vha kha ḽifhasi, Mudzimu o ri: “Shango ḽoṱhe ḽi ḓo ḓala u ḓivha Yehova.” (Yes. 11:9) Vhoṱhe vhane vha ḓo tshila kha ḽifhasi vha ḓo funzwa nga Mudzimu. Eneo ndi malamba ane ra fanela u a shumela. Nga zwenezwo, livhisani ṱhogomelo kha malamba e Yehova a a fulufhedzisa nahone ni songo tendela tshithu na tshithihi tshi tshi ni thivhela u wana malamba!