Vhathu Vha Mudzimu Vha Fanela U Funa Vhuthu
Vhathu Vha Mudzimu Vha Fanela U Funa Vhuthu
“Naa zwine Yehova a ṱoḓa kha iwe ndi mini, há sa vha u ita zwa lukuna, na u londota vhuthu, na u tshimbila wó vuḓa, Ú na Mudzimu wau!”—MIXA 6:8.
1, 2. (a) Ndi ngani mbuno ya uri Yehova u lavhelela vhathu vhawe vha tshi sumbedza vhuthu i sa faneli u ri mangadza? (b) Ndi mbudziso dzifhio dzine ra fanela u dzi ṱhogomela malugana na vhuthu?
YEHOVA ndi Mudzimu wa vhuthu. (Vha-Roma 2:4; 11:22) Vhavhingani vha u thoma, Adamu na Eva vho vha vho fanela u livhuha lungafhani honoho vhuthu hawe! Musi vhe tsimuni ya Edeni, vho vha vho tangiwa nga tsiko ine ya ṋea vhuṱanzi ho khwaṱhaho nga ha vhuthu ha Mudzimu kha vhathu, vhe vha vha vha tshi nga ḓiphina ngaho. Nahone Mudzimu o bvela phanḓa u vha na vhuthu kha vhathu vhoṱhe, vha sa livhuhi na vhavhi.
2 Nga ṅwambo wa uri vhathu vho sikwa nga tshifanyiso tsha Mudzimu, vha na vhukoni ha u sumbedza pfaneleo dza vhumudzimu. (Genesi 1:26) Ndi ngazwo Yehova a tshi lavhelela uri ri vhe na vhuthu. Samusi Mixa 6:8 yo amba, vhathu vha Mudzimu vha fanela “u londota vhuthu.” Fhedzi vhuthu ndi mini? Vhu tshimbidzana hani na dziṅwe pfaneleo dza Mudzimu? Samusi vhathu vha tshi kona u sumbedza vhuthu, ndi ngani shango ḽo ḓala vhuhali na tshiṱuhu nga u rali? Ndi ngani riṋe samusi ri Vhakriste ri tshi fanela u lwela u sumbedza vhuthu kha nḓila ine ra shumisana ngayo na vhaṅwe?
Vhuthu Ndi Mini?
3. Ni nga ṱalusa hani vhuthu?
3 Vhuthu vhu sumbedzwa nga u vha na dzangalelo na u londa mutakalo wa vhaṅwe vhathu. Vhu sumbedzwa nga u thusa vhaṅwe na nga maipfi a vhulenda. U vha na vhuthu zwi amba u ita zwivhuya nṱhani ha u ita zwine zwa vhaisa. Muthu a re na vhuthu u na vhukonani havhuḓi, vhulenda, na u pfela vhuṱungu. U na mafunda nahone u a humbulela vhaṅwe vhathu. Muapostola Paulo o ṱuṱuwedza Vhakriste a ri: “Ambarani-ha dzimbilu-tshilidzi, na u vuḓa, na u ḓi-ita vhaṱuku, na vhulenda, na u sa fhela mbilu.” (Vha-Kolosa 3:12) Nga zwenezwo, vhuthu ndi tshiambaro tsha Mukriste muṅwe na muṅwe wa ngoho.
4. Yehova o vha hani wa u thoma u sumbedza vhuthu kha vhathu?
4 Yehova Mudzimu ndi ene we a thoma u sumbedza vhuthu. Samusi Paulo o amba, ndi musi “hu tshi vhonala vhulenda na u lila vhathu ha Mutshidzi washu, Mudzimu” uri “o ri tshidza nga u ri ṱambisa maḓini a u bebwa hafhu, na a u ri ita vhaswa nga Muya-mukhethwa.” (Tito 3:4, 5) Mudzimu o ‘ṱanzwa,’ kana u kunakisa Vhakriste vho ḓodzwaho nga malofha a Yesu, a tshi shumisa tshiṱhavhelo tsha Kristo tshi rengululaho a tshi itela vhone. Vho dovha vha itwa vhaswa nga muyamukhethwa, vha vha ‘zwivhumbwa zwiswa’ sa vharwa vha Mudzimu vho ḓodzwaho nga muya. (2 Vha-Korinta 5:17) Zwiṅwe-hafhu, vhuthu ha Mudzimu na lufuno lwawe zwo pfukiselwa kha “vha gogo ḽihulu,” vho ‘ṱanzwaho vha tshenisa nguvho dzavho nga malofha a Ngwana.’—Ndzumbululo 7:9, 14; 1 Yohane 2:1, 2.
5. Ndi ngani vhane vha livhiswa nga muya wa Mudzimu vha tshi fanela u sumbedza vhuthu?
5 Vhuthu vhu dovha ha vha tshipiḓa tsha zwiaṋwiwa zwa muyamukhethwa wa Mudzimu, kana maanḓa a shumaho. Paulo o ri: “Zwiaṋwiwa nga Muya ndi lufuno, dakalo, mulalo, u sa fhela mbilu, vhulenda, vhuthu, lutendo, U vuḓa, u konḓelela. Zwauralo mulayo a u lwi nazwo’.” (Vha-Galata 5:22, 23) Ngauralo, naa vhane vha livhiswa nga muya wa Mudzimu a vho ngo fanela u sumbedza vhuthu kha vhaṅwe?
Vhuthu Ha Ngoho A Si Vhushayanungo
6. Ndi lini hune vhuthu ha vha vhushayanungo, nahone ndi ngani?
6 Vhaṅwe vhathu vha dzhia u vha na vhuthu sa vhushayanungo. Vha humbula uri muthu u fanela u vha a konḓaho, khamusi na u vha na tshikhuna nga zwiṅwe zwifhinga, u itela uri vhaṅwe vhathu vha kone u vhona uri u na maanḓa. Naho zwo ralo, ngoho ndi ya uri u vha na vhuthu na u iledza u vha na vhuthu ho khakheaho zwi ṱoḓa maanḓa. Samusi vhuthu ha ngoho vhu tshipiḓa tsha zwiaṋwiwa zwa muya wa Mudzimu, zwi nga si vhe vhushayanungo, na u vha na mavhonele a u tendela vhuḓifari ho khakheaho. Kha ḽiṅwe sia, vhuthu ho khakheaho ndi vhushayanungo vhune ha ita uri muthu a vhuyafhedze zwiito zwo khakheaho.
7. (a) Eli o sumbedza hani u sa ṱhogomela? (b) Ndi ngani vhahulwane vha tshi fanela u ḓilinda kha u sumbedza vhuthu ho khakheaho?
7 Sa tsumbo, ṱhogomelani Eli, tshifhe muhulwane wa Isiraele. O kundelwa u kaidza vharwa vhawe, Hofuni na Pinehasi, vhe vha vha vha tshi shuma sa vhotshifhe nḓuni ya mulanga. Nga ṅwambo wa u sa fushea nga tshipiḓa tsha tshiṱhavhelo tsho itelwaho vhone nga Mulayo wa Mudzimu, vho vha vha tshi ṱoḓa ṋama mbisi kha ane a khou ṋekedza musi hu sa athu ṋekedzwa zwo nonaho aleṱareni. Vharwa vha Eli vho ita na u ḓifara luvhi nga dzimbeu na vhasadzi vhe vha vha vha tshi shuma phanḓa ha nnḓu ya mulanga. Naho zwo ralo, nṱhani ha u bvisa Hofuni na Pinehasi vhudzuloni, Eli o tou vha kaidza zwavhuḓi. (1 Samuele 2:12-29) A zwi mangadzi uri ndi ngani “misi iyo fhungo ḽa Yehova ḽo vha li songó anda!” (1 Samuele 3:1) Vhahulwane vha Vhukriste vha fanela uri vha ṱhogomele vhukuma uri vha sa vhe na vhuthu ho khakheaho, vha vhuyafhedza zwiito zwo khakheaho zwine zwa nga vhaisa vhumuya ha tshivhidzo. Vhuthu ha ngoho a vhu vhuyafhedzi maipfi a si avhuḓi na mishumo mivhi ine ya tshinya zwilinganyo zwa Mudzimu.
8. Yesu o sumbedza hani vhuthu ha ngoho?
8 Yesu Kristo, Tsumbo yashu, ho ngo vhuya a sumbedza vhuthu ho khakheaho. O vha e tsumbo yavhuḓisa ya u vha na vhuthu ha ngoho. Sa tsumbo, ‘o pfela vhuṱungu vhathu ngauri vho vha vhó neta vhó balangana sa nngu dzi si na mulisa.’ Vhathu vha mbilu dzavhuḓi vho vha vha sa timatimi u ya kha Yesu, na u isa vhana vhavho khae. Edzanu u humbula nga ha vhuthu na u pfela vhuṱungu zwe a zwi sumbedza musi a tshi dzhia vhana “a vha kuvhatedza, a vha fhaṱutshedza ó vhea zwanḓa khavho.” (Mateo 9:36; Marko 10:13-16) Naho Yesu o vha e na vhuthu, o dzula o khwaṱha kha u ita zwo lugaho phanḓa ha Khotsi-awe wa ṱaḓulu. Yesu ho ngo vhuya a vhuyafhedza vhuvhi; o vha e na maanḓa e a ṋewa nga Mudzimu a u sasaladza vharangaphanḓa vha vhurereli vha re na muhoyo. Samusi zwo sumbedzwa kha Mateo 23:13-26, o vha a tshi anzela u dovholola maipfi ane a ri: “Khombo, inwi vha maṅwalo na Vhafarisei!”
Vhuthu Na Dziṅwe Pfaneleo Dza Mudzimu
9. Vhuthu vhu tshimbidzana hani na u sa fhela mbilu na vhulenda?
9 Vhuthu vhu tshimbidzana na dziṅwe pfaneleo dzine dza bveledzwa nga muya wa Mudzimu, dzi ngaho “u sa fhela mbilu” na “vhulenda.” Vhukuma muthu ane a ṱahulela vhuthu u vhu sumbedza nga u sa fhela mbilu. U a kona u konḓelela na vhathu vha si na vhuthu. Vhuthu vhu tshimbidzana na vhulenda ngauri vhu anzela u sumbedzwa nga u ita mishumo mivhuya u itela u thusa vhaṅwe. Nga tshiṅwe tshifhinga, ipfi ḽa Lugerika ḽo shumiswaho Bivhilini ḽine ḽa ri “vhuthu” ḽi nga ṱalutshedzelwa nga u ri “vhulenda.” U sumbedzwa ha yeneyo pfaneleo vhukati ha Vhakriste vha kale zwo mangadza vhahedeni nga nḓila ye u ya nga Tertullian vhenevho vhatevheli vha Yesu vha vha vha tshi vhidzwa uri ndi ‘vhathu vho vhumbwaho nga vhuthu.’
10. Vhuthu na lufuno zwi tshimbidzana nga nḓila-ḓe?
10 Hu na vhushaka vhukati ha vhuthu na lufuno. Malugana na vhatevheli vhawe, Yesu o ri: “Ndi zwiné vhathu vhoṱhe vha ḓo ḓivha ngazwo’ zwauri ni vhafunziwa vhanga arali u funana hu hone kha inwi.” (Yohane 13:35) Nahone malugana na lwonolu lufuno, Paulo o ri: “Lufuno a lu fheli mbilu, lufuno lwo vuḓa.” (1 Vha-Korinta 13:4) Vhuthu vhu dovha ha tshimbidzana na lufuno lu re kha ipfi “tshilidzi” ḽine ḽa anzela u shumiswa Maṅwaloni. Honovhu vhuthu vhu bva kha lufuno lwa vhukuma. Dzina ḽa Luheberu ḽo ṱalutshedzelwaho nga uri “vhuthu” ḽi katela zwi fhiraho u sokou kwamea ha maḓipfele nga ha tshiṅwe tshithu. Ndi vhuthu vhune ha ḓikwamanya na tshenetsho tshithu u vhuya u swikela ndivho yatsho i tshi ḓadzea. Vhuthu ha Yehova, kana lufuno lwawe lwa vhukuma zwi sumbedzwa nga nḓila nnzhi dzo fhambanaho. Sa tsumbo, vhu a vhonala kha mishumo yawe ya u tshidza na u tsireledza.—Psalme ya 6:4; 40:11; 143:12.
11. Ndi khwaṱhisedzo ifhio ine vhuthu ha Mudzimu ha ri ṋea yone?
11 Vhuthu ha Yehova vhu kokodzela vhathu khae. (Yeremia 31:3) Musi vhashumeli vha Mudzimu vha fulufhedzeaho vha tshi ṱoḓa u tshidzwa kana thuso, vho vha vha tshi zwi ḓivha uri u ḓo vha sumbedza vhuthu. Vho vha vha tshi zwi ḓivha uri a nga si vhuye a kundelwa u vha sumbedza yeneyo pfaneleo. Nga zwenezwo, vho vha vha tshi nga rabela vhe na fulufhelo ḽo khwaṱhaho u fana na mupsalme we a ri: “A vha nṋe, tshe nṋe nda fhulufhedza ndi vhuthu hau; mbilu yanga i takalela u tshidzwa nga Iwe.” (Psalme ya 13:5) Samusi lufuno lwa Mudzimu lu tshi fulufhedzea, vhashumeli vhawe vha nga mu fulufhela tshoṱhe. Vha na khwaṱhisedzo i tevhelaho: “Ngauri Yehova ha laṱedzi vhathu vhawe, ha laṱi shango ḽawe.” (Psalme ya 94:14)
Ndi Ngani Shango Ḽi Na Tshiṱuhu Nga U Rali?
12. Muvhuso u tsikeledzaho wo thoma lini nahone nga nḓila-ḓe?
12 Phindulo ya zwenezwi i tshimbidzana na zwe zwa itea tsimuni ya Edeni. Kale mathomoni a ḓivhazwakale ya vhutshilo ha vhathu, tshivhumbiwa tsha muya tshee tsha vha na tseḓa na u ḓikukumusa tsho vhamba maano a u ṱoḓa u ḓiita muvhusi wa shango. Nga ṅwambo wa zwenezwo, tsha mbo ḓi vha “muvhusi wa ḽino shango,” muvhusi a tsikeledzaho vhukuma. (Yohane 12:31) Tsho mbo ḓi vhidzwa Sathane Diabolo, muhanedzi muhulwane wa Mudzimu na vhathu. (Yohane 8:44; Ndzumbululo 12:9) Maano awe a u ṱoḓa u thoma vhuvhusi vhune ha lingana na ha Yehova o bvukululwa nga murahunyana ha u sikiwa ha Eva. Ngauralo, muvhuso muvhi wa thoma u vhusa musi Adamu a tshi khetha u ḓilanga kha vhuvhusi ha Mudzimu, nahone a hana tshoṱhe vhuthu Hawe. (Genesi 3:1-6) Nṱhani ha u ḓilanga, Adamu na Eva vho mbo ḓi vha nga fhasi ha vhuvhusi ha tseḓa na ha u ḓikukumusa ha Diabolo nahone vha vhuswa ngae.
13-15. (a) Ndi dzifhio dziṅwe mvelelo dze dza vha hone nga ṅwambo wa u hana vhuvhusi ho lugaho ha Yehova? (b) Ndi ngani ḽino shango ḽo ḓala vhuhali nga u rali?
13 Kha ri ṱhogomele dziṅwe mvelelo dze dza vha hone. Adamu na Eva vho mbo ḓi pandelwa kha tshiṅwe tshipiḓa tsha ḽifhasi tshe tsha vha tshi paradiso. Vho mbo ḓi bva fhethu he vha vha vha tshi kona u wana zwithu zwi ngaho miroho na mitshelo nga nḓila i leluwaho nahone vha ya fhethu hune vhutshilo ha konḓa vhukuma, nnḓa ha tsimu ya Edeni. Mudzimu o vhudza Adamu a ri: “Nga u’ wa pfa zwe musadzi wau a amba, wa ḽa muri we nda U dzivhisa nda ri: U songo u ḽa, nga u’ wa ralo, mavu o semwa nga mulandu wau; zwiḽiwa zwau U ḓo zwi wana khao’ nga maṱhupho misi yoṱhe ya vhutshilo hau. A ḓo U medzela mipfa na tsheṋe U tshi ri ndi ḽe zwi melaho shangoni.” U semiwa ha mavu zwo vha zwi tshi amba uri u a lima zwo vha zwi tshi ḓo konḓa vhukuma. Mvelelo dza u semiwa ha mavu, mipfa na tsheṋe dzo tshenzhelwa vhukuma nga vhaḓuhulu vha Adamu lwe Lamexe khotsi a Noaxe a vhuya a amba nga ha ‘u ṱhuphea ha zwanḓa zwavho mavuni e Yehova a a sema.’—Genesi 3:17-19; 5:29.
14 Adamu na Eva vho dovha vha ḓi ḓisela mitsiko nṱhani ha u dzula nga mulalo. Mudzimu o vhudza Eva a ri: “Ndi ḓo anza maṱhupho manzhi kha iwe hu tshi vhó ḓa maḓuvha au a u beba vhana nga vhuṱungu; tshiṱuvho tshau tshi ḓo livha munna wau; huno ene u ḓo U vhusa.” Nga murahu, Kaini, murwa wa tanzhe wa Adamu na Eva, o mbo ḓi vhulaha murathu wawe Abele nga tshiṱuhu.—Genesi 3:16; 4:8.
15 Muapostola Yohane o ḓivhadza a ri: “Shango ḽoṱhe ḽo vhumbulutshela kha Muvhi.” (1 Yohane 5:19) U fana na muvhusi waḽo, shango ḽa ṋamusi ḽo ḓala maitele mavhi ane a katela tseḓa na u ḓikukumusa. Ndi ngazwo ḽo ḓala vhuhali na tshiṱuhu nga u rali! Fhedzi a ḽi nga dzuli ḽo tou ralo. Yehova u ḓo ita uri Muvhusoni wawe hu vhe na vhuthu na u pfelana vhuṱungu nṱhani ha vhuhali na tshiṱuhu.
Muvhusoni Wa Mudzimu Hu Ḓo Vha Ho Ḓala Vhuthu
16. Ndi ngani vhuvhusi ha Mudzimu nga Kristo Yesu vhu tshi swaiwa nga vhuthu, nahone zwenezwi zwi ri ṱuṱuwedzela u ita mini?
16 Yehova na Khosi yo nangiwaho ya Muvhuso Wawe, Kristo Yesu, vha ṱoḓa uri vhathu vhavho vha ḓivhelwe u vha na vhuthu. (Mixa 6:8) Yesu Kristo o ri sumbedzanyana nḓila ine ha ḓo vha na vhuthu ngayo kha vhuvhusi he a ṋewa nga Khotsi awe. (Vha-Heberu 1:3) Hezwi zwi sumbedzwa nga maipfi a Yesu e a bvukulula vharangaphanḓa vha vhurereli ha mazwifhi, vhe vha vha vha tshi tsikeledza vhathu nga mihwalo i lemelaho. O ri: “Iḓani ha nṋe noṱhe no netaho, no lemelwaho; nṋe ndi ḓo ni awedza. Ḓi-hweseni dzhogo yanga, ni funzwe nga nṋe; ngauri ndo vuḓa, ndi mudzia-u-ḓi-ṱukufhadza mbiluni; ndi hone dzimbilu dzaṋu dzi tshi ḓo rula. Ngauri dzhogo yanga a i gogoni, muhwalo wanga u a leluwa.” (Mateo 11:28-30) Vhunzhi ha vhavhusi vhane vha vha vha vhurereli kana vha si vha vhurereli vha lemedza vhathu nga mishumo i lemelaho na i sa fheli nahone vha fheleledza vha songo vha livhuha. Nṱhani ha zwenezwo, Yesu u ṱoḓa vhashumeli vhawe vha tshi ita zwine zwa vha fusha nahone u ya nga maanḓa avho. Ndi dzhogo i homolosaho na i leluwaho lungafhani! Naa a zwi ri ṱuṱuwedzeli u mu edzisa nga u sumbedza vhaṅwe vhuthu?—Yohane 13:15.
17, 18. Ndi ngani ri tshi nga vha na fulufhelo ḽa uri vhoṱhe vhane vha ḓo vhusa ṱaḓulu na Kristo na vhaimeleli vhawe vha re kha ḽifhasi vha ḓo sumbedza vhuthu?
17 Maipfi e Yesu a kaidza ngao vhaapostola vhawe a sumbedza nḓila ye Muvhuso wa Mudzimu wa fhambana ngayo na vhuvhusi ha vhathu. Bivhili i ri: “Ha vuwa khani vhukati havho [vhafunziwa] ya u ri: o fanelaho u vha muhulwane kha vhone ndi ufhio. Ene a amba navho’ a ri: Mahosi a dzitshakha a a vhusa; na vha vhusaho vhathu nga vhuhali vha loshwa vha pfi: Vhavhuya! Inwi ni songo ralo. Muhulwane kha inwi a nge muṱuku waṋu; muvhusi a nge mulanda. Ngauri muhulwane naa ndi ufhio? Ndi uyo kani a dzulaho vhuḽeloni, kani ndi uyo a ḓisaho zwiḽiwa? Naa a si uyo a dzulaho vhuḽeloni? Nṋe-ha kha inwi ndi nga mulanda.”—Luka 22:24-27.
18 Vhavhusi vha vhathu vha ṱoḓa u khwaṱhisa vhuhulwane havho nga u ita uri vhathu vha ‘vha loshe’ na nga u ḓiṱoḓela madzina a vhuimo ha nṱha, vha tshi humbula uri eneo madzina a vha ita vha khwine kha vhane vha vha vhusa. Fhedzi Yesu o amba uri vhuhulwane ha ngoho vhu bva kha u shumela vhaṅwe—nga u fhisetshela na u bvela phanḓa u tshi lwela u thusa vhaṅwe. Vhoṱhe vhane vha ḓo vhusa na Kristo ṱaḓulu kana u shuma sa vhaimeleli vhawe vha kha ḽifhasi vha fanela u edzisa tsumbo yawe ya u ḓiṱukufhadza na u vha na vhuthu.
19, 20. (a) Yesu o sumbedza hani vhuhulwane ha vhuthu ha Yehova? (b) Ri nga edzisa hani Yehova kha u sumbedza vhuthu?
19 Kha ri ṱhogomele iṅwe nyeletshedzo ye Yesu a i ṋea. A tshi sumbedza vhuhulwane ha vhuthu ha Yehova, Yesu o ri: “Arali ni tshi funa vha ni funaho, ni kha ḓi ḓo livhuhelwa’ni? Na vha-ita-zwivhi vha funa vha vha funaho. Arali ni tshi tonda vha ni tondaho, ni kha ḓi ḓo livhuhelwa’ni? Na vha-ita-zwivhi vha ralo-vho. Arali ni tshi adzima vhané na fulufhela u bindula ngavho’, ni kha ḓi ḓo livhuhelwa’ni? Huufha na vha-ita-zwivhi vha tshi adzima vha-ita-zwivhi uri vha ḓo pfalwo-vho! Tshaṋu nga hu vhe u funa maswina aṋu, u tonda na u adzima huné ni si fulufhele tshithu; ndi hone malambá aṋu a tshi ḓo vha manzhi, na ḓo vha vhana vha Wa-Ṱaḓulu-ṱaḓulu; ngauri ene na vha sa livhuhi na vhavhi u vha ita vhulenda. Ivhani vhakhathutsheli, vhunga Khotsi-aṋu e mukhathutsheli.”—Luka 6:32-36.
20 Vhuthu ha Mudzimu a vhu na tseḓa. A vhu lavheleli u badelwa nga tshithu. Nga ṅwambo wa Vhuthu hawe, Yehova “u ṱavhisela ḓuvha ḽawe vhavhi na vhavhuya; u nisela mbvula vho lugaho na vha songo lugaho.” (Mateo 5:43-45; Mishumo 14:16, 17) Nga u edzisa Khotsi ashu wa ṱaḓulu, a ri iledzi u vhaisa vha sa livhuhi fhedzi, fhedzi ri a vha itela zwivhuya u katela na maswina ashu. Nga u sumbedza vhuthu, ri sumbedza Yehova na Yesu uri ri ṱoḓa u tshila nga fhasi ha Muvhuso wa Mudzimu, une khawo ha ḓo vha ho ḓala vhuthu na dziṅwe pfaneleo dza Mudzimu.
Ndi Ngani Ri Tshi Fanela U Sumbedza Vhuthu?
21, 22. Ndi ngani ri tshi fanela u sumbedza vhuthu?
21 U sumbedza vhuthu ndi zwa ndeme, zwihuluhulu kha Vhakriste vha ngoho. Zwi sumbedza uri muya wa Mudzimu u khou shuma kha riṋe. Zwiṅwe-hafhu, musi ri tshi sumbedza vhuthu ha ngoho, ri vha ri tshi khou edzisa Yehova Mudzimu na Kristo Yesu. Vhuthu vhu a dovha ha ṱoḓea kha vhane vha ḓo vha nga fhasi ha Muvhuso wa Mudzimu. Ngauralo, ri fanela u londota vhuthu na u guda u vhu sumbedza.
22 Ndi dzifhio dziṅwe nḓila dzine ra nga sumbedza ngadzo vhuthu vhutshiloni hashu ha ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe? Thero i tevhelaho i ḓo haseledza nga ha eneo mafhungo.
Ni Ḓo Fhindula Hani?
• Vhuthu ndi mini?
• Ndi ngani shango ḽo ḓala tshiṱuhu na vhuhali nga u rali?
• Ri zwi ḓivha hani uri nga fhasi ha vhuvhusi ha Mudzimu hu ḓo vha ho ḓala vhuthu?
• Ndi ngani u sumbedza vhuthu zwi zwa ndeme kha vhane vha ṱoḓa u tshila nga fhasi ha Muvhuso wa Mudzimu?
[Mbudziso Dza Pfunzo]
[Tshifanyiso kha siaṱari 13]
Vhahulwane vha Vhakriste vha lwela u sumbedza vhuthu musi vha tshi khou shumisana na sambi
[Tshifanyiso kha siaṱari 15]
Yehova a nga si kundwe u sumbedza vhuthu vhashumeli vhawe zwifhingani zwi konḓaho
[Zwifanyiso kha siaṱari 16]
Nga ṅwambo wa vhuthu hawe Yehova u ṱavhisela ḓuvha na u nisela mvula vhathu vhoṱhe