Mbudziso Dzi Bvaho Ha Vhavhali

• Samusi muyamukhethwa wa Mudzimu u si muthu, ri nga u ṱungufhadza nga nḓila-ḓe?

Ndi muapostola Paulo we a ṅwala a ri: “Ni songo ṱungufhadza Muya-mukhethwa wa Mudzimu.” (Vha-Efesa 4:30) Vhaṅwe vha humbula uri enea maipfi a sumbedza uri muyamukhethwa ndi muthu. Fhedzi khandiso dza “mukoma a fulufhedzeaho” dzo ṋea lunzhi-lunzhi vhuṱanzi ha Maṅwalo na ha ḓivhazwakale ha uri Vhakriste vha u thoma vho vha vha sa dzhii muyamukhethwa u muthu kana u mudzimu nahone u tshi lingana na Wa Ṱaḓulu-ṱaḓulu sa tshipiḓa tshine tsha vhidzwa Vhuraruthihi. * (Luka 12:42) Ngauralo Paulo o vha a si khou ambela kha muyamukhethwa wa Mudzimu uri ndi muthu.

Muyamukhethwa wa Mudzimu ndi maanḓa awe a sa vhonali. (Genesi 1:2) Zwo dzula zwo ambiwa uri Yesu o vha a tshi ḓo lovhedza nga “Muya mukhethwa,” samusi na Yohane o vha a tshi khou lovhedza maḓini. (Luka 3:16) Nga Pentekoste ya 33 C.E., vhafunziwa vha 120 vho “ḓadzwa Muya-mukhethwa”—hu si nga muthu. (Mishumo 1:5, 8; 2:4, 33) Vhenevha vho ḓodzwaho vho wana fulufhelo ḽa u ya ṱaḓulu, nahone muya wa Mudzimu wo vha livhisa uri vha tshile nga u fulufhedzea. (Vha-Roma 8:14-17; 2 Vha-Korinta 1:22) Muya wo bveledza zwiaṋwiwa zwa muya na u vha thusa u iledza “mishumo ya ṋama” ya tshivhi ye ya vha i tshi nga ita uri vha si ṱanganedzwe nga Mudzimu.—Vha-Galata 5:19-25.

Arali ri vhashumeli vha Mudzimu vha re na fulufhelo ḽa u tshila kha ḽifhasi, a ro ngo ḓodzwa nga muyamukhethwa. Naho zwo ralo, ri nga vha na muya wa Mudzimu nga nḓila i fanaho na ya vha re na fulufhelo ḽa u ya ṱaḓulu. Fhedzi na riṋe ri nga ṱungufhadza muya. Nga nḓila-ḓe?

Arali ra nyadza nyeletshedzo ya Maṅwalo ye ya ṅwaliwa nga fhasi ha vhulivhisi ha muyamukhethwa, ri nga thoma u vha na pfaneleo dzine dza nga ita uri ri ṱungufhadze muya nga khole, ri sa tsha ṱanganedzwa nga Yehova, nahone mafheleloni ra fheliswa. (Mateo 12:31, 32) Khamusi a ri athu ita tshivhi tshihulwane, fhedzi ri nga vha ri tshi khou thoma u tshimbila nḓilani yo khakheaho, ine ya ḓo fheleledza yo ri bvisa hune muya wa ṱoḓa ri tshi ya hone. Nga fhasi ha zwiimo zwo raloho, ri ḓo vha ri tshi khou ṱungufhadza muyamukhethwa.

Nga zwenezwo, ri nga iledza hani u ṱungufhadza muya wa Mudzimu? Ri fanela u langa mihumbulo na nyito zwashu. Kha vhurifhi hawe vhu yaho kha Vhaefesa, ndima ya 4, Paulo o amba nga ha u iledza nḓowelo dza u amba mazwifhi, mbiti khulwane, u bvafha, na nyambo dzi songo teaho. Arali ra ‘ambara muthu muswa’ nahone ra dovha ra vhuyelela kha  mikhuvha mivhi ya kale, ri ḓo vha ri tshi khou ita mini? Ri ḓo vha ri tshi khou lwa na nyeletshedzo yo hevhedzwaho nga muya ya Ipfi ḽa Mudzimu, Bivhili. Nga u ita nga u ralo, ri ḓo vha ri tshi khou ṱungufhadza muyamukhethwa.

Kha Vhaefesa ndima ya 5, ri vhala nga nyeletshedzo ya Paulo nga ha u iledza nyemulo i songo kunaho ya vhupombwe, u ḓifara luvhi, na zwiambo zwa vhuḓabaḓaba. Arali ri sa ṱoḓi u ṱungufhadza muyamukhethwa wa Mudzimu, ri fanela u humbula zwenezwi musi ri tshi khetha u ḓimvumvusa. A ro ngo fanela u sumbedza dzangalelo kha zwenezwo zwithu nga u amba nga hazwo, u vhala nga hazwo, na u sedza zwifanyiso zwazwo kha thelevishini kana huṅwe fhethu?

Vhukuma, ri nga ṱungufhadza muya nga dziṅwe nḓila nnzhi. Muya wa Yehova u ita uri hu vhe na vhuthihi tshivhidzoni, fhedzi ri nga kha ḓi thoma u sola hu huvhadzaho kana u ṱuṱuwedza zwigwada tshivhidzoni. Naa ri ḓo vha ri sa khou lwisana na vhulivhisi ha muya ha u ita uri hu vhe na vhuthihi? Nga u tou a nga redza, ri ḓo vha ri tshi kho ṱungufhadza muyamukhethwa, u fana na vhe vha bveledza dziphambano tshivhidzoni tsha ngei Korinta. (1 Vha-Korinta 1:10; 3:1-4, 16, 17) Na riṋe ri nga ṱungufhadza muya arali ra nyadza nga khole vhanna vho vhewaho nga muya tshivhidzoni.—Mishumo 20:28; Yuda 8.

Nga zwenezwo, zwi khagala uri ndi vhuṱali u ṱhogomela mavhonele na zwiito zwashu kha zwine ra zwi ḓivha uri zwi livhiswa nga muyamukhethwa samusi zwo sumbedzwa Bivhilini na tshivhidzoni tsha Vhukriste. Kha ri dovhe ri ‘rabelele muyamukhethwa,’ ri tende u livhiswa ngawo nahone tshifhinga tshoṱhe ri tshile u tendelana na zwine zwa ambiwa Ipfini ḽa Mudzimu ḽo hevhedzwaho. (Yuda 20) U nga ri ri nga ḓiimisela u sa vhuya ra ṱungufhadza muya, fhedzi tshifhinga tshoṱhe ri livhiswe ngawo u itela u hulisa dzina ḽikhethwa ḽa Yehova.

• Yesu Kristo o vhambedza nḓila ine zwa ḓo konḓela ngayo munna wa mupfumi u dzhena Muvhusoni wa Mudzimu na gamela ine ya khou konḓelwa u pfuka nga lubuli lwa ṋeleṱe. Naa Yesu o vha a tshi khou ambela kha gamela ya vhukuma na kha ṋeleṱe ya vhukuma ya u runga?

Miredzo mivhili kha miraru ya Maṅwaloni ya enea mafhungo i a fana vhukuma. U ya nga mafhungo a Mateo, Yesu o ri: “Mupfumi—u̗ dzhena muvhusoni wa ṱaḓulu—khwine ndi misi gamela i tshi ri ndi dzhena nga lubuli lwa [ṋeleṱe, NW].” (Mateo 19:24) Nga hu fanaho, Marko 10:25 i ri: “Mupfumi, u̗ dzhena muvhusoni wa Mudzimu, khwine ndi misi gamela i tshi ri ndi dzhena nga lubuli lwa [ṋeleṱe, NW].”

Dziṅwe bugu dzi amba uri “lubuli lwa ṋeleṱe” lwo vha lu khoro ṱhuku kha iṅwe ya khoro khulwane dza Yerusalema. Arali khoro khulwane yo valiwa vhusiku, ho vha hu tshi vuliwa ṱhuku. Hu tendwa uri gamela yo vha i tshi nga fhira khayo. Naa zwenezwo ndi zwe Yesu a vha a tshi khou amba nga hazwo?

Zwi vhonala zwi songo ralo. Zwi vhonala uri Yesu o vha a tshi khou ambela kha ṋeleṱe ya u runga. Samusi ṋeleṱe dza marambo na dza tsimbi dza kale dzo vha dzi tshi wanala vhuponi honoho, dzi nga vha dzo vha dzi tshishumiswa tsho ḓoweleaho tsha nḓuni. Luka 18:25 i ita uri ri sa timatime maipfi a Yesu, ngauri u mu redza a tshi khou uri: “Mupfumi, u̗ dzhena muvhusoni wa Mudzimu zwi a konḓa; zwi fhira gamela i tshi ri ndi dzhena nga lubuli lwa luunzhi.”

Vhaṅwali vhanzhi vha ṱhalusamaipfi vha tendelana kha ṱhaluso ya uri “ṋeleṱe ya u runga” i wanalaho kha New World Translation. Ipfi ḽa Lugerika ḽine ḽa ri ‘ṋeleṱe’ ḽi re kha Mateo 19:24 na Marko 10:25 (rha·phisʹ) ḽi bva kha ḽiiti ḽi  ambaho “runga.” Ipfi ḽa Lugerika ḽi wanalaho kha Luka 18:25 (be·loʹne) ḽi shumiselwa u ambela kha ṋeleṱe ya vhukuma ya u ita muaro. Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words i ri: “Muhumbulo wa uri ‘buli ḽa ṋeleṱe’ u ambela kha khoro ṱhuku u vhonala u wa tshi zwino-zwino; a huna vhuṱanzi vhu sumbedzaho u ri wo vha u tshi shumiswa kale. Tshipikwa tsha Yesu nga wonoyo mubulo ho vha hu u sumbedza u kundelwa ha muthu nahone a huna ṱhoḓea ya u shandula vhuleme vhune ha nga vha hone kha mupfumi nga u amba uri ṋeleṱe i amba tshiṅwe tshithu nṱhani ha tshishumiswa tsho ḓoweleaho.”—1981, Volumu 3, Siaṱari 106.

Vhaṅwe vho amba uri kha dzenedzi ndimana “gamela” i fanela u ṱalutshedzelwa nga uri “muḓali.” Ipfi ḽa Lugerika ḽi ambaho muḓali (kaʹmi·los) na gamela (kaʹme·los) a a fana. Naho zwo ralo, ipfi ḽa Lugerika ḽi ambaho “gamela” nṱhani ha ḽine ḽa ambela kha “muḓali” ndi ḽone ḽo bvelelaho kha Mateo 19:24 kha maṅwalwa a kale vhukuma a Tshigerika a Evangeli ya Mateo ( a Sinaitic, a Vatican No. 1209, na a Alexandrine). Hu vhigwa u pfi Mateo o thoma u ṅwala Evangeli yawe nga Luheberu nahone ene muṋe a dovha a i ṱalutshedzela u ya kha Lugerika. O vha a tshi ḓivha zwavhuḓi zwe Yesu a zwi amba nahone nga zwenezwo o shumisa ipfi ḽo teaho.

Nga zwenezwo, Yesu o vha a tshi khou amba nga ṋeleṱe na gamela zwa vhukuma. O shumisa zwenezwi u itela u ombedzela u sa konadzea ha tshiṅwe tshithu. Fhedzi naa Yesu o vha a tshi khou amba uri a huna muthu o pfumaho ane a nga vhuya a dzhena Muvhusoni? Na khathihi, ngauri mubulo wa Yesu wo vha u songo tea u dzhiiwa wo tou ralo. O vha a tshi khou shumisa ḽiḓadzisi u itela u sumbedza uri samusi gamela ya vhukuma i nga si vhuye ya pfuka nga lubuli lwa ṋeleṱe ya vhukuma ya u runga, zwi ḓo konḓa uri mupfumi a dzhene Muvhusoni arali a bvela phanḓa o omelela kha lupfumo lwawe nahone a si vhee phanḓa Yehova vhutshiloni hawe.—Luka 13:24; 1 Timotheo 6:17-19.

Yesu o amba wonoyu mubulo nga murahu ha musi muṱhannga wa mupfumi o hana ndugelo ya nṱha ya u vha mutevheli wa Yesu. (Luka 18:18-24) Muthu o pfumaho ane a funesa vhukuma thundu yawe u fhira zwithu zwa muya a nga si lavhelele u wana vhutshilo vhu sa fheli kha ndugiselelo dza Muvhuso. Fhedzi vhaṅwe vhathu vho pfumaho vho vha vhafunziwa vha Yesu. (Mateo 27:57; Luka 19:2, 9) Ngauralo muthu o pfumaho ane a vhilaelela ṱhoḓea dzawe dza muya na ane a ṱoḓa thuso ya Mudzimu a nga tshidzwa nga Mudzimu.—Mateo 5:3; 19:16-26.

[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]