Naa Kereke Dzi Nga Tsireledzwa?

STEPHEN Tirwomwe, mufunzi wa Uganda o ri: “Vhathu vha Britain vha kha ḓi tenda kha Mudzimu, fhedzi a vha ṱoḓi u ḓikumedza kha Kristo.” Onoyu mufunzi o ponyoka musi hu tshi fheliswa kereke ya hawe ngei Unganda miṅwaha ya 20 yo fhiraho. Ṋamusi, u funza mimunithi ya fumi kha kilabu dza vhanna ngei Leeds, England, musi vhathetshelesi vhawe vha sa athu thoma u tamba bingo.

Tshigwada tsha Vharumiwa tsha Anglican, tshine tsha bva Britain, tsho vhumbiwaho zwenezwino ngei Amerika tsho lwisana na khombo i fanaho ya vhumuya. Internet ya zwa vhurumiwa i re mulayoni i ri: “Zwino ḽa United States ndi shango ḽi re na vhathu vhanzhi vhane vha amba Luisimane vhane vha si dzhene kereke na vha si na dzangalelo kha zwithu zwa muya. Hu khou ṱoḓiwa vharumiwa uri vha ye vha shume henefho fhethu.” Nge tsha kulwa nungo nga ṅwambo wa kundelwa u ita tshanduko kerekeni dzatsho, tshenetsho tshigwada tshiswa tsha vharumiwa tsho litsha u tevhela zwa sialala nahone tsha ṱanganela na vharangaphanḓa vha Asia na Afurika u itela u thoma “u engedza tshumelo ya vhurereli ngei United States.”

Naho zwo ralo, ndi ngani vharumiwa vha ngei Afurika, Asia na Latin-Amerika vha tshi khou huwelela kha vhathu vha mashangoni ane a ḓiamba uri ndi a Vhukriste a ngei Yuropa na Devhula Amerika?

Ndi Nnyi Ane A Khou Tshidza Muṅwe?

Vharumiwa vha Yuropa vho ḓikumedzaho vho bvela phanḓa vha tshi ya madzinguni o engedzeaho e a vha a tshi khou vhuswa nga mashango a Yuropa, a ngaho Afurika, Asia, Pasifiki, na Amerika Tshipembe. Tshipikwa tshavho tsho vha tshi tsha u ita uri hu vhe na vhurereli mashangoni ane a dzhiiwa e a vhuhedeni. Nga u ya ha tshifhinga, mashango e a vha a tshi khou vhuswa nga Amerika, e khamusi a vha a tshi tevhela maitele a Vhukriste, mafheleloni o bvelela kha u ita uri vharumiwa vha Yuropa vha thome mushumo wavho wa vhurumiwa wa evangeli shangoni ḽoṱhe. Zwenezwo zwo ita uri zwiimo zwi shanduke.

 Andrew Walls, ane a vha muthomi na mulanguli wa henefho fhethu ha Ngudo ya Vhukriste ngei Mashangoni a sa tevheli maitele a Vhukovhela u ri: “Fhethu [ha Vhukriste ha dzina fhedzi] ho shanduka. Nga 1900, phesenthe dza 80 dza vhane vha ḓiamba uri vha Vhakriste dzo vha dzi dza vhathu vha Yuropa kana vha Amerika Devhula. Naho zwo ralo, ṋamusi phesenthe dza 60 dza vhoṱhe vhane vha ḓiamba uri vha Vhakriste vha dzula Afurika, Asia, na Latin Amerika. Muvhigo wa gurannḓa ya zwenezwino uri: “Kereke dza Katolika ngei Yuropa dzi ḓitika nga vhafunzi vha bvaho Philippines na ngei India,” nahone “muthihi kha vhafunzi vha rathi ane a khou shuma ngei kha Katolika ya Amerika, u bva kha maṅwe mashango.” Vhaevangeli vha Afurika vha re ngei Netherlands, vhane vhunzhi havho vha bva Ghana, vho ḓiwana vhe “vharumiwa kha dzhango ḽi si na zwa vhurereli.” Nahone vhaevangeli vha bvaho Brazil zwino vha vha na mafulo zwipiḓani zwo fhambanaho zwa Britain. Muṅwe muṅwali o ri: “Hu na tshanduko kha vharumiwa vha Vhakriste.”

U Engedzea Ha Khuḓano

Vharumiwa vha a ṱoḓea vhukuma ngei Yuropa ḽine ḽi sa vhe ḽa vhurereli na kha madzhango a Amerika Devhula. Muṅwe magazini uri: “Phesenthe dzi re fhasi ha fumi dza Vhakriste ngei Scotland dzi a ya kerekeni tshifhinga tshoṱhe.” Na Vhakriste vha si gathi vha ngei Fura na ngei Dzheremane vha a ya kerekeni. Muṅwe muvhigo wa gurannḓa uri, musi vha tshi vhudziswa, vhathu vha “phesenthe dzi ṱoḓaho u vha 40 dza vhathu vha Amerika na phesenthe dza 20 dza vhathu vha Canada vha amba uri vha a ya kerekeni tshifhinga tshoṱhe.” U fhambana na zwenezwo, hu ambiwa uri vhathu vhane vha ya kerekeni ngei Philippines vha ṱoḓou vha phesenthe dza 70, nahone zwi a fana na kha maṅwe mashango o bvelelaho.

Zwa ndeme vhukuma ndi zwa uri vhathu vhane vha ya kerekeni ngei Hemisifiya ya Tshipembe vha vhonala vha tshi tevhela nga maanḓa sialala u fhira vhane vha dzula Hemisifiya ya Devhula. Sa tsumbo, musi Vhakatolika vha re United States na ngei Yuropa vha tshi vhudziswa, vha anzela u sumbedza u sa fulufhedzea ha vhafunzi nahone vha amba nga ha u ṱanganela nga vhunzhi ha vhathu zwavho na u lingana ha vhafumakadzi. Kha ḽiṅwe sia, Vhakatolika vha re Hemisifiya ya Tshipembe vha a tendela u tikedzwa ha eneo mafhungo nga sialala ḽa kereke. Samusi thikhedzo ya kereke i tshi khou bvela phanḓa u bva hemisifiya ya devhula u ya kha ya tshipembe, ho no vha na mutheo wa phambano dza tshifhinga tshi ḓaho. Philip Jenkins, mugudi wa ḓivhazwakale na vhurereli, o dzula o amba uri: “Zwi vhonala uri kha miṅwaha ya fumi kana ya 20 ine ya khou ḓa, a hu nga ḓo vha na miraḓo ya zwigwada zwa Vhukriste shangoni ḽoṱhe ine ya ḓo ṱhogomela u fana hayo nga vhuḓalo kana u ṱhogomela Vhukriste ha ngoho.”

A tshi ṱhogomela zwenezwo, Walls u amba uri mbuno ndi ya “nḓila ine Vhakriste vha Afurika, Asia, Latin Amerika, Amerika Devhula na Yuropa vha nga tshila ngayo vhoṱhe kerekeni, vha tshi sumbedza lutendo lu fanaho lwa vhukuma.” Ni humbula mini? Naa kereke dzi nga tsireledzea kha ḽino shango ḽo fhandekanaho? Ndi ufhio mutheo wa vhuthihi ha Vhakriste vha ngoho? Thero i tevhelaho i ḓo ṋea phindulo dza Maṅwalo, u katela na vhuṱanzi vhu re khagala ha uri tshigwada tsha Vhakriste vha re na vhuthihi tsho no ḓi vha hone shangoni ḽoṱhe.

[Tshifanyiso kha siaṱari 4]

Heyi kereke zwino yo no vha khefi ya muzika

[Ṱhaluso ya Vhubvo ha Tshifanyiso]

AP Photo/Nancy Palmieri