1-2. Ri nga ita hani zwo ṅwalwaho kha Mirero 4:25? Ṋeani tsumbo.

HUMBULANI nga ha zwi tevhelaho. Wahashu wa tshifumakadzini wa mualuwa u humbula nga ha zwithu zwavhuḓi zwe a zwi ita tshifhingani tsho fhiraho. Naho o no vha mualuwa, u ita zwoṱhe zwine a nga kone u itela u shumela Yehova. (1 Vhakor. 15:58) Ḓuvha na ḓuvha u dzula a tshi humbula uri vhutshilo vhu ḓo vha vhu hani musi e na muṱa wawe na khonani dzawe Pharadisoni. Muṅwe wahashu wa tshifumakadzini u humbula uri hu na muṅwe wahashu we a vhuya a mu khakhela, fhedzi u khetha u sa dzula a tshi humbula nga hazwo. (Vhakol. 3:13) Wahashu wa tshinnani u humbula nga ha vhukhakhi he a vhuya a vhu ita tshifhingani tsho fhiraho, fhedzi u livhisa ṱhogomelo kha u dzula a tshi fhulufhedzea kha Yehova.—Ps. 51:10.

² Ndi mini zwine vhenevha vhahashu vhararu vha fana ngazwo? Vhoṱhe vha a humbula zwithu zwe zwa itea tshifhingani tsho fhiraho, fhedzi a vha dzuleli u humbula nga hazwo. Nṱhani hazwo, vha “sedza phanḓa” kha zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho.—Vhalani Mirero 4:25.

3. Ndi ngani ri tshi tea u “sedza phanḓa” kha zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho?

³ Ndi ngani zwi zwa ndeme u “sedza phanḓa” kha zwine zwa ḓo itea tshifhingani tshi ḓaho? Muthu ane a tshimbila a tshi sedza murahu, ha koni u tshimbila nḓilani a sa bvi nnḓa hayo. Zwo tou ralo na kha nḓila ine ra shumela ngayo Yehova. Ri nga si kone u shumela Yehova zwavhuḓi arali ri tshi dzulela u humbula nga ha zwithu zwe ra zwi ita kana zwo iteaho tshifhingani tsho fhiraho.—Luka 9:62.

4. Ri ḓo amba nga ha mini kha ino thero?

⁴ Kha ino thero, ri ḓo amba nga ha zwithu zwiraru zwine ra tea u zwi iledza zwine zwa nga ita uri ri dzule ri tshi khou humbula nga ha zwithu zwo iteaho tshifhingani tsho fhiraho. Tsha u thoma, u tama vhutshilo vhu tshi vha nga nḓila ye ha vha vhu ngayo. Tsha vhuvhili,  u fara muthu nga mbilu. Tsha vhuraru, u ḓivhona mulandu nga ho kalulaho. Kha honoho vhuimo vhuraru, ri ḓo vhona uri Bivhili i nga ri thusa hani uri ri ‘hangwe zwi re murahu’ na uri ri dzule ri tshi “hovhelela zwi re phanḓa.”—Vhafil. 3:13.

5. Ndi mini zwe Muhuweleli 7:10 ya ri ri songo zwi ita?

⁵ Vhalani Muhuweleli 7:10. Lwonolwo luṅwalo a lu ambi uri u vhudzisa uri “ndi ngani maḓuvha a kale o vha e avhuḓi” zwo khakhea. Yehova ndi ene we a ri ṋea vhukoni ha u humbula zwithu zwavhuḓi zwe zwa itea tshifhingani tsho fhiraho. Fhedzi lwonolwo luṅwalo lu ri: “U songo ri: ‘Ndi ngani maḓuvha a kale o vha e khwine u fhira a zwino?’” Nga maṅwe maipfi, ri tea u ṱhogomela uri ri si vhambedze nḓila ye vhutshilo ha vha vhu ngayo tshifhingani tsho fhiraho na nḓila ine ha vha ngayo zwino nahone ra humbula uri zwithu a zwi tsha ri tshimbilela zwavhuḓi zwino. Kha Bivhili ya Luvenḓa, lwonolo luṅwalo lu ri: “U songo ri: Naa ndi mini maḓuvha a kale ó naka a fhira a zwino? Ngauri wa vhuṱali ha vhudzisi a ralo.”

6. Ndi ngani ri sa tei u dzula ri tshi humbula uri vhutshilo ho vha vhu khwine tshifhingani tsho fhiraho? Ṋeani tsumbo.

⁶ Ndi ngani ri sa tei u dzula ri tshi humbula uri vhutshilo ho vha vhu khwine tshifhingani tsho fhiraho? U dzula ri tshi humbula zwenezwo zwi nga ita uri ri dzule ri tshi humbula nga ha zwithu zwavhuḓi fhedzi zwe zwa itea tshifhingani tsha kale. Kana zwa ita uri ri vhone u nga a ro ngo ṱangana na zwithu zwinzhi zwi si zwavhuḓi tshifhingani tsho fhiraho. Kha ri ambe nga ha tsumbo ya Vhaisiraele. Musi vha tshi bva Egipita, vho ṱavhanya vha hangwa uri vho vha vha sa ḽi lu ḓifhaho henengei. Nṱhani hazwo, vho dzula vha tshi humbula nga ha zwiḽiwa zwavhuḓi zwe vha vha vha tshi zwi ḽa. Vho ri : “Ro ṱuvha hani khovhe dze ra vha ri tshi dzi ḽa ngei Egipita ri sa rengi, na khukhamba, mahabu, nyala na galiki!” (Num. 11:5) Fhedzi naa vho vha vha tshi ḽa zwenezwo zwiḽiwa vha sa badeli? Na khathihi! Vho zwi badela nga nḓila i vhavhaho ngauri vho vha vhe dziphuli ngei Egipita. (Ek. 1:13, 14; 3:6-9) Naho zwo ralo, vho mbo ḓi hangwa nḓila i si yavhuḓi ye vha vha vha tshi farwa ngayo. Vho humbula tshifhinga tsha  musi muṱamvu u tshee na ṱhodzi nṱhani ha u livhisa ṱhogomelo kha zwithu zwavhuḓi zwe Yehova a vha a tshi khou vha itela zwone. Zwenezwo zwi si takadze Yehova na luthihi.—Num. 11:10.

7. Ndi mini zwe zwa thusa muṅwe wahashu uri a sa humbule uri vhutshilo hawe ho vha vhu khwine tshifhingani tsho fhiraho?

⁷ Ri nga iledza hani u dzula ri tshi humbula uri vhutshilo ho vha vhu khwine tshifhingani tsho fhiraho? Kha ri ambe nga ha muṅwe wahashu wa tshifumakadzini we a thoma u shuma Bethele ya Brooklyn nga 1945. Nga murahu ha miṅwaha, o vhingana na muṅwe wahashu we a vha a tshi shuma Bethele nahone vha shuma henefho lwa miṅwaha minzhi. Fhedzi nga 1976, munna wawe o mbo ḓi thoma u lwala. O amba uri musi munna wawe a tshi vhona uri u tsini na u fa, o mu vhudza zwiṅwe zwithu zwe zwa vha zwi tshi ḓo mu thusa musi o no fa. Munna wawe o mu vhudza uri: “Ro vha na mbingano yavhuḓi. Vhunzhi ha vhathu vha a zwi lila.” O dovha a mu ṱuṱuwedza a ri: “Ni nga si hangwe zwithu zwavhuḓi zwe ra zwi ita, fhedzi ni songo dzula ni tshi humbula nga hazwo. Ni ḓo fhola musi tshifhinga tshi tshi khou ḓi ya. Musi ndi tshi fa, ni songo sala no kulea nungo lwo kalulaho. Ni takale musi ni tshi humbula tshifhinga tshe ra shumela Yehova roṱhe. . . . Yehova ndi ene we a ri ṋea vhukoni ha u humbula zwithu zwavhuḓi zwe ra zwi ita tshifhingani tsho fhiraho.” Yeneyi yo vha i nyeletshedzo yavhuḓi vhukuma.

8. Wahashu o thuswa hani nga zwe munna wawe a mu vhudza?

⁸ Onoyo wahashu o shumisa zwe munna wawe a mu vhudza. O shumela Yehova u swikela a tshi fa e na miṅwaha ya 92. Miṅwaha-nyana musi a sa athu u fa o ri: “Ndo fhedza miṅwaha ya 63 ndi tshumeloni ya tshifhinga tshoṱhe nahone ndo vha na vhutshilo havhuḓi vhu takadzaho.” Ndi ngani? O ri: “Zwine zwa ita uri ri takale ndi uri ri na muṱa muhulwane wa vhahashu nahone ri na fhulufhelo ḽa uri ri ḓo tshila navho Pharadisoni ri tshi khou shumela Yehova Musiki Muhulwane, lwa tshoṱhe.” * Wahashu o livhisa ṱhogomelo kha zwe Mudzimu a zwi fhulufhedzisa nahone ri nga guda zwinzhi khae.

9. Samusi zwo sumbedzwa kha Levitiko 19:18, ndi lini hune zwa nga ri konḓela u hangwela muthu o ri khakhelaho?

⁹ Vhalani Levitiko 19:18. A zwo ngo leluwa u hangwela muthu arali e mutendi nga riṋe, khonani yashu kana shaka ḽashu. Kanzhi ri anzela u mu fara nga mbilu. Sa tsumbo, muṅwe wahashu wa tshifumakadzini o pomokwa nga muṅwe mutendi ngae uri o mu tswela tshelede. Nga murahu, wahashu o mu pomokaho a zwi vhona uri a si zwone, a mu humbela pfarelo. Fhedzi wahashu we a vha o pomokiwa o vha o sinyuwa vhukuma nahone o vha a tshi dzula a tshi humbula nga hazwo. Naa no no vhuya na ḓipfa nga yeneyo nḓila? Naho ri sa athu u vhuya ra vha kha vhuimo ho raloho kokotolo, khamusi vhunzhi hashu ro no vhuya ra pfa u nga ri nga si kone u hangwela muthu o ri khakhelaho.

10. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa musi ro vhaisiwa nga muṅwe muthu lune ra pfa u nga ri nga si kone u mu hangwela?

¹⁰ Ndi mini zwine zwa nga ri thusa musi ro vhaisiwa nga muṅwe muthu lune ra pfa u nga ri nga si kone u mu hangwela? Ri tea u humbula uri Yehova u vhona zwithu zwoṱhe. U a ḓivha zwoṱhe zwine ra ṱangana nazwo, u katela na musi ri tshi haṱulwa nga nḓila i si yavhuḓi. (Vhahev. 4:13) Ha takaleli u ri vhona ro ṱungufhala. (Yes. 63:9) U ri fhulufhedzisa uri u ḓo fhelisa vhuṱungu hoṱhe ho vhangwaho nga u sa farwa zwavhuḓi.—Nzumb. 21:3, 4.

11. Ri vhuyelwa nga mini musi ri tshi hangwela vhaṅwe?

¹¹ Ri tea u dovha ra humbula uri riṋe vhaṋe ri a vhuyelwa musi ri tshi hangwela vhaṅwe. Wahashu wa tshifumakadzini o pomokwaho we ra amba nga hae, o zwi vhona uri zwenezwo ndi ngoho. Nga u ya ha tshifhinga, o mbo ḓi hangwela wahashu we a mu pomoka. O zwi vhona uri Yehova u ri hangwela fhedzi arali ri tshi hangwela vhaṅwe. (Mat. 6:14) O vha a tshi zwi ḓivha uri onoyo wahashu o mu khakhela, fhedzi o mu hangwela. Zwenezwo zwo ita uri a takale na u livhisa ṱhogomelo kha u shumela Yehova.

12. Luṅwalo lwa 1 Yohane 3:19, 20 lu ita uri ri pfesese mini?

¹² Vhalani 1 Yohane 3:19, 20. Zwo ḓowelea uri ri ḓivhone mulandu nga zwiṅwe zwifhinga. Sa tsumbo, vhaṅwe vha a ḓivhona mulandu nga nṱhani ha zwithu zwe vha zwi ita musi vha sa athu u guda ngoho. Vhaṅwe vha ḓivhona mulandu nga nṱhani ha vhukhakhi he vha vhu ita musi vho no lovhedzwa. Zwo ḓowelea u ḓipfa nga yeneyi nḓila. (Vharoma 3:23) Roṱhe ri ṱoḓa u ita zwo lugaho, fhedzi “ri a khakha lunzhi.” (Yak. 3:2; Vharoma 7:21-23) Naho zwi sa takadzi u ḓivhona mulandu, zwi nga ri thusa. Zwi nga ri thusa ngani? Zwi nga ita uri ri shandule nḓila ine ra tshila ngayo, na u ita uri ri si dovhe ra ita honoho vhukhakhi.—Vhahev. 12:12, 13.

13. Ndi ngani ri songo tea u ḓivhona mulandu nga ho kalulaho?

¹³ Naho zwo ralo, zwi nga itea uri muthu a ḓivhone mulandu nga ho kalulaho naho o no rembuluwa nahone Yehova o no mu sumbedza uri o mu hangwela. Zwi nga vha khombo u ḓivhona mulandu nga yeneyi nḓila. (Ps. 31:10; 38:3, 4) Ndi ngani ri tshi ralo? Kha ri ambe nga ha muṅwe wahashu wa tshifumakadzini we a dzula a tshi ḓivhona mulandu nga nṱhani ha vhukhakhi he a vhu ita tshifhingani tsho fhiraho. O ri: “Ndo vha ndi tshi vhona u nga a zwi thusi u shumela Yehova nga ho engedzeaho ngauri zwi nga itea a sa ntshidze.” Vhunzhi hashu ri nga ḓipfa nga yeneyo nḓila. Nga zwenezwo, ri tea u ṱhogomela uri ri sa ḓivhone mulandu nga ho kalulaho. Ndi ngani? Ndi ngauri Saṱhane u ḓo takala arali ra nga litsha u shumela Yehova naho o no ri hangwela.—Vhambedzani 2 Vhakorinta 2:5-7, 11.

14. Ri nga vha hani na vhungoho ha uri Yehova u a funa u ri hangwela?

¹⁴ Naho zwo ralo, ri nga ḓivhudzisa uri: ‘Ndi nga zwi ḓivha hani uri Yehova o nkhangwela?’ U ḓivhudzisa haṋu yeneyo mbudziso zwi sumbedza uri Yehova a nga ni hangwela. Miṅwahani minzhi yo fhiraho, tshiṅwe Tshiingamo tsho ri: “Ri nga vha  ri tshi dzulela u ita vhukhakhi vhuthihi tshifhinga tshoṱhe. Zwi nga vha zwi tshi khou itiswa ngauri ri na vhushayanungo vhune ra sa athu vhu kunda he ra vha ri naho musi ri sa athu u shumela Mudzimu. Ni songo fhulufhuwa. Ni songo humbula uri Yehova a nga si vhuye a ni hangwela. Ndi zwine Saṱhane a ṱoḓa ni tshi zwi humbula. Ni a ṱungufhala na u dinalea musi ni tshi ita honoho vhukhakhi. Zwi sumbedza uri a ni muthu muvhi na uri Yehova a nga ni hangwela. Dzulani ni tshi ḓiṱukufhadza nahone ni ambe na Mudzimu uri a ni hangwele, uri a ni thuse uri ni dovhe ni vhe na luvalo lwo kunaho na u ni thusa uri ni si tsha dovha na ita honoho vhukhakhi. Samusi ṅwana a tshi dzula a tshi humbela thuso kha khotsi awe naho o dovha a ita vhukhakhi vhuthihi, na inwi ni tea u dzula ni tshi humbela thuso kha Yehova nahone u ḓo ni thusa ngauri u na vhuthu vhuhulu.” *

15-16. Vhaṅwe vho ḓipfa hani musi vha tshi pfesesa uri Yehova u kha ḓi ṱoḓa u vha hangwela?

¹⁵ Vhunzhi ha vhashumeli vha Yehova vho zwi ṱhogomela uri Yehova u khou ṱoḓa u vha hangwela nahone zwenezwo zwo vha khuthadza. Sa tsumbo, muṅwe wahashu wa tshinnani o thuswa nga u vhala iṅwe ya dzithero dza “Bivhili I Shandula Vhutshilo.” Yeneyo thero i amba nga ha muṅwe wahashu wa tshifumakadzini we zwa vha zwi tshi mu konḓela u tenda uri Yehova u a mu funa nga nṱhani ha uri o vha o ita zwithu zwi si zwavhuḓi tshifhingani tsho fhiraho. Na nga murahu ha miṅwaha musi o no lovhedzwa, o vha a tshi ḓipfa nga yeneyo nḓila. Fhedzi u elekanya nga ha tshirengululi zwo mu thusa u vhona uri Yehova u a mu funa. *

¹⁶ Onoyo wahashu wa tshinnani o thuswa hani nga zwe a zwi vhala? O ri: “Musi ndi kha ḓi vha muṱuku, ndo vha ndi na dzema ḽa u ṱalela pornography, fhedzi nda ḽi kunda. A si kale ndo dovha nda lingea u i ṱalela. Ndo humbela thuso kha vhahulwane nahone ndi khou ita zwoṱhe zwine nda nga kona uri ndi kunde ḽeneḽo dzema. Vhahulwane vho nthusa u vhona uri Yehova u a mpfuna na uri u khou ṱoḓa u nkhangwela. Fhedzi nga zwiṅwe zwifhinga ndi a pfa u nga a thi tshithu nahone Yehova ha mpfuni. U vhala yeneyo tshenzhelo ya wahashu wa tshifumakadzini zwo nthusa vhukuma. Zwino ndi vho zwi pfesesa uri musi ndi tshi ri Yehova a nga si kone u nkhangwela, ndi vha ndi tshi khou ri tshirengululi tsha Murwa  wawe tshi nga si kone u phumula zwivhi zwanga. Heyi thero ndo i gera nda i vhea fhethu hune nda nga i vhala na u elekanya nga hayo musi ndi tshi ḓipfa u nga Yehova ha mpfuni.”

17. Muapostola Paulo o thuswa nga mini uri a si ḓivhone mulandu nga ho kalulaho?

¹⁷ Tshenzhelo dzi fanaho na dzenedzi dzi ri humbudza muapostola Paulo. O ita zwithu zwinzhi zwivhi musi a sa athu u vha Mukriste. Paulo o vha a songo hangwa zwe a zwi ita, fhedzi o vha a sa dzuleli u humbula nga hazwo. (1 Tim. 1:12-15) O vha a tshi tenda uri Yehova o mu hangwela nga nṱhani ha tshirengululi na uri tshirengululi ndi tshifhiwa tshe Mudzimu a mu ṋea tshone. (Vhagal. 2:20) Nga zwenezwo, Paulo ho ngo ḓivhona mulandu nga ho kalulaho. Fhedzi o bvela phanḓa a tshi livhisa ṱhogomelo kha u shumela Yehova.

18. Ro guda mini kha ino thero?

¹⁸ Kha ino thero, ro guda mini nga ha zwithu zwiraru zwine ra tea u zwi iledza? Ro guda uri (1) Yehova ndi ene we a ri ṋea vhukoni ha u humbula zwithu zwavhuḓi zwe zwa itea tshifhingani tsho fhiraho; fhedzi zwine Yehova a khou fhulufhedzisa uri u ḓo ri itela zwone tshifhingani tshi ḓaho, zwi ḓo vha zwi khwine u fhira nḓila ye vhutshilo hashu ha vhu ngayo tshifhingani tsho fhiraho. (2) Vhaṅwe vha nga ri khakhela, fhedzi musi ri tshi vha hangwela, ri ḓo kona u bvela phanḓa na u shumela Yehova. (3) U ḓivhona mulandu nga ho kalulaho zwi nga ita uri ri sa shumele Yehova ro takala. Nga zwenezwo, u fana na Paulo, ri tea u tenda uri Yehova o ri hangwela.

19. Ri zwi ḓivha hani uri shangoni ḽiswa a ri nga humbuli zwithu zwa kale zwe zwa vha zwi tshi ri ṱungufhadza?

¹⁹ Ro lavhelela u tshila tshoṱhe. Musi ri shangoni ḽiswa, a ri nga humbuli zwithu zwoṱhe zwa kale zwe zwa vha zwi tshi ri ṱungufhadza. Bivhili i ri nga tshenetsho tshifhinga, “zwithu zwa kale a zwi tsha ḓo humbulwa.” (Yes. 65:17) Humbulani uri vhaṅwe vhashu ro shumela Yehova u bva ri tshi kha ḓi vha vhaṱuku nahone zwino ro no vha vhalala. Fhedzi shangoni ḽiswa ri ḓo dovha ra vha vhaswa. (Yobo 33:25) Nga zwenezwo, u nga ri roṱhe ri nga ḓiimisela uri ri si dzule ri tshi humbula nga ha zwithu zwo iteaho tshifhingani tsho fhiraho. Nṱhani hazwo, ri dzule ri tshi humbula nga ha shango ḽiswa na u ita zwoṱhe zwine ra nga kona uri ri swike khaḽo.