1. Lufuno lu vhonala hani vhukati kha vhathu vha Mudzimu?

VHATHU vha Mudzimu ndi muṱa une wa vha na lufuno. (1 Yoh. 4:16, 21) Nga zwiṅwe zwifhinga vha ḓidzima zwiṅwe zwithu u itela u vhuyedza vhahavho, fhedzi tshifhinga tshinzhi vha sumbedza lufuno lwavho nga u vha itela zwithu zwiṱuku zwavhuḓi. Musi ri tshi fara vhaṅwe nga vhuthu na u vha humbulela, ri vha ri tshi khou “[edzisa] Mudzimu, sa vhana vha funwaho.”—Vhaef. 5:1.

2. Yesu o sumbedza hani lufuno lu fanaho na lwa Mudzimu?

² Yesu o edzisa Khotsi awe nga ho fhelelaho. O ri: “Iḓani ha nṋe noṱhe no netaho ni lemelwaho ndi ḓo ni homolosa . . . , ngauri ndo vuḓa nahone ndi a ḓiṱukufhadza mbiluni.” (Mat. 11:28, 29) Musi ri tshi edzisa tsumbo ya Kristo nga u “khathutshela mutshinyali,” ri ḓo takala na u takalelwa nga Khotsi ashu wa ṱaḓulu. (Ps. 41:1) Kha ri vhone uri ri nga sumbedza hani u humbulela vhaṅwe muṱani, tshivhidzoni na vhuḓinḓani.

3. Kha vhanna, u pfesesa na u humbulela zwi tshimbidzana hani? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

³ Vhanna vha tea u vhea tsumbo ya u humbulela muṱani. (Vhaef. 5:25; 6:4) Bivhili i amba uri vhanna vha fanela u humbulela na u pfesesa vhafumakadzi vhavho. (1 Pet. 3:7) U humbulela na u pfesesa zwi a tshimbidzana. Sa tsumbo, munna o no humbulela u ḓivha zwa uri ene na mufumakadzi wawe a vha fani, fhedzi hezwo a zwi ambi uri u khwine u mu fhira. (Gen. 2:18) U a humbula nḓila ine a ḓipfa ngayo na u mu fara nga tshirunzi na u mu ṱhonifha. Muṅwe mufumakadzi wa ngei Canada o amba zwi tevhelaho nga ha munna wawe: “Ha dzhieli fhasi nḓila ine nda ḓipfa ngayo kana a mbudza uri, ‘A tho ngo fanela u ḓipfa nga yeneyo nḓila.’ U a mpha nḓevhe. Musi a tshi nthusa u khakhulula mavhonele anga, u zwi ita nga vhuthu.”

4. Musi munna a tshi davhidzana na vhaṅwe vhafumakadzi, u sumbedza hani uri u a humbulela mufumakadzi wawe?

⁴ Munna o no humbulela u dzhiela nṱha nḓila ine mufumakadzi wawe a ḓipfa ngayo, u vha na vhulondi musi a tshi davhidzana na vhaṅwe vhafumakadzi. Ha tambi nga maḓipfele a lufuno kana u sumbedza uri u na dzangalelo khavho; na musi a tshi khou shumisa social media kana inthanethe. (Yobo 31:1) U dzula a tshi fulufhedzea kha mufumakadzi wawe hu si nga nṱhani ha lufuno lune a vha nalwo khae, fhedzi nga nṱhani ha uri u funa Mudzimu na u vhenga zwithu zwivhi.—Vhalani Psalme ya 19:14; 97:10.

5. Mufumakadzi a nga sumbedza hani uri u a humbulela munna wawe?

⁵ Musi munna a tshi tevhela tsumbo ya Yesu Kristo, u vha a tshi thusa mufumakadzi wawe uri a mu ‘ṱhonifhe.’ (Vhaef. 5:22-25, 33) Ṱhonifho yawe i ḓo mu thusa uri a kone u humbulela munna wawe musi a tshi fanela u fhedza tshifhinga tsho engedzeaho kha vhuḓifhinduleli hune a vha naho ndanguloni kana musi e na thaidzo. Muṅwe munna wa ngei Britain o amba uri: “Mufumakadzi wanga u a kona u vhona uri hu na tshithu tshine tsha khou mmbilaedzisa naho ndi songo amba tshithu. U shumisa maitele ane a vha kha luṅwalo lwa Mirero 20:5 u itela u ḓivha zwine zwa khou mmbilaedzisa, naho zwenezwo zwi tshi ṱoḓa uri a lindele tshifhinga tsho teaho uri a ambe na nṋe, arali hu mafhungo ane nda kona u amba nae ndo vhofholowa.”

6. Ri nga ṱuṱuwedza hani vhana uri vha humbulele vhaṅwe, nahone vha ḓo vhuyelwa nga nḓila-ḓe?

⁶ Musi vhabebi vha tshi sumbedza uri vha a humbulelana, vha vha vha tshi khou vhetshela vhana vhavho tsumbo yavhuḓi. Ndi ngoho uri vhabebi vha na vhuḓifhinduleli ha u funza vhana vhavho uri vha humbulele vhaṅwe. Sa tsumbo, vha nga vha funza uri vha songo gidima-gidima Holoni ya Muvhuso. Musi ho kuvhanganiwa, vhabebi vha nga vhudza vhana vhavho uri vha litshe vhathu vhahulwane hu vhe vhone vhane vha thoma u dzhia zwiḽiwa. Na vhoṱhe tshivhidzoni vha nga thusa vhabebi. Sa tsumbo, arali ṅwana a ita zwithu zwavhuḓi, u fana na u ri vulela vothi, ri fanela u mu khoḓa. U ita nga u ralo, zwi nga mu kwama na u ita uri a zwi vhone uri “u ṋea zwi ḓisa dakalo ḽihulu u fhira u ṋewa.”—Mish. 20:35.

7. Yesu o sumbedza hani u humbulela munna o dzingaho nḓevhe, nahone ri guda mini kha tsumbo yawe?

⁷ Tshiṅwe tshifhinga musi Yesu e madzinguni a miḓini ya fumi, vhathu vho “mu ḓisela muthu o dzingaho nḓevhe wa mbevhevhe.” (Marko 7:31-35) Nṱhani ha uri a mu fhodze phanḓa ha vhathu, Yesu o mu “vhidzela thungo” nahone a mu fhodza. Ndi ngani? Vhuimo he onoyo munna a vha e khaho hu nga vho ho ita uri ḓipfe a songo vhofholowa musi e vhukati ha vhathu. Khamusi Yesu  o ṱhogomela zwenezwo, a mu fhodzela tshiphirini. Ndi ngoho uri a ri koni u fhodza nga lwa vhuṱolo. Fhedzi ri nga kona nahone ro tea, u humbulela vhahashu na u pfesesa nḓila ine vha ḓipfa ngayo. Muapostola Paulo o ṅwala uri: “Kha ri ṱhogomelane uri ri ṱuṱuwedzane lufunoni na kha mishumo mivhuya.” (Vhaheb. 10:24) Yesu o pfesesa nḓila ye onoyo munna we a vha o dzinga nḓevhe a vha a tshi ḓipfa ngayo nahone nḓila ye a mu fara ngayo yo sumbedza uri u a humbulela. Ndi tsumbo yavhuḓi vhukuma kha riṋe!

8, 9. Ri nga sumbedza hani uri ri humbulela vhaaluwa na vha si na mutakalo wavhuḓi? (Ṋeani tsumbo.)

⁸ Humbulelani vhaaluwa na vha si na mutakalo wavhuḓi. Tshivhidzo tsha Vhukriste tshi vhonala nga lufuno. (Yoh. 13:34, 35) Lwonolo lufuno lu ri ṱuṱuwedza u thusa vhaaluwa na vho holefhalaho uri vha kone u ya miṱanganoni ya Vhukriste na u huwelela mafhungo maḓifha. Zwo tou ralo naho vha sa koni u ita zwo engedzeaho. (Mat. 13:23) Michael ane a tshimbila nga wheelchair, u dzhiela nṱha thuso ine a i wana kha muṱa wawe na kha vhane a shuma navho tsimu. O ri: “Nga nṱhani ha thuso ine vha nṋea yone, ndi a kona u ya miṱanganoni na u vha hone vhuḓinḓani tshifhinga tshoṱhe. Ndi funesa nga maanḓa u huwelela fhethu ha vhomuthumunzhi.”

⁹ Mahaya manzhi a Bethele a na vhaaluwa na vha si na mutakalo wavhuḓi. Vhalavhelesi vhane vha vha na lufuno vha humbulela vhenevho vhashumeli vha fulufhedzeaho nga u dzudzanya uri vha ite vhuḓinḓa, nga u ṅwala marifhi na u huwelela nga luṱingo. Bill a re na miṅwaha ya 86 o ri: “Ri dzhiela nṱha ndugelo ya u huwelela nga u ṅwala marifhi kha vhathu vha kule.” Nancy a re na miṅwaha i ṱoḓaho u vha 90 o ri: “A thi dzhii u ṅwala marifhi hu u sokou ḓadza dzi-envelope. Fhedzi ndi vhuḓinḓa. Vhathu vha tea u ḓivha ngoho!” Ethel we a bebwa nga 1921, o ri: “Ndi dzula ndi tshi pfa vhuṱungu. Tshiṅwe tshifhinga ndi konḓelwa na u tou ambara.” Naho zwo ralo, u takalela u huwelela nga luṱingo nahone u na nyendo dza u vhuyelela. Barbara a re na miṅwaha ya 85 o ri: “Nga nṱhani ha mutakalo u si wavhuḓi, zwi a nkonḓela u ya vhuḓinḓani ha tsimu tshifhinga tshoṱhe. Fhedzi u huwelela nga luṱingo zwi ita uri ndi kone u amba na vhaṅwe. Ndi livhuwa Yehova!” Hu sa athu u fhela ṅwaha, vhaaluwa vhashu vha funwaho vho fhedza awara dza 1 228 vhe vhuḓinḓani, vha ṅwala marifhi a 6 265, vha huwelela nga luṱingo zwifhinga zwi fhiraho 2 000 nahone vha tshimbidza khandiso dza 6 315! Ndi ngoho uri honoho vhuḓidini ho takadza Yehova!—Mir. 27:11.

10. Ri nga thusa hani vhahashu uri vha vhuyelwe nga miṱangano?

¹⁰ Humbulelani musi ni miṱanganoni ya tshivhidzo. Ri ṱoḓa vhahashu vha tshi vhuyelwa nga miṱangano. Vha nga vhuyelwa arali ra vha humbulela. Nga nḓila-ḓe? Nga u swika hu tshe na tshifhinga uri ri si thithise vhaṅwe zwi si ngo tea. Ndi ngoho uri nga tshiṅwe tshifhinga ri a lenga u swika nga nṱhani ha zwiimo zwine ri si kone u zwi langa. Fhedzi arali ra dzula ri tshi lenga, ri tea u wana nḓila dzine ra nga vha vhathu vha humbulelaho. Ni songo hangwa uri no rambiwa nga Yehova na Murwa wawe. (Mat. 18:20) Ri tea u vha ṱhonifha!

11. Ndi ngani vhane vha vha na zwipiḓa muṱanganoni vha tshi fanela u shumisa vhulivhisi vhu re kha 1 Vhakorinta 14:40?

¹¹ U humbulela vhahashu zwi dovha zwa amba u tevhela vhulivhisi vhune ha ri: “Zwithu zwoṱhe kha zwi itwe nga nḓila yavhuḓi na yo dzudzanyeaho.” (1 Vhakor. 14:40) Vhahashu vhane vha vha na tshipiḓa miṱanganoni vha tevhela honoho vhulivhisi nga u shumisa tshifhinga tshe vha ṋewa tshone. Musi vha tshi ita zwenezwo vha sumbedza u humbulela hu si tshiambi tshi tevhelaho fhedzi, fhedzi na tshivhidzo. Vhaṅwe vhahashu vha nga vha vha tshi tshimbila lwendo lulapfu u ya mahayani  avho. Vhaṅwe vha nga vha vha tshi shumisa zwiendedzi zwa vhomuthumunzhi nahone vhaṅwe vha nga vha vha na vhafarisi vha si Vhakriste vho vha lindelaho nga maṱo matswuku uri vha vhuye.

12. Ndi ngani vhahulwane vha tshivhidzo vhane vha shuma nga maanḓa ni tshi fanela uri “ni vha fune na u vha hulisa nga maanḓa”? (Sedzani bogisi “ Humbulelani Vhane Vha Ranga Phanḓa.”)

¹² Vhahulwane vha zwivhidzo vhane vha shuma nga maanḓa na vhane vha ranga phanḓa vhuḓinḓani nga u fhisea na vhone vho fanelwa u humbulelwa. (Vhalani 1 Vhathesalonika 5:12, 13.) A zwi timatimisi uri ni dzhiela nṱha vhuḓidini vhune vhahulwane vha tshivhidzo vha ni itela hone. Nga zwenezwo, zwi sumbedzeni nga u shumisana navho nga u ḓifunela na u vha tikedza. Zwa vhukuma ndi uri, “vha linda vhutshilo haṋu samusi vhe vhone vhane vha ḓo ḓifhindulela.”—Vhaheb. 13:7, 17.

13. Ri nga guda mini kha nḓila ye Yesu a fara ngayo vhathu?

¹³ Musi a tshi amba nga ha Yesu, Yesaya o porofita uri: “Luṱanga lwo piḓeaho ha nga lu vunḓi; luvhone lu kha ḓi nyengaho ha nga lu dzimi.” (Yes. 42:3) Nḓila ye Yesu a vha a tshi funa ngayo vhathu yo ita uri a pfele vhuṱungu. O vha a tshi pfesesa maḓipfele a vhathu vhe nga lwa pfanyisedzo vha vha tshi fana luṱanga lwo piḓeaho kana luvhone lwe lwa vha lu tshi khou dzima. Nga zwenezwo, o vha a tshi humbulela, e na vhuthu na u sa fhela mbilu. Na vhana vho vha vha tshi mu takalela. (Marko 10:14) Ndi ngoho uri a ri na vhukoni ha u funza na ṱhalukanyo zwi fanaho na zwa Yesu! Fhedzi ri nga kona nahone ri tea u humbulela vhathu vhuḓinḓani hashu. Hezwo zwi katela nḓila ine ra amba ngayo navho, uri lini nahone lwa tshifhinga tshingafhani.

14. Ndi ngani ri tshi fanela u ṱhogomela nḓila ine ra amba ngayo na vhathu?

 ¹⁴ Ri fanela u amba hani na vhathu? Ṋamusi, vhathu vha dzimiḽioni vho “vhaisala na u kulea nungo” nga nṱhani ha u farwa luvhi nga vharengisi vha si na ndavha na vhathu, vhorapolitiki na vharangaphanḓa vha vhurereli vha vhu vhufhura. (Mat. 9:36) Nga nṱhani ha zwenezwo, vhathu vhanzhi a vha tsheena fulufhelo. Zwino, ndi zwa ndeme uri ri vhe na vhuthu na u pfela vhuṱungu musi ri tshi amba navho! Ndi ngoho uri vhathu vhanzhi a vha takaleli mulaedza washu fhedzi nga nṱhani ha uri ri a ḓivha Bivhili, fhedzi ndi nga nṱhani ha uri ri sumbedza u vha na dzangalelo khavho zwi tshi bva mbiluni na u vha humbulela.

15. Ri nga sumbedza hani uri ri humbulela vhathu vhane ra huwelela khavho?

¹⁵ Hu na nḓila nnzhi dzine ra nga sumbedza u humbulela vhathu vhane ra huwelela khavho. Sa tsumbo, u shumisa mbudziso ndi nḓila yavhuḓi ya u funza. Ri fanela u vhudzisa mbudziso dzashu nga vhuthu na ṱhonifho. Muvulanḓila ane a shuma kha tsimu ya vhathu vhane vha vha na ṱhoni, o guda u sa vhudzisa mbudziso dzine dza nga ita uri vha shone. Zwenezwo zwo vha zwi tshi katela mbudziso dzine muthu a nga balelwa u dzi fhindula kana dzine a nga fhindula nga nḓila i si yone. Sa tsumbo, o iledza mbudziso dzi ngaho, ‘Naa ni a ḓivha dzina ḽa Mudzimu?’ kana ‘Muvhuso wa Mudzimu ndi mini?’ Nṱhani hazwo, uri, “Ndo guda Bivhilini uri Mudzimu u na dzina. Ndi ngani sumbedza ḽone?” Ndi ngoho uri vhathu a vha fani na mvelele dzo fhambana, nga zwenezwo, a ri ṱoḓi milayo. Fhedzi, tshifhinga tshoṱhe ri fanela u humbulela na u ṱhonifha, u katela na u ḓivha vhathu vha tsimuni ine ra khou shuma khayo zwavhuḓi.

16, 17. Ri sumbedza hani u humbulela vhahura vhashu (a) musi ri tshi vha dalela miḓini yavho? (b) kha tshifhinga tshine ra tshi fhedza ri tshi khou amba navho?

¹⁶ Ndi lini hune ra tea u dalela vhahura vhashu? Musi ri tshi ya nnḓu nga nnḓu ri vha ri vhaeni vha songo lavhelelwaho. Ndi ngazwo zwi zwa ndeme uri ri ye khavho nga tshifhinga tshine zwa nga vha lelutshela u amba na riṋe! (Mat. 7:12) Sa tsumbo, naa vhathu vha tsimuni yaṋu vha vuwa vho lala nga mafhelo a vhege? Arali zwo ralo, ni nga thoma nga u huwelela tshiṱaraṱani, fhethu ha vhomuthumunzhi kana u vhuyelela kha vhathu vhane na ḓivha uri vha ḓo vha vho no vuwa.

¹⁷ Ri fanela u dzula tshifhinga tshi ngafhani? Vhathu vhanzhi vho farakanea, ndi ngazwo kha lwendo lwa u thoma zwi tshi nga vha zwavhuḓi uri ri pfufhifhadze mulaedza washu. Ndi khwine u fhedza nyambedzano yashu nga u ṱavhanya u fhira u dzulesa. (1 Vhakor. 9:20-23) Arali vhathu vha tshi vhona uri ri a ṱhogomela vhuimo havho na uri vho farakanea, zwi nga vha lelutshela uri vha ri tendele uri ri vhuye. Ri fanela u sumbedza zwiaṋwiwa nga muya wa Mudzimu vhuḓinḓani hashu. Musi ri tshi ita nga u ralo, ri vha “vhashumisani na Mudzimu” nahone u shumisa zwenezwo u itela u kokodzela vhaṅwe ngohoni.—1 Vhakor. 3:6, 7, 9.

18. Musi ri tshi humbulela vhaṅwe, ndi phaṱhutshedzo dzifhio dzine ra nga dzi wana?

¹⁸ Kha ri ite zwoṱhe zwine ra nga kona u itela u humbulela vhaṅwe, muṱani, tshivhidzoni na vhuḓinḓani. Musi ri tshi ita nga u ralo, ri ḓo wana phaṱhutshedzo nnzhi zwino na tshifhingani tshi ḓaho. Psalme ya 41:1, 2 i ri: “Wa mashudu ndi uyu ané a khathutshela mutshinyali; ḓuvha ḽa khombo Yehova u ḓo mu tshidza. . . . U ḓo dzula hayani ó takala.”