1923—Miṅwaha Ya Ḓana [100] Yo Fhiraho
TSHIINGAMO tsha 1 January 1923, tsho ri: “Ro lavhelela uri ṅwaha wa 1923 u vhe wavhuḓi. Ndi ndugelo khulwane u vhudza vhathu vho tsikeledzwaho uri zwifhinga zwa khwiṋe zwi tsini.” Nga wonoyo ṅwaha wa 1923 Vhagudi vha Bivhili vho ita tshanduko dzi takadzaho kha nḓila ye vha vha vha tshi ita ngayo miṱangano, mabuthano na nḓila ye vha vha vha tshi ita ngayo mushumo wa u huwelela. Zwenezwi zwo ita uri vha vhe na vhuthihi nga ho engedzeaho.
MIṰANGANO YO ITA URI VHAHASHU VHA VHE NA VHUTHIHI
Nga wonoyo ṅwaha, ndangulo yo ita dziṅwe tshanduko u itela u thusa Vhagudi vha Bivhili uri vha gwadamele Yehova nga vhuthihi. Tshiingamo tsho thoma u bvisa mafhungo a ṱalutshedzaho luṅwalo lwe vha vha vha tshi ḓo lu haseledza muṱanganoni wa vhege iṅwe na iṅwe wa U Rabela Na U Renda Yehova. Zwiṅwe hafhu, Vhagudi vha Bivhili vho ita khaḽenda ye ya vha i na mutevhe wa luṅwalo lwa vhege iṅwe na iṅwe na luimbo lwe vha vha vha tshi nga lu imba vha tshi ita ngudo ya muṱa kana ngudo ya muthu nga eṱhe.
Miṱanganoni yavho, vho vha vha tshi nga amba nga ha zwe vha zwi tshenzhela tsimuni, uri ndi ngani vha tshi livhuwa Yehova, vha imba luimbo kana vha rabela. Vho Eva Barney vhe vha lovhedziwa nga 1923 vhe na miṅwaha ya 15 vha ri: “Arali no vha ni tshi khou ṱoḓa u amba no vha ni tshi takuwa na thoma nga u amba maipfi ane a nga sa: ‘Ndi tama u livhuwa murena nga zwithu zwoṱhe zwavhuḓi zwe a nnyitela zwone.’” Vhaṅwe vhahashu vho vha vha tshi takalela u amba. Wahashu Vho Barney vha dovha vha ri: “Mukalaha Vho Godwin vho vha vhe na zwithu zwinzhi zwa u livhuwa Murena. Fhedzi musi mufumakadzi wavho a tshi thoma u vhona uri wahashu wa mudzulatshidulo u vho thoma u vhilaela o vha tshi vha kokodza nga badzhi uri vha dzule fhasi.”
Tshivhidzo tshiṅwe na tshiṅwe tsho vha tshi tshi vha na muṱangano wa U Rabela Na U Renda Yehova wo khetheaho ṅwedzi muṅwe na muṅwe. Musi Tshiingamo tsha 1923 tshi tshi amba nga ha wonoyo muṱangano tsho ri: “Hafu ya tshifhinga tsha muṱangano i tea u shumiselwa u amba zwe vhahashu vha zwi tshenzhela vhuḓinḓani na kha u ṱuṱuwedza vhaṅwe. . . . Ri tenda uri yeneyi miṱangano i ṱuṱuwedzaho i ḓo thusa vhahashu uri vha vhe na vhushaka ha tsini.”
Vho Charles Martin vhe vha vha vhe muhuweleli a re na miṅwaha ya 19 a bvaho Vancouver, Canada, vho vhuyelwa vhukuma nga yeneyi miṱangano. Vho ri: “Henefha ndi he nda guda hone zwine nda nga zwi amba musi ndi tshi khou huwelela nnḓu nga nnḓu. Kanzhi muṅwe o vha a tshi amba nga ha tshenzhelo yawe ya musi a tshi khou huwelela nnḓu nga nnḓu, zwenezwi zwo vha zwi tshi nthusa u vhona uri ndi mini zwine nda nga zwi amba na uri ndi nga fhindula hani musi ndi tshi hanedzwa.”
MUSHUMO WA U HUWELELA WO ITA URI VHA VHE NA VHUTHIHI
Vhahashu vho dovha hafhu vha vha na vhuthihi nga u vha na maḓuvha e muṅwe na muṅwe a vha a tshi ṱuṱuwedzwa uri a ye u huwelela. Tshiingamo tsha 1 April 1923 tsho ri: “U ri vhathu vhoṱhe vha kone u vha na vhuthihi kha mushumo wa u huwelela, Ḽavhuvhili ḽa dzi
1 dza May ndi ḓuvha ḽa u ita mushumo wa u huwelela. Nga murahu ha zwenezwo, Ḽavhuvhili ḽa u thoma ṅwedzi muṅwe na muṅwe ḽi ḓo vha ḓuvha ḽa u ita mushumo wa u huwelela. Muhuweleli muṅwe na muṅwe u tea u shela mulenzhe kha wonoyo mushumo.”Vhagudi vha Bivhili vhe vha vha vha tshi kha ḓi vha vhaṱuku na vhone vho vha vha tshi ita wonoyo mushumo. Vho Hazel Burford vhe nga tshenetsho tshifhinga vha vhe na miṅwaha 16 vha ri: “Bugu ya Bulletin yo vha i na maambele a tsumbo e ra vha ri tshi nga a rwela ngomani. a Ndo vha ndi tshi shuma nga maanda kha mushumo wa u huwelela ndi na makhulu wanga vha mukalaha.” Naho zwo ralo, Vho Burford vho mangadzwa nga nḓila ye muṅwe wahashu a ḓipfa ngayo musi a tshi vhona vha tshi khou ita mushumo wa u huwelela. Vha ri: “Muṅwe wahashu wa mukalaha o vha a tshi vhona uri zwo vha zwi songo tea uri ndi ye u amba na vhathu tsimuni. Nga tshenetsho tshifhinga vhathu vho vha vha sa pfesesi uri vhagudi vhoṱhe vha Bivhili u katela ‘vhaṱhannga na vhasidzana’ vho vha vha tshi tea u shela mulenzhe kha u renda Musiki wavho.” (Ps. 148:12, 13) Fhedzi Wahashu Vho Burford vho bvela phanḓa vha tshi huwelela. Nga murahu vho ya kha kiḽasi ya vhuvhili ya Tshikolo Tsha Gilead nahone vho shuma sa murumiwa ngei Panama. Nga u ya ha tshifhinga vhahashu vho shandula mavhonele e vha vha vhe nao nga ha vhaswa vha tshi ya vhuḓinḓani.
MAGUVHANGANO A ITA URI VHAHASHU VHA VHE NA VHUTHIHI
Mabuthano o ita uri vhahashu vha vhe na vhuthihi. Vhunzhi ha eneo mabuthano o vha e na maḓuvha e vhathu vha vha vha tshi ya ngao tsimuni, u fana na buthano ḽe ḽa farelwa ngei Winnipeg Canada. Sa tsumbo, vhoṱhe vhe vha vha vhe hone kha ḽeneḽo buthano vho rambiwa uri vha ye u huwelela kha yeneyo ḓorobo nga dzi 31 dza March. Maḓuvha a ngaho eneo o ita uri zwi konadzee uri hu kwamiwe vhathu vhanzhi nahone ho vha na mvelelo dzavhuḓi. Nga dzi 5 August ho vha na vhathu vha ṱoḓa ho u vha 7 000 vhe vha ya kha ḽiṅwe buthano ngei Winnipeg. Nga tshenetsho tshifhinga, tshenetsho tsho vha tshi tshone tshivhalo tsha nṱhesa tsha vhathu vhe vha ya buthanoni ngei Canada.
Buthano ḽa ndemesa ḽe vhathu vha Yehova vha vha naḽo nga 1923 ndi ḽe ḽa farelwa ngei Los Angeles, California nga dzi 18-26 August. Kha dzivhege dza musi buthano ḽi sa athu swika, dzigurannḓa dzo vha dzi tshi khou kunguwedza tshenetshi tshiitea nahone
vhagudi vha Bivhili vho tshimbidza zwibammbiri zwi fhiraho 500 000. Vho vha vho ṋambatedza mabammbiri a u ḓivhadza ḽeneḽo buthano kha dzigoloi.Nga Mugivhela wa dzi 25 August Wahashu Vho Rutherford vho ṋekedza nyambo i re na tshiṱoho tshine tsha ri “Nngu na Mbudzi” nahone yeneyo nyambo yo bvisela khagala uri “nngu” ndi vhathu vho lugaho vho ḓiimiselaho u wana vhutshilo vhu sa fheli, vhane vha ḓo tshila lwa tshoṱhe pharadisoni kha ḽifhasi. Vho dovha vha ṋekedza iṅwe nyambo nahone vha vhala thendelano ine ya pfi “A Warning.” Yeneyo thendelano yo sumbedza uri a vha tshipiḓa tsha vhurabeli ha mazwifhi nahone yo ṱuṱuwedza vha re na mbilu dzavhuḓi uri vha ḓibvise kha “Babele Ḽihulu.” (Nzumb. 18:2, 4) Nga murahu vhagudi vha Bivhili vha fhiseaho u mona na shango ḽoṱhe vho tshimbidza zwibammbiri zwa dzimiḽioni zwi re na yeneyo thendelano.
“Yeneyi miṱangano i ṱuṱuwedzaho i ḓo thusa vhahashu uri vha vhe na vhushaka ha tsini”
Nga ḓuvha ḽa u fhedzisela ḽa buthano, vhathu vha fhiraho 30 000 vho thetshelesa musi Wahashu Vho Rutherford vha tshi khou ṋekedza nyambo i re na tshiṱoho tshine tsha ri “Tshaka Dzoṱhe Dzo Livha kha Haramagedo Fhedzi Vha Dzimiḽioni Vhane Vha Khou Tshila Zwino A Vha Nga Ḓo Vhuya Vha Fa.” Vhagudi vha Bivhili vho hadzima tshiṱediamu tsha Los Angeles tshe tsha vha tshi kha ḓi tou bva u fhaṱwa ngauri vho vha vho lavhelela uri hu ḓo ḓa vhathu vhanzhi. U itela uri vhathu vhoṱhe vha kone u pfa, vhahashu vho shumisa tshipikara tsha tshiṱediamu tshe nga tshenetshi tshifhinga tsha vha tshi kha ḓi vha thekinolodzhi ntswa. Vhaṅwe vhanzhi vho thetshelesa yeneyo mbekanyamushumo kha radio.
HU HUWELELWA NA KHA MAṄWE MASHANGO
Nga 1923 mushumo wa u huwelela wo engedzea ngei Afrika, Yuropa, India na Amerika Tshipembe. Ngei India Vho A. J. Joseph vho thusa kha u bvisiwa ha dzikhandiso nga Tshihindi, Tshitamil, Tshitelugu na Tshiurdu ngeno vha tshi khou ṱhogomela mufumakadzi wavho na vhana vhavho vha rathi.
Ngei Sierra Leone, Vhagudi vha Bivhili Vho Alfred Joseph na Vho Leonard Blackman vho ṅwalela Ofisini Khulwane ngei Brooklyn, New York vha tshi khou ṱoḓa thuso. Vho fhindulwa nga dzi 14 dza April 1923. Vho Alfred vha ri : “Ḽiṅwe ḓuvha nga Mugivhela nga madekwana ndo founeliwa.” Vho pfa ipfi ḽa muthu a tshi khou ambela nṱha a vha vhudzisa uri: “Naa ndi vhone vhe vha ṅwalela ofisini khulwane vha tshi khou humbela thuso ya vhahuweleli?” Vha mu fhindula vha ri: “Ee.” Onoyo munna a mbo ḓi fhindula a ri: “Vho rumela nṋe.” Ḽeneḽo ipfi ḽo vha ḽi ḽa Vho William R. Brown. Vho vha vho ḓa nga ḽeneḽo ḓuvha vha tshi khou bva Caribbean na mufumakadzi wavho Vho Antonia na vhananyana vhavho Louise na Lucy. Vhahashu a vho ngo lindela tshifhinga tshilapfu uri vha vhone Vho Brown na muṱa wavho.
Vho Alfred vha ri: “Nga matsheloni a ḓuvha ḽi tevhelaho musi nṋe na Vho Leonard ro fara ngudo yashu ya
Bivhili ya vhege iṅwe na iṅwe, ro mbo ḓi vhona munna mulapfu a tshi khou ḓa. Ho vha hu Wahashu Vho Brown. Vho vha vha tshi fhisetshela ngoho lwe vha vha vha tshi khou ṱoḓa u ṋekedza nyambo ya khagala nga ḓuvha ḽi tevhelaho.” Hu sa athu fhela na ṅwedzi wahashu Vho Brown vho vha vho na tshimbidza khandiso dzoṱhe dze vha ḓa nadzo. Vho dovha vha wana dziṅwe bugu dza 5 000 hu sa athu fhela na tshifhinga dza vha dzo no fhela hu tshi khou ṱoḓea dziṅwe. Naho zwo ralo, vho vha vha sa ḓivhiwi sa muthu ane a rengisa dzibugu. Musi vha tshi khou bvela phanḓa na u shumela Yehova nga u fhisea, vho vha vha tshi anzela u redza Maṅwalo musi vha tshi ṋekedza dzinyambo zwenezwo zwo ita uri vhathu vha vha vhidze Vho Bible Brown.Ngei Dzheremane vhahashu vho ita phetho ya u pfuluwa ofisini dza davhi ngei Barmen ngauri dzo vha dzo no vha ṱhukhu. Zwiṅwe hafhu, vho vha vho pfa u pfi maswole Vhafura vha khou ḓo ṱhasela yeneyo ḓorobo hu si kale. Vhagudi vha Bivhili vho wana tshiṅwe tshifhaṱo ngei Magdeburg tshe tsha vha tshi kha vhuimo havhuḓi u itela u ita mushumo wa u gandisa dzikhandiso. Nga dzi 19 dza June vhahashu vho fhedza u dzhenisa mitshini miswa na zwiṅwe zwithu nahone vha pfulutshela kha Bethele yavho ntswa ngei Magdeburg. Nga ḓuvha ḽi tevhelaho, vhahashu vha ofisini khulwane vho ḓivhadzwa uri vhahashu vho fhedza u pfuluwa nahone gurannḓa dzo ḓivhadza uri Vhafura vha vho langa ḓorobo ya Barmen. Vhahashu vho livhuwa Yehova nge a vha tsireledza na u vha thusa.
Ngei Brazil, Vho George Young vhe vha fara lwendo lulapfu u itela u ḓivhadza mafhungo maḓifha vho thoma davhi ḽiswa nahone vha thoma u gandisa Tshiingamo nga Tshiportuguese. Hu sa athu fhela na miṅwedzi mingana vho vha vho phaḓaladza khandiso dzi fhiraho 7 000. Vho Sarah Ferguson vho vha vho takala vhukuma musi Vho Young vha tshi dalela muṱa wavho. Vho vha vha tshi vhala Tshiingamo u bva nga 1899 fhedzi vho vha vha sa athu wana tshibuli tsha u sumbedza uri vho ḓiṋekedza kha Yehova nga u lovhedzwa. Nga murahu ha miṅwedzi i si gathi wahashu Vho Ferguson na vhana vhavho vhaṋa vho fhedzisela vha lovhedzwa.
RI SHUMELA YEHOVA NGA U FHISEA NAHONE RO TAKALA
Mafheloni a ṅwaha, Tshiingamo tsha 15 December 1923 tsho sumbedza nḓila ye tshanduko dze dza vha hone kha miṱangano, vhuḓinḓa na mabuthano dza kwama ngayo Vhagudi vha Bivhili. Tsho ri: “Zwi tou vha khagala uri zwino zwivhidzo zwo no vha na lutendo lwo khwaṱhaho . . . Kha ri ḓilugisele u ita mushumo wo engedzeaho na u bvela phanḓa ri tshi shumela Mudzimu nga u fhisea nahone ro takala nga ṅwaha wa 1924.”
Ṅwaha wa 1924 na wone wo vha u tshi ḓo vha ṅwaha u takadzaho kha Vhagudi vha Bivhili. Vhahashu vha Bethele vho vha vho no fhedza miṅwedzi vha tshi khou shuma Staten Island hune ha vha tsini na ofisi khulwane dza Brooklyn. Zwifhaṱo zwiswa zwe zwa fhaṱwa Staten Island zwo fhela mathomoni a 1924 nahone zwo thusa uri vhahashu vha vhe na vhuthihi na uri hu phaḓaladzwe mafhungo maḓifha nga nḓila dze u thomani dza vha dzi sa konadzei.
a Zwino i vhidzwa Tshibugwana Tsha Muṱangano Wa Vhutshilo Na Vhuḓinḓa Hashu Ha Vhukriste.