Mbudziso dzi Bvaho ha Vhavhali

Vhaṅwe vha amba uri Paulo ho ngo pwashetshelwa nga gungwa musi e tshiṱangadzimeni tsha Melite, tshipembe ha Sicily, fhedzi o vha e kha tshiṅwe tshiṱangadzime. Fhedzi o pwashetshelwa nga gungwa e ngafhi?

Heyi mbudziso i khou ambela kha zwo ambiwaho zwenezwino uri muapostola Paulo ho ngo pwashetshelwa nga gungwa e tshiṱangadzimeni tsha Melite, fhedzi o vha e Cephalonia (kana, Kefallinía) tsini na Corfu Lwanzheni lwa Ionia, phendelashango ya Gerika vhukovhela. Mafhungo o hevhedzwaho a ri vhudza uri Paulo o takuwa u bva Kesarea nga fhasi ha mulangammbi wa Muroma ane a pfi Julius, u katela na maṅwe maswole na khonani dza Paulo. Samusi zwo sumbedzwa kha mapa, vho alavha vha ya Sidoni na Mara. Vha shandula tshikepe u bva Alesandria, Egipita, nahone vha livha vhukovhela u yela Kinido.  A vho ngo tsha tevhela nḓila ye ya vha yo ambiwa ya u pfuka nga Lwanzheni lwa Aegean na u pfuka nga tshipiḓani tsha Gerika nahone vha dzhena Roma. Maḓumbu o vha kombetshedza u yela thungo ya tshipembe u yela Kereta nahone vha khuda kha phendelashango yaḽo. Vha ima vhuimazwikepe ha henefho hu vhidzwaho Ḓambuwo ḽavhuḓi. Musi ‘vha tshi ṱutshela Kereta,’ ‘vha kundwa u livhisa’ gungwa nga “ḓumbu ḽi bvaho Vhubvaḓuvha.” Gungwa ḽihulwane ḽo vha ḽi tshi khou “thudzelwa ngomu na nnḓa ha lwanzhe” u vhuya u swika vhusikuni ha vhu fumi na vhuṋa. Mafheleloni, vhathu vhoṱhe vha 276 vha pwashetshelwa nga gungwa tshiṱangadzimeni tshine Maṅwalo makhethwa a Lugerika a tshi vhidza Melite.—Mishumo 27:1–28:1.

Zwifhingani zwo fhelaho, ho ambiwa zwithu zwinzhi u itela u ṱalula tshenetshi tshiṱangadzime tsha Melite. Vhaṅwe vho humbula uri tsho vha tshi tshiṱangadzime tsha Melite Illyrica, tshi ḓivhiwaho nga u pfi Mljet, tshi re Lwanzheni lwa Adriatic nnḓa ha phendelashango ya Croatia. Fhedzi hezwi a zwi vhonali zwo ralo, samusi fhethu hu re devhula ha Mljet hu sa tendelani na zwipiḓa zwe zwa tevhela zwa lwendo lwa Paulo, hune ha vha Sirakusa, Sicily, na phendelashango ya vhukovhela ya Italia.—Mishumo 28:11-13.

Vhaṱalutshedzeli vhanzhi vha Bivhili vho phetha nga uri Melite zwi ambela kha tshiṱangadzime tsha Melite Africanus, tshi ḓivhiwaho nga u pfi Melite. Fhethu ha u fhedzisela he gungwa ḽe ḽa vha ḽo hwala Paulo ḽa ima hone ho vha hu Ḓambuwo ḽavhuḓi, ngei Kereta. Henefho maḓumbu a kombetshedza uri gungwa ḽi ye thungo ya vhukovhela u yela Cauda. Maḓumbu a bvela phanḓa a tshi vhudzula gungwa maḓuvha manzhi. Zwi a pfala vhukuma uri gungwa ḽe ḽa vha ḽi tshi khou vhudzulwa nga maḓumbu mahulu ḽi nga ya vhukovhela nahone ḽa swika Melite.

Musi a tshi ṱhogomela muya wo ḓoweleaho na “buḓo na luvhilo lwawo,” Conybeare na Howson vho ṱhogomela zwi tevhelaho buguni yavho ine ya pfi The Life and Epistles of St. Paul: “Vhukule ha vhukati ha Clauda [kana, Cauda] na Melite vhu fhasi ha khilomithara dza 770. Zwenezwi ndi zwi swayeaho, lune zwa vhonala zwi tshi timatimisa uri vhaalavhi vho swika Melite nga murahu ha vhusiku ha vhufumi na vhuṋa. Zwenezwo ndi zwi mangadzaho vhukuma.

Naho hu tshi nga ṋewa fhethu ho fhambanaho, u pwashea ha gungwa ngei Melite ho sumbedzwaho kha mapa hu sumbedza hu tshi tendelana na rekhodo ya Bivhilini.

[Mapa/Tshifanyiso kha siaṱari 31]

(U itela uri ni vhone nḓila ye mafhungo a dzudzanywa ngayo nga vhuḓalo, sedzani khandiso)

Jerusalem

Caesarea

Sidon

Myra

Cnidus

CRETE

CAUDA

MALTA

SICILY

Syracuse

Rome

MLJET

GREECE

CEPHALONIA