Pfukelani kha mafhungo

Pfukelani kha zwi re ngomu

Ni Nga Edzisa Lutendo Lwa Abrahamu Na Sara!

Ni Nga Edzisa Lutendo Lwa Abrahamu Na Sara!

Ni Nga Edzisa Lutendo Lwa Abrahamu Na Sara!

U VHIDZWA “khotsi-a vhoṱhe vha tendaho.” (Vha-Roma 4:11) Na musadzi wawe ane a mu funa u na yeneyo pfaneleo. (Vha-Heberu 11:11) Vhenevho vho vha vhe musimulalushaka Abrahamu na musadzi wawe, Sara vha ofhaho Mudzimu. Ndi ngani vho vha vhe tsumbo dzavhuḓi ya lutendo? Ndi ifhio miṅwe milingo ye vha i konḓelela? Nahone nganeavhutshilo yavho ndi ya ndeme lungafhani kha riṋe?

Abrahamu o sumbedza lutendo musi Mudzimu a tshi mu laedza uri a pfuluwe muḓini wawe. Yehova o ri: “Ṱutshela shango ḽa haṋu na lushaka lwa haṋu na nnḓu ya khotsi yau, U ye shangoni ḽine nda ḓo U sumbedza.” (Genesi 12:1) Musimulalushaka a fulufhedzeaho o tenda, ngauri ri vhudzwa uri: “Ndi nga lutendo Abrahamu a tshi pfa zwiḽa ó vhidzwa, a pfuluwa a ya shangoni ḽe a pfi u ḓo ḽi dzhia ḽa vha ifa ḽawe; a pfuluwa á sa ḓivhi huné a ya.” (Vha-Heberu 11:8) Ṱhogomelani zwe zwa vha zwi tshi katelwa kha honoho u pfuluwa.

Abrahamu o vha a tshi dzula Uri, hune zwino ha vhidzwa tshipembe ha Iraq. Uri wo vha u muḓi wa Mesopotamia wo pfumaho une wa rengiselana na mashango a Gombameni ḽa Persia na a Govha ḽa Indus. Sir Leonard Woolley, we a livhisa maitele a u fukulwa ha mavu a Uri, o amba uri misini ya Abrahamu nnḓu nnzhi dzo vha dzo fhaṱiwa nga zwidina, dzi na mbondo dzo hulungwaho na u penndwa. Sa tsumbo, nnḓu ya muṅwe mudzulapo yo vha i tshifhaṱo tsha zwitizi zwivhili i re na muṱa wo semendelwaho. Nnḓu ya nga fhasi yo vha i tshi dzula vha muṱani na vhaeni. Kha tshitizi tsha u thoma, ho vha hu na guḓa ḽa mabulannga ḽo monaho na luvhondo, zwi tshi ita uri hu vhe na nḓila i yaho kamarani dzine dza shumiswa nga vha muṱani. Woolley u ri: “samusi vho vha vhe na kamara dza fumi u ya kha dza 20, vhenevho vhadzulapo vho vha vha tshi kona u swikelela vhutshilo ha nṱha, ha u ḓigeḓa, nahone ha maṱeleṱele u ya nga maitele a Vhubvaḓuvha.” Yo vha “i miḓi ya vhathu vho bvelelaho nahone i tshi fusha ṱhoḓea dza vhutshilo ha nṱha ho bvelelaho ha ḓoroboni.” Arali Abrahamu na Sara vho ṱutshela wonoyo muḓi vhe na tshi lavhelelwa tsha u dzula madenndeni, vho ḓikumedza vhukuma u itela u thetshelesa Yehova.

Abrahamu o thoma nga u pfulutshela Harani na muṱa wawe, muḓi une wa vha devhula ha Mesopotamia nahone nga murahu a ya Kanana. Ho vha hu vhukule ha khilomithara dza 1600, u pfuluwa hu swayeaho ha vhavhingani vha vhalala! Musi vha tshi pfuluwa Harani, Abrahamu o vha e na miṅwaha ya 75 nahone Sara e na ya 65.—Genesi 12:4.

Sara a nga vha o ḓipfa hani musi Abrahamu a tshi mu vhudza uri vha ḓo pfuluwa Uri? U sia muḓi wavhuḓi na wo tsireledzeaho, a pfulutshela kha shango ḽine a si ḽi ḓivhe na ḽine ḽi si vhe ḽavhuḓi, nahone a ṱanganedza maitele a matshilele a fhasi zwi nga vha zwo mu vhilaedzisa. Naho zwo ralo, Sara o vha a tshi ḓiṱukufhadza, a tshi dzhia Abrahamu sa “muṋe” wawe. (1 Petro 3:5, 6) Vhaṅwe vhagudi vha dzhia zwenezwi u musumbedzo wa Sara wa “mukhuvha, zwi mavhonele a u ṱhonifha na u vha na mikhwa khae,” vhuṱanzi ha “nḓowelo ya vhukuma ya muhumbulo na maḓipfele.” Fhedzi zwa ndeme vhukuma ndi zwa uri Sara o vha a tshi fulufhela Yehova. U ḓiṱukufhadza hawe na u vha na lutendo zwi shuma sa tsumbo yavhuḓi kha vhafumakadzi vha Vhakriste.

I ngoho, a ri humbelwi u ṱutshela haya hashu u itela u thetshelesa Mudzimu, nahone vhaṅwe vhaevangeli vha tshifhinga tshoṱhe vho ṱutshela mashangohaya avho u itela u huwelela mafhungo maḓifha kha ḽiṅwe shango. Hu sa londwi uri ndi ngafhi hune ra shumela Mudzimu ri hone, arali ra vhea madzangalelo a muya u thoma vhutshiloni, u ḓo ṱhogomela ṱhoḓea dzashu.—Mateo 6:25-33.

Sara na Abrahamu a vho ngo ḓisola nga phetho ye vha i ita. Muapostola Paulo u ri: “Vho vha vha sa ambi hayani huḽa he vha pfuluwa khaho’; huufha tshifhinga tsha u vhuyelela henengei vhó vha vhe natsho.” Fhedzi a vho ngo vhuyelela. Vhe na fulufhelo kha Yehova ḽa uri “vha mu ṱoḓaho u ḓo vha ṋea malamba,” vho vha na lutendo kha mafulufhedziso awe. Ngauralo na riṋe ri fanela u vha na lutendo kha mafulufhedziso awe arali ri tshi ṱoḓa u bvela phanḓa ri tshi ḓikumedza tshoṱhe kha Yehova.—Vha-Heberu 11:6, 15, 16.

Lupfumo Lwa Muya Na Lwa Zwithu Zwi Vhonalaho

Musi Abrahamu o no swika Kanana, Mudzimu o mu vhudza a ri: “Heḽi shango ndi ḓo ḽi ṋea vhana vhau.” Abrahamu o aravha nga u fhaṱela Yehova aletare na nga u rabela “dzina ḽa Yehova.” (Genesi 12:7, 8) Yehova o pfumisa Abrahamu, na vhe a vha e navho mishashani vho vha vhe vhanzhi. Samusi o vhuya a vha na vhalanda vhawe vha vhanna vha 318, vho bebelwaho muḓini wawe, hu ambiwa uri “tshivhalo tsha vhathu vhe vha vha vhe mishashani yawe vha fanela u vha vha tshi fhira tshigidi.” Hu sa londwi uri ndi zwiitisi zwifhio, vhathu vho vha vha tshi mu dzhia e “khosi ya Mudzimu.”—Genesi 13:2; 14:14; 23:6.

Abrahamu o ranga phanḓa kha vhurabeli, a tshi funza vha muṱani wawe u itela uri vha “tevhedze nḓila ya Yehova, uri hu itwe zwivhuya na zwo lugaho.” (Genesi 18:19) Ṱhoho dza miṱa dza Vhukriste dza ṋamusi dzi nga ṱuṱuwedzwa nga tsumbo ya Abrahamu samusi o vha e muthu we a bvelela kha u funza miraḓo ya muṱa wawe u ḓitika nga Yehova na u ita zwivhuya. Nga zwenezwo a zwi mangadzi uri Hagara mulanda wa Sara wa Muegipita, mukoma muhulwane wa musimulalushaka, na Isaka ṅwana wa Abrahamu vho vha tshi ḓitika nga Yehova.—Genesi 16:5, 13; 24:10-14; 25:21.

Abrahamu O Vha E Mudzia-mulalo

Zwe zwa itea kha vhutshilo ha Abrahamu zwi dzumbulula uri o vha e na pfaneleo dzi tendelanaho na dza Mudzimu. Nṱhani ha u tendela nndwa i tshi bvela phanḓa vhukati ha vhalisa vhawe na vha muḓuhulu wawe Loto, Abrahamu o amba ḽa u fhandekanya pfulo yavho nahone a humbela uri Loto we a vha a tshi kha ḓi vha muṱhannga uri a nange shango ḽine a ḽi funa. Abrahamu o vha e mudzia-mulalo.—Genesi 13:5-13.

Arali ri tshi fanela u khetha vhukati ha u kombetshedza uri hu itwe zwine ra zwi funa kana u ita dziṅwe tshanduko u itela u vhulunga mulalo, ri nga ṱhogomela uri Yehova ho ngo litsha Abrahamu a tshi shengela nga ṅwambo wa uri o sumbedza u humbulela Loto. U fhambana na zwenezwo, nga murahu Mudzimu o fulufhedzisa Abrahamu na vhana vhawe shango ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽe a vha a tshi nga kona u ḽi vhona kha masia oṱhe. (Genesi 13:14-17) Yesu o ri: “Mashudu, vhadzia-mulalo, ngauri vhane vha ḓo pfi vhana vha Mudzimu ndi vhenevho.”—Mateo 5:9.

Ndi Nnyi We A Vha A Tshi Ḓo Vha Muḽaifa Wa Abrahamu?

Hu sa londwi fulufhedziso ḽa mbeu, Sara o dzula e muumba. Abrahamu o vhudza Mudzimu eneo mafhungo. Naa mukoma wawe Eliesere o vha a tshi ḓo vha muḽaifa wa zwoṱhe zwine a vha nazwo? Hai, ngauri Yehova o ri: “Ane a ḓo ḽa ifa ḽau a si uyo; mu-ḽa-ifa u ḓo vha ṅwana wau vhukuma.”—Genesi 15:1-4.

Naho zwo ralo vho vha vhe si na ṅwana, nahone Sara we a vha e na miṅwaha ya 75 o vha e si tsheena fulufhelo ḽa u beba. Nga zwenezwo, a vhudza Abrahamu a ri: “Yehova o ndzima vhana; dzhena ha mulanda wanga, khamusi ndi vhó ḓo wana ṅwana nga ene.” Nga zwenezwo Abrahamu a dzhia Hagara sa musadzi wawe wa vhuvhili, a lala nae nahone a vhifha muvhilini. Nga u ṱavhanya musi Hagara a tshi ṱhogomela zwa uri o vhifha muvhilini, a thoma u nyadza muṋe wawe. Sara a vhilaela o ṱungufhala kha Abrahamu nahone a fara luvhi Hagara, zwe zwa ita uri mulanda a shavhe.—Genesi 16:1-6.

Abrahamu na Sara vho dzhia vhukando ho teaho, vho ita zwe zwa vha zwi tshi tshimbidzana na maitele a ṱanganedzwaho a misini yavho. Naho zwo ralo, yo vha i si nḓila ya Yehova ya u bveledza mbeu ya Abrahamu. Mikhuvha yashu i nga themendela uri dziṅwe nyito dzo tea nga fhasi ha zwiimo zwo fhambanaho, fhedzi hezwi a zwi ambi uri Yehova u a zwi tendela. Mavhonele awe nga ha zwiimo zwashu a nga fhambana tshoṱhe. Nga zwenezwo, ri fanela u ṱoḓa vhulivhisi ha Mudzimu, ri tshi rabela uri a ri sumbedze nḓila ine a ṱoḓa ri tshi dzhia ngayo vhukando.—Psalme ya 25:4, 5; 143:8, 10.

A Huna “Zwine Yehova A Si Zwi Kone”

Mafheleloni, Hagara a bebela Abrahamu murwa ane a pfi Isimaele. Naho zwo ralo, o vha e si Mbeu yo fulufhedziswaho. Sara o vha a tshi fanela u beba onoyo muḽaifa, hu sa londwi u vha hawe mulala.—Genesi 17:15, 16.

Musi Mudzimu a tshi amba uri Sara u ḓo bebela munna wawe murwa, “Abrahamu a losha, a sea, mbiluni yawe a ri: Nangoho munna o fhedzaho miṅwaha ya ḓana U kha ḓi ḓo bebelwa, na Sara a re musadzi wa miṅwaha ya mahumi maṱanu-na-maṋa u kha ḓi ḓo beba hani?” (Genesi 17:17) Musi muruṅwa a tshi dovholola mulaedza Sara o u pfa lwe “a ḓi-setshela.” Fhedzi a huna “zwine Yehova a si zwi kone.” Ri nga vha na lutendo lwa uri a nga ita zwiṅwe na zwiṅwe zwine a funa.—Genesi 18:12-14.

Ho vha hu “nga lutendo Sara a tshi wana maanḓa a u vha mme-a-lushaka ngeno ó no vha wa maḓuvha, ngauri o ri: we a mbavhalela u a fulufhedzea.” (Vha-Heberu 11:11) Nga u ya ha tshifhinga, Sara a beba Isaka, ane dzina ḽawe ḽa amba uri “Tshiseo.”

U Fulufhela Tshoṱhe Mafulufhedziso A Mudzimu

Yehova o ṱalusa Isaka sa muḽaifa we a vha o dzula o lindelwa u bva kale. (Genesi 21:12) Ngauralo Abrahamu u fanela u vha o mangala musi Mudzimu a tshi mu humbela uri a ite murwa wawe tshiṱhavhelo. Naho zwo ralo, Abrahamu o vha e na zwiitisi zwi pfalaho zwa u fulufhela tshoṱhe Mudzimu. Naa Yehova o vha a nga si kone u vusa Isaka vhafuni? (Vha-Heberu 11:17-19) Naa Mudzimu ho ngo sumbedza maanḓa awe nga u vusulusa maanḓa a u beba nga lwa vhuṱolo a Abrahamu na Sara u itela uri Isaka a bebiwe? E na vhungoho ha vhukoni ha Mudzimu ha u ḓadzisa mafulufhedziso Awe, Abrahamu o vha o ḓiimisela u thetshelesa. I ngoho, o thivhelwa uri a si vhulahe murwa wawe. (Genesi 22:1-14) Naho zwo ralo, zwe Abrahamu a zwi ita malugana na zwenezwi zwi ri thusa u vhona nḓila ye zwa konḓela ngayo Yehova Mudzimu u “ṋekedza Murwa wawe mu-bebwa-eṱhe, uri vhoṱhe vha mu tendaho, vha si lovhe, tshavho hu vhe u tshila tshoṱhe.”—Yohane 3:16; Mateo 20:28.

Samusi Abrahamu o vha e na lutendo kha Mudzimu, o zwi ḓivha uri muḽaifa wa mafulufhedziso a Yehova a nga si ḓo vhinga mugwadameli wa mazwifhi wa shangoni ḽa Kanana. Vhabebi vha ofhaho Mudzimu vho vha vha tshi nga tendela hani ṅwana wavho a tshi vhingana na muthu naho e ufhio a sa shumeli Yehova? Nga zwenezwo, Abrahamu o ṱoḓela Isaka musadzi o mu teaho kha mashaka awe a ngei Mesopotamia, vhukule ha khilomithara dza 800. Mudzimu o fhaṱutshedza honoho vhuḓidini nga u sumbedza uri Rebeka o vha e mufumakadzi we a mu nanga uri a vhe muselwa wa Isaka nahone a vhe makhulukuku wa Messia. Ee, Yehova ‘o fhaṱutshedza Abrahamu kha zwithu zwoṱhe.’—Genesi 24:1-67; Mateo 1:1, 2.

Phaṱhutshedzo Dza Dzitshakha Dzoṱhe

Abrahamu na Sara vho vha vhe tsumbo yavhuḓi ya u konḓelela milingo na u vha na lutendo kha mafulufhedziso a Mudzimu. U ḓadzea ha eneo mafulufhedziso hu a tshimbidzana na zwilavhelelwa zwa tshoṱhe zwa vhathu, nga ṅwambo wa uri Yehova o khwaṱhisedza Abrahamu a ri: “Dzitshakha dzoṱhe ndi ḓo dzi fhaṱutshedza nga vhana vhau; zwi ḓo ralo nga u’ wa pfa ipfi ḽanga.”—Genesi 22:18.

Vhukuma, Abrahamu na Sara vho vha vha songo fhelela u fana na riṋe. Naho zwo ralo, musi zwine Mudzimu a zwi funa zwi tshi vha khagala khavho, vho zwi ita nga u ṱavhanya—hu sa londwi vhuḓidini vhune vha tea u vhu ita. Nga zwenezwo Abrahamu u humbulwa sa “ṱhama ya Mudzimu” nahone Sara sa ‘musadzi mukhethwa we a vha o fulufhela Mudzimu.’ (Yakobo 2:23; 1 Petro 3:5) Nga u lwela u edzisa lutendo lwa Abrahamu na Sara, na riṋe ri nga ḓiphina nga vhushaka ha ndeme ha tsini-tsini na Mudzimu. Ri nga dovha ra vhuyelwa nga mafulufhedziso a ndeme e Yehova a a fulufhedzisa Abrahamu.—Genesi 17:7.

[Tshifanyiso kha siaṱari 26]

Nga ṅwambo wa lutendo lwavho, Yehova o fhaṱutshedza Abrahamu na Sara nga murwa musi vho no vha vhalala

[Tshifanyiso kha siaṱari 28]

Tsumbo ya Abrahamu i ri thusa u vhona nḓila ye zwa kwama ngayo Yehova u itela u tendela Murwa wawe mubebwa e eṱhe a tshi fa