Vhaswa​—Tendelani vhabebi vhaṋu vha tshi ni thusa u tsireledza mbilu yaṋu!

NDI vhuleme vhufhio vhu konḓaho vhukuma vhune na humbula uri mulanguli wa tshikepe u sedzana naho? Naa ndi u pfuka ḓanzhe ḽihulwane o tsireledzea? A zwi anzeli u vha nga u ralo. U pwashea ha zwikepe zwinzhi hu itea tsini na vhugabeloni, hu si lwanzheni lwo vuleaho. Zwi re zwone ndi uri u tsa kha tshikepe zwi nga vha khombo vhukuma u fhira u tsa kha bufho. Ndi ngani?

Nga phanḓa ha uri mulanguli a imise tshikepe tshawe ho tsireledzeaho, u fanela u iledza khombo dzoṱhe dzine dza nga vha hone henefho vhuimazwikepe. U fanela u ḓivha nga ha magabelo a re nga fhasi ha maḓi musi a tshi khou lingedza u iledza u tshaisa zwiṅwe zwikepe. U fanela u tshimbilela kule na philiphili dza muṱavha naho dzi dzifhio, matombo, kana magwangwangwa a re fhasi ha maḓi. Nahone hu nga vha na khombo, arali lwonolwo lwendo lu lwa u thoma khae henefho vhuimazwikepe.

U itela uri a kunde honoho vhuleme, mulanguli o ṱalifhaho a nga ṱoḓa u thuswa nga mutshimbidzi wa tshikepe ane a ḓivha zwavhuḓi vhuimazwikepe. Mutshimbidzi wa tshikepe u ima tsini na mulanguli watsho nahone a ṋea vhulivhisi ho teaho. Vhuvhili havho vha a ṱhogomela khombo dzine dza nga vha hone nahone vha livhisa tshikepe nḓilani tsekene i yaho vhuimazwikepe.

Vhutsila ha ndeme ha mualavhi vhu sumbedza thuso ya ndeme ine ya vha hone kha vhaswa vha Vhakriste vhane vha fanela u humbula nga ha vhumatshelo zwiimoni zwi konḓaho zwa vhutshilo. Thuso ya hone ndi ifhio? Ndi ngani vhaswa vha tshi ṱoḓa thuso?

Kha ri bvele phanḓa na tshifanyiso tsha tshikepe. Arali ni muswa, ni fana na mulanguli wa tshikepe nga iṅwe nḓila nga ṅwambo wa uri ni fanela u vha na vhuḓifhinduleli na vhutshilo haṋu. Nahone vhabebi vhaṋu vha na mushumo u fanaho na wa mutshimbidzi wa tshikepe musi vha tshi khou lingedza u ni livhisa kha zwiṅwe zwiimo zwi konḓaho zwine na nga sedzana nazwo vhutshiloni. Naho zwo ralo, miṅwahani ya vhuswa, ni nga wana zwi tshi konḓa u ṱanganedza nyeletshedzo ine vhabebi vhaṋu vha ni ṋea yone. Ndi ngani zwo ralo?

Vhuleme vhu anzela u tshimbidzana na mbilu. Mbilu yaṋu ya pfanyisedzo i nga ni kombetshedza u tama zwithu zwo iledzwaho kana u iledza tshithu naho tshi tshifhio tshine na pfa u nga tshi ita uri ni sa vhe na mbofholowo. Bivhili i ri: “U elelwa ha mbilu ya muthu ndi huvhi u bva hanani hawe.” (Genesi 8:21) Yehova u a ni eletshedza nga ha vhuleme ha vhukuma vhune ha vha phanḓa haṋu. O sevha a ri: “Mbilu ndi yone mudzia-tshimbevha vhukuma, ndi mmbi.” (Yeremia 17:9) Nga nnḓa ha u ṱahulela nyemulo mmbi, mbilu i nga fhura muswa uri a humbule uri u a ḓivha u  fhira vhabebi vhawe, naho vhe na tshenzhelo khulwane. Naho zwo ralo, hu na zwiitisi zwinzhi zwa uri ni ṱoḓe thuso musi ni miṅwahani ya vhuswa i konḓaho.

Ndi Ngani ni Tshi Fanela u Thetshelesa Vhabebi Vhaṋu?

Zwa ndeme vhukuma, Yehova, ane a vha Muthomi wa muṱa, u ni vhudza uri ni fanela u thetshelesa vhulivhisi ha vhabebi vhaṋu. (Vha-Efesa 3:15) Samusi Mudzimu o khetha vhabebi vhaṋu uri vha ni ṱhogomele, u ni ṋea heyi nyeletshedzo: “Inwi vhana, thetshelesani vhabebi vhaṋu Murenani, ndi tshone tsho lugaho.” (Vha-Efesa 6:1-3; Psalme ya 78:5) Naho zwino ni tshi nga vha ni miṅwahani ya vhufumi, vhabebi vhaṋu vha kha ḓi vha na vhuḓifhinduleli ha u ni livhisa, nahone ni na vhuḓifhinduleli ha u thetshelesa zwine vha amba. Musi muapostola Paulo a tshi ṅwala uri vhana vha fanela u thetshelesa vhabebi vhavho, o shumisa ipfi ḽa Lugerika ḽine ḽa nga shuma kha vhana vha miṅwaha yoṱhe. Sa tsumbo, samusi zwo ṅwaliwa kha Mateo 23:37, Yesu o ambela kha vhadzulapo vha Yerusalema sa “vhana” vhawo, naho vhunzhi havho vho vha vhe vhaaluwa.

Vhanna vhanzhi vha fulufhedzeaho vha zwifhingani zwa kale vho bvela phanḓa vha tshi thetshelesa vhabebi vhavho naho hu kale vho no vha vhaaluwa. Naho Yakobo o vha o no aluwa, o pfesesa uri u fanela u thetshelesa ndaela ya khotsi awe ya u iledza u vhinga musadzi we a vha a si mugwadameli wa Yehova. (Genesi 28:1, 2) A zwi timatimisi uri Yakobo o dovha a ṱhogomela uri phetho yo itwaho nga mukomana wawe ya u vhinga vhasadzi vha Vhakanana vha vhahedeni zwo vhangela vhabebi vhawe vhuṱungu vhuhulwane.—Genesi 27:46.

Nga nnḓa ha vhuḓifhinduleli he vha ṋewa hone nga Mudzimu ha u ni livhisa, vhabebi vhaṋu vha Vhakriste vho fanelea uri vha shume sa vhaeletshedzi vhaṋu. Zwihuluhulu ndi nga ṅwambo wa uri vha a ni ḓivha zwavhuḓi nahone a zwi timatimisi uri vho ni sumbedza lufuno lu si na tseḓa miṅwahani minzhi yo fhiraho. U fana na mutshimbidzi wa tshikepe, vha amba vhe na nḓivho. Na vhone vho no tshenzhela “dzinyemulo dza hana.” Nahone samusi vhe Vhakriste vha ngoho, vho no vhona ndeme ya u tevhela maitele a Bivhili.—2 Timotheo 2:22.

Nga yeneyo thuso i shumaho, ni a thuswa u sedzana na zwiimo zwi konḓaho vhukuma nga hu bvelelaho. Sa tsumbo, kha vhushaka haṋu na wa mbeu yo fhambanaho na yaṋu. Vhabebi vha Vhakriste vha nga ni livhisa hani kha enea mafhungo a konḓaho?

U Kungana ha Vha Mbeu dzi sa Fani

Vhatshimbidzi vha tshikepe vha eletshedza vhalanguli vhatsho uri vha sendele kule na ndunduma dza muṱavha. Ndunduma dza muṱavha ndi nṋu nahone dzi dovha dza vha na khombo, samusi dzi tshi dzulela u sudzuluwa vhudzuloni hadzo. Na vhabebi vhaṋu nga hu fanaho vha ḓo ṱoḓa ni tshi sendela kule na zwiimo zwine zwa nga ni fasha maḓipfeleni. Sa tsumbo, vhabebi vha a zwi ḓivha uri maḓipfele kha wa mbeu i sa fani ndi mahulwane nahone zwi nga konḓa u a ṱalusa. A tou vhuya a karuswa, enea maḓipfele a nga ita uri ni ḓi wane ni khomboni.

Tsumbo ya Dina i sumbedza khombo ya u sendelesa tsini na khombo. Khamusi u vha na dzangalelo nga maanḓa na lutamo lwa u ṱoḓa u ḓiphina zwo sudzulusela Dina uri a ṱoḓe u ita vhukonani na vhasidzana vha Vhakanana, vhe vha vha vha songo kuna kha vhuḓifari. U ḓiphina he mathomoni ha vhonala hu si na khombo ho ita uri hu vhe na makhaula mbilu—o tzhipiwa nga muṱhannga ane a vha “mukololo muhulwane” muḓini.—Genesi 34:1, 2, 19.

Dzenedzo khombo dzi khou ṋaṋa nga ṅwambo wa u ombedzelwa ha zwa u ṱangana nga dzimbeu tshifhinga tshoṱhe zwifhingani zwine ra khou tshila khazwo. (Hosea 5:4) Vhaswa vhanzhi vha nga humbula uri u ḓimvumvusa na vha mbeu dzi  sa fani na dzavho ndi zwithu zwavhuḓi vhukuma. Mbilu yaṋu i nga takalela muhumbulo wa u vha na muṅwe muthu fhedzi ane na mu dzhia e wavhuḓi. Fhedzi vhabebi vha re na lufuno vha ḓo lingedza u ni tsireledza kha u ita vhukonani na vhaswa vhane vha si ṱhonifhe zwilinganyo zwa Mudzimu.

Laura o tenda uri u vha na dzangalelo zwi nga ita uri vhaswa vha si vhone khombo. “Musi vhasidzana vha kilasini yanga vha tshi mmbudza uri vho vha vha tshi khou tshina u swika ḽi tshi vha vhusiku vhuhulu vhe na vhaṅwe vhatukana vhavhuḓi, vho zwi ita uri zwi pfale u nga ndi zwithu zwine zwa sa ḓo vhuya zwa hangwiwa. Nda zwi ṱhogomela uri vha anzela u ṋaṋisa mafhungo, fhedzi nda ḓipfa ndi na dzangalelo na u humbula uri khamusi ndi khou ṱahela miḓifho minzhi. Naho ndo vha ndi tshi zwi ḓivha uri vhabebi vhanga vho vha vha tshi khou ita zwone nga u sa ntendela ndi tshi ya henefho fhethu, ndo vha ndi tshi kha ḓipfa ndi tshi lingea.”

Tshikepe a tshi na biriki, ngauralo zwi a dzhia tshifhinga uri tshi ime. Vhabebi vha a zwi ḓivha uri maḓipfele a a fana. Bugu ya Mirero i fanyisa munna we a sudzuluswa nga maḓipfele a sa langei na phulu i tshi ya u ṱhavhiwa. (Mirero 7:21-23) A no ngo fanela u tendela zwenezwo zwithu zwi tshi bvelela kha inwi, u welwa nga khombo ya maḓipfele na ya muya. Vhabebi vhaṋu vha nga zwi ṱhogomela zwavhuḓi uri mbilu yaṋu yo no thoma u ni xedza kha zwenezwi, nahone vha nga ni ṋea nyeletshedzo yo teaho. Naa ni ḓo ṱalifha u itela u vha thetshelesa nahone nga zwenezwo na iledza khombo?—Mirero 1:8; 27:12.

Ni dovha na ṱoḓa thikhedzo ya vhabebi vhaṋu musi ni tshi fanela u sedzana na mutsiko wa thangana ya murole. Vha nga ni thusa hani?

Ṱhuṱhuwedzo ya Maanḓa ya Thangana dza Murole

Magabelo a nga pambusela tshikepe kule. U itela u iledza eneo magabelo, tshikepe tshi fanela u livhiswa kha ḽiṅwe sia. Nga nḓila i fanaho, ṱhuṱhuwedzo ya maanḓa ya vhaṅwe vhaswa i nga ni pambusa vhu muyani arali ni sa lwi nayo.

Samusi zwe Dina a ṱangana nazwo zwo sumbedza, “mu-konana-na-tsilu u ḓo tambula-vho.” (Mirero 13:20) Humbulani uri Bivhilini, ipfi “tsilu” ndi muthu a sa ḓivhi Yehova kana muthu ane a khetha u sa tshimbila nḓilani dzawe.

Naho zwo ralo, zwi nga si leluwe u lwisana na mavhonele kana vhuḓifari ha vhane na dzhena  navho kilasini. María José u a ṱalutshedza: “Ndo vha ndi tshi ṱoḓa uri vhaṅwe vhaswa vha nṱanganedze. Samusi ndo vha ndi sa ṱoḓi uri vha humbule uri ndi tshiḓahela.” Ni sa zwi ṱhogomeli, ni nga ṱuṱuwedzwa nga thangana dzaṋu dza murole—kha u khetha haṋu muzika, zwine na ṱoḓa u zwi ambara, kana kha nḓila ine na amba ngayo. Khamusi ni pfa no vhofholowa musi ni na vhaswa vha thangana dzaṋu. Zwenezwo ndi zwa nzulele, fhedzi ni ḓo kwamea nga ṱhuṱhuwedzo dzavho, dzine dza nga tshinyadza vhukuma.—Mirero 1:10-16.

Caroline u kha ḓi humbula vhuleme he a ṱangana naho miṅwahani i si gathi yo fhiraho: “U bva miṅwahani ya 13, vhunzhi ha vhasidzana vhe nda vha ndi tshi konana navho vho vha vhe na vhatukana, nahone miṅwahani minzhi ndo vha ndi tshi dzula ndi mutsikoni wa u tevhela tsumbo yavho. Naho zwo ralo, mme anga, vho nṋea vhulivhisi tshifhingani tshenetsho tshi konḓaho. Vho fhedza tshifhinga tshinzhi vha tshi khou nthetshelesa, u ambedzana na nṋe, na u nthusa u vhona ṱhoḓea ya u sa ṱavhanyedzela u ita honoho vhushaka u swikela ndi tshi vhuya nda vhibva.”

U fana na mme a Caroline, vhabebi vhaṋu vha nga ḓipfa vha tshi kombetshedzea u ni kaidza nga ha mutsiko wa thangana ya murole kana u ni thivhela kha miṅwe mishumo kana vhukonani. Nathan u kha ḓi humbula khuḓano nnzhi dze a vha nadzo na vhabebi vhawe kha eneo mafhungo. U a ṱalutshedza: “Ndo vha ndi tshi anzela u rambiwa nga khonani dzanga, fhedzi vhabebi vhanga vho vha vha sa ṱoḓi ndi tshi fhedza tshifhinga ndi na tshigwada tshihulwane kana u ya kha zwimima zwihulwane zwi sa langei. Nga tshenetsho tshifhinga, a tho ngo pfesesa uri ndi ngani vhaṅwe vhabebi vho vha vha tshi tenda ngeno vhanga vha sa tendi.”

Naho zwo ralo, nga murahu, Nathan o zwi pfesesa. O tenda uri: “Ndo zwi ḓivha uri kha nṋe ‘vhutsilu ho vha vhu tshi khou konana na mbilu ya mutuka.’ Honovhu vhutsilu vhu nga vhonala nga hu leluwaho musi vhatukana vha tshi ṱwa vhoṱhe vhe tshigwada. Muṅwe muthu a nga thoma tshithu tsho khakheaho, muṅwe a engedza, nahone wa vhuraru a tou ṋaṋisa. Mafheleloni na vhaṅwe vhoṱhe vha a kombetshedzea u ṱanganela. Na vhaswa vhane vha ḓiamba uri vha shumela Yehova vha nga wela kha tshenetsho tshikwekwe.”—Mirero 22:15.

Nathan na María José vho lwisana na mbilu yavho musi vhabebi vhavho vha sa vha tendeli u ita zwithu zwine thangana dzavho dza zwi takalela. Naho zwo ralo, vho thetshelesa, nahone nga murahu vho takala uri vho ita nga u ralo. Mirero i ri: “Sendedza nḓevhe yau; ipfá mafhungo a vhuṱali; mbilu yau nga i thetshelese nḓivho yanga.”—Mirero 22:17.

Vho Fanelwa nga u Huliswa

Tshikepe tshine tsha kunamela fhethu huthihi a zwi leluwi u tshi langa, nahone arali tsha kunama nga maanḓa, tshi nga vhinḓuluwa nga hu leluwaho. Nga ṅwambo wa u sa fhelela hashu, roṱhe ro sendamela kha nḓowelo dza tseḓa na dzo iledzwaho. Hu sa londwi dzenedzo pfaneleo,  vhaswa vha nga bvelela vhutshiloni havho arali vha tevhela vhulivhisi ha vhabebi vhavho nga vhuronwane.

Sa tsumbo, vhabebi vhaṋu vha nga ni thusa u landula muhumbulo wa uri nga nnḓa ha nḓila tsekene na yo aṱamaho i isaho ndozwoni, hu na iṅwe ya vhukati. (Mateo 7:13, 14) Nga hu fanaho, a zwi pfali u humbula uri ni nga ḓiphina nga zwithu zwiṱuku zwo khakheaho fhedzi na vha ni songo khakha, uri ni nga “thetshela” ni sa mili. Vhane vha lingedza u tevhela ḽeneḽo buḓo vha khou “ṱudza thungo dzoṱhe”—vha tshi shumela Yehova u swika kha vhuṅwe vhuimo nahone vha dovha vha funa shango na zwithu zwi re khaḽo—nahone vha nga wa muyani nga hu leluwaho. (1 Dzikhosi 18:21; 1 Yohane 2:15) Ndi ngani zwi tshi nga itea nga u ralo? Nga ṅwambo wa u sendamela hashu zwivhini.

Nyemulo dzashu dzo khakheaho dzi a ṋaṋa arali ri tshi ḓiṋekedza khadzo. ‘Mbilu yashu ine ya vha mudzia-tshimbevha’ i nga si fushee nga u sokou thetshela tshivhi. I ḓo ṱoḓa zwinzhi. (Yeremia 17:9) Ra tou thoma u pambuwa muyani, shango ḽi ḓo thoma u vha na ṱhuṱhuwedzo khulwane kha riṋe. (Vha-Heberu 2:1) Ni nga si zwi ṱhogomele uri ni khou wa muyani, fhedzi zwi vhonala uri vhabebi vhaṋu vha Vhakriste vha a zwi ṱhogomela. I ngoho, vha nga si gude phurogireme ya khomphyutha nga u ṱavhanya, fhedzi vha a ḓivha zwo engedzeaho nga ha tshimbevha tsha mbilu. Nahone vha ṱoḓa u ni thusa uri ni ‘dededze mbilu yaṋu kha nḓila’ ine ya nga ita uri ni tshile.—Mirero 23:19.

Vhukuma, ni songo lavhelela vhabebi vhaṋu uri vha haṱule mafhungo nga nḓila yo fhelelaho. Vha fanela u ni ṋea vhulivhisi kha masia a konḓaho, a ngaho muzika, u ḓimvumvusa, na u ḓilugisa. Vhabebi vhaṋu vha nga si ḓo vha na vhuṱali ha Solomo kana u sa fhela mbilu u fana na Yobo. U fana na mutshimbidzi wa tshikepe, nga zwiṅwe zwifhinga vha nga ni tsireledza lwo kalulaho u itela u iledza khombo. Naho zwo ralo, vhulivhisi havho vhu ḓo vha ha ndeme arali na thetshelesa ni ‘tshi laiwa nga vho-khotsi-au; na u sa nyadza mulayo wa mme-au.’—Mirero 1:8, 9.

Vhaṅwe vhaswa vha nga amba vhabebi vhaṋu luvhi. Naho zwo ralo, arali vhabebi vhaṋu vha tshi khou lingedza u tevhela Maṅwalo, vha a ni tikedza zwiimoni zwoṱhe, zwifhinga zwoṱhe, musi ni tshi sedzana na maṱungu oṱhe. U fana na mulanguli wa tshikepe ane a eletshedzwa nga mutshimbidzi watsho a re na tshenzhelo, ni ṱoḓa vhabebi vhaṋu uri vha ni livhise nḓilani ya vhuṱali. Malamba a nga vha manzhi.

“Ndi hone vhuṱali vhu tshi ḓo dzhena mbiluni yau; ndi hone nḓivho ya muyani wau i tshi ḓo takadza. Ngelekanyo i ḓo U linda; ṱhalukanyo i ḓo U londota. Ha vha u U dzivhela nḓila ya vhavhi, ya vhathu vha zwiambo zwi sá ḓivhalei, ya avho vhe vha laṱa ya u luga, vhe vha fara nḓila ya swiswi, Ngauri vhalugi vha ḓo dzula shango; vhane vha ḓo sala ndi avho vha si na mulandu.”—Mirero 2:10-13, 21.

[Tshifanyiso kha siaṱari 22]

Ṱhuṱhuwedzo ya vhaṅwe vhaswa i nga ni wisa vhu muyani

[Tshifanyiso kha siaṱari 23]

Humbulani zwe Dina a ṱangana nazwo

[Tshifanyiso kha siaṱari 24]

U fana na mulanguli wa tshikepe ane a eletshedzwa nga mutshimbidzi watsho a re na tshenzhelo, ṱoḓani vhulivhisi ha vhabebi vhaṋu

[Ṱhaluso ya Vhubvo ha Tshifanyiso kha siaṱari 24]

Photo: www.comstock.com