1. Ndi ngani ri tshi ṱoḓa khuthadzo?

ROṰHE ri a ṱoḓa u khuthadzwa. Khamusi no no ḓowela u dzula ni tshi khou vhilaela na u tsikeledzea. Ri nga vha ri tshi khou sedzana na makhaulambilu e a vhangwa nga vhulala, malwadze kana u felwa nga ane ra mu funa. Vhaṅwe vhashu ri nga vha ri tshi khou farwa nga nḓila i si yavhuḓi. Fhethu hune ra dzula hone dzinndwa dzi khou ṋaṋa dzi tshi ya. Ri na vhungoho ha uri “zwifhinga zwi lemelaho zwi konḓaho u sedzana nazwo” zwi sumbedza uri ri khou tshila “maḓuvhani a vhufhelo” na uri ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽi ri sendedza tsini na shango ḽiswa. (2 Tim. 3:1) Naho zwo ralo, hu nga vha hu kale ro lindela u ḓadzea ha mafulufhedziso a Yehova nahone vhuimo hashu vhu konḓaho vhu khou ṋaṋa u vhifha. Fhedzi ri nga wana ngafhi khuthadzo?

2, 3. (a) Ri ḓivha mini nga Habakuku? (b) Ndi ngani ri tshi ḓo ṱolisisa bugu ya Habakuku?

² U itela u wana phindulo, kha ri ṱolisise mafhungo ane a vha buguni ya Habakuku. Naho Maṅwalo a sa bviseli khagala zwidodombedzwa nga ha vhutshilo ha Habakuku na nga ha mushumo wawe, fhedzi bugu ine ya vhidzwa nga dzina ḽawe i a ṱuṱuwedza vhukuma.  Khamusi dzina ḽawe ḽi amba “U Kuvhatedza.” Zwenezwi zwi nga vha zwi tshi ambela kha u khuthadzwa nga Yehova kana nḓila ine a kuvhatedza vhagwadameli vhawe ngayo. Musi Habakuku a tshi amba na Mudzimu, o vhudzisa Mudzimu mbudziso. Habakuku o vhudzisela na riṋe mbudziso nahone Yehova o vhudza Habakuku uri a ṅwale fhasi nyambedzano ye vha vha nayo.—Hab. 2:2.

³ Nyambedzano ye ya vha hone vhukati ha Mudzimu na onoyo munna o tsikeledzeaho ndi one mafhungo e oṱhe ane a vha hone Bivhilini ane a amba nga ha onoyo muporofita. Bugu yawe ndi tshipiḓa tsha “zwithu zwoṱhe zwo ṅwalwaho kale” na zwe zwa ṅwalwa Bivhilini u itela “uri nga u konḓelela hashu na nga u khuthadzwa nga Maṅwalo ri vhe na fulufhelo.” (Vharoma 15:4) Ri nga vhuyelwa hani nga u vhala bugu ya Habakuku? I nga ri thusa u vhona zwine u fulufhela Yehova zwa amba zwone. Vhuporofita ha Habakuku hu ri khwaṱhisedza uri zwi a konadzea u vha na mbilu yo rulaho hu sa londwi thaidzo dzine ra vha nadzo. Ri na zwenezwo muhumbuloni, kha ri ṱolisise zwidodombedzwa zwine zwa vha kha bugu ya Habakuku.

4. Ndi ngani Habakuku o vha o tsikeledzea?

⁴ Vhalani Habakuku 1:2, 3. Habakuku o tshila tshifhingani tshi konḓaho vhukuma. Nga nṱhani ha uri o vha o tingwa nga vhathu vhavhi na vhane vha vusa dzikhakhathi, o vha o tsikeledzea. Vho vha vha tshi ḓo ita vhuvhi u swika lini? Ndi ngani Yehova o fhedza tshifhinga tshilapfu a sa athu u dzhenelela? Habakuku o vha a tshi vhona vhathu vha tshi farwa nga nḓila i si yavhuḓi na u tsikeledzwa nga vhathu vhane vha dzula henefho. Ho vha hu si na zwe a vha a tshi nga ita. Nga tshenetsho tshifhinga, o humbela Yehova uri a dzhenelele. Khamusi Habakuku o vha a tshi vhona u nga Yehova ha na ndavha. Zwo vha zwi tshi vhonala u nga Mudzimu a nga si ṱavhanye o dzhenelela. Naa ni a kona u pfesesa nḓila ye onoyo mushumeli wa Mudzimu a vha a tshi ḓipfa ngayo?

5. Ndi ifhio ngudo ya ndeme ine ra i wana kha bugu ya Habakuku? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

⁵ Naa Habakuku o vha a si tsha fulufhela Yehova? Naa o vha a si tsha vha na lutendo kha mafulufhedziso a Mudzimu? Na khathihi! U vhudza hawe Yehova nṱhani ha vhathu nga ha thaidzo dzawe na zwe zwa vha zwi tshi khou mu vhilaedzisa zwi sumbedza uri o vha a sa athu laṱela thaula. O vha a tshi khou vhilaedziswa ngauri o vha a sa pfesesi tshifhinga tshine Mudzimu a ita ngatsho zwithu kana uri ndi ngani Mudzimu o mu tendela a tshi vha kha honoho vhuimo vhu konḓaho. Musi Yehova a tshi tendela Habakuku uri a ṅwale nga ha zwe zwa vha zwi tshi khou mu vhilaedzisa, o vha a tshi khou ri gudisa ngudo ya ndeme ya uri: Ri songo ofha u mu vhudza zwine zwa ri vhilaedzisa. Ndi ngoho uri o ri ramba uri ri mu swomolele zwoṱhe zwi re haṋwani nga thabelo. (Ps. 50:15; 62:8) Mirero 3:5 i ri ṱuṱuwedza uri ri ‘fulufhele Mudzimu nga mbilu dzashu dzoṱhe’ nahone ri “songo ḓi-tika nga u ri: [Ri] a ṱalukanya.” Khamusi Habakuku o vha a tshi ḓivha eneo maipfi na u a dzhiela nṱha.

6. Ndi ngani thabelo i ya ndeme?

⁶ Habakuku o ita vhuḓidini ha u sendela tsini na Yehova ane a vha Khonani na Khotsi ane a mu fulufhela. Habakuku ho ngo vhilaedziswa nga vhuimo he a vha e khaho na u ḓitika nga ṱhalukanyo yawe. Nṱhani hazwo, o ri vhetshela tsumbo yavhuḓi nga u rabela nga ha zwe zwa vha zwi tshi khou mu vhilaedzisa na nḓila ye a vha a tshi khou ḓipfa ngayo. Yehova ane a vha Mupfi wa dzithabelo, u ri ramba uri ri mu sumbedze uri ri a mu fulufhela nga u mu vhudza zwoṱhe nga thabelo. (Ps. 65:2) U ita zwenezwo zwi ḓo ri thusa uri ri vhone nḓila ine Yehova a fhindula ngayo thabelo dzashu, na u kuvhatedzwa ngae nahone zwenezwo u zwi ita nga u ri livhisa nga vhuthu. (Ps. 73:23, 24) U ḓo ri thusa uri ri vhone zwithu nga nḓila ine a zwi vhona ngayo hu sa londwi zwine zwa ri vhilaedzisa. Thabelo dzashu dzi bvaho  mbiluni dzi vha dzi tshi khou sumbedza uri ri fulufhela Mudzimu.

7. Yehova o ita mini nga ha zwe zwa vha zwi tshi khou vhilaedzisa Habakuku?

⁷ Vhalani Habakuku 1:5-7. Nga murahu ha u litshela zwithu zwoṱhe zwe zwa vha zwi tshi khou mu vhilaedzisa zwanḓani zwa Yehova, Habakuku a nga kha ḓi vha o ḓivhudzisa arali Yehova a tshi ḓo ita zwiṅwe nga hazwo. Samusi Yehova e Khotsi ane a pfela vhuṱungu na u pfesesa, ho ngo sinyutshela Habakuku nga nṱhani ha lugungulo lwawe. Mudzimu o vha a tshi zwi ḓivha uri Habakuku o vha a tshi khou itiswa nga vhuṱungu he a vha a tshi khou hu pfa. Yehova o vhudza Habakuku nga ha zwe zwa vha zwi tshi khou ḓo itea kha Vhayuda vhe vha vha vho konyolela matanda nḓevheni na nga ha zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho. Khamusi Habakuku o vha muthu wa u tou thoma we Yehova a mu dzumbululela nga ha uri u fheliswa ha vhathu vhavhi vha tshenetshila tshifhinga hu tsini.

8. Ndi ngani khaṱulo ya Yehova yo ḓaḓisa Habakuku?

⁸ Yehova o sumbedza Habakuku uri o vha o ḓiimisela u dzhenelela. U ṱarafiwa ha wonoyo murafho muvhi na une wa vusa dzikhakhathi ho vha hu tsini. Nga u shumisa maipfi ane a ri “misi ino,” Yehova o vha a tshi khou sumbedza uri yeneyi khaṱulo i ḓo itea nga tshifhinga tsha onoyo muporofita kana tsha murafho wawe. Habakuku o vha a songo lavhelela yeneyo phindulo ya Yehova. Naa yeneyi yo vha i phindulo ya tshililo tshawe? Zwe Yehova a mu vhudza zwo vha zwi tshi amba uri u tambula hu ḓo ṋaṋa kha ḽa Yuda. * Vhakaladea (Vhababele) vho vha vhe na tshiṱuhu, vha tshi vusa dzikhakhathi u fhira na Vhaisiraele vhe vha vha vha tshi ḓivha zwilinganyo zwa Yehova. Ndi ngani Yehova o fhelisa vhathu vhawe a tshi shumisa lushaka lu re na tshiṱuhu na lune lwa gwadamela midzimu i sili? No vha ni tshi ḓo ita mini nga murahu ha u pfa eneo mafhungo?

9. Ndi mbudziso dzifhio dzine Habakuku a nga vha o ḓivhudzisa dzone?

⁹ Vhalani Habakuku 1:12-14, 17. Habakuku o vha a tshi pfesesa uri Yehova u ḓo shumisa Babele u itela u haṱula na u ṱarafa vhaitazwivhi vha fhethu he a vha a tshi dzula hone, fhedzi o vha a tshi kha ḓi vha o ḓaḓa. Fhedzi o ḓiṱukufhadza kha Yehova a mu vhudza uri u ḓo bvela phanḓa a tshi vha “Tombo” ḽawe. (Doit. 32:4; Yes. 26:4) Habakuku o vha a tshi ḓo bvela phanḓa a tshi fulufhela lufuno na vhuthu ha Mudzimu a sa fheli mbilu. Zwe onoyo muporofita a vha o ḓiimisela u zwi ita zwo ita uri a dovhe a vhe na fulufhelo kha Yehova. Ndi ngani Mudzimu o tendela zwiimo zwa ngei Yuda zwi tshi ṋaṋa u vhifha? Ndi ngani a songo ṱavhanya u dzhenelela? Ndi ngani Ramaanḓaoṱhe o tendela uri vhathu vha ṋaṋe u tsikeledzea? Ndi ngani o vha a tshi ḓo sokou “lavhelesa” musi vhathu vha tshi ita zwithu zwivhi? Ndi “Mukhethwa”; “maṱo [awe] a [ila] zwivhi; ha funi u zwi vhona.”

10. Ri nga ḓipfa hani u fana na Habakuku nga zwiṅwe zwifhinga?

¹⁰ Nga zwiṅwe zwifhinga ri nga ḓipfa u fana na Habakuku. Ri thetshelesa Yehova. Nga nṱhani ha uri ri fulufhela Mudzimu nga ho engedzeaho, ri vhala na u guda Ipfi ḽawe nahone zwenezwo zwi ita uri ri vhe na fulufhelo. Ndangulo yawe yo ri vhudza nga ha mafulufhedziso awe. Fhedzi ri nga ḓivhudzisa uri, ‘Ri ḓo vhilaela u swika lini?’ Ri nga guda mini kha zwe Habakuku a zwi ita?

11. Ndi mini zwe Habakuku a vha o ḓiimisela u zwi ita nga murahu ha u thetshelesa Yehova?

¹¹ Vhalani Habakuku 2:1. Nyambedzano ye Habakuku a vha nayo na Yehova yo ita uri mbilu yawe i rule. O vha o ḓiimisela u lindela uri Yehova a dzhie vhukando. Zwenezwo o vha a sa khou sokou zwi itela u bva mulanduni ngauri o amba uri o vha a tshi ḓo “lindela ḓuvha ḽa dzikhombo.” (Hab. 3:16) Na vhaṅwe vhashumeli  vha Mudzimu vha fulufhedzeaho vho fulufhela Mudzimu nga nḓila i fanaho nahone zwenezwo zwi ri ṱuṱuwedza uri ri lindele Yehova a tshi dzhia vhukando.—Mika 7:7; Yak. 5:7, 8.

12. Ndi mini zwiṅwe zwine ra zwi guda kha Habakuku?

¹² Zwe Habakuku a vha o ḓiimisela u zwi ita zwi ri funza mini? Tsha u thoma, a ro ngo fanela u litsha u rabela kha Yehova hu sa londwi milingo ine ra sedzana nayo. Tsha vhuvhili, ri fanela u thetshelesa zwine Yehova a ri vhudza zwone a tshi shumisa Ipfi ḽawe na ndangulo yawe. Tsha vhuraru, ri fanela u lindela Yehova a tshi dzhia vhukando ri sa fheli mbilu na u fulufhela uri nga tshifhinga tshawe, u ḓo ri vhofholola kha maṱungu oṱhe. Arali ra bvela phanḓa ri tshi amba na Yehova na u mu lindela ri sa fheli mbilu u fana na Habakuku, ri ḓo vha na mbilu dzo rulaho, dzine dza ḓo ri thusa uri ri konḓelele. Fulufhelo ḽine ra vha naḽo ḽi ḓo ri ita uri ri si fhele mbilu, u sa fhela mbilu hu ḓo ri thusa uri ri takale hu sa londwi zwiimo zwi konḓaho zwine ra nga sedzana nazwo. Fulufhelo ḽi ri khwaṱhisedza uri Khotsi ashu wa ṱaḓulu u ḓo dzhia vhukando.—Vharoma 12:12.

13. Ndi khwaṱhisedzo ifhio ine ra i wana kha Habakuku 2:3?

¹³ Vhalani Habakuku 2:3. Yehova o takala vhukuma nge Habakuku a dzhia phetho ya u lindela. Ramaanḓaoṱhe o vha a tshi pfesesa vhuimo he Habakuku a vha e khaho. Nga zwenezwo, Mudzimu o khuthadza onoyo muporofita nga u mu khwaṱhisedza nga nḓila ya lufuno na ya vhulenda uri u ḓo wana phindulo dza mbudziso dzawe. O vha a tshi ḓo wana thuso hu si kale. Mudzimu o vhudza Habakuku uri: “Ni songo fhela mbilu nahone ni fulufhele nṋe. Ndi ḓo ni fhindula, naho zwi tshi vhonala zwi tshi ḓo dzhia tshifhinga!” Yehova o mu humbudza uri o vhea tshifhinga tsho teaho tsha u ḓadzisa mafulufhedziso awe. O eletshedza Habakuku uri a lindele u itela uri a vhone u ḓadzea ha mafulufhedziso awe ngauri u ita zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo khwaṱhisa onoyo muporofita.

14. Ri fanela u ḓiimisela u ita mini musi ro sedzana na makhaulambilu?

¹⁴ U lindela Yehova ri sa fheli mbilu na u thetshelesa zwine a ri vhudza zwone nga vhuronwane zwi ḓo ita uri ri vhe na khwaṱhisedzo nahone zwi ḓo ri thusa uri dzule ro takala hu sa londwi makhaulambilu ane ra nga sedzana nao. Yesu o ri khwaṱhisedza uri ri nga fulufhela Yehova samusi a tshi fara tshifhinga, nṱhani ha u livhisi ṱhogomelo kha “tshifhinga tshine zwithu zwa ḓo itea ngatsho,” zwithu zwine Mudzimu a sa athu u zwi dzumbulula. (Mish. 1:7) Nga zwenezwo, ri songo kulea nungo, fhedzi kha ri lindele ri na lutendo, vhuthu na u sa fhela mbilu. Kha ri shumise tshifhinga tshine ra vha natsho zwavhuḓi nga u ita zwoṱhe zwine ra nga kona u itela u shumela Yehova.—Marko 13:35-37; Vhagal. 6:9.

15, 16. (a) Ndi afhio mafulufhedziso ane ra a wana buguni ya Habakuku? (b) Eneo mafulufhedziso a ri funza mini?

¹⁵ Yehova o fulufhedzisa vhavhuya vhane vha mu fulufhela uri: “Muvhuya ene u ḓo hanya nga u tenda hawe” nahone “shango ḽi ḓo ḓala nḓivho ya vhurena ha Yehova.” (Hab. 2:4, 14) Ndi ngoho uri vhane vha fulufhela Yehova vha ḓo lambedzwa nga vhutshilo.

¹⁶ Mathomoni, mafulufhedziso ane a wanala kha Habakuku 2:4 a nga vha o vha a tshi vhonala hu muḽoro zwawo. Naho zwo ralo, muapostola Paulo o vhona khwaṱhisedzo ya zwe Yehova a zwi amba kha ndimana ya Habakuku lwe zwa ita uri a ambe nga hazwo luraru lwoṱhe! (Vharoma 1:17; Vhagal. 3:11; Vhaheb. 10:38) Muvhuya u ḓo vhona mafulufhedziso a Mudzimu a tshi ḓadzea. Zwenezwo zwi ḓo itea nga nṱhani ha u vha na fulufhelo na lutendo, hu sa londwi makhaulambilu ane a khou sedzana nao. Yehova uri vhudza uri ri livhise ṱhogomelo kha zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho.

17. Bugu ya Habakuku i ri khwaṱhisedza mini?

 ¹⁷ Bugu ya Habakuku i na ngudo dza ndeme kha riṋe ri ne ra khou tshila maḓuvhani a vhufhelo. Yehova u fulufhedzisa uri u ḓo ṋea vhavhuya vhutshilo vhane vha mu fulufhela na u vha na lutendo khae. Kha ri bvele phanḓa ri tshi vha na lutendo lwo khwaṱhaho kha Mudzimu hu sa londwi mitsiko na mbilaelo dzine ra vha nadzo. Yehova o shumisa Habakuku u itela uri khwaṱhisedza uri u ḓo ri tikedza na uri tshidza. U ri humbela uri ri mu fulufhele na u lindela ri sa fheli mbilu tshifhinga tshine a ḓo ita uri ḽifhasi ḽi ḓale nga vhagwadameli vhawe vho takalaho na vho vuḓaho nga fhasi ha Muvhuso wawe.—Mat. 5:5; Vhaheb. 10:36-39.

18. Maipfi a Yehova o kwama hani Habakuku?

¹⁸ Vhalani Habakuku 3:16-19. Maipfi a Yehova o kwama vhukuma Habakuku. O elekanya nga ha nḓila i mangadzaho ye Yehova a lwela ngayo vhathu vhawe tshifhingani tsho fhiraho. O vha a tshi vho fulufhela Yehova nga ho fhelelaho. O vha a tshi zwi ḓivha uri Yehova u ḓo dzhenelela hu si kale! Zwenezwo zwo mu ṱuṱuwedza vhukuma naho o vha a tshi zwi ḓivha uri u ḓo bvela phanḓa a tshi tambula lwa tshifhinganyana. Habakuku o thoma a tshi timatima fhedzi nga murahu o fheleledza o fulufhela maanḓa ane Yehova a vha nao a u tshidza nahone o takala. Zwe a zwi amba zwo vha zwi tshi sumbedza fulufhelo ḽe a vha naḽo, ḽe a hu na muthu we a vha vhuya a ḽi sumbedza nahone zwo vha zwi tshi humbulea nga hu leluwaho. Vhaṅwe vhagudi vha humbula uri ndimana ya 18 i amba nga ho livhaho uri “Ndi ḓo fhufha nga dakalo Murenani; ndi ḓo mona nga dakalo Mudzimuni.” Yeneyo ndi khwaṱhisedzo i re na maanḓa vhukuma kha riṋe! Yehova ho ngo sokou ri ṋea mafulufhedziso avhuḓi fhedzi, fhedzi o ri ṋea khwaṱhisedzo ya uri u khou shumela kha u ḓadzisa zwine a khou ṱoḓa u zwi ita nahone nga u ṱavhanya.

19. Ri nga khuthadzwa hani u fana na Habakuku?

¹⁹ A zwi timatimisi uri wonoyu mulaedza wa ndeme wa Habakuku ndi wa uri ri fulufhele Yehova. (Hab. 2:4) Ri nga ṱoḓa na u vha na ḽeneḽo fulufhelo arali ra khwaṱhisa vhushaka hashu na Yehova nga u (1) konḓelela nga thabelo na u vhudza Yehova nga ha thaidzo dzashu na zwine zwa ri vhilaedzisa, (2) u livhisa ṱhogomelo kha Ipfi ḽa Yehova na vhulivhisi hoṱhe vhune ra vhu wana ndanguloni yawe; na (3) u lindela Yehova nga u fulufhedzea nahone ri sa fheli mbilu. Zwenezwo ndi zwe Habakuku a zwi ita. Naho o thoma bugu yawe nga mafhungo a pfisaho vhuṱungu, o fhedza yeneyo bugu nga mafhungo ane a sumbedza dakalo na fulufhelo. U nga ri ri nga tevhela yeneyi tsumbo u itela uri ri kone u pfa uri zwi hani u kuvhatedzwa nga Khotsi ashu, Yehova! Ndi khuthadzo khulwane lungafhani ine ra i wana kha ḽino shango ḽivhi?