1. Ndi zwifhiwa zwifhio zwe Yesu a ri ṋea zwone?

 A HU na muthu ane a vha na mafunda u fana na Yesu. Musi e kha ḽifhasi, o shumisa maanḓa awe u itela u thusa vhathu nga lwa vhuṱolo. (Luka 9:12-17) O dovha a sumbedza mafunda nga u ṋekedza vhutshilo hawe a tshi itela riṋe. (Yoh. 15:13) Na musi o no vuswa, o humbela Yehova uri a ri ṋee muya wawe mukhethwa une wa ri thusa uri ri kone u funza na une wa ri khuthadza, samusi o vha o fhulufhedzisa uri u ḓo ita nga u ralo. (Yoh. 14:16, 17, ṱms.; 16:13) U dovha a ri thusa a tshi shumisa miṱangano ya tshivhidzo uri ri kone u bvela phanḓa ri tshi huwelela mafhungo maḓifha nga hune zwa nga konadzea ngaho na u ita vhafunziwa.—Mat. 28:18-20.

2. Ndi vhonnyi vhane vha vha “zwifhiwa” vhane ha ambiwa nga havho kha Vhaefesa 4:7, 8?

² Hu na tshiṅwe tshifhiwa tshe Yesu a ri ṋea tshone. Muapostola Paulo o amba uri musi Yesu a tshi ya ṱaḓulu o ri ṋea “vhanna uri vha vhe zwifhiwa.” (Vhalani Vhaefesa 4:7, 8.) O amba uri Yesu o ri ṋea vhenevha vhanna uri vha ri thuse nga nḓila dzo fhambanaho tshivhidzoni. (Vhaef. 1:22, 23; 4:11-13) Ṋamusi vhenevho vhanna vha katela vhashumeli, vhalavhelesi na vhahulwane vha tshivhidzo. a Samusi vhenevha vhanna vhe na tshivhi, nga zwiṅwe zwifhinga vha a khakha. (Yak. 3:2) Fhedzi Yesu u a vha shumisa u ri thusa.

3. Ri nga tikedza hani mushumo une wa itwa nga vhanna vhane vha vha “zwifhiwa”? Fanyisani.

³ Yesu o ṋea vhenevha vhanna mushumo wa u khwaṱhisa vhahavho tshivhidzoni. (Vhaef. 4:12) Fhedzi ri nga vha thusa u ita wonoyo  mushumo wa ndeme. Ri nga zwi fanyisa na u fhaṱa Holo. Vhaṅwe vha ita mushumo wa u fhaṱa. Vhaṅwe vha tikedza wonoyo mushumo nga u bika zwiḽiwa, nga tshiendedzi kana nga zwiṅwe. Nga hu fanaho, na riṋe ri nga tikedza vhashumeli, vhahulwane na vhalavhelesi nga zwine ra zwi amba na zwine ra zwi ita. Kha ri ambe nga ha uri ri vhuyelwa hani nga mushumo une vha u ita, uri ri nga sumbedza hani uri ri a livhuwa mushumo wavho na uri ri nga sumbedza hani Yesu uri ri a livhuwa nge a ri ṋea vhenevha vhanna.

VHASHUMELI VHA A “THUSA VHAṄWE”

4. Vhashumeli vho vha vha tshi thusa hani vhaṅwe?

⁴ Tshifhingani tsha Vhakriste vha u thoma, vhaṅwe vhahashu vha tshinnani vho vhewa uri vha shume sa vhashumeli tshivhidzoni. (1 Tim. 3:8) Zwi vhonala u nga vhashumeli vho vha vha tshi “thusa vhaṅwe” samusi Paulo o amba nga hazwo. (1 Vhakor. 12:28) Zwi vhonala uri vhashumeli vho vha vha tshi ita mishumo minzhi u itela u thusa vhahulwane uri vha kone u livhisa ṱhogomelo kha u funza na u lisa. Sa tsumbo, vhashumeli vha nga vha vho vha vha tshi ita kopi dza Maṅwalo kana vha tshi renga zwithu zwe zwa vha zwi tshi ṱoḓea u itela u ita dzenedzo kopi.

5. Ndi mishumo ifhio ine vhashumeli vha i ita ṋamusi?

⁵ Humbulani nga ha mishumo ine vhashumeli vhane vha vha tshivhidzoni tshaṋu vha i ita. (1 Pet. 4:10) Vha nga humbelwa uri vha ṱhogomele mafhungo a dzitshelede dza tshivhidzo kana mafhungo a tsimu, uri vha ite vhungoho ha uri ri na khandiso dzo eḓanaho tshivhidzoni na u ita vhungoho ha uri vhahuweleli vha a wana khandiso dzine vha dzi ṱoḓa, u shuma kha mitshini ya muzika na vidio, u shuma sa vhalindi kana u shuma kha u ṱhogomela Holo. Yeneyi mishumo yoṱhe i a ri thusa uri ri kone u vhuyelwa nga miṱangano na uri ri kone u ita mushumo wa u huwelela nga nḓila yo dzudzanyeaho. (1 Vhakor. 14:40) Vhaṅwe vhashumeli vha a thusa kha u vhea nyambo kha miṱangano ya vhukati ha vhege na u vhea nyambo dza khagala. Mushumeli a nga vhewa uri a vhe muthusi wa mulavhelesi wa tshigwada tsha tsimu. Nga zwiṅwe zwifhinga, muhulwane a nga humbela mushumeli uri a ṱuwe nae musi a tshi khou ya u lisa kana u ṱuṱuwedza vhahashu tshivhidzoni.

6. Ndi ngani ri tshi livhuwa mushumo une vhashumeli vha u ita?

⁶ Mishumo ine vhashumeli vha i ita i vhuyedza hani vhahashu? Muṅwe wahashu ane a pfi Beberly b ane a dzula ngei Bolivia u ri: “Ndi a livhuwa vhukuma mushumo une vhashumeli vha u ita tshivhidzoni, zwi ita uri ndi kone u ḓiphiṋa nga miṱangano. Vha ita uri ndi kone u imba, u fhindula na u thetshelesa nyambo, u katela na u guda kha zwifanyiso na dzividio dzine ra dzi vhona musi ri miṱanganoni. Vha ri thusa na uri ri kone u vha ro tsireledzea musi ri miṱanganoni na u thusa vhane vha dzhena miṱanganoni vhe mahayani vha tshi shumisa videoconference. Musi muṱangano u tshi fhela, vha thusa nga u kunakisa Holo, u vhala masheleni na u ita vhungoho ha uri ri na khandiso dzine ra dzi ṱoḓa. Ndi a vha bvulela muṅadzi.” Muṅwe wahashu ane a pfi Leslie wa ngei Colombia ane mukalaha wawe a vha muhulwane wa tshivhidzo u ri: “Vhashumeli vha a thusa mukalaha wanga kha mishumo ine a vha nayo. Mukalaha wanga o vha a tshi ḓo dzula o farakanea arali a sa khou thuswa nga vhashumeli. Nga zwenezwo, ndi a livhuwa nḓila ine vha shuma ngayo nga u fhisea na u ḓiimisela havho u thusa.” Zwi tou pfala uri roṱhe ri a livhuwa mushumo une vhashumeli vha u ita tshivhidzoni.—1 Tim. 3:13.

7. Ri nga sumbedza hani uri ri a livhuwa zwine vhashumeli vha zwi ita? (Sedzani tshifanyiso.)

⁷ Naho ri tshi pfa ri tshi livhuwa mushumo une vhashumeli vha u ita, Bivhili i ri ṱuṱuwedza uri ri vha vhudze kana u vha sumbedza uri ri a livhuwa. (Vhakol. 3:15) Muṅwe muhulwane wa tshivhidzo wa ngei Finland ane a pfi Kristofer u ri:  “Ndi a ṅwalela mushumeli khadi kana mulaedza nda mu vhudza nḓila ye a nṱuṱuwedza ngayo kana uri ndi ngani ndi tshi livhuwa mushumo une a u ita, ndi a dzhenisa na luṅwalo kha zwine nda mu ṅwalela zwone.” Vho Pascal na Vho Jael vhane vha vha vhavhingani vhane vha bva ngei New Caledonia vha dzula vha tshi rabelisa vhashumeli. Vho Pascal vho ri: “Ano maḓuvha ri dzula ri tshi rabelisa vhashumeli, ri tshi livhuwa Yehova nge a ri ṋea vhone na u mu humbela uri a vha thuse u ita mishumo ine vha vha nayo.” Yehova u a fhindula thabelo dzi fanaho na dzenedzo nahone zwa vhuyedza vhathu vhoṱhe tshivhidzoni.—2 Vhakor. 1:11.

VHAHULWANE VHA TSHIVHIDZO“VHANE VHA SHUMA NGA MAANḒA VHUKATI HAṊU”

8. Ndi ngani Paulo o ri vhahulwane “vha shuma nga maanḓa”? (1 Vhathesalonika 5:12, 13)

⁸ Tshifhingani tsha Vhakriste vha u thoma, vhahulwane vho vha vhe vhashumi vha biko tshivhidzoni. (Vhalani 1 Vhathesalonika 5:12, 13; 1 Tim. 5:17) Vho vha vha tshi ranga phanḓa tshivhidzoni nga u fara miṱangano na u ita phetho dzine dza kwama tshivhidzo. Vho vha vha tshi dovha vha thusa vhahavho uri vha vhe na lutendo lwo khwaṱhaho nga u vha ṋea nyeletshedzo kana u vha kaidza nga nḓila ya lufuno. (1 Vhathes. 2:11, 12; 2 Tim. 4:2) Vho vha vha tshi dovha vha shuma nga maanḓa u itela u ṱunḓela miṱa yavho na u thusa vha muṱa wavho uri vha dzule vhe na vhushaka ho khwaṱhaho na Yehova.—1 Tim. 3:2, 4; Tito 1:6-9.

9. Ndi ifhio mishumo ine vhahulwane vha i ita?

⁹ Vhahulwane vha dzula vho farakanea ṋamusi. Vha a huwelela mafhungo maḓifha. (2 Tim. 4:5) Vha ri vhetshela tsumbo nga u huwelela nga u fhisea, nga u dzudzanya uri ri ḓo shuma gai tsimu na nga u ri gudisa uri ri nga huwelela hani na u funza nga nḓila yavhuḓi. Vha dovha vha shuma sa vhahaṱuli vhane vha khathutshela na vhane vha si vhe na tshiṱalula. Musi Mukriste o ita tshivhi tshihulwane, vhahulwane vha ita zwoṱhe zwine vha nga kona u itela u mu thusa uri a dovhe a vhe na vhushaka havhuḓi na Yehova. Vha dovha vha lwela u ita uri tshivhidzo tshi dzule tsho kuna. (1 Vhakor. 5:12, 13; Vhagal. 6:1) Tsha ndeme vhukuma, vhahulwane ndi vhalisa. (1 Pet. 5:1-3) Vha lugiselela dzinyambo na u dzi vhea nga nḓila yavhuḓi nahone vha a lingedza u ḓivha vhathu vhoṱhe tshivhidzoni na u ita nyendo dza vhulisa. Vhaṅwe vhahulwane vha dovha vha vha na miṅwe mishumo yo engedzeaho. Vha a thusa kha u fhaṱa na u ṱhogomela Holo, kha u dzudzanya Mabuthano, vha shuma kha Komiti ya Vhulamukanyi na Vhuongelo (HLC) na u shuma u dalela vhahashu vha re sibadela. Vhahulwane ndi vhashumi vha biko.

10. Ndi ngani ri tshi livhuwa mushumo une vhahulwane vha u ita?

¹⁰ Yehova o dzula o amba uri vhalisa vha ḓo ri ṱhogomela na u ita uri ri si tsha “ofha kana u tshuwa.” (Yer. 23:4) Muṅwe wahashu wa tshifumakadzini ane a pfi Johanna wa ngei Finland o ḓipfa nga yeneyo nḓila musi mme awe vha tshi khou lwala vhukuma. U ri: “Naho zwo vha zwi songo leluwa uri ndi ambe nga ha zwe zwa vha zwi tshi khou mmbilaedzisa, muṅwe muhulwane we nda vha ndi songo tou mu ḓowela nga u tou ralo o nthetshelesa a sa fheli mbilu, a rabela na nṋe, a nkhwaṱhisedza uri Yehova u a mpfuna. A thi tsha humbula zwe a zwi amba, fhedzi ndi kha ḓi humbula uri nga murahu ha u amba nae ndo vha ndi sa tsha vhilaela. Ndi a tenda uri Yehova o ruma onoyo muhulwane uri a ḓe a nthuse nga tshifhinga tsho teaho.” Vhahulwane vha tshivhidzo tshaṋu vho no ni thusa hani?

11. Ri nga sumbedza hani uri ri a livhuwa mushumo une vhahulwane vha u ita? (Sedzani tshifanyiso.)

¹¹ Yehova u ṱoḓa ri tshi sumbedza vhahulwane uri ri a vha livhuwa “nga nṱhani ha mushumo wavho.” (1 Vhathes. 5:12, 13) Henrietta ane a dzula Finland u ri: “Vhahulwane vha thusa vhaṅwe nga u ḓifunela. Zwenezwo a zwi ambi uri vha na tshifhinga  tshinzhi kana uri vha na nungo nnzhi kana uri a vha na dzithaidzo. Nga zwenezwo, nga zwiṅwe zwifhinga ndi a vha vhudza uri: ‘Vha a ḓivha uri ndi mini, vhone vha muhulwane wavhuḓi.’” Muṅwe wahashu ane a pfi Sera ane a dzula ngei Türkiye, c u ri : “Vhahulwane vha a ṱoḓa u ṱuṱuwedzwa uri vha bvele phanḓa vha tshi ita mushumo une vha khou ita. Nga zwenezwo ri nga vha ṅwalela khadi, u vha ramba uri vha ḓe vha ḽe zwiḽiwa na riṋe kana ra humbela u ṱuwa navho tsimuni.” Naa hu na muhulwane ane na ṱoḓa u mu sumbedza uri ni a livhuwa mushumo une a khou u ita? Wanani nḓila dzine na nga mu sumbedza ngadzo uri ni a mu livhuwa.—1 Vhakor. 16:18.

VHALAVHELESI VHA A RI KHWAṰHISA

12. Ndi vhanna vhafhio vhe Yesu a vha vhea uri vha khwaṱhise zwivhidzo? (1 Vhathesalonika 2:7, 8)

¹² Yesu o vhea na vhaṅwe vhanna uri vha thuse tshivhidzo nga dziṅwe nḓila. O livhisa vhahulwane vha Yerusalema uri vha vhee Paulo, Baranaba na vhaṅwe sa vhalavhelesi. (Mish. 11:22) Ndi ngani o ita nga u ralo? O zwi ita u itela u khwaṱhisa tshivhidzo, samusi vhashumeli na vhahulwane vha tshi ita mushumo u fanaho. (Mish. 15:40, 41) Vhalavhelesi vha a ḓidzima zwithu zwinzhi uri vha kone u ita mushumo wavho. Nga zwiṅwe zwifhinga vha a vhea vhutshilo havho khomboni u itela u ri funza na u ri ṱuṱuwedza.—Vhalani 1 Vhathesalonika 2:7, 8.

13. Ndi mishumo ifhio ine mulavhelesi a vha nayo?

¹³ Vhalavhelesi vha dzula vha tshi dalela zwivhidzo zwo fhambanaho. Vhaṅwe vha tshimbila lwendo lulapfu musi vha khou dalela zwivhidzo. Mulavhelesi u tea u ita nyambo dzo vhalaho vhege iṅwe na iṅwe, u ita nyendo dza vhulisa, muṱangano wa vhavulanḓila, muṱangano wa vhahulwane na miṱangano ya tsimu. U tea u dovha a dzudzanya uri hu vhe na maguvhangano na mabuthano na u ita dzinyambo henefho. U a  gudisa kha tshikolo tsha vhavulanḓila na u dzudzanya uri hu vhe na muṱangano wo khetheaho wa vhavulanḓila kha ḽiisela ḽine a vha khaḽo. Nahone nga zwiṅwe zwifhinga u ita mishumo ine a vha o humbelwa uri a i ite nga ofisi ya davhi, miṅwe ya yeneyo mishumo i vha i tshi khou ṱoḓiwa nga u bonya ha iṱo.

14. Ndi mini zwine zwa ita uri ri dzhiele nṱha mushumo une vhalavhelesi vha u ita?

¹⁴ Vhahashu vha vhuyelwa hani nga mushumo une vhalavhelesi vha u ita? Muṅwe wahashu wa ngei Türkiye u ri: “Tshifhinga tshoṱhe musi ri tshi dalelwa nga mulavhelesi zwi a nṱuṱuwedza uri ndi ite zwo engedzeaho kha u thusa vhahashu. Hu na vhalavhelesi vhanzhi vhe vha vhuya vha ri dalela nahone a hu na na muthihi wavho we a ita uri ndi pfe u nga o farakanea vhukuma lune a nga si kone u amba na nṋe.” Johanna we ra amba nga hae o no vhuya a ya tsimuni na mulavhelesi, fhedzi vha si wane na muthu na muthihi hayani. U ri: “Ḽeneḽo ḓuvha ndi nga si ḓo vhuya nda vuwa ndo ḽi hangwa. Vhakomana vhanga vho vha vha tshi kha ḓi tou bva u pfulutshela kule nahone ndo vha ndo vha ṱuvha nga maanḓa. Mulavhelesi o nṱuṱuwedza na u nthusa u vhona uri naho zwazwino ndi tshi nga vha ndi sa khou dzula tsini na mashaka na khonani dzanga, shangoni ḽiswa ndi ḓo kona u vha vhona tshifhinga tshoṱhe.” Vhunzhi hashu ri na zwithu zwavhuḓi zwine ra zwi humbula nga ha vhalavhelesi vhashu na nḓila ye vha ri thusa ngayo.—Mish. 20:37–21:1.

15. (a) U ya nga 3 Yohane 5-8, ri nga sumbedza hani uri ri a livhuwa mushumo une vhalavhelesi vha u ita? (Sedzani tshifanyiso.) (b) Ndi ngani ri tshi tea u livhuwa mushumo une vhafumakadzi vha vhashumeli, vha vhahulwane na vha vhalavhelesi vha u ita? (Sedzani bogisi “ Livhuwani Vhafumakadzi Vhavho.”)

¹⁵ Muapostola Yohane o ṱuṱuwedza Gayo uri a ṱanganedze vhahashu vhe vha vha vha tshi vha dalela u itela u khwaṱhisa zwivhidzo. O dovha a  mu humbela uri musi vhenevho vhathu vha tshi ṱuwa, a “vha thuse nga nḓila ine ya ḓo takadza Mudzimu.” (Vhalani 3 Yohane 5-8.) Iṅwe nḓila ine riṋe ra nga zwi ita ngayo ṋamusi ndi nga u ramba mulavhelesi uri a ḓe a ḽe na riṋe zwiḽiwa. Kana nga u tikedza miṱangano ya tsimu ine ya vha hone musi o ri dalela. Leslie we ra amba nga hae u sumbedza nga dziṅwe nḓila uri u a livhuwa mushumo wa vhalavhelesi. U ri: “Ndi rabela uri Yehova a vha ṋee zwine vha zwi ṱoḓa. Nṋe na mukalaha wanga ri a vha ṅwalela marifhi ri tshi khou vha vhudza nga nḓila ye vha ri thusa ngayo musi vho ri dalela.” Ni songo hangwa uri vhalavhelesi ndi vhathu u fana na riṋe. Nga zwiṅwe zwifhinga vha nga lwala, hu nga vha na zwine zwa vha vhilaedzisa kana vha kulea nungo. Nga zwenezwo, musi ni tshi vha ṱuṱuwedza kana u vha thusa nga zwine vha zwi ṱoḓa, hu nga vha hu nḓila ine Yehova a vha a tshi khou fhindula ngayo thabelo dzavho.—Mir. 12:25.

HU KHOU ṰOḒEA VHANNA TSHIVHIDZONI

16. Ndi mbudziso dzifhio dzine vhahashu vha tshinnani vha nga ḓivhudzisa dzone? (Mirero 3:27)

¹⁶ U mona na shango ḽoṱhe, hu khou ṱoḓea vhanna vho engedzeaho vhane vha nga shuma zwivhidzoni. Arali ni wahashu wa tshinnani o lovhedzwaho, naa ni nga kona u thusa? (Vhalani Mirero 3:27.) Naa ni khou shumela kha uri ni vhe mushumeli tshivhidzoni? Arali no no vha mushumeli, naa ni khou shumela kha uri ni vhe muhulwane wa tshivhidzo? d Naa ni nga kona u ita tshanduko vhutshiloni haṋu uri ni kone u ḓadza fomo ya Tshikolo Tsha Vhahuweleli Vha Muvhuso (SKE)? Tshenetsho tshikolo tshi ḓo ni gudisa na u ni thusa uri ni kone u shumiswa nga ho engedzeaho nga Yesu. Arali ni tshi pfa u nga a ni fanelei u ita yeneyi mishumo yoṱhe, rabelani kha Yehova. Ni mu humbele uri a ni ṋee muya wawe mukhethwa une wa ḓo ni thusa uri ni ite zwavhuḓi mushumo muṅwe na muṅwe une na ḓo ṋewa.—Luka 11:13; Mish. 20:28.

17. Mushumo une vhahashu vha u ita u sumbedza mini nga ha Khosi yashu Yesu Kristo?

¹⁷ Mushumo une vhahashu vha u ita tshivhidzoni u sumbedza uri Yesu u khou bvela phanḓa na u ranga phanḓa kha ano maḓuvha a vhufhelo. (Mat. 28:20) Ri a livhuwa uri Khosi yashu Yesu Kristo u a ri funa, uri u na mafunda, u a ḓivha zwine ra zwi ṱoḓa na uri o ri ṋea vhahashu u itela u ri thusa. Ni bvele phanḓa ni tshi ṱoḓa zwibuli zwa u sumbedza vhenevha vhahashu uri ni a livhuwa mushumo une vha khou u ita. Ni songo hangwa na u livhuwa Yehova ngauri ndi ene ane a ri ṋea “zwifhiwa zwoṱhe zwavhuḓi na zwo fhelelaho.”—Yak. 1:17.