1, 2. (a) Yesu o ri mini musi Petro a tshi mu ṋea nyeletshedzo ya uri a ḓiṱhogomele? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.) (b) Ndi ngani Yesu o fhindula nga u ralo?

VHAFUNZIWA vha Yesu vho vha vha sa khou kholwa zwe vha vha vha tshi khou zwi pfa. Yesu we vha vha vho lavhelela uri u ḓo vusa muvhuso wa Isiraele, o amba uri hu si kale u ḓo shengela na u fa. Muapostola Petro o amba uri, “Ḓiṱhogomele Murena; hezwi zwithu zwi nga si itee kha iwe.” Yesu o ri: “Nṱutshele Sathane! U ḓo nkhukhulisa ngauri zwine wa humbula ndi zwa vhathu, a si zwa Mudzimu.”—Mat. 16:21-23; Mish. 1:6.

² Kha zwe a zwi amba, Yesu o sumbedza phambano ine ya vha hone vhukati ha muthu ane a humbula nga nḓila ine Mudzimu a humbula ngayo na nḓila ine vhathu vha ḽino shango ḽine ḽa langwa nga Sathane vha humbula ngayo. (1 Yoh. 5:19) Petro o vha a tshi khou humbula nga nḓila ine vhathu vha shango vha humbula ngayo. Fhedzi Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri nḓila ine Khotsi awe a humbula ngayo yo vha yo fhambana na yeneyo. O vha a tshi zwi ḓivha uri Mudzimu o vha a tshi ṱoḓa ene a tshi konḓelela thambulo na lufu zwe a vha a tshi khou ḓo sedzana nazwo. Nḓila ye Yesu a fhindula ngayo Petro yo vha i tshi sumbedza uri o landula nḓila ine shango ḽa humbula ngayo u itela u humbula u fana na Yehova.

3. Ndi ngani zwi tshi konḓa u sa humbula nga nḓila ine ḽino shango ḽa humbula ngayo?

 ³ Hu pfi mini nga riṋe? Naa ri humbula nga nḓila ine Mudzimu a humbula ngayo kana sa vhathu vha ḽino shango? Sa Vhakriste ro ita zwoṱhe zwine ra nga kona u itela u takadza Mudzimu. Fhedzi hu pfi mini nga nḓila ine ra humbula ngayo? Naa ri humbula nga nḓila ine Yehova a humbula ngayo na ine a dzhia ngayo zwithu? U ita zwenezwo zwi ṱoḓa vhuḓidini. Ri tea u ita nga u ralo ngauri ro tangwa nga vhathu vhavhi vha ḽino shango. (Vhaef. 2:2) Nḓila ine vhathu vha ḽino shango vha humbula ngayo i nga vhonala i tshi kunga ngauri kanzhi i ita uri vhathu vha humbulele vhone vhaṋe fhedzi. Zwi a konḓa u humbula nga nḓila ine Yehova a humbula ngayo, fhedzi zwi a leluwa u humbula nga nḓila ine vhathu vha ḽino shango vha humbula ngayo.

4. (a) Hu ḓo itea mini arali ra humbula nga nḓila ine ḽino shango ḽa humbula ngayo? (b) Ino thero i ḓo ri thusa hani?

⁴ Arali ra tendela uri ḽino shango ḽi lange nḓila ine ra humbula ngayo, ri ḓo fheleledza ri tshi vho humbulela riṋe vhaṋe fhedzi na u ḓifara nga nḓila i si yavhuḓi. (Marko 7:21, 22) Ndi zwa ndeme uri ri humbule “zwa Mudzimu” hu si “zwa vhathu.” Ino thero i ḓo ri thusa. I ḓo ṱolisisa uri ndi ngani zwi si muhwalo u humbula nga nḓila ine Yehova a humbula ngayo, fhedzi zwi tshi vhuyedza. I dovha ya ri sumbedza nḓila ine ra nga iledza ngayo u humbula nga nḓila ine ḽino shango ḽa humbula ngayo. Thero i tevhelaho i ḓo ṱolisisa nḓila dzo fhambanaho dzine ra nga humbula ngadzo u fana na Yehova.

5. Ndi ngani vhaṅwe vhathu vha sa ṱoḓi u ṱuṱuwedzwa nga vhaṅwe vhathu?

⁵ Vhaṅwe vhathu a vha tendi vhaṅwe vhathu vha tshi ṱuṱuwedza nḓila ine vha humbula ngayo. Vha amba uri, “ndi humbulela nṋe muṋe fhedzi.” Khamusi vha khou amba uri vha a kona u ḓidzhiela phetho na uri ndi zwavhuḓi u ita nga u ralo. A vha ṱoḓi u langiwa nahone a vha ṱoḓi u vha nga fhasi ha muṅwe muthu. *

6. (a) Ndi mbofholowo ifhio ine Yehova a ri tendela ri tshi vha nayo? (b) Naa yeneyi mbofholowo a i na mikano?

⁶ Ri nga vha na vhungoho ha uri u humbula nga nḓila ine Yehova a humbula ngayo a zwi iti uri ri sa kone u ḓihumbulela. Luṅwalo lwa 2 Vhakorinta 3:17 lu amba uri: “Hune ha vha na muya mukhethwa wa Yehova hu na mbofholowo.” Ri na mbofholowo ya u fhambana na vhaṅwe zwi tshi ḓa kha nḓila ine ra vha ngayo. Ri nga khetha zwine ra zwi takalela. Yehova o ri sika uri ri ite nga u ralo. Naho zwo ralo, mbofholowo yashu i fanela u vha na mikano. (Vhalani 1 Petro 2:16.) Yehova u ṱoḓa ri tshi livhiswa nga Ipfi ḽawe ḽine ḽa dzumbulula nḓila ine ra humbula ngayo musi ri tshi khetha zwo lugaho na zwi songo lugaho. Naa zwenezwo ndi muhwalo kana zwi a vhuyedza?

7, 8. Ndi ngani u sedza zwithu nga nḓila ine Yehova a zwi vhona ngayo hu si u ḓi vhetshela mikano? Fanyisani.

⁷ Sa tsumbo. Vhabebi vha ṱoḓa u gudisa vhana vhavho zwithu zwavhuḓi. Vha nga vha gudisa uri vha ambe ngoho, u shuma nga maanḓa na u humbulela vhaṅwe. Zwenezwo a si u vha lemedza. Nṱhani hazwo, vhabebi vha vha vha tshi khou vha lugisela uri vha kone u ḓiimisa nga vhoṱhe musi vho no aluwa. Musi vhana vho no aluwa nahone vha si tsha dzula hayani, vha ḓo kona u ḓidzhiela phetho. Arali vha tshila u tendelana na zwe vhabebi vhavho vha vha gudisa zwone, vha ḓo kona u dzhia phetho dzine vha sa  ḓo ḓi sola nga murahu. Zwenezwo zwi ḓo ita uri vha sa vhe na thaidzo nnzhi na mbilaelo.

⁸ U fana na mubebi wavhuḓi, Yehova u ṱoḓa vhana vhawe vha tshi vha na vhutshilo havhuḓi. (Yes. 48:17, 18) Uri vhudza nga ha nḓila ine ra fanela u tshila ngayo na nḓila ine ra fanela u fara ngayo vhaṅwe. Malugana na eneo mafhungo, u ri ramba uri ri humbule nga nḓila ine ene a humbula ngayo na u tshila u tendelana nazwo. Zwenezwo a si uri vhetshela mikano nga ho kalulaho, nṱhani hazwo zwi a ri ṱalifhisa na uri thusa uri ri dzhie phetho dzavhudi. (Ps. 92:5; Mir. 2:1-5; Yes. 55:9) Zwi ri thusa uri ri dzhie phetho dzine dza ḓo ita uri takale. (Ps. 1:2, 3) Ndi ngoho uri u humbula nga nḓila ine Yehova a humbula ngayo zwi a vhuyedza!

9, 10. Nḓila ine Yehova a humbula ngayo i fhira hani nḓila ya ḽino shango?

⁹ Tshiṅwe tshiitisi tshine tsha ita uri vhagwadameli vha Yehova Mudzimu vha humbule nga nḓila i fanaho na yawe, ndi nga uri u humbula u fhira vhathu vhoṱhe. Ḽino shango ḽi ṋea nyeletshedzo nga ha vhuḓifari, vhushaka ha muṱani, u vha na mushumo wavhuḓi na zwiṅwe. Vhunzhi hazwo a zwi tshimbidzani na nḓila ine Yehova a humbula ngayo. Sa tsumbo, kanzhi ḽino shango ḽi ṱuṱuwedza u ḓihumbulela iwe muṋe. Ḽi tendela u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani. Nga zwiṅwe zwifhinga ḽi eletshedza uri u ṱalana na u fhandekana hu si na zwiitisi zwi pfalaho zwi ita uri muthu a takale. Yeneyo nyeletshedzo a i tshimbidzani na zwine Bivhili ya zwi amba. Fhedzi, naa nyeletshedzo dzine ḽino shango ḽa dzi ṋea dzi shuma u fhira nyeletshedzo ya Bivhili?

¹⁰ Yesu o ri: “Vhuṱali vhu vhonala nga mishumo yaho yo lugaho.” (Mat. 11:19) Naho ḽino shango ḽo ita uri thekinolodzhi i leluwe, fhedzi a ḽi koni u tandulula thaidzo dzine dza ita uri vhathu vha si takale, thaidzo dzi ngaho, nndwa, u khethululwa na vhugevhenga. Fhedzi hu pfi mini nga ha u ḓifara luvhi nga zwa vhudzekani? Vhathu vhanzhi vho tenda uri zwenezwo zwithu a zwi tandululi thaidzo, fhedzi zwi shela mulenzhe kha u ita uri miṱa i pwashee, malwadze na dziṅwe thaidzo. Fhedzi Vhakriste vhane vha humbula nga nḓila i fanaho na ya Mudzimu vha ita uri muṱani hu takadze, vha vha na mutakalo wavhuḓi nga nṱhani ha u ḓifara zwavhuḓi na u vha na mulalo na vhahavho u mona na shango ḽoṱhe. (Yes. 2:4; Mish. 10:34, 35; 1 Vhakor. 6:9-11) Zwenezwo zwi sumbedza uri nḓila ine Yehova a humbula ngayo ndi ya khwine u fhira dzoṱhe.

11. Ndi nnyi we a ṱuṱuwedza nḓila ine Mushe a humbula ngayo, nahone ho vha na mvelelo dzifhio?

¹¹ Vhagwadameli vha ngoho vhe ha ṅwalwa nga havho Bivhilini, vho vha vha tshi zwi ḓivha uri nḓila ine Yehova a humbula ngayo ndi yone ya khwine. Sa tsumbo, naho Mushe o vha o funzwa “vhuṱali hoṱhe ha Vhaegipita,” o humbela Mudzimu uri a mu ṋee “mbilu yo ṱalifhaho.” (Mish. 7:22; Ps. 90:12) O dovha a rabela kha Yehova a ri: “U nḓivhise nḓila yau.” (Ek. 33:13) Nga nṱhani ha uri Mushe o tendela nḓila ine Yehova a humbula ngayo i tshi mu ṱuṱuwedza, zwenezwo zwo ita uri Yehova a mu shumise u itela u khunyeledza zwipikwa zwawe nahone Bivhilini o bulwa sa munna ane a vha na lutendo.—Vhaheb. 11:24-27.

12. Nḓila ye Paulo a vha a tshi humbula ngayo yo vha yo thewa kha mini?

¹² Muapostola Paulo o vha e munna o ṱalifhaho na o funzeaho nahone o vha a tshi ḓivha nyambo mbili. (Mish. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Musi zwi tshi ḓa kha mafhungo a maitele, o iledza nḓila ye shango ḽa vha ḽi tshi humbula ngayo. Fhedzi nḓila ye a vha a tshi humbula ngayo yo vha yo thewa kha Maṅwalo. (Vhalani Mishumo 17:2; 1 Vhakorinta 2:6, 7, 13.) Mafheleloni Paulo o ḓifhelwa  nga vhuḓinḓa hawe nahone a wana malamba a sa fheli.—2 Tim. 4:8.

13. Ndi nnyi ane a vha na vhuḓifhinduleli ha u ita uri ri humbule u fana na Yehova?

¹³ Nḓila ine Mudzimu a humbula ngayo i fhira nḓila ine vhathu vha ḽino shango vha humbula ngayo. U tshila nga nḓila ine a humbula ngayo, zwi ḓo ita uri ri takale nahone ri bvelele. Fhedzi Yehova ha ri kombetshedzi uri ri humbule u fana nae. “Mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali” na vhahulwane vha tshivhidzo a vha langi nḓila ine vhathu vha humbula ngayo. (Mat. 24:45; 2 Vhakor. 1:24) Nṱhani hazwo, Mukriste muṅwe na muṅwe u na vhuḓifhinduleli ha u humbula u fana na Mudzimu. Ri nga zwi ita hani zwenezwo?

14, 15. (a) Ri fanela u elekanya nga ha mini u itela uri ri humbule u fana na Yehova? (b) U ya nga Vharoma 12:2, ndi ngani ri tshi fanela u iledza kuhumbulele kwa ḽino shango? Fanyisani.

¹⁴ Vharoma 12:2 i amba uri: “Ni songo edzisa nḓila dza ano maitele a zwithu, shandulani nḓila ine na humbula ngayo, uri ni kone u ṱalukanya zwine Mudzimu a zwi funa, zwine zwa vha zwavhuḓi, zwo fhelelaho na zwine zwa mu takadza.” Enea maipfi a sumbedza uri tshithu tshiṅwe na tshiṅwe tshe tsha vha tshi tshi langa nḓila ye ra vha ri tshi humbula ngayo, tshi nga dovha tsha ita uri zwi konadzee u humbula nga nḓila ine Yehova a humbula ngayo. Ndi ngoho uri nḓila ine ra humbula ngayo i nga vha yo ṱuṱuwedzwa nga zwithu zwe ra tou zwi mamela na zwithu zwo iteaho tshifhingani tsho fhiraho. Fhedzi ri nga kona u shandula zwenezwo zwithu. Tshanduko iṅwe na iṅwe ine ra nga i ita, i nga ḓitika nga zwine ra zwi tendela uri zwi dzule mihumbuloni yashu na zwine ra khetha u zwi ita. Arali ra dzula ri tshi humbula nga nḓila ine Yehova a humbula ngayo, ri nga kona u zwi vhona uri u humbula nga yeneyo nḓila ndi zwone zwo lugaho. U ita zwenezwo zwi ḓo ita uri ri dzule ri tshi humbula nga nḓila i fanaho na ya Mudzimu.

¹⁵ U itela uri ri kone u humbula nga nḓila i fanaho na ya Yehova, ri fanela u sa “edzisa nḓila dza ano maitele a zwithu.” Ri fanela u litsha u ita zwithu zwine zwa lwisana na zwine Mudzimu a zwi funa. Ndeme ya u ita zwenezwo ri nga i fanyisa na zwiḽiwa. Musi muthu a tshi ḽa zwiḽiwa zwine zwa vha na pfushi a nga ita uri a vhe na mutakalo wavhuḓi. Fhedzi hu nga itea mini arali a tshi dzulela u ḽa zwiḽiwa zwine zwa sa vhe na pfushi? Nga hu fanaho, ri nga si tsha humbula nga nḓila i fanaho na ya Yehova arali mihumbulo yashu ya tshikafhadzwa nga zwithu zwa ḽino shango.

16. Ndi mini zwine ra fanela u ḓitsireledza khazwo?

¹⁶ Naa ri nga kona u iledza zwithu zwoṱhe zwa ḽino shango? Ri nga si kone u iledza zwithu zwoṱhe. Zwiṅwe zwithu zwine ḽino shango ḽa zwi anḓadza ri nga si kone u zwi ponya. (1 Vhakor. 5:9, 10) Musi ri tshi khou ita mushumo wa u huwelela, ri ḓo ṱangana na vhathu vhane vha tenda kha zwithu zwi si zwone. Fhedzi, hune ra vhona uri ri nga si kone u zwi ponya, a ro ngo fanela u vha takadza kana u tenda zwine vha zwi amba. U fana na Yesu, ri fanela u ṱavhanya u landula zwenezwo zwithu. Zwiṅwe hafhu, ri fanela u ḓitsireledza kha nḓila ine ḽino shango ḽa humbula ngayo.—Vhalani Mirero 4:23.

17. Ndi dzifhio dziṅwe nḓila dzine ra nga iledza u ṱuṱuwedzwa nga mahumbulele a shango?

¹⁷ Sa tsumbo, ri fanela u sedza zwavhuḓi musi ri tshi khetha khonani. Bivhili yo ri tsivhudza uri arali ri tshi konana na vhathu vhane vha sa konane na Yehova, ri ḓo fhedzisela ri tshi khou tzwonzwa nḓila ine vha humbula ngayo. (Mir. 13:20; 1 Vhakor. 15:12, 32, 33) Ri fanela u dovha ra khetha nga vhuṱali zwithu zwine ra ḓimvumvusa ngazwo. Musi ri tshi iledza u ḓimvumvusa nga  zwithu zwine zwa ṱuṱuwedza pfunzo ya uri zwithu zwo sokou bvelela, nndwa kana u ḓifara luvhi, ri vha ri tshi khou iledza zwithu zwine zwa “thivhela nḓivho ya Mudzimu.”—2 Vhakor. 10:5.

18, 19. (a) Ndi ngani ri tshi fanela u ḓilinda kha zwine shango ḽa zwi ṱuṱuwedza nga nḓila i songo livhaho? (b) Ri fanela u ḓivhudzisa mbudziso dzifhio, nahone ndi ngani?

¹⁸ Ri vha ri tshi khou ita zwavhuḓi musi ri tshi ḓivha na u iledza ṱhuṱhuwedzo ya ḽino shango naho yeneyo ṱhuṱhuwedzo i sa ḓi nga ho livhaho. Sa tsumbo, vhoramafhungo vha nga amba zwithu nga nḓila ine zwa nga vha khou ima na zwe ḽiṅwe ḽihoro ḽa zwi amba. Zwiṱori zwine vhathu vha zwi ṅwala zwi nga amba nga ha zwipikwa zwine vhathu vha vha nazwo na u zwi swikela. Dziṅwe filimu na bugu dzi ṱuṱuwedza uri “hu vhe nṋe u thoma” na “muṱa u thoma” nahone vha ita uri zwenezwo zwi vhonale zwi tshi pfala, zwi tshi kunga na u vha zwithu zwo teaho. Zwenezwi zwi lwisana na zwine Bivhili ya zwi amba. Bivhili i ri riṋe na miṱa ri a takala arali ri tshi funa Yehova u fhira zwithu zwoṱhe. (Mat. 22:36-39) Zwiṅwe hafhu, naho zwiṅwe zwiṱori zwa vhana zwi songo khakhea, fhedzi zwi nga ita uri vha thome u dzhia u ḓifara luvhi zwi zwithu zwi ṱanganedzeaho.

¹⁹ Zwenezwo a zwi ambi uri a ro ngo fanela u ḓitakadza na luthihi. Fhedzi zwi nga vha zwavhuḓi uri ri ḓivhudzise hedzi mbudziso: ‘Naa ndi a kona u ḓivha zwine shango ḽa zwi funza naho vha sa khou zwi ita nga ho livhaho? Naa ri a ḓivhetshela mikano u katela na vhana vhashu nga ha dziṅwe mbekanyamushumo kana zwine ra zwi vhala? Naa ndi a thusa vhana vhanga uri vha vhone zwithu nga nḓila ine Yehova a zwi vhona ngayo malugana na zwine vha zwi vhona kana zwine vha zwi thetshelesa?’ Musi ri tshi kona u ḓivha phambano vhukati ha nḓila ine Mudzimu a humbula ngayo na ya shango, ri nga iledza u “edzisa nḓila dza ano maitele a zwithu.”

20. Ndi mini zwine zwa ḓo sumbedza uri ri khou langwa nga nḓila ine Mudzimu a humbula ngayo kana ya shango?

²⁰ Humbulani uri ndi fhethu huvhili hune na wana hone mafhungo—kha Yehova na kha ḽino shango ḽine ḽa khou langwa nga Sathane. Ri fanela u fulufhela mafhungo afhio? Ri fanela u fulufhela mafhungo ane a vha na ngoho. Arali ra ima na ḽino shango, zwi ḓo kwama nḓila ine ra humbula ngayo nahone zwi ḓo ita uri ri humbule nga nḓila ine vhathu vhanzhi vha ḽino shango vha humbula ngayo. Ndi ngazwo zwi zwa ndeme uri ri linde mihumbulo yashu.

21. Ri ḓo haseledza mini kha thero i tevhelaho?

²¹ Samusi ro zwi haseledza mathomoni, u humbula u fana na Yehova, ri fanela u ita zwo engedzeaho u fhira u tsireledza mihumbulo yashu uri i si tshikafhadzwe. Ri fanela u dovha ra humbula nga nḓila ine Mudzimu a humbula ngayo. Thero i tevhelaho i ḓo haseledza nḓila ine ra nga zwi ita ngayo.