1. Yehova u ṱoḓa ri tshi ita mini?

LUFUNO lu sa shanduki ndi lwa ndeme vhukuma kha Yehova. (Hos. 6:6) U ṱoḓa uri na riṋe ri lu dzhie lu lwa ndeme. Mudzimu washu o amba nga muporofita Mika uri u ṱoḓa ri tshi ‘funa u fhulufhedzea.’ (Mika 6:8) Fhedzi musi ri sa athu u ita zwenezwo, ri tea u ḓivha uri lufuno lu sa shanduki ndi mini.

2. Lufuno lu sa shanduki ndi mini?

² Lufuno lu sa shanduki ndi mini? Maipfi ane a ri “lufuno lu sa shanduki” a bvelela lu ṱoḓaho u vha 230 kha Bivhili ya Ṱhalutshedzelo Ya Shango Ḽiswa Ya Maṅwalo Makhethwa. Lwonolwo lufuno lu sa shanduki ndi mini? U ya nga “Mutevhe Wa Ṱhalutshedzo Ya Maipfi A Re Bivhilini” u wanalaho kha yeneyo Bivhili, lu ambela kha “u ḓiimisela u ita zwiṅwe zwithu, u fhulufhedzea na u funa nga maanḓa. Nga zwiṅwe zwifhinga [lu] ambela kha nḓila ine Yehova a funa ngayo vhathu. [Lu] nga dovha [lwa] ambela kha nḓila ine vhathu vha funana ngayo.” Yehova ndi ene a sumbedzaho lwonolu lufuno u fhira vhathu vhoṱhe. Kha ino thero ri ḓo amba nga ha uri Yehova u sumbedza hani vhathu lufuno lu sa shanduki. Kha thero i tevhelaho ri ḓo amba nga ha uri riṋe vhashumeli vha Mudzimu ri nga edzisa hani Yehova nga u sumbedzana lufuno lu sa shanduki.

3. Ndi zwifhio zwe Yehova a vhudza Mushe nga ha ene muṋe?

³ Musi Vhaisiraele vha tshi kha ḓi bva u pfuluwa Egipita, Yehova o vhudza Mushe nga ha dzina ḽawe na zwine a vha zwone. O ri: “Yehova, Yehova, Mudzimu wa u khathutshela na u pfela vhuṱungu, a sa ṱavhanyi u sinyuwa na a re na lufuno luhulu lu sa shanduki, u dzulela u amba ngoho, ane a sumbedza lufuno lu sa  shanduki kha vha zwigidi, ane a hangwela vhukhakhi na vhutshinyi na tshivhi.” (Ek. 34:6, 7) Yehova o vhudza Mushe tshithu tsho khetheaho nga ha lufuno lwawe lu sa shanduki nga enea maipfi avhuḓi. Tshenetsho tshithu ndi tshifhio?

4-5. (a) Ndi zwifhio zwe Yehova a zwi amba nga ha ene muṋe? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra ḓo dzi fhindula?

⁴ Yehova ho ngo sokou ri u na lufuno lu sa shanduki, fhedzi o amba uri u na “lufuno luhulu lu sa shanduki.” Eneo maipfi a dovha a bulwa lwa rathi Bivhilini. (Num. 14:18; Neh. 9:17; Ps. 86:15; 103:8; Yoele 2:13; Yona 4:2) A ambela kha Yehova fhedzi, hu si kha vhathu. Zwi a mangadza vhukuma uri Yehova u anzela u ḓiṱalusa nga yeneyi nḓila Bivhilini. Ngauralo, ri a zwi vhona uri lufuno lu sa shanduki ndi lwa ndeme khae. * Ndi ngazwo Khosi Davida o ri: “Iwe Yehova, lufuno lwau lu sa shanduki lu swika ngei ṱaḓulu . . . Iwe Mudzimu, lufuno lwau lu sa shanduki lu tamisa hani! Vhana vha vhathu vha khuda murunzini wa phapha dzau.” (Ps. 36:5, 7) Naa na riṋe ri dzhiela nṱha lufuno lwa Yehova lu sa shanduki u fana na Davida?

⁵ Kha ri fhindule hedzi mbudziso mbili u itela pfesesa khwine uri lufuno lu sa shanduki ndi mini: Ndi vhafhio vhane Yehova a vha sumbedza lufuno lu sa shanduki? Ri nga vhuyelwa hani musi Yehova a tshi ri sumbedza lufuno lu sa shanduki?

6. Ndi vhafhio vhane Yehova a vha sumbedza lufuno lu sa shanduki?

⁶ Ndi vhafhio vhane Yehova a vha sumbedza lufuno lu sa shanduki? Bivhili i amba zwithu zwine ra nga zwi funa, zwiṅwe zwazwo ndi “zwa vhulimi,” “waini na mapfura,” “ndayo,” “nḓivho” na “vhuṱali.” (2 Koron. 26:10; Mir. 12:1; 21:17; 29:3) Naho zwo ralo, lufuno lu sa shanduki lu sumbedzwa vhathu fhedzi, hu si zwithu. Fhedzi Yehova ha sumbedzi muṅwe na muṅwe lufuno lu sa shanduki. U lu sumbedza vhathu vha re na vhushaka ha tsini-tsini nae. Mudzimu washu u a fhulufhedzea kha khonani dzawe. U na zwe a ḓiimisela u vha itela zwone nahone ha nga vhuyi a litsha u vha funa.

7. Yehova o zwi sumbedza hani uri u funa vhathu vhoṱhe nga u angaredza?

⁷ Yehova o funa vhathu vhoṱhe nga u angaredza. Yesu o vhudza muṅwe munna ane a pfi Nikodemo a ri: “Mudzimu o funa shango zwihuluhulu a vhuya a ṋekedza Murwa wawe muthihi fhedzi, uri ane a mu tenda a si fheliswe, fhedzi a wane vhutshilo vhu sa fheli.”—Yoh. 3:1, 16; Mat. 5:44, 45.

8-9. (a) Ndi ngani Yehova a tshi sumbedza vhashumeli vhawe lufuno lu sa shanduki? (b) Ndi zwifhio zwine ra ḓo amba nga hazwo?

 ⁸ Samusi ro zwi amba, Yehova u sumbedza lufuno lwawe lu sa shanduki kha vhashumeli vhawe, vha re na vhushaka ha tsini-tsini nae. Zwenezwi ri zwi vhona nga zwo ambiwaho nga Khosi Davida na muporofita Daniele. Sa tsumbo, Davida o ri: “Bvela phanḓa u tshi sumbedza lufuno lwau lu sa shanduki kha vhane vha u ḓivha.” “Lufuno lwa Yehova lu sa shanduki ndi lwa lini na lini kha vhane vha mu ofha.” Daniele na ene o ri: “Iwe Yehova Mudzimu wa ngoho, . . . ane a sumbedza lufuno lu sa shanduki vhane vha mu funa na u tevhedza milayo yawe.” (Ps. 36:10; 103:17; Dan. 9:4) U ya nga maipfi a re Bivhilini, Yehova u sumbedza lufuno lwawe lu sa shanduki kha vhashumeli vhawe ngauri vha a mu ḓivha, vha a mu ofha, vha a mu funa na u tevhedza milayo yawe. Vhane Yehova a vha sumbedza lufuno lu sa shanduki ndi vhane vha mu shumela nga nḓila ine a i takalela.

⁹ Musi ri sa athu u thoma u shumela Yehova, o vha a tshi ri funa nga nḓila ine a funa vhathu vhoṱhe ngayo. (Ps. 104:14) Fhedzi samusi zwino ri tshi vho mu gwadamela, u dovha a ri sumbedza lufuno lwawe lu sa shanduki. Zwi re zwone ndi uri Yehova u khwaṱhisedza vhashumeli vhawe nga haya maipfi: “Lufuno lwanga lu sa shanduki a lu nga dzinginyei.” (Yes. 54:10) Ngangoho, samusi zwo itea na kha Davida, “Yehova u ḓo fara muvhuya nga nḓila yo khetheaho.” (Ps. 4:3) Zwenezwi zwi fanela u ri ṱuṱuwedza uri ri ite mini? Muphisalema o ri: “O ṱalifhaho u ḓo tevhedza zwenezwi zwithu, u ḓo ṱolisisa nga vhuronwane mishumo ya Yehova ya lufuno lu sa shanduki.” (Ps. 107:43) Yeneyi nyeletshedzo yavhuḓi i bva kha Yehova. Ngauralo, zwino ri ḓo amba nga ha nḓila tharu dzine Yehova a sumbedza ngadzo lufuno lwawe lu sa shanduki na uri ri vhuyelwa hani musi a tshi ri sumbedza lufuno lu sa shanduki.

10. U ḓivha uri lufuno lwa Mudzimu lu sa shanduki ndi lwa lini na lini zwi ri thusa nga mini? (Phisalema 31:7)

¹⁰ Lufuno lwa Mudzimu lu sa shanduki ndi lwa lini na lini. Zwenezwi zwi ambiwa lwa 26 kha Phisalema 136. Ndimana ya u thoma i ri:  “Livhuwani Yehova, ngauri ndi wavhuḓi; lufuno lwawe lu sa shanduki ndi lwa lini na lini.” (Ps. 136:1) Kha ndimana ya 2 u swika kha ya 26, ri vhala maipfi ane a ri: “Ngauri lufuno lwawe lu sa shanduki ndi lwa lini na lini.” Musi ri tshi vhala yeneyi phisalema, ri mangadzwa nga nḓila ine Yehova a dzula a tshi sumbedza ngayo lufuno lwawe lu sa shanduki. U dovhololwa ha maipfi ane a ri “ngauri lufuno lwawe lu sa shanduki ndi lwa lini na lini,” zwi ri khwaṱhisedza uri Mudzimu u ḓo dzula a tshi funa vhashumeli vhawe. Zwi a ṱuṱuwedza vhukuma u ḓivha uri Yehova ha ṱavhanyi u litsha u funa vhashumeli vhawe. Nṱhani hazwo, a vhuya a thoma u funa muthu ane a mu shumela, ha mu litshi, zwihuluhulu musi e na dzithaidzo. Ri vhuyelwa hani? U ḓivha uri Yehova ha ri laṱedzi zwi ri ṋea dakalo na nungo dzine ra dzi ṱoḓa uri ri kone u imedzana na dzithaidzo na uri ri dzule ri tshi mu shumela.—Vhalani Phisalema 31:7.

11. U ya nga Phisalema 86:5, ndi mini zwine zwa ita uri Yehova a hangwele?

¹¹ Lufuno lwa Mudzimu lu sa shanduki lu ita uri a hangwele. Musi Yehova a tshi vhona muitazwivhi o rembuluwaho o litshaho nḓila yawe mmbi, u a mu hangwela a tshi itiswa nga lufuno lwawe lu sa shanduki. Muphisalema Davida o amba zwi tevhelaho nga ha Yehova. O ri: “Ho ngo ri pfisa vhuṱungu u ya nga zwivhi zwashu, kana u ri lifhedza vhukhakhi hashu.” (Ps. 103:8-11) Davida o zwi pfa uri zwi vhavha hani musi luvalo lwawe lu tshi mu vhona mulandu. Fhedzi o dovha a zwi guda uri Yehova o “ḓiimisela u hangwela.” Ndi mini zwine zwa ita uri Yehova a hangwele? Phindulo i kha Phisalema 86:5. (Vhalani.) Samusi Davida o zwi amba kha yeneyo thabelo, Yehova u a hangwela ngauri u sumbedza lufuno lu sa shanduki kha vhoṱhe vhane vha mu humbela pfarelo.

12-13. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa arali ro kulea nungo nga u ḓivhona mulandu nga nṱhani ha vhukhakhi he ra vhu ita?

¹² Musi ro ita tshivhi, ndi zwavhuḓi nahone zwo tea u ḓisola kha zwe ra ita. Zwi nga ita uri ri rembuluwe na u lulamisa vhukhakhi hashu. Fhedzi vhaṅwe vhashumeli vha Mudzimu vha dzula vha tshi ḓivhona mulandu nga vhukhakhi he vha vhu ita. Vha dzula vha tshi humbula uri Yehova ha nga vha hangweli naho vho mu humbela pfarelo nahone vho litsha u ita zwithu  zwo khakheaho. Zwine zwa ḓo ni thusa uri ni si ḓipfe nga u ralo, ndi u pfesesa uri Yehova u ṱoḓa u ni sumbedza lufuno lwawe lu sa shanduki.

¹³ Ri vhuyelwa hani? Ri nga shumela Yehova ro takala, ri na luvalo lwo kunaho naho ri tshi khakha. Zwenezwi zwi a konadzea ngauri “malofha a Yesu Murwa wawe a ri ṱanzwa kha zwivhi zwoṱhe.” (1 Yoh. 1:7) Musi no kulea nungo nga nṱhani ha vhukhakhi vhuṅwe-vho, ni songo hangwa uri Yehova o ḓiimisela u ni hangwela arali no rembuluwa. Ṱhogomelani uri Davida o sumbedza hani uri lufuno lu sa shanduki na u hangwela zwi a tshimbidzana. O ri: “Samusi ḽiṱaḓulu ḽi nṱha ha ḽifhasi, na vhane vha mu ofha, u vha sumbedza lufuno lwawe luhulu lu sa shanduki. Vhutshinyi hashu o vhu laṱa kule, vhunga vhubvaḓuvha vhu kule na vhukovhela.” (Ps. 103:11, 12) Vhukuma, Yehova o ḓiimisela u “hangwela tshoṱhe.”—Yes. 55:7.

14. Davida o ṱalusa hani nḓila ine lufuno lwa Mudzimu lu sa shanduki lwa ri tsireledza ngayo?

¹⁴ Lufuno lwa Mudzimu lu sa shanduki lu tsireledza vhushaka hashu nae. Musi Davida a tshi amba na Yehova nga thabelo o ri: “U vhudzumbamo hanga; u ḓo ntsireledza kha khombo. Vhathu vha ḓo huwelela vho takala nge wa ntshidza. . . . Ane a fhulufhela Yehova o tangwa nga lufuno Lwawe lu sa shanduki.” (Ps. 32:7, 10) Zwifhingani zwa Bivhili, mbondo dze dza vha dzo tanga muḓi dzo vha dzi tshi tsireledza vhathu vha wonoyo muḓi kha maswina. Lufuno lwa Yehova lu sa shanduki lu fana na luvhondo lune lwa ri tsireledza kha zwithu zwine zwa nga tshinya vhushaka hashu nae. Zwiṅwe hafhu, lufuno lwa Yehova lu sa shanduki lu ri sendedza tsini nae.—Yer. 31:3.

15. Lufuno lwa Yehova lu sa shanduki lu fana hani na vhukhudo na vhushavhelo?

¹⁵ Davida o shumisa tshiṅwe tshifanyiso u sumbedza nḓila ine Mudzimu a tsireledza vhathu vhawe ngayo. O ri: “Mudzimu ndi vhukhudo hanga, Mudzimu a ntsumbedzaho lufuno lu sa shanduki.” Davida o dovha a amba nga ha Yehova, a ri: “Ndi ene lufuno lwanga lu sa shanduki na vhushavhelo hanga, vhukhudo hanga na mutshidzi wanga, tshiṱangu tshanga na Ane a ntsireledza.” (Ps. 59:17; 144:2) Ndi ngani Davida o fanyisa lufuno lwa Yehova lu sa shanduki na vhukhudo na vhushavhelo? Hu sa londwi hune ra dzula hone kha ḽifhasi, Yehova u ḓo ri thusa uri ri tsireledze vhushaka hashu nae, tenda ri tshi bvela phanḓa ri tshi mu shumela. Ri dovha ra khwaṱhisedzwa zwenezwo kha Phisalema 91. Muṅwali wa yeneyo phisalema o ri: “Ndi ḓo amba na Yehova nda ri: ‘U vhukhudo hanga na vhushavhelo hanga.’” (Ps. 91:1-3, 9, 14) Mushe o amba maipfi a fanaho na eneo nga ha dzhavhelo. (Ps. 90:1, ṱms.) Zwiṅwe hafhu, musi Mushe e tsini na u lovha, o dovha a amba maṅwe maipfi a khuthadzaho. O ri: “Mudzimu ndi vhukhudo hau u bva zwifhingani zwa kale, zwanḓa zwawe zwi dzula zwo u takula.” (Dot. 33:27) Maipfi ane a ri “zwanḓa zwawe zwi dzula zwo u takula” a ri vhudza mini nga ha Yehova?

16. Ndi dzifhio nḓila mbili dzine Yehova a ri thusa ngadzo? (Phisalema 136:23)

¹⁶ Musi Yehova e Vhukhudo hashu, ri pfa ro tsireledzea. Fhedzi nga zwiṅwe zwifhinga ri nga ḓipfa ro kulea nungo vhukuma. Yehova u ḓo ri itela mini nga zwifhinga zwo raloho? (Vhalani Phisalema 136:23.) U ḓo ri takula nga zwanḓa zwawe nahone ri si tsha ḓipfa ro kulea nungo. (Ps. 28:9; 94:18) Ri vhuyelwa hani? Ri a zwi ḓivha uri ri nga dzula ri tshi ḓitika nga Mudzimu. Zwenezwi zwi ri thusa nga nḓila mbili. Ya u thoma, ri a zwi ḓivha uri Yehova u ḓo dzula a tshi ri tsireledza hu sa londwi uri ri dzula ngafhi. Ya vhuvhili, Khotsi ashu wa ṱaḓulu a re na lufuno u na ndavha na riṋe.

17. Lufuno lwa Mudzimu lu sa shanduki lu ita uri ri vhe na vhungoho ha mini? (Phisalema 33:18-22)

¹⁷ Samusi ro zwi guda, ri nga vha na vhungoho ha uri Yehova u ḓo ri thusa musi ri na dzithaidzo uri ri dzule ri tshi fhulufhedzea khae. (2 Vhakor. 4:7-9) Muporofita Yeremia o ri: “Zwo itiswa nga lufuno lwa Yehova lu sa shanduki uri ri si fheliswe, ngauri khathutshelo yawe a i fheli.” (Zwililo 3:22) Ri nga vha na vhungoho ha uri Yehova u ḓo dzula a tshi ri sumbedza lufuno lwawe lu sa shanduki ngauri Bivhili i ri vhudza uri “ḽiṱo ḽa Yehova ḽi lavhelesa vhoṱhe vhane vha mu ofha, vhane vha lindela lufuno lwawe lu sa shanduki.”—Vhalani Phisalema 33:18-22.

18-19. (a) Ndi zwifhio zwine ra tea u dzula ri tshi zwi humbula? (b) Ri ḓo amba nga ha mini kha thero i tevhelaho?

¹⁸ Ndi zwifhio zwine ra tea u dzula ri tshi zwi humbula? Musi ri sa athu u thoma u shumela Yehova, o vha a tshi ri funa nga nḓila ine a funa vhathu vhoṱhe ngayo. Fhedzi samusi zwino ri tshi vho mu gwadamela, u dovha a ri sumbedza lufuno lwawe lu sa shanduki. Yehova u dovha a ri takula nga zwanḓa zwawe zwi tsireledzaho nga nṱhani ha lwonolwo lufuno. U ḓo dzula a tshi ita uri ri dzule tsini nae nahone u ḓo ita zwoṱhe zwe a ri fhulufhedzisa. U ṱoḓa ri tshi dzula ri khonani dzawe u ya nga hu sa fheli. (Ps. 46:1, 2, 7) Ndi ngazwo Yehova a tshi ḓo dzula a tshi ri ṋea nungo dzine ra dzi ṱoḓa uri ri dzule ri tshi fhulufhedzea khae, hu sa londwi mulingo une ra nga sedzana nawo.

¹⁹ Ro vhona nḓila ine Yehova a sumbedza ngayo vhashumeli vhawe lufuno lu sa shanduki. U lavhelela uri na riṋe ri sumbedze vhaṅwe lufuno lu sa shanduki. Ri nga zwi itisa hani? Thero i tevhelaho i ḓo haseledza enea mafhungo a ndeme.