“Ambarani Mafumo Oṱhe A Mudzimu”
“Ambarani Mafumo Oṱhe A Mudzimu”
“Ambarani mafumo oṱhe a Mudzimu, uri ni ḓo kona u kunda maano oṱhe a Diabolo, a tshi ni dodela.”—VHA-EFESA 6:11.
1, 2. Nga maipfi aṋu, ṱalusani mafumo a muya ane Vhakriste vha tea u vha nao.
ROMA ḽo vha ḽi na maanḓa vhukuma ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha C.E. Mmbi ya Roma ye ya vha i na maanḓa yo ita uri ḽi kone u langa shango ḽoṱhe. Muṅwe muḓivhazwakale o ṱalusa yeneyo mmbi sa “mmbi ye ya vhuya ya bvelela u fhira madzangano oṱhe a ḓivhazwakale.” Mmbi yo khetheaho ya Roma yo vha yo vhumbwa nga maswole o gudaho vhuswole u vhavha vhukuma, fhedzi u kunda havho sa mmbi ine ya kona u lwa ho vha hu tshi dovha ha ḓitika nga mafumo avho. Muapostola Paulo o shumisa mafumo a maswole a Roma u itela u fanyisa mafumo ane Vhakriste vha a ṱoḓa u itela uri vha kone u bvelela kha u lwa na Diabolo.
2 Ri wana ṱhaluso ya enea mafumo a muya kha Vha-Efesa 6:14-17. Paulo o ṅwala a ri: “Imani-ha nó vhofha dzikhundu dzaṋu nga mafhungo-ngoho, khana nó i pila nga u luga. Tho̗vho dze na kungela milenzheni hú u dzula nó ḓi-dzudzanyela u yo amba mafhungo-maḓifha a mulalo. Tshihulwane dzhiani tshiṱangu tsha lutendo, tshiné na ḓo kona u dzima ngatsho’ misevhe yoṱhe i dugaho ya ene muvhi. Ṱanganedzani na nguwane ya u tshidzwa haṋu, na banga ḽa Muya, ndi amba maambiwa nga Mudzimu.” U ya nga mavhonele a ṋama, mafumo e Paulo a a ṱalusa o vha a tshi ita uri maswole a Roma a tsireledzee vhukuma. Ḽeneḽo swole ḽo vha ḽi tshi fanela u vha na banga, tshihali tsha ndeme vhukuma u itela u kunda swina.
3. Ndi ngani ri tshi fanela u thetshelesa vhulivhisi ha Yesu Kristo na u tevhela tsumbo yawe?
3 Nga nnḓa ha zwishumiswa na u gudiswa, u bvelela ha mmbi ya Roma zwo vha zwo ḓitika nga u thetshelesa ha maswole musi mulangammbi a tshi amba. Nga hu fanaho, Vhakriste vha thetshelesa Yesu Kristo, ane Bivhili ya mu ṱalusa sa “mulai wa dzitshakha.” (Yesaya 55:4) U dovha a vha “ṱhoho ya tshivhidzo.” (Vha-Efesa 5:23) Yesu u ri ṋea vhulivhisi u itela nndwa yashu ya muya nahone u ri ṋea tsumbo u itela u ri sumbedza uri ri nga ambara hani mafumo a muya. (1 Petro 2:21) Samusi mbonalo i fanaho ya Kristo i tshi fana na mafumo ashu a muya, Maṅwalo a ri eletshedza uri “mapfumo” ashu a fanela u vha na muhumbulo wa Kristo. (1 Petro 4:1) Ngauralo, musi ri tshi ṱolisisa tshipiḓa tshiṅwe na tshiṅwe tsha mafumo a muya, ri ḓo shumisa tsumbo ya Yesu u itela u sumbedza ndeme ya mafumo a muya na nḓila ine a shuma ngayo.
U Tsireledza Khundu, Khana, na Milenzhe
4. U vhofha khundu zwo vha zwi zwa ndeme lungafhani kha swole, nahone zwenezwo zwi sumbedza mini?
4 Nó vhofha dzikhundu dzaṋu nga mafhungo-ngoho. Zwifhingani zwa Bivhili, maswole o vha a tshi ambara bannda ḽa mukumba, kana ludede, lwe lwa vha lu tshi vha lwo lapfa senthimithara ṱhaṋu u ya kha dza 15. Vhaṅwe vhaṱalutshedzeli vho amba uri yeneyo ndimana yo vha yo tea u ṱalutshedzelwa nga uri, “no vhofha khundu dzaṋu nga bannda.” Bannda ḽa swole ḽo vha ḽi tshi thusa kha u tsireledza khundu dzaḽo, ḽo vha ḽi tshi dovha ḽa shuma kha u vhea banga. Musi swole ḽo vhofha khundu ḽo vha ḽi tshi vha ḽo ḓiimisela u ya nndwani. Paulo o shumisa bannda ḽa swole u itela u sumbedza nḓila ine mafhungo-ngoho a Maṅwalo a tea u vha na ṱhuṱhuwedzo ngayo vhutshiloni hashu. Ḽo vha ḽi tshi tea u vhofhiwa ḽa khwaṱha vhukuma u ya nga lwa pfanyisedzo, u itela uri ri kone u tshila u tendelana na mafhungo-ngoho nahone ri a imelele kha masia oṱhe. (Psalme ya 43:3; 1 Petro 3:15) Ri na zwenezwo mihumbuloni yashu, ri fanela u fhisetshela u guda Bivhili nahone ri elekanye nga zwine ya amba zwone. Mulayo wa Mudzimu wo vha ‘u mbiluni’ ya Yesu. (Psalme ya 40:8) Musi a tshi vhudziswa nga vhapikisi, o vha a tshi nga kona u fhindula nga u redza Maṅwalo a tshi bva ngeleloni.—Mateo 19:3-6; 22:23-32.
5. Ṱalutshedzani nḓila ine nyeletshedzo ya Maṅwalo ya nga ri thusa ngayo musi ri milingoni.
5 Musi ri tshi tendela uri mafhungo-ngoho a Bivhili a ri livhise, a nga ri tsireledza kha mahumbulele o khakheaho nahone a ḓo ita uri ri kone u ita phetho dza vhuṱali. Musi ri tshi lingwa, vhulivhisi ha Bivhili vhu ḓo khwaṱhisa u ḓiimisela hashu u ita zwo lugaho. Zwi re zwone ndi uri ri ḓo vhona Mulai washu Muhulwane, Yehova nahone ri ḓo pfa ipfi murahu hashu ḽi tshi ri: “Nḓila ngeino; farani yenei!”—Yesaya 30:20, 21.
6. Ndi ngani mbilu yashu ya pfanyisedzo i tshi ṱoḓa tsireledzo, nahone u funa zwo lugaho zwi nga ri tsireledza hani?
6 Khana nó i pila nga u luga. Tshithu tshe tsha vha tshi tshi pilela khana ya swole tsho vha tshi tshi tsireledza mbilu yaḽo, ine ya vha tshiraḓo tsha ndeme vhukuma tsha muvhili. Mbilu yashu ya pfanyisedzo—zwine ra vha zwone nga ngomu hashu—i fanela u pilelwa nga nḓila yo khetheaho ngauri yo sendamela kha u ita zwo khakheaho. (Genesi 8:21) Nga zwenezwo ri fanela u guda na u funa zwilinganyo zwa Yehova zwa u luga. (Psalme ya 119:97, 105) Lufuno lwashu lwa u funa zwo lugaho lu ita uri ri iledze mahumbulele a shango ane a sa londe vhulivhisi ha Yehova. Zwiṅwe-hafhu, musi ri tshi funa zwo lugaho nahone ri tshi vhenga zwivhi, ri iledza u tovhola buḓo ḽine ḽa nga tshinyadza vhutshilo hashu. (Psalme ya 119:99-101; Amosi 5:15) Yesu ndi tsumbo khulwane ya zwenezwi, nga uri Maṅwalo a amba zwi tevhelaho nga hae: “U ḓo funa u luga, wa vhénga zwi tshinyaho mulayo.”—Vha-Heberu 1:9. *
7. Ndi ngani maswole a Roma o vha a tshi tea u ambara zwienda, nahone zwenezwo zwo vha zwi tshi fanyisela mini?
7 Tho̗vho dze na kungela milenzheni hú u dzula nó ḓi-dzudzanyela u yo amba mafhungo-maḓifha a mulalo. Maswole a Roma o vha a tshi tea u ambara zwienda kana thovho, samusi o vha a tshi fanela u matsha khilomithara dzine dza lingana 30 nahone o ambara kana u hwala mafumo ane a lingana khilogiramu dza 27. Paulo o shumisa zwithu zwa u ambara milenzheni zwo tea u itela u sumbedza u ḓiimisela hashu u ya u huwelela mulaedza wa Muvhuso kha vhathu vhoṱhe vhane vha ḓo thetshelesa. Hezwi ndi zwa ndeme ngauri vhathu vha ḓo ḓivha hani Yehova arali riṋe ri songo ḓiimisela u huwelela?—Vha-Roma 10:13-15.
8. Ri nga edzisa hani tsumbo ya Yesu sa vhahuweleli vha mafhungo maḓifha?
8 Ndi mushumo ufhio we wa vha u wa ndeme vhukuma vhutshiloni ha Yesu? O vhudza Muvhusi wa Roma ane a pfi Pontio Pilato a ri: “Ndo ḓela zwone fhano shangoni uri ndi vhe ṱhanzi ya mafhungo-ngoho.” Yesu o huwelela huṅwe na huṅwe he a vha a tshi wana hone vhathu vho ḓiimiselaho u thetshelesa, nahone o vha a tshi ḓiphina nga vhuḓinḓa hawe lwe a vhu ṋea vhuimo ha u thoma u fhira madzangalelo awe a ṋama. (Yohane 4:5-34; 18:37) Arali riṋe u fana na Yesu ra fhisetshela u ḓivhadza mafhungo maḓifha, ri ḓo wana zwibuli zwinzhi zwa u a vhudza vhaṅwe. Zwiṅwe-hafhu, u dzula hashu ro farakanea vhuḓinḓani zwi ḓo ita uri ri khwaṱhe muyani.—Mishumo 18:5.
Tshiṱangu, Nguwane, na Banga
9. Tshiṱangu tshihulwane tsho vha tshi tshi tsireledza hani swole ḽa Roma?
9 Tshiṱangu tsha lutendo. Ipfi ḽa Lugerika ḽo ṱalutshedzelwaho nga uri “tshiṱangu” ḽi ambela kha tshiṱangu tshe tsha vha tshi tshihulwane nga nḓila ine tsha nga kona u tsireledza muvhili woṱhe. Tsho vha tshi tshi nga tsireledza kha “misevhe yoṱhe i dugaho” yo ambiwaho nga hayo kha Vha-Efesa 6:16. Misini ya Bivhili, maswole o vha a tshi shumisa misevhe yo itwaho nga ṱhanga, nga phanḓa hayo ina zwitzimbi zwiṱuku zwo ḓodzwaho mapfura. Muṅwe mugudi o ṱalusa yeneyo misevhe sa “tshiṅwe tsha zwiṱhavhane zwi re na khombo vhukuma zwe zwa vha zwi tshi shumiswa nndwani dza kale.” Arali swole ḽi si na tshiṱangu tshihulwane u itela u ḓitsireledza kha yeneyo misevhe ḽo vha ḽi tshi nga huvhala vhukuma kana ḽa vhulahwa.
10, 11. (a) Ndi ‘misevhe ifhio i dugaho’ ine Sathane a nga i shumisa u itela u fhungudza lutendo lwashu? (b) Tsumbo ya Yesu i sumbedza hani ndeme ya u vha na lutendo zwifhingani zwi lingaho?
10 Ndi ifhio ‘misevhe i dugaho’ ine Sathane a i shumisa u itela u fhedza lutendo lwashu? A nga kha ḓi ri ḓisela u tovholwa kana u pikiswa muṱani, mushumoni, kana tshikoloni. Lutamo lwa u vha na zwithu zwinzhi zwi vhonalaho, na u kungea kha u ḓifara luvhi zwo huvhadza vhathu vhanzhi muyani. U itela u ḓitsireledza kha dzenedzo khombo, “tshihulwane [ri fanela] u dzhia tshiṱangu tsha lutendo.” U vha na lutendo zwi bveledzwa nga u guda hashu nga ha Yehova, u davhidzana nae misi yoṱhe nga thabelo, na u ṱalukanya nḓila ine a ri tsireledza na u ri fhaṱutshedza ngayo.—Yoshua 23:14; Luka 17:5; Vha-Roma 10:17.
11 Musi Yesu e kha ḽifhasi, o sumbedza ndeme ya u vha na lutendo lwo khwaṱhaho zwifhingani zwi konḓaho. O fulufhela tshoṱhe kha phetho dzo itwaho nga Khotsi awe nahone o vha a tshi takalela u ita zwi funwaho nga Mudzimu. (Mateo 26:42, 53, 54; Yohane 6:38) Na musi o vha a tshi khou pfa vhuṱungu vhukuma ngei tsimuni ya Getsemane, Yesu o vhudza Khotsi awe a ri: “Hone, hu songo itwa zwi funwaho nga nṋe; hu itwe zwi funwaho nga iwe.” (Mateo 26:39) Yesu ho ngo vhuya a hangwa ndeme ya u dzula a tshi fulufhedzea na u ita uri Khotsi awe a takale. (Mirero 27:11) Arali ri na fulufhelo ḽi fanaho kha Yehova, a ri nga tendeli u sasaladzwa kana u hanedzwa hu tshi fhungudza lutendo lwashu. Nṱhani hazwo, lutendo lwashu lu ḓo khwaṱha arali ra fulufhedza Mudzimu, u mu funa, na u tevhedza milayo yawe. (Psalme ya 19:7-11; 1 Yohane 5:3) A huna thundu i vhonalaho ine ya nga vhambedzwa na phaṱutshedzo dze Yehova a vhetshela dzone vhathu vhane vha mu funa.—Mirero 10:22.
12. Ndi tshipiḓa tshifhio tsha ndeme tshine nguwane ya tshi tsireledza, nahone ndi ngani u tsireledzea honoho hu ha ndeme?
12 Nguwane ya u tshidzwa. Nguwane yo vha i tshi tsireledza ṱhoho na maluvhi a swole—fhethu hune nḓivho ya bva hone. Fulufhelo ḽashu ḽa Vhukriste ḽi vhambedzwa na nguwane ngauri ḽi tsireledza mihumbulo yashu. (1 Vha-Thesalonika 5:8) Naho ro ḓadza mihumbulo yashu nga nḓivho yo teaho ya Ipfi ḽa Mudzimu, ri kha ḓi vha na vhuṅwe vhushayanungo, ri kha ḓi vha vhathu vha songo fhelelaho. Mihumbulo yashu i nga tshikafhadzwa nga hu leluwaho. Zwipikwa zwa ano maitele zwi nga ri khakhisa kana zwa dzhiela vhudzulo fulufhelo ḽashu ḽe ra ṋewa nga Mudzimu. (Vha-Roma 7:18; 12:2) Diabolo o lingedza u pambusa Yesu kha tshipikwa tshawe nga u mu vhudza uri u ḓo mu ṋea “mivhuso yoṱhe ya shango na vhugala hayo.” (Mateo 4:8) Fhedzi Yesu o hana zwenezwo o khwaṱha, nahone Paulo o amba zwi tevhelaho nga hae a ri: “We naho ó fanelwa nga dakalo a [Yesu] konḓelela [“danda ḽa tshengedzo,” NW], a tenda u nyadziwa, a kona u yo’ dzula thungo ya tsha u ḽa kha khuluṋoni ya Mudzimu.”—Vha-Heberu 12:2.
13. Ri nga dzula hani ri na fulufhelo kha mafulufhedziso ane a khou ḓa?
13 Mufuda wa fulufhelo ḽe Yesu a vha e naḽo a u sokou ḓi ḓela nga wone uṋe. Arali ra ḓadza mihumbulo yashu nga lutamo na zwipikwa zwa ano maitele a zwithu nṱhani ha u livhisa ṱhogomelo kha fulufhelo ḽi re phanḓa hashu, lutendo lwashu kha mafulufhedziso a Mudzimu lu ḓo fhungudzea. Nga u ya ha tshifhinga, ri nga kha ḓi xelelwa nga fulufhelo ḽashu lwa tshoṱhe. Kha ḽiṅwe sia, arali ra dzula ri tshi elekanya nga ha mafulufhedziso a Mudzimu, ri ḓo bvela phanḓa ro takala kha fulufhelo ḽe ḽa vhewa phanḓa hashu.—Vha-Roma 12:12.
14, 15. (a) Banga ḽashu ḽa pfanyisedzo ndi ḽifhio, nahone ḽi nga shumiswa hani? (b) Sumbedzani nḓila ine banga ḽa muya ḽa nga ri thusa ngayo u lwa na milingo.
14 Banga ḽa muya. Ipfi ḽa Mudzimu, kana mulaedza wo ṅwaliwaho Bivhilini u tou nga banga ḽine ḽa tshea nga huvhili ḽine ḽa nga fhelisa vhurereli ha mazwifhi na u thusa vhathu vha re na mbilu dzavhuḓi u wana mbofholowo ya muya. (Yohane 8:32; Vha-Heberu 4:12) Ḽeneḽi banga ḽa muya ḽi nga dovha ḽa ri lamulela musi ri tshi vhaiswa nga milingo kana musi mihumbulo ya vhugunei i tshi ṱoḓa u fhelisa lutendo lwashu. (2 Vha-Korinta 10:4, 5) Ri livhuha lungafhani uri ‘Maṅwalo oṱhe o hevhedzwa nga Mudzimu na uri o nakiselwa mishumo mivhuya yoṱhe.’!—2 Timotheo 3:16, 17.
15 Musi a tshi lingwa nga Sathane sogani, Yesu o shumisa banga ḽa muya u itela u kunda mihumbulo yawe ya mazwifhi na i lingaho. Kha yeneyo milingo yoṱhe i bvaho ha Sathane, o fhindula a ri: “Ho ṅwaliwa u pfi.” (Mateo 4:1-11) David, ane a vha muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova kha ḽa Spain, na ene o wana uri Maṅwalo a mu thusa uri a kone u kunda milingo. Musi e na miṅwaha ya 19, muṅwe musidzana o nakaho a kha ḓivhaho muswa ane a shuma nae u kunakisa o mu humbela uri a “fhedze tshifhinga nae tsha u ḓimvumvusa.” David o hana hu tshee nga phanḓa nahone a humbela uri muhulwane wavho henefho mushumoni a mu pfuluse uri a ye u shuma huṅwe fhethu u itela uri a kone u iledza zwenezwo zwiimo. David o ri: “Ndo humbula nga ha tsumbo ya Yosefa, o hana u ḓifara luvhi nahone a shavha henefho fhethu nga u ṱavhanya, nahone nda ita zwi fanaho na zwenezwo.”—Genesi 39:10-12.
16. Ṱalutshedzani uri ndi ngani ri tshi fanela u gudiswa u itela uri ri kone u ‘tshea fhungo ḽa ngoho ri sa kombamisi.’
16 Yesu o dovha a shumisa banga ḽa muya u itela u thusa vhaṅwe uri vha sa tsha langiwa nga Sathane. Yesu o ri: “Pfunzo yanga a si yanga, ndi ya o nthumaho.” (Yohane 7:16) U itela uri ri kone u edzisa nḓila ya Yesu ya u funza ya vhutsila, ri fanela u tou gudiswa. Malugana na maswole a Roma, muḓivhazwakale wa Muyuda ane a pfi Josephus o ṅwala a ri: “Swole ḽiṅwe na ḽiṅwe ḽo vha ḽi tshi fanela u gudiswa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe, nahone ḽo vha ḽi tshi fanela u ita nyonyoloso nga maanḓa, u tou fana na musi ḽi nndwani, ndi ngazwo vho vha vha tshi kona u konḓelela nga hu leluwaho nndwani i vhavhaho vhukuma.” Nndwani yashu ya muya, ri fanela u shumisa Bivhili. Zwiṅwe-hafhu, ri fanela u ‘lusa uri Mudzimu a vhone ri tshi fulufhedzea, ri vhashumi vhane vha sa ḓo shona, vhane vha tshea fhungo ḽa ngoho vha sa kombamisi.’ (2 Timotheo 2:15) Ri fushea lungafhani nga u shumisa Maṅwalo u itela u fhindula mbudziso dza vhathu vhane vha vha na dzangalelo!
Rabelani Misi Yoṱhe
17, 18. (a) Thabelo i thusa hani kha u lwa na Sathane? (b) Ṋeani tsumbo ine ya sumbedza ndeme ya u rabela.
17 Nga murahu ha musi o no amba nga ha mafumo oṱhe a muya, Paulo o engedza nga iṅwe nyeletshedzo ya ndeme. U itela u lwa na Sathane, Vhakriste vha fanela u ‘lusa nga dzithabelo dzoṱhe na nga u humbela hoṱhe.’ Zwenezwo vha fanela u zwi ita lungana? Paulo o ṅwala a ri: “Nga zwikhathi zwoṱhe ni vhe vha rabelaho Muyani.” (Vha-Efesa 6:18) Musi ri tshi sedzana na milingo kana u nyabwa, thabelo i nga ri khwaṱhisa vhukuma. (Mateo 26:41) Yesu o “ṋekedza zwidzimu: thabelo na zwililo zwa mukosi muhulu, na maṱodzi, zwe a ṋekedzela uyo we a vha a tshi kona u mu tshidza lufuni; na hone a pfiwa, nge a vha a tshi ofha Mudzimu.”—Vha-Heberu 5:7.
18 Milagros, we a ṱhogomela munna wawe miṅwaha ya 15 musi a tshi khou lwalesa, u ri: “Musi ndi tshi nyabwa, ndo vha ndi tshi ya kha Yehova nga thabelo. A huna muthu ane a nga nthusa u fana nae. Vhukuma, huna tshifhinga tshee nda vha ndi tshi pfa uri ndi nga si kone u konḓelela nga ndoṱhe. Fhedzi tshifhinga tshoṱhe musi ndi tshi fhedza u rabela kha Yehova, ndo vha ndi tshi ḓipfa ndi na maanḓa hafhu nahone nda ḓipfa ndi khwine.”
19, 20. Ndi mini zwine ra fanela u zwi ita u itela u kunda kha nndwa yashu na Sathane?
19 Diabolo u a zwi ḓivha uri tshifhinga tsho mu salelaho ndi tshiṱuku, nahone u lwa nga nungo dzawe dzoṱhe u itela uri a ri kunde. (Ndzumbululo 12:12, 17) Ri fanela u lwa na ḽeneḽi swina ḽi re na maanḓa nahone ri ‘lwe nndwa tshidele ya vhutendi.’ (1 Timotheo 6:12) Zwenezwi zwi ṱoḓa maanḓa a fhiraho o ḓoweleaho. (2 Vha-Korinta 4:7) Ri dovha ra ṱoḓa thuso ya muya mukhethwa wa Mudzimu nahone ri fanela u u rabelela. Yesu o ri: “Huufha inwi ni re vhavhi, ni tshi ḓivha u ṋea vhana vhaṋu zwifhiwa zwavhuḓi! Khotsi wa ṱaḓulu u ni fhira kule-kule. Vha mu humbelaho u ḓo vha fha Muya-mukhethwa.”—Luka 11:13.
20 Zwi tou pfala uri ndi zwa ndeme uri ri ambare mafumo oṱhe ane Yehova a ri ṋea one. U ambara enea mafumo a muya zwi ṱoḓa uri ri vhe na pfaneleo dzine dza takadza Mudzimu dzi ngaho lutendo na u luga. Zwi ṱoḓa uri ri fune mafhungo-ngoho u tou nga ro ḓivhofha ngao, lune ra dzula ro lugela u phaḓaladza mafhungo maḓifha misi yoṱhe, na uri ri dzule ri tshi humbula nga ha fulufhelo ḽashu. Ri fanela u guda u shumisa banga ḽa muya nga vhutsila. Nga u ambara mafumo oṱhe a muya a bvaho ha Mudzimu, ri nga kona u kunda kha nndwa yashu ya mimuya ya vhuvhi nahone zwenezwo zwi nga ḓisela dzina ḽa Yehova ḽikhethwa vhugala.—Vha-Roma 8:37-39.
[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]
^ phar. 6 Kha vhuporofita ha Yesaya, Yehova u ḓiṱalusa sa o ‘ḓi-ṱamaho nga philelo ya zwivhuya.’ Ngauralo, u ṱoḓa uri vhalavhelesi vha zwivhidzo vha sumbedze khaṱulokwayo na u ita zwithu nga u luga.—Yesaya 59:14, 15, 17.
Ni ḓo Fhindula Hani?
• Ndi nnyi ane a ri ṋea tsumbo yavhuḓisa ya u ambara mafumo a muya, nahone ndi ngani ri tshi fanela u ṱhogomela tsumbo yawe nga vhuronwane?
• Ri nga tsireledza hani mihumbulo na mbilu yashu zwa pfanyisedzo?
• Ri nga vha hani na vhutsila musi zwi tshi ḓa kha u shumisa banga ḽa muya?
• Ndi ngani ri tshi fanela u rabela misi yoṱhe?
[Mbudziso Dza Pfunzo]
[Zwifanyiso kha siaṱari 17]
U fhisetshela u guda Bivhili zwi nga ri ṱuṱuwedza uri ri ḓivhadze mafhungo maḓifha misi yoṱhe
[Zwifanyiso kha siaṱari 18]
Fulufhelo ḽashu ḽo khwaṱhaho ḽi ri thusa uri ri kone u sedzana na milingo
[Zwifanyiso kha siaṱari 19]
Naa ni a shumisa “banga ḽa muya” vhuḓinḓani?