U Lwela U Sumbedza Vhuthu Shangoni Ḽi Re Na Vengo
U Lwela U Sumbedza Vhuthu Shangoni Ḽi Re Na Vengo
“Muthu u takadza é wa vhuthu.”—MIRERO 19:22.
1. Ndi ngani zwi tshi nga konḓa u sumbedza vhuthu?
NAA ni humbula uri ni na vhuthu? Arali zwo ralo u tshila kha shango ḽa ṋamusi zwi nga vha zwi konḓaho vhukuma. Vhukuma, vhuthu vhu ṱaluswa Bivhilini sa tshipiḓa tsha “zwiaṋwiwa zwa muya,” fhedzi ndi ngani zwi tshi konḓa nga u rali u sumbedza vhuthu na kha mashango ane a vha a Vhukriste? (Vha-Galata 5:22) Samusi ro zwi vhona theroni yo fhelaho, phindulo i nga wanala kha zwe muapostola Yohane a zwi ṅwala—shango ḽoṱhe ḽi khou vhuswa nga muthu a si na vhuthu, Sathane Diabolo. (1 Yohane 5:19) Yesu Kristo o ṱalusa Sathane sa “muvhusi wa shango.” (Yohane 14:30) Ngauralo, ḽino shango ḽi edzisa muvhusi waḽo a vutshelaho, ane mavhonele awe a swaiwa nga vhuḓifari hawe ha vhuhali.—Vha-Efesa 2:2.
2. Ndi milingo ifhio ine ya nga kwama u sumbedza hashu vhuthu?
2 Vhutshilo hashu vhu a kwamea vhukuma musi vhaṅwe vhathu vha tshi ri fara nga nḓila ya tshiṱuhu. U sa vha na vhuthu zwi nga sumbedzwa nga vhahura vha re na vengo, vhatsinda vha si na vhukonani, na nga khonani na miraḓo ya muṱa ine nga tshiṅwe tshifhinga ya nga ita zwithu nga u sa londa. Mutsiko wa u konana na vhathu vhane vha vha na tshikhuna na vhane vha zhamba na u semana u a vhaisa vhukuma. U sa vha na vhuthu ha vhaṅwe zwi nga ita uri na riṋe ri ḓipfe ri na vengo, nahone ri nga humbula na u sa sumbedza vhuthu kha vhathu vha si na vhuthu. Zwenezwo zwi nga ita uri ri vhe na vhuleme muyani na ṋamani.—Vha-Roma 12:17.
3. Ndi vhuleme vhufhio vhuhulwane vhune vhathu vha sedzana naho vhune ha linga u ṱoḓa havho nga u ḓifunela u sumbedza vhuthu?
3 Zwiimo zwi tsikeledzaho zwa shango zwi nga dovha zwa ita uri u sumbedza vhuthu zwi ri konḓele. Sa tsumbo, vhathu vhanzhi nga u tou angaredza vha pfa vho tsikeledzea nga ṅwambo wa khombo dza vhufheṱashango na mishumo yaho, u katela na khonadzeo ya u shumiswa ha tshihali tsha nyuklia nga zwigwada zwo fhambanaho zwa dzitshaka. Hafhu, hu na vhathu vha dzimilioni vhane vha vha vhashai, vhane vha tou vha fhedzi na zwiḽiwa zwiṱukuṱuku, vhudzulo, zwiambaro, na ṱhogomelo ya zwa mutakalo zwine zwa ita uri vha kone u bvela phanḓa vha tshi tshila. U lwela u sumbedza vhuthu zwi a vha khaedu musi zwiimo zwi tshi vhonala zwi nga si vhe khwine.—Muhuweleli 7:7.
4. Ndi phetho ifhio yo khakheaho ine vhaṅwe vha nga i swikelela musi vha tshi humbula nga ha u sumbedza vhaṅwe vhuthu?
4 Muthu a nga phetha nga hu leluwaho uri u sumbedza vhuthu a si zwa ndeme nahone zwi nga vha luswayo lwa vhushayanungo. A nga pfa a songo farwa zwavhuḓi, zwihuluhulu musi vhaṅwe vha tshi mu fara nga nḓila ya tshiṱuhu. (Psalme ya 73:2-9) Naho zwo ralo, Bivhili i ri ṋea vhulivhisi ho teaho musi i tshi ri: “Phindulo ya vhuthu i dzikisa mbiti; fhungo ḽi vhaisaho ḽi a sinyuisa.” (Mirero 15:1) U vuḓa na vhuthu ndi masia mavhili a zwiaṋwiwa zwa muya ane a tshimbidzana nahone a a shuma musi muthu o sedzana na zwiimo zwi konḓaho na zwi lingaho.
5. Ndi kha afhio maṅwe masia a vhutshilo ane ra fanela u sumbedza vhuthu khao?
5 Samusi u sumbedza zwiaṋwiwa zwa muyamukhethwa wa Mudzimu zwi zwa ndeme vhukuma kha riṋe sa Vhakriste, ri fanela u ṱhogomela uri ri nga sumbedza hani iṅwe ya dzenedzo pfaneleo—ine ya vha pfaneleo ya vhuthu. Naa zwi a konadzea u sumbedza vhuthu shangoni ḽi re na vengo? Arali zwo ralo, ndi dzifhio dziṅwe nḓila dzine ra nga sumbedza ngadzo uri a ri tendeli ṱhuṱhuwedzo ya Sathane i tshi ita uri ri sa sumbedze vhuthu, zwihuluhulu kha zwiimo zwi tsikeledzaho? Kha ri ṱhogomele uri ri nga lwela hani u sumbedza vhuthu muṱani, mishumoni, tshikoloni, kha vhahura vhashu, vhuḓinḓani hashu, na kha vhatendi nga riṋe.
U Sumbedza Vhuthu Muṱani
6. Ndi ngani u sumbedza vhuthu zwi zwa ndeme muṱani, nahone vhu nga sumbedzwa hani?
6 U itela u wana phaṱhutshedzo dza Yehova na vhulivhisi hawe, hu ṱoḓea zwiaṋwiwa zwa muya nahone zwi fanela u ṱahulelwa. (Vha-Efesa 4:32) Kha ri haseledze nga ha ndeme ya u sumbedzana vhuthu muṱani. Kha tshumisano ya ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, munna na musadzi vha fanela u sumbedza vhuthu na muya wa u ṱhogomelana nga tshavho na vhana vhavho. (Vha-Efesa 5:28-33; 6:1, 2) Vhuthu ho raloho vhu fanela u vhonala kha nḓila ine miraḓo ya muṱa ya amba ngayo nga tshayo, musi vhana vha tshi ṱhonifha vhabebi vhavho na musi vhabebi vha tshi fara vhana vhavho nga nḓila yo teaho. Ṱavhanyani u khoḓa, ni lenge u sasaladza.
7, 8. (a) Ndi vhuḓifari ha mufuda-ḓe vhune ra fanela u vhu iledza arali ri tshi ṱoḓa u sumbedza vhuthu ha ngoho miṱani yashu? (b) Vhudavhidzano havhuḓi vhu thusa hani uri muṱa u vhe wo khwaṱhaho? (c) Ni nga sumbedza hani vhuthu muṱani?
7 U vha na vhuthu kha miraḓo ya muṱa washu zwi katela u tevhela nyeletshedzo ya muapostola Paulo: “Na inwi zwoṱhe ni a zwi bvula, tsinyuwo, mbiti, vhuvhi, maṱamba na dzinyambo dzo vhifhaho dzi bvaho mulomoni waṋu.” Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, miṱa ya Vhakriste i fanela u davhidzana nga nḓila ya ṱhonifho. Ndi ngani? Ngauri vhudavhidzano havhuḓi vhu ita uri miṱa i khwaṱhe nahone i vha na mutakalo wavhuḓi. Musi hu tshi vha na u sa anḓana, u itela u fhelisa honoho u sa anḓana, lingedzani u tandulula vhuleme nṱhani ha u ṱoḓa u kunda kha honoho u sa anḓana. Miraḓo ya muṱa yo takalaho i lingedza nga nḓila dzoṱhe u sumbedza vhuthu na u humbulelana.—Vha-Kolosa 3:8, 12-14.
8 Vhuthu vhu a ṱoḓea nahone vhu ita uri ri ṱoḓe u itela vhaṅwe zwivhuya. Ngauralo, ri ṱoḓa u vha vha ndeme, u pfela vhuṱungu, na u thusa nga nḓila ine miṅwe miraḓo ya muṱa ya tendelana nayo. Hu ṱoḓea uri vhoṱhe vha ite vhuḓidini na u thusana u itela uri vha sumbedze vhuthu vhune ha ita uri muṱa u vhe u tamisaho. Zwenezwo a zwi nga iti uri vha wane phaṱhutshedzo dza Mudzimu fhedzi, fhedzi zwi ḓo dovha zwa ita uri hoṱhe tshivhidzoni na hune vha dzula hone vha hulise Mudzimu ane a vha tsumbo khulwane ya vhuthu, Yehova.—1 Petro 2:12.
U Sumbedza Vhuthu Mushumoni
9, 10. Ṱalusani vhuṅwe vhuleme vhune ha nga vha hone mushumoni, nahone ni ṱalutshedze uri vhu nga dzudzanywa hani nga vhuthu.
9 Kha Mukriste, mushumo une a u ita ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe u nga kha ḓi ita uri u sumbedza vhuthu kha vhane a shuma navho zwi vhe khaedu. Muvhango vhukati ha vhashumi u nga ita uri mushumo wa muṅwe u vhe khomboni, khamusi nga ṅwambo wa vhufhura na vhukwila ha mushumisani ngae, nahone a tshinya dzina ḽawe kha mutholi wawe. (Muhuweleli 4:4) Zwi a konḓa u sumbedza vhuthu nga tshifhinga tsho raloho. Naho zwo ralo nga u humbula uri u sumbedza vhuthu ndi zwo teaho, mushumeli wa Yehova u fanela u lwela u anḓana na vhane zwa vhonala zwi tshi konḓa u vha ḓowela. U sumbedza mavhonele a u ṱhogomela zwi nga thusa kha ḽeneḽi sia. Khamusi ni nga sumbedza u kwamea musi ane na shuma nae a tshi khou lwala kana musi muraḓo wa muṱa wa hawe u tshi khou lwala. Na u vhudzisa nga ha mutakalo wa muthu zwi nga vha na mvelelo dzavhuḓi kha muṅwe muthu. Vhukuma, Vhakriste vha fanela u ita uri hu vhe na u anḓana na mulalo u ya nga hune vha nga kona ngaho. Tshiṅwe tshifhinga maipfi a vhuthu ane a sumbedza ṱhogomelo na u pfela vhuṱungu a nga thusa kha u dzudzanya mafhungo.
10 Nga tshiṅwe tshifhinga, mutholi a nga kombetshedza vhashumi vhawe uri muṅwe na muṅwe wavho a dzhenelele kha zwiṅwe zwiitea zwa lushaka kana kha vhuṱambo vhune ha sa tshimbidzane na maṅwalo. Musi luvalo lwa Mukriste lu tshi mu hanela u ṱanganela kha vhuṱambo ho raloho, a nga kha ḓi sa anḓana na mutholi wawe. Nga tshenetsho tshifhinga zwi nga kha ḓi sa vha vhuṱali u ṱalutshedza nga vhuḓalo uri zwo khakhea lungafhani u ita zwine mutholi a khou zwi ṱoḓa. Ngauri kha vhane vha sa ṱanganele kha thendo dza Vhukriste, zwenezwo zwine zwa khou itwa zwi nga vhonala zwo luga. (1 Petro 2:21-23) Khamusi ni nga ṱalutshedza zwiitisi zwaṋu inwi muṋe zwine zwa ita uri ni sa ṱanganele. Ni songo fhindula nga vhutsilu nga ṅwambo wa uri muṅwe muthu o amba zwithu zwa vhutsilu. Ndi zwavhuḓi uri Mukriste a tevhele nyeletshedzo yavhuḓi i re kha Vha-Roma 12:18: “Arali zwi tshi itea, vhé vho inwi, ni dzule nga u konana na vhathu vhoṱhe.”
U Sumbedza Vhuthu Tshikoloni
11. Ndi khaedu dzifhio dzine vhaswa vha ṱangana nadzo kha u sumbedza vhuthu kha vhane vha dzhena navho tshikolo?
11 Zwi nga vha khaedu kha vhaswa u sumbedza vhuthu kha vhagudiswa ngavho. Vhaswa anzela u ṱoḓa u ṱanganedzwa nga vhane vha dzhena navho kilasini. Vhaṅwe vhatukana vha ita zwithu nga nḓila ya vhuhali u itela uri vha dzhielwe nṱha nga vhaṅwe vhagudiswa, nahone vha swikelela hune vha shengedza vhaṅwe tshikoloni. (Mateo 20:25) Vhaṅwe vhaswa vha ṱoḓa u takadza vhaṅwe nga u sumbedza vhutsila havho siani ḽa pfunzo, kha zwa mitambo, kana kha miṅwe mishumo-vho. Musi vha tshi khou sumbedza honoho vhutsila havho, vha anzela u fara vhane vha dzhena navho kilasini na vhaṅwe vhagudiswa nga nḓila i si yavhuḓi, vha tshi humbula uri u vha havho na vhutsila zwi ita uri vha vhe vha nṱha u fhira vhaṅwe. Muswa muṅwe na muṅwe wa Mukriste u fanela u ṱhogomela uri a sa edzise vhenevho vhathu. (Mateo 20:26, 27) Muapostola Paulo o amba uri “lufuno a lu fheli mbilu, lufuno lwo vuḓa” nahone a engedza nga uri lufuno “a lu fhafhaḓi, a lu ḓi-kukumusi.” Naho zwo ralo, Mukriste ho ngo fanela u edzisa tsumbo mmbi dza vhathu vha si na vhuthu, fhedzi u fanela u farelela kha nyeletshedzo dza Maṅwalo kha nḓila ine a shumisana ngayo na vhane a dzhena navho tshikolo.—1 Vha-Korinta 13:4.
12. (a) Ndi ngani zwi tshi nga konḓela vhaswa uri vha vhe na vhuthu kha vhadededzi vhavho? (b) Vhaswa vha nga ṱoḓa thuso kha nnyi musi vha tshi kombetshedzwa uri vha sa vhe na vhuthu?
12 Vhaswa vha fanela u fara vhadededzi vhavho nga vhuthu. Vhaswa vhanzhi vha takadzwa nga u sinyusa vhadededzi vhavho. Vha humbula uri vho ṱalifha musi vha tshi nyadza vhadededzi vhavho nga u ḓidzhenisa kha mishumo ine ya tshinya milayo ya tshikolo. Vha nga ita na u shushedza vhaṅwe uri vha vha tikedze kha u ita zwenezwo. Musi muswa wa Mukriste a tshi hana u vha tikedza, a nga kha ḓi holedzwa nga maipfi kana nga dziṅwe nḓila. U sedzana na zwiimo zwo raloho zwi nga linga Mukriste kha u ḓiimisela hawe u sumbedza vhuthu. Naho zwo ralo, ni songo hangwa ndeme ya u vha mushumeli wa Yehova a fulufhedzeaho. Ivhani na vhungoho ha uri u ḓo ni tikedza nga muya wawe nga tshenetshi tshifhinga tshi konḓaho.—Psalme ya 37:28.
U Sumbedza Vhuthu Kha Vhahura
13-15. Ndi mini zwine zwa nga ita uri u sumbedza vhuthu kha vhahura vhashu zwi konḓe, nahone dzenedzi khaedu dzi nga kundwa hani?
13 Naho hu ngafhi hune na dzula hone, ni nga humbula nga ha nḓila dzine na nga sumbedza ngadzo vhuthu na u vhilaela nga ha mutakalo wa vhahura vhaṋu. Fhedzi zwenezwi a zwi leluwi tshifhinga tshoṱhe.
14 Hu pfi mini arali vhahura vhaṋu vha na luvhengelambiluni nga ṅwambo wa tsinde, lushaka, kana vhurereli haṋu? Hu pfi mini arali nga tshiṅwe tshifhinga vha na tshiambela kana vha tshi ni dzhiela fhasi vhukuma? Sa mushumeli wa Yehova, u sumbedza vhuthu u ya nga hune zwa nga konadzea ngaho zwi ḓo vha zwi vhuyedzaho. Ni ḓo vha muthu o fhambanaho vhukuma na vhenevho vhathu, ni ḓo vha muthu a rendisaho Yehova—ni ḓo vha tsumbo kha u sumbedza vhuthu. Ni zwi ḓivha hani arali onoyo muhura a tshi ḓo shandula mavhonele awe nga ṅwambo wa vhuthu haṋu. A nga kha ḓi fheleledze e murendi wa Yehova.—1 Petro 2:12.
15 Vhuthu vhu nga sumbedzwa hani kha vhahura vhashu? Nga vhuḓifari ha muraḓo muṅwe na muṅwe wa muṱa vhune ha sumbedza zwiaṋwiwa zwa muya. Vhahura vha nga kona u vhona zwenezwi. Nga tshiṅwe tshifhinga, ni nga kha ḓi thusa muhura waṋu. Humbulani uri u vha na vhuthu zwi amba u dzhiela nṱha madzangalelo na mutakalo wa vhaṅwe vhathu.—1 Petro 3:8-12.
U Sumbedza Vhuthu Vhuḓinḓani
16, 17. (a) Ndi ngani vhuthu vhu ha ndeme vhuḓinḓani ha khagala? (b) Vhuthu vhu nga sumbedzwa hani nga nḓila dzo fhambanaho vhuḓinḓani ha tsimu?
16 Vhuthu vhu fanela u vhonala vhuḓinḓani hashu ha Vhukriste musi ri tshi khou ita vhuḓidini ha u swikelela vhathu mahayani avho, mishumoni yavho na fhethu ha vhomuthumunzhi. Ri fanela u humbula uri ri imelela Yehova, ane a dzula e na vhuthu.—Ekisodo 34:6.
17 Hu katelwa na mini kha vhuḓidini haṋu ha u sumbedza vhuthu vhuḓinḓani haṋu? Sa tsumbo, musi ni tshi khou ṱanziela tshiṱaraṱani ni nga sumbedza vhuthu nga u pfufhifhadza mulaedza waṋu na u vha a humbulelaho musi ni tshi ṱangana vhathu. Fhethu hune ha tshimbila vhathu hu anzela u dzula ho ḓala nga vhathu, ngauralo ni fanela u ṱhogomela uri ni sa valele vhaṅwe vhathu nḓila. Hafhu, musi ni tshi khou huwelela tsimuni yo ḓalaho vhoramabindu, sumbedzani vhuthu nga u pfufhifhadza mulaedza waṋu, ni tshi humbula uri vhaṋe vha mavhengele vha fanela u ṱhogomela vharengi.
18. U vha na vhuṱali zwi shuma hani kha u sumbedza vhuthu vhuḓinḓani?
18 Musi ni vhuḓinḓani ha nnḓu nga nnḓu ni fanela u shumisa vhuṱali. Ni songo dzulesa nḓuni tshifhinga tshilapfu, zwihuluhulu arali mutsho u si wavhuḓi. Naa ni a kona u vhona nga u ṱavhanya arali muthu a tshi khou thoma u sumbedza u dinalea nga u vha haṋu henefho nḓuni? Khamusi kha ḽeneḽo shango ḽa haṋu, Ṱhanzi dza Yehova dzi anzela u vhuyelela lunzhi-lunzhi. Arali zwo ralo, ivhani a humbulelaho, nahone ni sumbedze vhuthu nga dakalo. (Mirero 17:14) Lingedzani u dzhia tshiitisi tsha ṋemuḓi tsha u sa thetshelesa nga ḽeneḽo ḓuvha tshi tsha ndeme. Humbulani uri muṅwe wa haṋu wa Mukriste wa tshinnani kana wa tshisadzini a nga dovha a vhuyelela henefho muḓini tshifhingani tshi ḓaho. Arali na ṱangana na muthu a re na tshiambela, lingedzani u ita vhuḓidini ho engedzeaho u itela u sumbedza vhuthu. Ni songo ambela nṱha kana u sinyalala, fhedzi ambani no dzika. Mukriste a re na vhuthu ha ṱoḓi u ṱaṱa khani na muṋe wa muḓi. (Mateo 10:11-14) Khamusi ḽiṅwe ḓuvha onoyo muthu u ḓo thetshelesa mafhungo maḓifha.
U Sumbedza Vhuthu Miṱanganoni Ya Tshivhidzo
19, 20. Ndi ngani vhuthu vhu tshi ṱoḓea tshivhidzoni, nahone vhu nga sumbedzwa hani?
19 Ndi zwa ndeme hafhu u sumbedza vhuthu kha vhatendi nga riṋe. (Vha-Heberu 13:1) Samusi ri tshipiḓa tsha vhurathu na vhukomana ha shango ḽoṱhe, u sumbedza vhuthu ndi zwa ndeme kha nḓila ine ra shumisana ngayo na vhaṅwe.
20 Arali tshivhidzo tshi tshi shumisa Holo nthihi ya Muvhuso na zwiṅwe zwivhidzo zwivhili kana u fhira, ndi zwa ndeme u sumbedza vhuthu kha vhahashu vha zwiṅwe zwivhidzo, na u vha ṱhonifha musi ri tshi khou shumisana navho. U vha na muvhango zwi nga ita uri hu sa vhe na tshumisano musi zwi tshi ḓa kha u dzudzanya zwifhinga zwine miṱangano ya ḓo farwa ngazwo na musi zwi tshi ḓa kha u kunakisa kana u ita uri tshifhaṱo tshi dzule tshi tshavhuḓi. Ivhani na vhuthu na u vha a humbulelaho naho hu tshi nga kha ḓi vha na u sa anḓana nga zwiṅwe zwifhinga. Nga yeneyi nḓila vhuthu vhu ḓo kunda, nahone Yehova u ḓo fhaṱutshedza u dzhiela haṋu nṱha madzangalelo na mutakalo zwa vhaṅwe.
Bvelani Phanḓa Ni Tshi Sumbedza Vhuthu
21, 22. U tendelana na Vha-Kolosa 3:12, ri fanela u ḓiimisela u ita mini
21 Vhuthu ndi pfaneleo ine ya tshimbidzana na zwithu zwinzhi lune ya kwama masia maṅwe na maṅwe a vhutshilo hashu. Ngauralo, ri fanela u i ita tshipiḓa tsha ndeme tsha mbonalo yashu ya Vhukriste. U sumbedza vhuthu kha vhaṅwe zwi fanela u tou vha dzema.
22 U nga ri roṱhe ri nga sumbedza vhuthu kha vhaṅwe ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe nahone nga muthihi nga muthihi ri shumise maipfi a muapostola Paulo ane a ri: “Vhunga ní vhanangiwa nga Mudzimu, ní vhakhethwa, ní vhafunwa, ambarani-ha dzimbilu-tshilidzi, na u vuḓa, na u ḓi-ita vhaṱuku, na vhulenda, na u sa fhela mbilu.”—Vha-Kolosa 3:12.
Naa Ni A Zwi Elelwa?
• Ndi mini zwine zwa ita uri Mukriste a konḓelwe u sumbedza vhuthu?
• Ndi ngani zwi zwa ndeme u sumbedza vhuthu muṱani?
• Ndi mini zwine zwa nga ita uri u sumbedza vhuthu tshikoloni, mushumoni, na kha vhahura zwi konḓe?
• Ṱalutshedzani nḓila dzine Vhakriste vha nga sumbedza ngadzo vhuthu vhuḓinḓani havho ha khagala
[Mbudziso Dza Pfunzo]
[Tshifanyiso kha siaṱari 18]
Vhuthu vhune ha sumbedzwa nga vhoṱhe muṱani vhu bveledza vhuthihi na tshumisano
[Tshifanyiso kha siaṱari 19]
Ni nga sumbedza vhuthu musi muthu ane na shuma nae kana musi shaka ḽawe ḽi tshi khou lwala
[Tshifanyiso kha siaṱari 20]
Yehova u tikedza vhane vha sumbedza vhuthu nga u fulufhedzea hu sa londwi u holedzwa
[Tshifanyiso kha siaṱari 21]
U thusa muhura ndi iṅwe nḓila ya u sumbedza vhuthu