Tsiko Ya Yehova I Mangadzaho

‘Miri Ya Yehova Yo Fura’

NAA no no vhuya na ima nga fhasi ha ḓaka ḽa miri musi masana a ḓuvha a tshi khou vhonetshela vhukati ha yeneyo miri milapfu? Naa no pfa u fhefheḓa ha muya u rotholelaho u tshi khou vhudzula vhukati ha maṱari?—Yesaya 7:2.

Huṅwe fhethu kha ḽifhasi nga zwiṅwe zwifhinga zwa ṅwaha, maṱari a miri yo fhambanaho a shanduka muvhala a vha matswuku, ṱaḓa na miṅwe mivhala. Vhukuma, zwa tou nga ḓaka ḽi khou swa! Hezwi zwi tendelana vhukuma na maipfi ane a ri: “Ḓaka, iwe pembela na miri yau yoṱhe.”—Yesaya 44:23. *

Hu ṱoḓaho u vha tshipiḓa tshithihi kha zwiraru zwa shango, ḽifhasi ḽo tibedzwa nga ḓaka. Ḓaka na zwithu zwinzhi zwi tshilaho khaḽo zwi renda Muiti na Musiki wazwo, Yehova Mudzimu nga nḓila i mangadzaho. Mupsalme o hevhedzwaho o imba a ri: ‘Rendani Yehova, inwi miri miḽiwa na dzoṱhe ṱhaululo.’—Psalme ya 148:7-9.

Bugu ine ya pfi The Trees Around Us i ri: “Miri ndi ya ndeme kha vhutshilo ha vhathu nahone i a fusha lutamo lwavho lwa u ṱoḓa u vhona zwithu zwo nakaho.” Maḓaka a tsireledza, u tikedza, na u ita uri vhathu vha wane maḓi o kunaho. Miri i a dovha ya kunakisa muya. Dzi tshi shumisa maitele a Photosynthesis, tsiki dza maṱari dzi a shandukisa carbon dioxide, maḓi, mineral, na masana a ḓuvha zwa vha pfushi na oxygen.

Ḓaka ndi tsumbo ya nṱhesa ya lunako. Miri mihulwane i anzela u vha yone miraḓo ya ndeme ya ḓaka. Mifene, vhukusehe, minḓirivhe, tshiri, na zwiṅwe zwimela zwiṱuku ndi zwiṅwe zwa zwimela zwinzhi zwine zwa aluwa nga fhasi hayo. Zwenezwo zwimela zwi ḓitika nga zwiimo zwine zwa bveledzwa nga yeneyo miri, ngauri zwi aluwa nga fhasi ha mirunzi yayo na u wana murongwe kha maḓi o kokodzwaho nga yeneyo miri.

Kha maṅwe maḓaka ane miri ya vha i tshi khou wisa maṱari, hu fheleledza ho wa maṱari ane a swika milioni dza fumi zwipiḓani zwa u fhedza zwa ṅwaha. Hu itea mini khao? Zwikhokhonono, lugowa, zwivhungu, na zwiṅwe zwitshili zwi a shandukisa eneo maṱari a vha manyoro, ane a vha a ndeme u itela uri mavu a vhe o nonaho. Vhukuma, a huna zwine zwa tambisea kana u laṱwa musi zwenezwi zwitshili zwi tshi khou lugiselela u aluwa ha zwimela zwiswa.

Mavu a ḓakani a na zwiṅwe zwithu zwi tshilaho nga fhasi ha maṱari o waho. U ya nga bugu ine ya pfi The Forest yo ri: “Hu nga wanala zwithu zwi tshilaho zwi ṱoḓaho u vha 1 350 . . . nga fhasi ha mavu, nahone zwenezwo a zwi kateli zwitshili zwiṱuku zwa zwigidi zwa dzimilioni zwine zwa khou tshila kha ḽifhasi.” Hafhu, ḓaka ḽi na zwithu zwi kokovhaho, zwiṋoni, zwikhokhonono, na zwiṅwe zwipuka. Ndi nnyi ane a fanela u huliswa nga ṅwambo wa u naka na u vha hone ha zwenezwi zwithu zwo fhamba-fhambanaho? Zwo tea, Musiki wazwo u ḓivhadza u ri: “Dziphukha dzoṱhe dza shango ndi dzanga, na zwi tshilaho dzithavhani nga maḓana na maḓana.”—Psalme ya 50:10.

Zwiṅwe zwipuka zwo sikiwa zwi na vhukoni ha u dzumbama na u tshila fhethu hu rotholaho vhukuma na fhethu hune zwa fhedza tshifhinga tshilapfu zwi sa wani zwiḽiwa. Naho zwo ralo, a si zwoṱhe zwipuka zwine zwa kona u ita nga u ralo. Na nga vhuriha ni nga vhona sambi ḽa ntsa dzo ḓadza luvhanḓe. Ntsa a dzi ngala-ngali kana u kuvhanganya zwiḽiwa, fhedzi dzi a fula, na u ḽa matavhi a miri samusi ni tshi nga zwi vhona kha tshifanyiso tshi re afho nṱha tsho dzhiiwaho ngei Dzheremane.

Vhutshilo ha zwimela ho ambiwa ngaho vhukuma Maṅwaloni. U ya nga he vhaṅwe vhathu vha  vhala ngaho, Bivhili yo bula zwimela zwo fhambanaho zwi ṱoḓaho u vha 130, u katela na miṅwe mifuda ya miri ya 30. A tshi ambela kha ndeme ya yeneyo ndaedzi, muṅwe muḓivhi wa zwimela Michael Zohary uri: “Na kha bugu dza shango dzo ḓoweleaho, u nga si wane mafhungo manzhi ane a amba nga ha zwimela a tshimbidzanaho na masia o fhambanaho a vhutshilo hazwo u fana na ane a wanala Bivhilini.”

Miri na maḓaka ndi zwifhiwa zwavhuḓi vhukuma zwi bvaho ha Musiki wa lufuno. Arali ro no fhedza tshifhinga tshilapfu ri maḓakani, vhukuma ri nga tendelana na maipfi a mupsalme ane a ri: “Uri na miri ya Yehova i fure, ṱhaululo thavhani dza Libanoni dze a dzi sima. Henengei ndi huné maṋoni a fhaṱa.”—Psalme ya 104:16, 17.

[Ṱhaluso i re magumoni a siaṱari]

[Bogisi/Zwifanyiso kha siaṱari 9]

Muṅwe wa miri ya ndeme i aṋwaho mitshelo ngei Vhubvaḓuvhakati ndi mutebvu. Mathomoni a ṅwaha—u thoma u simuwa miṅwe i sa athu thoma. Vhaheberu vha kale vho vha vha tshi vhidza mutebvu uri ndi u vuwaho, vha tshi ambela kha u vha hawo na maluvha nga u ṱavhanya. Wonoyo muri u simuwa u na maluvha matswuku kana matshena.—Muhuweleli 12:5.

Kha mifuda ya 9 000 ya zwiṋoni zwine zwa ḓivhiwa, i ṱoḓaho u vha 5 000 i dzhiiwa i ya zwiṋoni zwi imbaho. Nyimbo dzazwo dzi a pfala na ḓakani ḽo pinzanaho. (Psalme ya 104:12) Sa tsumbo, ṱhongola i a kona u imba nga nḓila dzavhuḓi dzo fhamba-fhambanaho. Zwiṋoni zwine zwa vhidzwa mourning warblers, u fana na tsho sumbedzwaho hafha, ndi zwiṋoni zwine zwa kona u imba, zwi re na mivhala yavhuḓi yo vanganaho, ine khayo ha vha na muvhala mutshena, wa taḓa, na mudala.—Psalme ya 148:1, 10.

[Tshifanyiso kha siaṱari 9]

Ḓaka ḽi re ngei Normandy, Fura