U Kuvhangana “Vhukati Ha Shango”

Naa no no vhuya na pfa maipfi ane a ri “Te Pito o Te Henua”? Nga Lurapa Nui, luambo lwa u thoma u ambiwa Tshiṱangadzimeni tsha Easter, zwenezwo zwi amba “Vhukati Ha Shango.” Ndi mini tsho itaho uri guvhangano ḽa henefho ḽi vhe ḽo khetheahor?

KULE na vhathu, zwithu zwi mangadzaho, a zwo ngo ḓowelea. Haya ndi maṅwe maipfi ane a shumiselwa u ṱalusa Tshiṱangadzime tsha Easter, kana tsha Rapa Nui samusi vhadzulapo vha henefho vha tshi hu vhidza nga u ralo. Vhukuma ndi fhethu hu re thungo, hune ha vha nnḓa vhukuma ha Lwanzhe lwa Pacific Tshipembe, khilomithara dza 3 790 u bva Santiago, Chile. Henefho fhethu ho vha vunḓu ḽa Chile nga ḽa 9 September, 1888.

Henefho fhethu ha zwikwea zwa khilomithara dza 166 ndi tshiṱangadzime tsha khuḓatharu tshine tsha vha na thavhandubi dzi si tsha thuthubaho. U fana na zwiṱangadzime zwinzhi zwa Pacific, tshenetshi tshiṱangadzime tshi na ṱhodzi khulwane vhukuma dza thavha dzi re nga fhasi ha maḓi. Hu ambiwa u pfi tshiṱangadzime tshoṱhe ndi tsumbo yavhuḓi ya mupo. A zwi timatimisi uri tshi ḓivhelwa tombo ḽi mangadzaho li vhidzwaho moai. *

Nga nnḓa ha mbonalo ya shango i kungaho na zwifhaṱo zwa ḓivhazwakale, Tshiṱangadzime tsha Easter tshi dovha tsha vha na zwithu zwinzhi zwo fhambanaho zwavhuḓi. Kha ḽeneḽo shango hu na mitshelo i ngaho zwienge, maafukhada, mapapawe, na mifuda ya ṱahe ya miomva. Nahone lwanzhe lu ita uri hu vhe na mifuda minzhi ya khovhe na zwiṅwe zwiḽiwa zwa lwanzheni.

Mutsho wo fhola Tshiṱangadzimeni tsha Easter, hune ha vha na mvula na misengavhadzimu tshifhinga tshoṱhe, nahone vhadali vha ḓiphina nga muya wo kunaho na mbonalo ya shango yavhuḓi. Zwa zwino hu na vhadzulapo vha ṱoḓaho u vha 3 800. Vhadzulapo vha ṋamusi vha bva kha vhathu vha u thoma u dzula henefho, vho ṱangana na vhathu vha bvaho Yuropa, Chile, na dziṅwe tshaka. Vhaendelamashango vhanzhi vha bvaho Yuropa na Asia vha dalela tshenetsho tshiṱangadzime, zwa ita uri vhuendelamashango vhu vhe tshipiḓa tshihulwane tsha ekonomi.

 U Zwaliwa Ha Mbeu Ha U Thoma ya Muvhuso

1982 Yearbook of Jehovah’s Witnesses yo vhiga uri: “Ho fhela tshifhinga tshilapfu hu na muhuweleli a re thungo Tshiṱangadzimeni tsha Easter. O thuswa muyani nga u ṅwalelana marifhi na wahashu wa tshisadzini wa murumiwa wa davhini ḽa [Chile]. Naho o humela Chile, ri na rekhodo ya miṅwaliso ya Tshiingamo tshiṱangadzimeni tshenetsho. Zwe zwa ri mangadza ndi uri nga April 1980, ro ṱanganedza luṱingo lu bvaho kule lwa muthu a re na dzangalelo ane a ṱoḓa u ḓivha uri Tshihumbudzo tshi ḓo pembelelwa lini. Nga murahu nga wonoyo ṅwaha vhaṅwe vhavhingani vha bvaho Valparaiso vha pfulutshela henefho, nahone vha thoma u fara pfunzo dza Bivhili na vhathu vha re na dzangalelo. Nga April 1981 ha farwa muṱangano wa Tshihumbudzo kha tshenetshi tshiṱangadzime lwa u tou thoma, nahone ha ḓa vhathu vha 13. Ri takala lungafhani uri ‘mafhungo maḓifha’ a khou swika henefha fhethu hu re thungo!”

Nga murahu, nga ḽa 30 January, 1991, davhi ḽa ofisi ḽa rumela vhavhingani vha vhavulanḓila vho khetheaho, Dario na Winny Fernandez, tshiṱangadzimeni tshenetsho. Wahashu Fernandez u ri: “Nga murahu ha awara ṱhanu ri kha bufho ro fheleledza ro swika tshipiḓani tshi re thungo tsha shango, fhethu ho ḓalaho mvelele i mangadzaho.” Ha dzudzanywa nga u ṱavhanya miṱangano na mishumo ya u huwelela nga thikhedzo ya wahashu wa tshinnani wa henefho na wahashu wa tshisadzini we a vha a kha ḓi tou bva u swika na vhana vhawe vhavhili. Hu sa londwi mitsiko ya muṱa, wa vhurereli, na maṅwe matshilele o ḓoweleaho kha mvelele dza Polynesia, Yehova o tikedza vhuḓidini havho. Wahashu Fernandez na musadzi wawe a vha tsha vha vhavulanḓila vho khetheaho, fhedzi vho bvela phanḓa vhe henefho tshiṱangadzimeni, hune vha khou hulisa ṅwana wavho, we vha mu beba henefho. Ṋamusi, hu na vhahuweleli vha Muvhuso vha 32. Vhaṅwe vhavho vha bva kha lushaka lwa Rapa Nui, u katela na vhadzulapo vha henefho tshiṱangadzimeni kana vhe vha ya u shuma fhethu hu re na ṱhoḓea khulwane ya vhahuweleli vha Muvhuso.

U Lugiselela Guvhangano Ḽa Ḽiisela

Nga ṅwambo wa tshikhala tshilapfu tshi re hone vhukati ha tshiṱangadzime na dzhango, tshivhidzo tsho vha tshi tshi wana khasethe dza vidio dza mbekanyamushumo ya guvhangano ḽo khetheaho, guvhangano ḽa ḽiisela, na buthano ḽa tshiṱiriki luraru nga ṅwaha. Fhedzi mafheloni a ṅwaha wa 2000, Komiti ya Davhi ḽa Chile ya dzudzanya uri vha vhe na guvhangano ḽavho ḽa u tou thoma tshiṱangadzimeni tshenetsho. Mafheleloni, ha dzudzanywa u farwa guvhangano ḽa ḽiisela nga November, 2001, nahone ha rambiwa vhathu vha si gathi vha bvaho zwipiḓani zwo fhambanaho zwa Chile uri vha vhe hone kha tshenetsho tshiitea tsho khetheaho. Nga ṅwambo wa mbekanyo ya bufho, guvhangano ḽo vha ḽi tshi ḓo farwa nga Swondaha na nga Musumbuluwo.

Vhaimeleli vha 33 vhe vha rambiwa vho vha vho takala musi vha tshi humbula nga ha lwendo lwa u ya henefho tshiṱangadzimeni u itela u ṱanganela kha guvhangano ḽa u thoma u farwa henefho fhethu hu re thungo. Nga murahu ha lwendo lulapfu nga bufho nṱha ha Lwanzhe lwa Pacific, vhadali vho pfa vho homolowa musi vha tshi ṱanganedzwa nga vhahashu vha henefho vhe vha vha vho vha lindela vhuimabufho. Vhenevho vhadali vho ṱanganedzwa nga malungu o nakaho o itwaho nga maluvha, tshifhiwa tsho ḓoweleaho henefho tshiṱangadzimeni. Nga murahu vha iswa hune vha ḓo dzula hone, nahone nga murahu ha u endela tshiṱangadzime, vhoṱhe vhe vha vha vha tshi ḓo vha na zwipiḓa kha mbekanyamushumo ya guvhangano vha ṱangana Holoni ya Muvhuso.

 U Ḓivhadzwa Hu Bvaho Kha Muthu A Songo Lavhelelwaho

Musi vhe nḓilani ya u ya guvhanganoni, vhaṅwe vhadali vho mangala musi vha tshi pfa mufunzi wa henefho a tshi khou amba kha radio nga ha madalo avho. O amba nga ha vhaendelashango vha bvaho Amerika Tshipembe vhane vha ḓo dalela mahaya u itela u amba nga ha vhufhelo ha shango vhune ha khou ḓa. Naho o ṱuṱuwedza miraḓo ya kereke yawe uri i songo thetshelesa vhenevho vhadali, nḓivhadzo yawe yo thusa u ḓivhadza u vha hone ha tshigwada tshihulwane tsha Ṱhanzi dza Yehova tshiṱangadzimeni tshenetsho. Hezwi zwo ita uri vhadzulapo vha tshiṱangadzimeni vha ri lavhelele nga maṱo matswuku. Maḓuvhani e a tevhela, vhadali vho amba navho nga vhuṱali nga ha mulaedza u ṱuṱuwedzaho wa mafhungo maḓifha.

Guvhangano Ḽi A Thoma

Nga Swondaha nga matsheloni, vhahashu vha henefho vho vha vho lindela nḓilani ya u dzhene Holoni ya Muvhuso u itela u ṱanganedza vhaeni musi vha tshi swika kha ḓuvha ḽa u thoma ḽa guvhangano. “Iorana Koe! Iorana Koe!” “No ṱanganedzwa!” Vhaṅwe vhahashu vha tshisadzini vho vha vho ambara zwiambaro zwa sialala nahone vha khavhisa mavhudzi avho nga maluvha avhuḓi nga ndila ya Tshipolysia.

Musi hu tshi thoma muzika wavhuḓi, maipfi a vhathu vha ḓana o ṱanganela kha u imba luimbo lune lwa ri “Imani No Khwaṱha, Ni Sa Dzinginyei!” nga nḓila ine ya tou nga ndi u thoma lu tshi imbiwa henefho tshiṱangadzimeni. Vhahashu vha henefho vho lila musi mudzulatshidulo a tshi vha ṱanganedza nga lufuno nga luambo lwavho lwa ḓamuni, Lurapa Nui. Nga tshifhinga tsha u awela tsha nga masiari, Ṱhanzi tharu dzo sumbedza u ḓiṋekedza hadzo kha Mudzimu nga u lovhedzwa. Musi mbekanyamushumo ya ḓuvha ḽa u thoma i tshi fhela, muṅwe na muṅwe o ḓipfa e tsini na Yehova na vhahashu vhoṱhe.—1 Petro 5:9.

U Ṱanziela Nga Matsheloni

Nga ṅwambo wa zwiṅwe zwiimo zwo khetheaho henefho tshiṱangadzimeni, mbekanyamushumo ya ḓuvha ḽa vhuvhili ya guvhangano ḽa ḽiisela yo thoma nga masiari. Nga zwenezwo, vhadali vho shumisa nga vhuṱali honoho vhuimo nahone vha ya vhuḓinḓani ha tsimu nga matsheloni. Vho ṱangana na zwifhio?

Muṅwe mukegulu a re na vhana vha malo o vhudza Dziṱhanzi uri a nga si kone u amba navho ngauri u Mukatolika. Musi vho no mu ṱalutshedza uri vha khou ṱoḓa u amba nga ha vhuleme vhune muṅwe na muṅwe a ṱangana naho, vhu fanaho na u shumiswa luvhi ha zwidzidzivhadzi na vhuleme ha muṱani, a tenda u thetshelesa.

Onoyo mukegulu ho ngo ṱanganedza dzenedzo Ṱhanzi nga vhulenda. A vha vhudza uri vha ṱuwe nahone vha ambe na vhathu vha dzulaho Amerika Tshipembe vhane vha vha na tshiṱuhu kha vhaṅwe vhathu. Vhenevho vhavhingani vha mu vhudza uri mulaedza wa ‘mafhungo maḓifha a muvhuso’ u vhudzwa muṅwe na muṅwe na uri ndivho yavho ya u ḓa henefho tshiṱangadzimeni yo vha i ya u ya guvhanganoni ḽine ḽa ḓo thusa vhoṱhe uri vha khwaṱhe kha u funa havho Mudzimu. (Mateo 24:14) Vha mu vhudzisa arali a tshi nga takalela vhutshilo vhulapfu nga fhasi ha zwiimo zwa paradiso, zwi fanaho na zwa tshiṱangadzimeni fhedzi hone hu si tsheena vhulwadze na lufu. Nga murahu ha u mu thusa u humbula nga ha nḓila ye thavhandubi ya thuthuba ngayo henefho tshiṱangadzimeni, a humbula nga nḓila ine vhutshilo ha vha vhupfufhi ngayo, nahone a vhudzisa a ri: “Ndi ngani ri tshi tshila tshifhinga tshipfufhi nga u rali?” O vha o mangala vhukuma musi a tshi vhala Psalme ya 90:10.

 Nga u ṱavhanya, nga tshenetsho tshifhinga, Ṱhanzi dza pfa hu tshi khou huwelelwa muḓini wa nga tsini. Naho vha songo pfa zwe zwa vha zwi tshi khou ambiwa nga wonoyo mukosi, onoyo mukegulu a amba uri vhahura vho vha vha tshi khou semana nahone vho vha vha tshi khou bvisela khagala uri a vha ṱoḓi u dalelwa nga Dziṱhanzi. Naho zwo ralo, onoyu musadzi o vha e nua, kana musidzana wa tanzhe muṱani. Samusi khotsi awe vho fa, wo vha u mushumo wawe u phetha uri zwa khwine muṱani ndi zwifhio. Phanḓa ha mashaka awe, o imelela vhahashu a tshi khou amba nga luambo lwawe lwa ḓamuni nahone a ṱanganedza nga vhulenda khandiso dze a ṋewa dzone. Mafheloni a yeneyo vhege, musi a tshi pfuka hu re na Dziṱhanzi e kha goloi, o vhudza khaladzi awe uri a imise goloi. Hu sa londwi u sa zwi takalela ha khaladzi awe, o tamela zwivhuya vhahashu khathihi na uri vha bvelele vhuḓinḓani havho.

Naho vhaṅwe vhadzulapo vha tshiṱangadzimeni vho hana mulaedza wo huwelelwaho nga Dziṱhanzi dzi bvaho Amerika Tshipembe, vhadali vho ṱhogomela uri Vharapa Nui vha na vhulenda na vhukonani. Vhunzhi havho vho thetshelesa mafhungo maḓifha nga dakalo. Zwi re zwone ndi uri Ṱhanzi dza rathi kha dza 20 dze dza lovhedzwa ndi vhadzulapo vha henefho tshiṱangadzimeni. Muthihi kha vhenevho vha rathi o thoma u guda mafhungo-ngoho a Bivhili nga u thetshelesa e kamarani ya nga tsini musi ho farwa pfunzo ya Bivhili na musadzi wawe. Zwino ene na musadzi wawe ndi Ṱhanzi dzo lovhedzwaho, nahone ndi mushumeli tshivhidzoni.

Mbekanyamushumo Ya Muya I A Bvela Phanḓa

Mbekanyamushumo ya ḓuvha ḽa vhuvhili ya thoma nga masiari. Hafhu, vhahashu vha henefho vha 32 na vhaeni vha 33 vha ṱanganela na vhathu vho vhalaho vha re na dzangalelo. Vha ṱoḓaho u vha ḓana vho thetshelesa yeneyo mbekanyamushumo, u katela na nyambo ya khagala ine ya ri “Nḓila Ye Lufuno Na Lutendo Zwa Kunda Ngayo Shango.” Vhukuma, vhe vha vha vhe hone vho vha vha tshi khou vhona musumbedzo wa vhukuma wa lufuno lu re hone vhukati ha vhathu vha Yehova, u katela na vhathu vha mvelele dzo fhambanaho.—Yohane 13:35.

Tshifhingani tsha guvhangano ḽa ḽiisela, mulavhelesi a dalelaho zwivhidzo na wa tshiṱiriki vho vha na muṱangano wo khetheaho na vhaḓinḓa vha vhavulanḓila. Vhavulanḓila vha tshifhinga tshoṱhe vhararu vha henefho tshiṱangadzimeni vho ṱangana na vhadali vhe vha vha vhe vhavulanḓila vha tshoṱhe kana vho khetheaho. Vhoṱhe vho ṱuṱuwedzwa vhukuma.

Nga ḓuvha ḽi tevhelaho, vhaṅwe vhahashu vhe  vha vha vha tshi khou sumbedza vhadali shango vho vha tshimbidza u mona na tshiṱangadzime. Vho dalela tombo ḽe ha vhaḓiwa moai, dzithavhandubi he miṱaṱisano ya kale ya vha i tshi farelwa hone, bitshi i re na muṱavha wavhuḓi wa musuku ya Anakena, fhethu he vhadzulapo vha henefho vha u thoma vha swikela hone. *

Tshifhinga tsha u fhedza tshe ra vha natsho na vhahashu vha henefho ho vha hu Pfunzoni ya Bugu ya Tshivhidzo. Nga murahu ha muṱangano, Ṱhanzi dza henefho dzo mangadza vhaeni nga zwiḽiwa zwo ḓoweleaho. Nga murahu, vho ambara zwiambaro zwavho zwo khetheaho, vha vha tshinela nga nḓila ya sialala. Vhaeni, u katela na vhahashu vha tshinnani na vha tshisadzini vha Vharapa Nui, vho tenda vho khwaṱha uri vhuḓidini ha u lugiselela guvhangano ho vhuyedza vhukuma.

Vhaeni vhoṱhe vho ḓipfa vhe na vhukonani ha tsini vhukuma na vhahavho vha re thungo vhe vha fhedza navho vhege i takadzaho. Zwo vha konḓela vhukuma u ṱutshela tshenetsho tshiṱangadzime. Tshifhinga tshoṱhe a vha nga ḓo hangwa khonani ntswa dze vha dzi wana khathihi na ṱhuṱhuwedzo ya muya ye vha i wana. Musi vhe vhuimabufho, vhashahu vha henefho vho ambadza vhaeni malungu a khumba dza lwanzheni e vha a ita.

Musi vhaeni vha tshi khou ṱuwa, vho fulufhedzisa vha ri: “Iorana! Iau he hoki mai e Rapa Nui ee,” zwine zwa amba uri: “Ni sale zwavhuḓi! Ndi ḓo dovha nda vhuya, Rapa Nui.” Ee, vho takalela u dovha u dalela khonani dzavho ntswa na miraḓo ya muṱa ya muya Tshiṱangadzimeni tsha Easter tshi re thungo, tshi mangadzaho na tshi re na vhukonani!

[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]

[Bogisi kha siaṱari 24]

U Ṱanziela Tshiṱangadzimeni Tsha Easter

Hu ṱoḓaho u vha miṅwaha mivhili nga phanḓa ha ḽeneḽi guvhangano ḽi sa hangwei, mudaleli wa zwivhidzo na musadzi wawe vho dalela tshenetsho tshiṱangadzime nahone vha ḓiphina nga zwithu zwinzhi zwe vha ṱangana nazwo. Sa tsumbo, humbulani nga nḓila ye vha vha vho mangala ngayo musi wahashu wa tshisadzini we a ṱuwa navho hune vha ḓo dzula hone a tshi vha humbudza uri vho guda nae Bivhili tshipembe ha Chile musi a kha ḓivha miṅwahani yawe ya vhufumi miṅwaha ya 16 yo fhelaho. Nga murahu ha zwenezwo zwa aṋwa mitshelo ngei Rapa Nui.

Vho dovha vha ṱangana na hezwi zwi takadzaho: Muṋe wa vhengele ḽa tshihumbudzi o ṱanganedza New World Translation of the Holy Scriptures na bugu i thusaho u guda Bivhili ine ya pfi Nḓivho Ine Ya Isa Vhutshiloni Vhu Sa Fheli, dzoṱhe dzo gandiswa nga Ṱhanzi dza Yehova. Musi vha tshi dovha u mu dalela, o vha vhudza uri ho ngo kona u vhala yeneyo Bivhili. Vho mu siela Bivhili ya Lufura nṱhani ha ya Lupania! Honoho vhuleme ha piringululwa nga u ṱavhanya, nahone nga thuso ya Ṱhanzi ya henefho na nga uri u na Bivhili nga luambo lwawe, a wana uri Bivhili i vho leluwa u i pfesesa.

[Mapa kha siaṱari 22]

(U itela uri ni vhone nḓila ye mafhungo a dzudzanywa ngayo nga vhuḓalo, sedzani khandiso)

TSHIṰANGADZIME TSHA EASTER

CHILE

[Zwifanyiso kha siaṱari 23]

Vhavhili vha vhathu vhe vha lovhedzwa guvhanganoni ḽa ḽiisela

[Zwifanyiso kha siaṱari 25]

Ndunduma ya thavhandubi ya Rano Raraku; Tshifanyiso: Mutshelo wa ḓaka u vhidzwaho guayaba u mela tshiṱangadzimeni