Nganeavhutshilo

Ro Ita Phetho yo Khwaṱhaho ri Tshi Itela Vhuvhusi ha Mudzimu

MUANETSHELI NDI MICHAL ŽOBRÁK

Nga murahu ha u fhedza ṅwedzi muthihi ndo valelwa dzhele ndi ndoṱhe, ndo mbo ḓi iswa kha musengisi. Hu si kale a mbo sinyuwa nahone a zhamba a ri: “Dziṱholi dzenedzi! Dziṱholi dza Vhaamerika!” Ndi mini zwe zwa ita uri a sinyuwe nga u rali? O vha a tshi kha ḓi tou bva u mmbudzisa uri vhurereli hanga ndi vhufhio, nahone ndo vha ndo no mu fhindula nda ri: “Ndi muṅwe wa Ṱhanzi dza Yehova.”

ZWENEZWO zwo itea miṅwahani ya 50 yo fhiraho. Nga tshenetsho tshifhinga, shango ḽe nda vha ndi tshi dzula khaḽo ḽo vha ḽi tshi vhuswa nga muvhuso wa Vhukomunisi. Naho zwo ralo, kale musi hu sa athu u itea zwenezwo, ro vha ro no tshenzhela u pikiswa hu vhavhaho kha mushumo washu wa u funza wa Vhukriste.

Ro Tshenzhela Mvelelo dza Nndwa nga Nḓila i Vhavhaho Vhukuma

Musi Nndwa ya Shango ya u Thoma i tshi thoma nga 1914, ndo vha ndi na miṅwaha ya malo. Nga tshenetsho tshifhinga, muvhundu wa hashu, une wa pfi Zálužice, wo vha u nga fhasi ha Muvhuso wa Austro-Hungarian. Nndwa a yo ngo shandukisa zwiimo zwa shango fhedzi, fhedzi zwo dovha zwa nkombetshedza uri ndi dzhie vhuḓifhinduleli he ha vha ho tewa u dzhiiwa nga muthu muhulwane. Khotsi anga, vhe vha vha vhe swole, vho lovha nga ṅwaha wa u tou thoma wa yeneyo nndwa. Zwenezwo zwa sia mme anga, khaladzi dzanga ṱhukhu, na nṋe ri tshi khou tambula vhukuma. Samusi ndo vha ndi muhulwanesa henefho, hu si kale nda ḓi wana ndi na vhuḓifhinduleli vhunzhi bulasini yashu ṱhukhu na hayani. U bva ndi tshee muṱuku, ndo vha ndi tshi funa zwithu zwa vhurereli. Muḓinḓa wa Kereke yashu yo Shandulwaho o vha a tshi ita a tshi nkhumbela uri ndi mu farele nahone ndi funze vhathu vhe nda vha ndi tshi dzhena navho kilasini musi ene a siho.

Nga 1918 Nndwa ya Shango ya U Thoma ya fhela, nahone ra vhofholowa. Muvhuso wa Austro-Hungarian  wo vha wo kundwa, nahone ra mbo ḓi vha vhadzulapo vha Riphabuliki ya Czechoslovakia. Hu si kale, vhunzhi ha vhathu vha bvaho vhuponi ha hashu vhe vha vha vho pfulutshela kha ḽa United States vho mbo ḓi vhuyelela mahayani. Khavho ho vha hu na Michal Petrík, we a ḓa vhuponi muvhunduni wa hashu nga 1922. Musi o dalela miṱa ye ya vha i tshi dzula nga tsini, nṋe na mme anga ro mbo ḓi rambiwa.

Vhuvhusi ha Mudzimu ho mbo ḓi vha ha Vhukuma kha Riṋe

Michal o vha e mugudi wa Bivhili, samusi Ṱhanzi dza Yehova dzo vha dzi tshi ḓivhiwa nga u ralo, nahone a amba nga ha mafhungo a ndeme a Bivhili e a ita uri ndi vhe na dzangalelo. Kha eneo mafhungo e a amba nga hao, zwa ndeme vhukuma ho vha hu u ḓa ha Muvhuso wa Yehova. (Daniele 2:44) Musi a tshi amba uri hu ḓo vha na muṱangano wa Vhukriste ngei Záhor Swondaha i ḓaho, ndo vha ndo ḓiimisela u vha henefho. Nda vuwa nga matsheloni-tsheloni nga iri ya vhuṋa nahone nda tshimbila khilomithara dza malo ndi tshi khou ya kha muzwala wanga uri a nkhadzime baisigira. Nga murahu ha u lugisa linga ḽe ḽa vha ḽo ṱhavhiwa, nda dovha nda bvela phanḓa na lwendo lwa khilomithara dza 24 u ya Záhor. Ndo vha ndi sa ḓivhi fhethu he muṱangano wa vha u tshi ḓo farelwa hone, ngauralo nda tshimbila ndi tshi ṱoḓa na zwiṱaraṱa. Nga zwenezwo nda pfa kha iṅwe nnḓu hu tshi khou imbiwa luimbo lwa Muvhuso. Nda takala vhukuma. Nda dzhena henefho nahone nda ṱalushedza uri ndi ngani ndo ḓa henefho. Nda mbo ḓi ṱanganedzwa nahone nda fhiwa zwiḽiwa zwa nga matsheloni, u bva henefho vha ṱuwa na nṋe fhethu he ha vha hu tshi ḓo farelwa hone muṱangano. Naho ndo vha ndi tshi tea u reila baisigira na u tshimbila khilomithara dza 32 u itela u vhuyelela hayani, a tho ngo vhuya nda pfa ndo neta na luthihi.—Yesaya 40:31.

Ndo takadzwa vhukuma nga mulaedza wa Bivhili u pfalaho vhukuma we nda u wana kha Ṱhanzi dza Yehova. Ndo kwamiwa vhukuma nga tshilavhelelwa tsha u ḓiphina nga vhutshilo havhuḓi na vhu fushaho nga fhasi ha muvhuso wa Mudzimu. (Psalme ya 104:28) Nṋe na mme anga ra phetha nga u ṅwalela luṅwalo kerekeni uri a ri tsha vha tshipiḓa tsha kereke. Zwenezwi zwa bveledza khakhathi muvhunduni wa hashu. Vhaṅwe vho vha vha sa ambi na riṋe na luthihi lwa tshifhinganyana, nahone ro vha ri na vhukonani havhuḓi na Ṱhanzi nnzhi vhuponi ha hashu. (Mateo 5:11, 12) Hu si kale nda mbo ḓi lovhedzwa Mulamboni wa Uh.

Vhuḓinḓa ho mbo ḓi vha Nḓila ine Ra Tshila Ngayo

Ro shumisa tshibuli tshiṅwe na tshiṅwe u itela u huwelela nga ha Muvhuso wa Yehova. (Mateo 24:14) Ro vha ro livhisa vhukuma ṱhogomela kha mafulo o dzudzanywaho zwavhuḓi a u huwelela nga dzi-Swondaha. Nga ho ḓoweleaho vhathu vho vha vha tshi vuwa u ṱavhanya, ngauralo na riṋe ro vha ri tshi nga thoma u huwelela hu tshee nga matsheloni. Ho no vha nga madekwana, ho vha hu tshi vha na muṱangano. Vhathu vhe vha vha vha tshi funza Bivhili vho vha vha tshi funza vha si na maṅwalwa. Vho vha vha tshi dzhiela nṱha vhukuma tshivhalo tsha vhathu vhe vha vha vha tshi takalela, vhurereli havho, na maṅwe mafhungo e a vha a tshi vha vhaisa.

Mafhungo-ngoho a Bivhili e ra vha ri tshi huwelela nga hao o vula maṱo a vhathu vhanzhi vha fulufhedzeaho. Ndi tshi kha ḓi tou bva u lovhedzwa, ndo mbo ḓi thoma u huwelela muvhunduni wa Trhovište. Kha muṅwe muḓi, ndo amba na muṅwe mufumakadzi we a vha e na vhulenda na vhukonani, ane a pfi Vho-Zuzana Moskal. Ene na vha muṱa wawe vho vha vha tshi dzhena kereke ya Calvinist ye nda vha ndi tshi dzhena yone. Hu sa londwi nḓila ye a vha a tshi ḓivha ngayo Bivhili, o vha e na mbudziso nnzhi dze a vha a tshi ṱoḓa phindulo dzadzo dzi bvaho Bivhilini. Ro mbo ḓi vha na khaseledzo ye ya fhedza awara nthihi, nahone nda mu siela bugu ine ya pfi The Harp of God. *

Vha muṱa wa Moskal vho mbo ḓi thoma u vhala bugu ya Harp musi vha tshi vhala Bivhili nga ho ḓowelaho. Miṱa minzhi kha wonoyo muvhundu yo sumbedza dzangalelo nahone ya thoma u ṱanganela miṱanganoni. Muḓinḓa wavho wa Calvanist o vha kaidza vhukuma uri vha sa ri thetshelese na u vhala bugu dzashu. Nga zwenezwo vhaṅwe vhathu vhe vha vha vhe na dzangalelo vha amba uri ndi khwine muḓinḓa a tshi tou ḓa muṱanganoni u itela u hanedza pfunzo yashu khagala.

Onoyo muḓinḓa o mbo ḓi ḓa, fhedzi ho ngo vhuya a kona u imelela pfunzo yawe na nthihi nga Bivhili. A tshi itela u ḓiimelela o mbo ḓi ri: “Ri nga si tende zwoṱhe zwi re Bivhilini. Zwo ṅwaliwa nga  vhathu, nahone mbudziso dza vhurereli dzi nga fhindulwa nga nḓila nnzhi dzo fhambanaho.” Zwenezwo zwo nyabwisa vhathu vhanzhi vhukuma. Vhaṅwe vho vhudza onoyo muḓinḓa uri arali a sa tendi kha Bivhili, a vha tsha ḓo dovha vha ḓa vha thetshelesa pfunzo dzawe na luthihi. Ngauralo, vha mbo ḓi litsha Kereke ya Calvanist, nahone vhathu vha linganaho 30 vha bvaho muvhunduni wonoyo vha mbo ḓi ima vho khwaṱha kha mafhungo-ngoho a Bivhili.

U huwelela mafhungo maḓifha a Muvhuso zwo mbo ḓi vha nḓila yashu ya vhutshilo, ngauralo ndo vha ndi tshi khou ṱoḓa muthu ane nda ḓo vhingana nae kha muṱa wo khwaṱhaho muyani. Muṅwe wa vhathu vhe nda vha ndi tshi shuma navho vhuḓinḓani ho vha hu Ján Petruška, we a guda mafhungo-ngoho kha ḽa United States. Ṅwananyana wawe ane a pfi Mária o ntakadza nga ṅwambo wa u ḓiimisela hawe u ṱanziela kha muthu muṅwe na muṅwe, u fana na khotsi-awe. Ra vhingana nga 1963, nahone Mária a vha mufarisi wanga a fulufhedzeaho miṅwaha ya 50 u vhuya u swika a tshi fa nga 1986. Nga 1938 ro vha na ṅwana washu muthihi fhedzi ane a pfi Eduard. Fhedzi nga tshenetsho tshifhinga, zwo vhonala zwi tshi nga hu ḓo vha na iṅwe nndwa ngei Yuropa. Yo vha i tshi ḓo kwama hani mushumo washu?

U sa Dzhia Hashu sia ha Vhukriste ho Lingwa

Musi Nndwa ya Shango ya Vhuvhili i tshi thoma, Shango ḽa Slovakia ḽo vha ḽi nga fhasi ha ṱhuṱhuwedzo ya Vhunazi. Naho zwo ralo, ho vha hu si na mulayo we wa vha u tshi lwa na ndangulo ya Ṱhanzi dza Yehova. Fhedzi, ro vha ri tshi tea u shuma tshiphirini nahone khandiso dzashu dzo vha dzi tshi ṱolisiswa. Fhedzi ro bvela phanḓa na mushumo washu tshiphirini.—Mateo 10:16.

Musi nndwa yo no hulela, ndo mbo ḓi kombetshedzwa u dzhenela mmbi, naho ndo vha ndo no vha na miṅwaha i fhiraho 35. Nga ṅwambo wa u sa dzhia hanga sia ha Vhukriste, nda hana u ṱanganela nndwani. (Yesaya 2:2-4) Zwi takadzaho ndi uri musi muvhuso u sa athu amba zwine nda fanela u itwa zwone, vhoṱhe vhe vha vha vha tshi lingana na nṋe vho mbo ḓi vhofhololwa.

Ro mbo ḓi zwi ṱhogomela uri zwo vha zwi tshi konḓela vhahashu vhane vha dzula ḓoroboni u konḓelela u fhirisa riṋe vhane ra dzula mahayani. Ro vha ri tshi ṱoḓa u kovhelana zwe ra vha ri nazwo. (2 Vha-Korinta 8:14) Ngauralo, ro vha ri tshi dzhia zwiḽiwa zwinzhi zwine zwa hwalea nahone ra tshimbila nazwo khilomithara dzi fhiraho 500 u ya shangoni ḽa Bratislava. Mbofho dza vhukonani ha Vhukriste na lufuno lwe ra vha ri nalwo miṅwahani ya nndwa zwo ri khwaṱhisa kha miṅwaha i konḓaho ye ya vha i tshi kha ḓi ḓa.

U Wana Ṱhuṱhuwedzo ya Ndeme

Nga murahu ha Nndwa ya Shango ya Vhuvhili, shango ḽa Slovakia ḽo mbo ḓi dovha ḽa vha tshipiḓa tsha shango ḽa Czechoslovakia. U bva nga 1946 u swika nga 1948, mabuthano a tshaka dzoṱhe a Ṱhanzi dza Yehova o vha a tshi farelwa kha ḽa Brno kana Prague. Riṋe vha bvaho Slovakia vhubvaḓuvha ro  vha ri tshi tshimbila nga zwidimela zwo lugiselelwaho vhaimeleli vha buthano. Ni nga amba uri zwenezwo zwidimela zwi a imba nga ṅwambo wa uri ro vha ri tshi imba na nḓila yoṱhe.—Mishumo 16:25.

Ndi kha ḓi humbula zwavhuḓi buthano ḽe ḽa farelwa ngei Brno nga 1947, he ha vha hu na vhalavhelesi vhararu vha Vhakriste vha bvaho ofisini khulwane dza shango u katela na Wahashu Nathan H. Knorr. U itela u ḓivhadza nga nyambo ya khagala, vhunzhi hashu ro tshimbila ro fara dzibodo dze dza vha dzi na tshiṱoho tsha yeneyo nyambo. Murwa washu, Eduard we nga tshenetsho tshifhinga a vha e na miṅwaha ya ṱahe, o vha a songo takala nga ṅwambo wa uri ene o vha a songo wana bodo yawe. Ngauralo vhahashu vha ita zwibodo zwiṱuku u itela ene na vhaṅwe vhana vhoṱhe. Tshenetshi tshigwada tsha vhaswa tsho ita mushumo wa ndeme vhukuma wa u ḓivhadza nga ha yeneyo nyambo!

Nga February 1948 Vhukomunisi ho mbo ḓi thoma u vhusa. Ro vha ri tshi zwi ḓivha uri hu si kale wonoyo muvhuso wo vha u tshi ḓo thivhela mushumo washu wa vhuḓinḓa. Ho mbo ḓi vha na buthano ngei Prague nga September 1948, nahone ra vha na maḓipfele o khwaṱhaho vhukuma musi ro lindela u thivhelwa hafhu ha miṱangano yashu ya khagala, nga murahu ha miṅwaha miraru ya u vhofhololwa hashu. Musi ri sa athu u ṱuwa henefho buthanoni, ro ṱanganedza fhungo ḽi kumedzwa ḽe tshipiḓa tshaḽo tsha vha tshi tshi ri: “Riṋe, sa Ṱhanzi dza Yehova, ro kuvhanganaho fhano . . . ro ḓiimisela u engedza tshumelo yashu i takadzaho, nahone nga tshilidzi tsha Murena, ri ḓo konḓelela tshifhingani tsha milingo, na u phaḓaladza evangeli ya Muvhuso wa Mudzimu nga u fhisea.”

“Maswina a Muvhuso”

Nga murahu ha miṅwedzi mivhili fhedzi ya buthano ḽa ngei Prague, mapholisa ane a shuma tshiphirini o mbo ḓi vutshela haya ha Bethele tsini na Prague. Vha vutshela tshenetsho tshifhaṱo, vha dzhia khandiso dzoṱhe dze vha dzi wana, nahone vha fara vhathu vhoṱhe vhane vha dzula henefho Bethele u katela na vhaṅwe vhahashu. Fhedzi ho vha hu tshi kha ḓi tevhela zwiṅwe zwithu zwinzhi.

Vhusikuni ha ḽa 3 u swika nga ḽa 4 February, 1952, vhalindi vho dzhenela shango nahone vha fara Ṱhanzi dzi fhiraho 100. Ndo vha ndi muṅwe wa vhenevho. Hu ṱoḓaho u vha nga awara ya vhuraru nga matsheloni, mapholisa vho ḓa vha vusa muṱa wanga woṱhe. Vha songo vhuya vha amba tshithu, vha nkhumbela uri ndi ṱuwe navho. Ndo vha ndo vhofhiwa nahone ndo valiwa maṱo nahone nṋe u katela na vhaṅwe ra dzheniswa nga murahu ha ṱiraka. Nda fhedzisela ndo iswa seleni ndi nḓoṱhe.

Nda fhedza ṅwedzi woṱhe hu si na muthu ane a amba na nṋe. Muthu muthihi fhedzi we nda mu vhona ho vha hu mulindi we a vha a tshi mposela zwiḽiwa nga buli ḽa muṋango. Nga murahu ha zwenezwo nda vhudzwa maipfi o ambiwaho u thomani nga musengisi. Musi o no mmbidza uri ndi ṱholi, o bvela phanḓa nga u ri: “U tevhela vhurereli ndi u shaya nḓivho. A huna Mudzimu! Ri nga si ni tendele ni tshi fhura vhathu vhashu. Ni ḓo tou fheleledza no tou ṋembeledzwa thamboni kana na tou fa na siṋela henefha dzhele. Nahone arali Mudzimu waṋu a ḓa fhano, na ene ri ḓo mu vhulaha!”

Samusi muvhuso wo vha u tshi zwi ḓivha uri a huna mulayo wo livhaho une wa thivhela mushumo washu wa Vhukriste, vho vha vha tshi ṱoḓa u ita uri mushumo washu u hanedzane na milayo nga u amba uri ri “maswina a Muvhuso” na uri ri dziṱholi dza mashango a nnḓa. U itela uri vha kone u ita zwenezwo, vho vha vha tshi tea u fhelisa u ḓiimisela hashu na u ita uri ri ‘ambe’ vhuṱanzi ha u zwifha. Nga murahu ha u sengiswa vhusiku honoho, a tho ngo tsha tendelwa u eḓela. Nga murahu ha awara dzi si gathi, ndo mbo ḓi dovha nda sengiswa hafhu. Nga tshenetsho tshifhinga musengisi o vha a tshi khou ṱoḓa uri ndi saine nga fhasi ha mafhungo ane a ri: “Nṋe sa swina ḽa vhathu vha Czechoslovakia ḽa Vhudemokorati a tho ngo vha tshipiḓa tsha vhukomunisi nga ṅwambo wa uri ndo vha ndo  lindela Vhaamerika.” Musi ndi tshi hana mazwifhi o raloho, nda mbo ḓi rumelwa seleni ya ndulamiso.

Nda hanelwa u eḓela, u baḓama, kana u tou dzula fhasi. Ndo vha ndi tshi nga tou ima nga milenzhe kana u tshimbila-tshimbila. Musi ndi tshi neta, nda dzula fhasi semenndeni. Nga murahu ha zwenezwo mulindi a ṱuwa na nṋe hafhu ofisini ya u sengisa. Musengisi a mmbudzisa a ri: “U ḓo saini zwino?” Musi ndi tshi hana hafhu, a nthwa kha tshifhaṱuwo. Nda thoma u bva malofha. Nga zwenezwo a vhudza vhalindi o halifha a ri: “U khou ṱoḓa u ḓivhulaha. Ni mu ṱhogomela uri a sa ḓivhulahe!” Nda vhuiselwa seleni. Honoho u sengiswa ho bvela phanḓa miṅwedzi ya rathi nga u tou tevhekana. A huna na ndingedzo na nthihi dza u ita uri ndi tende uri ndi swina ḽa Muvhuso dze dza fhelisa u ḓiimisela hanga u dzula ndi tshi fulufhedzea kha Yehova.

Musi ho sala ṅwedzi muthihi uri ndi ye tsengoni, mutshutshisi o ḓa a tshi bva Prague nahone a sengisa muṅwe na muṅwe kha tshigwada tshashu tsha vhahashu vha 12. A mmbudzisa a ri: “Ni ḓo ita mini arali dzitshaka dza vhukovhela dza vutshela shango ḽashu?” “Ndi ḓo ita zwe nda ita musi ḽino shango u katela na Hitler ḽi tshi vutshela USSR. A tho ngo lwa, nahone a thi nga lwi nga uri ndi Mukriste nahone a thi dzhii sia.” Nga zwenezwo a mmbudza a ri: “A ri nga konḓeleli Ṱhanzi dza Yehova. Ri ṱoḓa maswole u itela uri arali tshaka dza vhukovhela dza ri vutshela ri kone u ḓilwela, nahone ri ṱoḓa maswole ane a ḓo vhofholola vhathu vhashu vhane vha vha mashangoni a Vhukovhela.”

Nga ḽa 24 July, 1953, ra mbo ḓi iswa nḓuni ya tsengo. Roṱhe vha 12, ra iswa nga muthihi nga muthihi phanḓa ha vhahaṱuli. Ro shumisa tshenetsho tshibuli u itela u ṱanziela nga ha lutendo lwashu. Nga murahu ha musi ro no ḓiambela kha mazwifhi e ra pomokwa one, ramilayo wa khothe a takuwa nahone a ri: “Ndi kale ndi tshi khou shuma kha heyi nnḓu ya khothe. Kanzhi, vhathu vhanzhi vha a ḓibula milandu yavho, u rembuluwa, nahone vhaṅwe vha ita na u lila. Fhedzi havha vhanna vha ḓo ima vho khwaṱha u fhira musi vha tshi ḓa.” Nga murahu ha zwenezwo, roṱhe vha 12 ra vhonwa mulandu wa u lwa na Muvhuso. Nda gwevhiwa u dzula dzhele miṅwaha miraru nahone nda dzhielwa thundu dzanga dzoṱhe nahone dza ṋewa Muvhuso.

U Aluwa Hanga a ho ngo Nthivhela

Musi ndo no vhuya hayani, ndo vha ndi tshi kha ḓi lindiwa nga mapholisa ane a shuma tshiphirini. Hu sa londwi zwenezwo, nda vhuyelela kha mushumo wanga wa lwa ṱaḓulu nahone nda ṋewa mushumo wa u lavhelesa tshivhidzoni. Naho ro vha ro tendelwa u dzula kha nnḓu dzashu dzo dzhiiwaho nga muvhuso, ro dovha ra ṋewa dzone nga lwa mulayo nga murahu ha miṅwaha ya 40, nga murahu ha u wa ha muvhuso wa Vhukomunisi.

Ho vha hu si nṋe wa u fhedzisela u ya dzhele muṱani wanga. Musi ndi tshi kha ḓi tou bva u fhedza miṅwaha miraru ndo vhuya dzhele, Eduard o mbo ḓi kombetshedzwa u dzhenela tshumelo ya mmbi. Nga ṅwambo wa luvalo lwawe lwo gudiswaho nga Bivhili, a hana nahone a valelwa dzhele. Nga murahu ha miṅwaha yo vhalaho, na muḓuhulu wanga, ane a pfi Peter, na ene o tshenzhela zwi fanaho, hu sa londwi mutakalo wawe we wa vha u si wavhuḓi.

Nga 1989 muvhuso wa Vhukomunisi wa ngei Czechoslovakia wo mbo ḓi wa. Ndo vha ndo takala lungafhani musi ndi tshi vho kona u huwelela ndo vhofholowa nga murahu ha u thivhelwa ha mushumo washu miṅwaha ya 40 yoṱhe! (Mishumo 20:20) Ndo ḓiphina vhukuma nga yeneyi tshumelo musi mutakalo wanga u tshi kha ḓi tenda. Zwa zwino nga uri ndi na miṅwaha ya 98, mutakalo wanga a u tsha vha wavhuḓi u fana na kale, fhedzi ndi takalela uri ndi kha ḓi kona u ṱanziela kha vhathu nga ha mafulufhedziso a Yehova avhuḓi ane a kha ḓi ḓa.

Ndi humbula nga ha mashango a 12 e a vhuswa nga mahosi o fhambanaho e a vhusa shango ḽa hashu. Kha eneo mahosi ho vha hu tshi katelwa dzi-khunzi, vhaphuresidennde, na Khosi. A huna na muthihi wavho we a vhuya a vhofholola vhathu kha vhuleme he vha vha vhe naho nga fhasi ha vhuvhusi havho. (Psalme ya 146:3, 4) Ndi livhuha Yehova nge a ntendela uri ndi mu ḓivhe ndi tshi kha ḓi vha muswa vhutshiloni hanga. Ngauralo, ndo kona u pfesesa nḓila ine a ḓo tandulula ngayo vhuleme a tshi shumisa Muvhuso wa Vhumessia nahone nda kona u iledza mahandana a vhutshilo u si na Mudzimu. Ndo kona u huwelela mafhungo a khwine nga u fhisea miṅwaha i fhiraho 75, nahone yo nṋea ndivho ya vhutshilo, u fushea, na fulufhelo ḽavhuḓi ḽa vhutshilo vhu sa fheli kha ḽifhasi. Ndo fushea, a hu tsheena tshine nda kha ḓi tshi ṱoḓa. *

[Ṱhaluso dzi re magumoni a siaṱari]

[Tshifanyiso kha siaṱari 26]

Nga murahunyana ha mbingano yashu

[Tshifanyiso kha siaṱari 26]

E na Eduard mathomoni a vho-1940

[Tshifanyiso kha siaṱari 27]

A tshi khou ḓivhadza nga ha buthano ḽa ngei Brno, nga 1947